Het geheimzinnige teeken.
Zaterdag 27 November 1909
Vijfde Jaargang.
TWEEDE BLAD
FEUILLETON
BUITENLAND.
No. UO.
Een merkwaardig Beleg.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f0.95
Afzonderlijke nummers A contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Reclameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels fü.öU; iedere regel meer 10 (Jt.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerefcend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
V. Toestand te Goes.
(Vervolg.)
Juist een maand later versohenen zes
mannen uit Middelburg, gezonden, vol
gens hun verklaring, door „de Hervormde
kerk" aldaar en gekomen ten verzoeke
van eenige ingezetenen, om het „oprechte
woord Gods" te prediken en „het Weder-
doopersvenij'n uit ta roeien, hier te plaatse
g;ezaaid". Tusschen de in het nauw ge
brachte Landvoogdes eerst op het einde
van 1567 kwam Alva en de verbonden
edelen was overeengekomen, dat man
daar, waar de nieuwe leer was gepreekt,
er mee kort voortgaan, maar er overigens
geen uitbreiding aan zou gegeven wor
den. Hier waren de hage- of graspreeken
nog onbekend, dus de stedelijke regearing
kon den heeren niet toestaan, aan hun
„Opdracht" gevolg te geven. De mannen
verzochten uitstel. Des. anderen daags om
7 uren in den morgen besloten zij' voort
te gaan, maar in een andere „heerlioheyt".
Op een stuk! zaailand en toein nog drie-
of viermaal onder een oliemolen op den
weg naar 's Heerhendrikiskinderen is er
gepredikt, maar „al spoedig" namen de
„zendelingen" oorlof, wegens, den kleinen
aanhang en om het groote misnoegen van
de Overheid. De mensehen standen hier
niet naar de kennisse van het oprechte
woord Gods, klaagden zij.
Geen wonder! Behalve dat 's Heerhen-
drikskinderen zijn eigen parochiekerk be
zat met twee vicarieën, van de H.
Maagd en de H. Laurentius, werd in
de St-Petrus te 's Heerarendskerke eiken
Donderdag een solémneele H. Mis een
Mis met drie Heeren, zouden wij' zeggen,
opgedragen, waaronder het koo,r, even
als op Zon- en feestdagen het heerlijke
„0 Sakrtaris Hostia" aanhief. En nu we
ten we immers, dat de hei-vormers van
allerlei schakeering de wezenlijke tegen
woordigheid van Christus in het H. Sa
crament ontkenden, evenals zij' niet wil
den staan onder de gehoorzaamheid van
den Paus te Rome.
Wat die van Walcheren gekomen man
nen hier verkondigden, wa.S: niet het van
misbruiken mettertijd, ingeslopen ge
zuiverde aloude Katholiek geloof, zooals
men allicht meenen zou, wanneer men van
het „zuivere" woord Gods en „hervor
men" hoort spreken, maar bepaaldelijk
„een nieuwe leer", een anderen gods
dienst. Zóó begrepen het ook, reeds men
sehen uit 'die dagen. Een der lieden, die
naar Emden gevlucht waren, om er jn
vrijheid psalmen te zingen, want daar
en kwam er, zooals het liedje zei, die
koning van Spanje niet, Gerrit YsbranJt
schreef „daechs na alderzielen" wat
de gewoonte doet! aan Andrics Cor-
nelisz, „eertijds Capellaen," en een „godL
vruchtighe Jonkfrou", aan het Brielsche
kerkhof wonende: De Papisten, „die hieb.
ben hier ter warelt wel duysent jaer
de overhandt met haar valsce leene ge-
hadt, ende in aller gewelt ende rijkdom!
15.
Acht stoelen stonden om een lange
vierkante tafel, aan welks hoofdeinde een
groote stoel stond van bizonderon vorm.
„Dat lijkt hier wel de vergaderzaal
van een naamlooze vennootschap," dacht
hij. „En het gezelschap schijnt hier 's
nachts bjjieen te komen, want die lamp
daar heeft al duchtig dienst gedaan 1"
Inderdaad zat er een groote, zwarte
roetkorst aan het plafond.
Wilt u soms Kever wat moderns?"
vroeg Macropolo eensklaps, wijl Hamil
ton geen besluit scheen te kunjnen ne.
men. „Deze figuur, bij voorbeeld, is
prachtig, 'tls een studie van Caradini."
Het was een lief kindergezichtje, dat
met innige zachtheid naar een duif keek,
•die het -tegen de b-urst gjedrukt hield.
Haar kleedje was van fijne kant. Het
kwam Hamilton vtoor, dat het gezichtje
hem bekend was. Maar waar en hoe
zou hij' het (thuisbrengen?
„Zeer eenvoudig," zei Hamilton,
„maar mooi. it Echt kunstwerk."
gedomineert." De „vervalsching" was dus
geenszins van vandaag of gisteren.
Terwijl op Walcheren bijna geen kerk
ongeschonden bleef, heeft Goes, merk
waardig genoeg, weinig te lijden gehad
van den Beeldenstorm, die toch gewoed'
heeft 1566) van de Fransche grenzen
tot aan de Wadden. Op Donderdag in
de kermisweek, 't was om. 8 uren 's mor.
gens, bevond zich een groote hoop men
sehen in de-Parochiekerk. Waarschijnlijk
hadden er booze geruchten geloopen <en
waren vele burgers mede derwaarts ge
gaan: het was in den tijd van de eerste
openbare prediking. De regeermg miet
den baljuw en den plaatsvervanger van
den rentmeester wisten het kerkgebouw
ontruimd te krijgen, dat één of twee da
gen gesloten bleef. Des nachts wierden
enkele beelden huiten de kerk en bijl de
Kruisbroeders verbrijzeld. Een wacht van
schutters werd voortaan in ide kerk ge
plaatst en op het stadhuis onder een re-
geeringslkl. De helft van het stedelijk
bestuur waakte om den anderen nacht,
terwijl de burgerwacht dan telkens drie
maal de ronde deed door de straten.
Een jaar daarna werd het Kruisbeeld
aan de Noordzijde der St. Magdalena van
de vingeren beroofd en smadelijk beje
gend. Maar door het wijs en voorzichtig
beleid der overheid was dan toch het
ergste verhoed.
Lieden van verdacht .allooi, zwervers,
kwaad geboefte, zegt Wagenaar, vertoon
den zien -overal, waar te rooven en te
plunderen zou zijln en waren de schrik
der rustige burgers. Waren de vissehers
in troebel water ook hier binnengeslo
pen, gebruik makende van de „Goesche
marktTen stadhuize werd bepaald, dat
een ieder, die binnen ,een jaar tijtls zich
ter stede had gevestigd, leen bewijs moest
overleggen van de Wethouderschap ien
den Pastoor zijner vroegere woonplaats
omtrent zijn levenswijze en de redenen
van vertrek.
Schrjjvexs, die met de Watergeuzen
sympathiseeren, omdat hun optreden de
„vrijheid" bracht, besluiten uit de ge
nomen maatregelen, dat er te Goes toch
wel aanhangfers waren van de nieuwe
leer. De opvolgende gebeurtenissen stel
len hen niet in het gelijk, zooals we la
ter zullen zien. Had de Overheid, plicht
vergeten, Gods water over Gods akker
laten loopen, dezelfde mannen haddien)
beweerdde regeeringspersonen zouden
ongetwijfeld de zijde van den Prins ge
kozen hebben, maai- de vrees voor Alva
weerhield hen. Waai' is het, dat menig
hooggeplaatste de schat -des geloof», van
de vaderen geërfd, later heeft ingeruild
voor een schotel -linzensoep, voor een eer
volle en winstgevende betrekking en tij1-
delijk voordeel Voorshands was in elk
geval het bestuur te prij'zen, naar plicht
en geweten gehandeld te hebben. De hee
ren konden met een gerust hart de beide
raadsheeren uit den Grooten Raad te
Brussel, Mr. Anthonius de Meulenaar en
Mr. Jan d' Aulxtruyes, te woord staan,
die (22 Oct. 1567.) een onderzoek kwa
men instellen, -of er te Goes en in het
rechtsgebied „gepreekt" was, of daartoe
Ge kunt het voor weinig hebben,,"
zei Macropolo.
Deze woorden herinnerde Hamilton aan
zijn scheeve positiej want hij was im
mers niet gekomen o-m zoo'n luxe-artikel
te koopen 1 Den Griek ontging dit wei
felen niet, doch achterdocht scheen liet
niet o,p te wekken. Tenminste, op echte
koopmanstoon ging hij' voort: „Ge zult
nauwüj'ks mooier geschenk voor een dame
kunnen vinden!"
Maar waar zo-u hij de dame zoeken,
die hij het beeldje geven zou?
ik wil er nog eens over denken,"
zei Hamilton. Maar tegelijk zag hij dat
de donkere oogen van den Griek door
dringend op hem gevestigd waren. Hij'
bedacht zich.
Wat Is de minste prijs?" vroeg hij
quasi-onverschillig.
Met ,'den piëdestal samenacht po-nd
sterlingGe ziet, dat het een origi
neel isHier staat de handteefcening
CaradiniHet is een jonge kunstenaar
van groote reputatie."
Maar ik heb 'zijn naam nog nooit ge
hoord 1Het werk bevalt me echter.
Alleen het is mij- wat veel, hoewel ikj
erken dat het wel zooveel waard is."
Nu, laten we dan zeggen: zeven
pond. Minder is het niet."
verlof en -een plaats was gevraagd, wat
er gedaan was, om 'het te beletten, enz.
Intusschen, de misbruiken, die aan
Luther, Calvijn, ZwingLi en eenige andoren!
tot voorwendsel had-den gediend, om,
ieder op zijne wijze, aan het „hervor
men" te gaan, bestonden inderdaad, doch
vonden in de Pausen der 16e eeuw
krachtige bestrijding. Paulus III (1534
1550) riep bijeen het hekendie Concilie
van Drente, dat de tucht herstellen en
de ware leer der Kerk omkrient al de
door de dwaalleeraars aangevallen pun
ten nauwkeurig omschrijven zou. Pau
lus IV (15551559) arbeidde met groo
ten ijver aan de hervorming der zedien
en spaarde zijn eigen bloedverwanten
niet, die hun gezag misbruikten tegen
de wetten van den godsdienst en die
rechtvaardigheid. Pius IV (15591565),
wiens neef de H. Carolus Borromeus,
aartsbisschop van Milaan, door zijn deug
den, zijn arbeid op de Kerkvergadering
en zijn instellingen zooveel heieft bijge
bracht tot herstel der kerkelijke tucht,
mocht het Twentsche Concilie teneinde
brengen en de genomen besluiten uit
vaardigen. De 11. Pius V (15661572)
stelde -alles in het werk, om de besluiten
te do-en uitvoeren; deed te Rome en in
een kruistocht te verwekken tegen die
Turken, wier toenemende macht steeds
dreigender werd voor de Europetesche
Christenheid. D-a.t was de ware hervor
ming, die de misbruiken wegnam, de
tucht herstelde, de zeden verbeterde, maar
de Goddelijke Stichting ongerept liet.
Een va.\ hooger hand gezonden aanr
schrij'ving -om algemeene en plechtige om
megangen (processiesj te houden tot voor
spoed van de Christelijke wapenen te
gen de Turken, weid niet gepubliceerd,
ten einde „meerdere inoonveniënten t©
schutten."
Er werd te G-oes veel geleden en niet
minder jin het Goesche Land. Geen 25
personen waren er, verhaalt men, in die
stad, die tweemaal ^laags de tafel kon
den doen dekken, maar men verlangde
geen gemeenschap te hebben met de
Watergeuzen, die zich door hun haat zoo
ver lieten vervoeren, dat zij de leus aan
hieven: „Liever Turksch (tan Paapschl"
L. (Wordt vervolgd.)
UühUlË
De Vrije Universiteit te Brussel viert
haar- 75-jarig bestaan.
Dat is -een groot feest, want het is
geen katholieke of gereformeerde, het is
een liberale hoogeschool 1 Doaiom wordt
daarvan in do liberale pers ook met waar-
doering gesproken.
Maar wat vertelt nu de „In-dépendance
beige" omtrent dit feest? Dat daar de
„Brabanyonne" werd gezongen, het Bel
gische volkslied en de „Marseillaise", het
internationale lied der revolutie. Bij' 't
eerste hielden allen hun hoed op, bij-
't laatste echter werden alle hoofden ont
bloot
Bepaald een weldaad voor een land,
zulk een universiteit!
Hamilton weifelde nog.
Daar riep onverwacht een stem: „Za-
nakisl" Het was de vrouw die hij'
het eerst gezien had ien die den Griek!
blijkbaar bij zijn voornaam noemde.
Deze verontschuldigde zich voor eeni
ge oogenblikken. Toen hij achter biet gor
dijn verdwenen was, hoorde Hamilton dui
delijk Italiaansch fluisteren. 'Nu kwam
hij' terug:
Wii'B u Werkelijk iets koopen?" vroeg
hij eenigszins achterdochtig.
Zonder twijfel 1" antwoordde Hamil
ton. Ik neem het voor zeven pond, en
ik zal u direkt betalen. Wilt u het goed
inpakken en laten bezorgen?"
Waar wilt u het hebben?"
Bij' barones Von Ravendale, Bays-
water Drive 19, in Ilyde Park," dik-
teerde Hamilton, terwijl hij de 'zeven goud
stukken uittelde.
Toen hij opzag viel het bruine gor
dijn dicht en verdween het bleeke
gezicht van de vrouw, die hem blijk
baar goed had opgenomen en het ge
sprek had afgeluisterd.
Nu," dacht Hamilton bij zichzelf,
toen hij weer buiten stond, „daar zat
ik haast leelij'k in de klem. Gelukkig,
dat ik er mij op het goede moment heb
uitgered Want, stel je v.oor, dat ik'
SPA IV JE.
Het einde van den veldtocht.
De ministerraad heeft telegrammen ont
vangen van generaal Marina, welke doen
Verwachten, dat het definitief einde van
den veldtocht van Spanje in het Rif na
bij is.
De ontdekking van een Moarsch paleis
in llonda (Spanje), heeft in Spanje veel
belangstelling gevonden. De heer Perin,
een .Amerikaan, had, zooals men weet, een
oud paleis gekocht -en bij het graven op
de binnenplaats zijn er ondeiaaxdsche ver
trekken, waarin verschillende kostbaar
heden, blootgelegd. In opdracht der- Spaan-
sch-e reg-eering is er, naar aan de Berk
Lok. Anz. gemeld wordt, iemand naar
Ründa gegaan om de archeologische
waarde -der ontdekking vast te stellen.
De kooper van het paleis beweert niets
minder dan een tweede Alhamhra ont
dekt te hebben. Duizend arbeiders zijn
met uitgraven bezig. Naar beweerd wordt,
is -er in het archief van Fez oen plan
van het paleis aanwezig. Volgens de Daily
Express zijn de onderaardsche gewelven
van zuiver Moorschen stijl en rijk, ver
sierd. Er is het klinkt als een sprookje
een massa! goud en zilver vaatwerk ge
vonden. Van de Romeinsche en Moorsche
munten zijn er enkele aan koning Alfons
aangeboden.
AZIË.
De scheepsramp bij' Singapo-
r e. Langzamerhand bereiken ons nadere
bijzonderheden over de verschrikkelijke
aanvaring, die op 15 Nov. in de Oost-Azia-
tische waieren heeft plaats gehad. De ka
pitein van het Engelsche schip Onda
deelde mede dat hij' recht op de haven
lichten van Singapore aanstuurde, toen
hij recht v-oor zich uit het groene licht
van de La Seyne opmerkte. Een korten
tijd liepen de schepen parallel, doch eens
klaps veranderde de La Seyne van rich
ting en wilde klaarblijkelijk dwars over.
steken. Door den mist schatte de Seyne
den afstand waarschijnlijk te groot, en
een aanvaring bleek -onvermijdelijk. De
Onda liep m'et volle vaart op de bak
boordzijde van de Seyne en sneed dit
schip zoo goed als middendoor.
Kapitein Co-uailhac van de Seyne was
in den stuurstoel op het pogenblik der
aanvaring, en hij zoowel als de man op
den uitkijk verdronken, De snelheid waar
mede de Seyne zonk belette de beman
ning ook maar één boot pit te zetten.
De Onda streek onmiddellijk drie boo
ten, wier bemanning met waren heldenj-
mo-ed nog een en zestig mensehen wist
te redden.
Om het ongeluk nog erger te maken,
sprongen de stoomketels en vele perso
nen, die anders misschien nog zouden
kunnen gered z'ljin, verDranaOen nu door
het kokende water. Ook de passagiers
die van uit hunne hutten zich niet da
delijk naar het dek hebban begeven zijn
allen verdronken. Slechts rinkelen hun
ner zijn in nachtgewaad gered. De voor
haar leven vechtende menschenmassa
mijn adres had moeten opgeven; huis
aan huis met dat van Monsieur Felix
Nu komt het er alleen op aan, voor
de barones eenige opheldering te vinden.
Maardaar 'woont van vandaag
af óók Carlotta Garcia 111.... Och, wat
z-ou het ook? De knecht van Macro.
polo zou de twee 'kisten, waarin de buste
en de zuil zouden verpakt zijn, aan het
huis -der barones afgeven,en
Wat wist die vent van Carlotta Gar
cia!?
Zoo slenterde hij voort. Het was p-as
half elf, en tegen één uur wilde hij Car
lotta in het hospitaal gaan opzoeken om
haar voor te bereiden op haar vertrek
naar de woning van de barones. Doel
loos liep hij verder, tot hij onwillekeurig
in het Leicester.kwartier aanlandde, in
de buurt van den winkel van den an-
tiquitair Cevanci.
Onder een voorwendsel zou hij' best
hier eens naar binnen kunnen loopen:
hij had pas een Marineren buste ge
kocht, 'waarom' dus óók niet een an
tiquiteit.
Cevanci schrikte toen hij Hamilton zag
binnenkomen. Deze vond, dat de laif-
tiquitair zeer veranderd en zenuwachtig
was. Toen hij heirï in het ItaJiaansch
aansprak, schrikte hij weer; maar hij
werd op verwoede wijze aangevallen door
haaien, die in deze buurt zeer talrijk
zijnen de mannen begopinen ©en strijd
op leven en 'dood met de zeemonsters
om de vrouwen en kinderen te bescher
men. Later spoelden echter talrijke aan
stukken gereten lij-ken qp de kust aan,
voornamelijk van inlanders. Ofschoon het
strand slechts 2 mijlen verwijderd was
belette, naast de haaien, de sterke stroo
ming iedere poging om zwemmend het
strand te bereiken, en diegenen die teni
slotte gered werden dreven op stukken
wrakhout rond of -hadden zich aan het
wrak van het schip vastgeklemd.
Er is geen hoop meer, dat er nog
eenig menschenlewen zou gered zijln en,
het aantal slachtoffers bedraagt tusschen
de negentig -en ho-nderd.
Voorloopig is vastgesteld, dat er van
de Europeesche passagiers tien zijln ver
dronken, waaronder baron en barones
Benickzy en een zeer bekend Parijsch
groothandelaar' in diamanten.
Van de hoogere bemanning zijln de ka
pitein, -de tweede stuurman, de scheeps
dokter, de eerste hofmeester en de chef
kok verdronken.
De boegspriet van de Seyne maakte
een groot ga,t in de zijde van de Onda,
doch gelukkig boven de waterlinie. De
Onda moest bij aankomst te Singapore
onmiddellijk dokken, -en bij hot onderzoek
bleek, dat ij'zeren platen van -die ver
schansing der Seyne in het gat der Onda
waren blijven vastzitten. Hieruit blijkt,
dat de botsing hevig geweest is.
Het wrak der Seyne ligt op 2 mijl
van den Zuidelijken vuurtoren met de
masten nog boven water.
De geredden waren vol lof over dies
behandeling aan boord van de Onda.
De brievenmail aan boord der Seyne
met alle brieven en poststukken van
Java, is verloren gegaan.
XUlU-tllKKlliA.
Dinsdagavond heeft een anarchist in
het midden van de stad Sao Paulo (Bra
zilië) een bom in den winkel van een
D-uitscher geworpen, waardoor een groote
brand is ontstaan, die de g-eheele wijk
met verwoesting bedreigt. Naar verluidt,
zijn verscheidene mensohen omgekomen.
AOOlil» A.HEUlliA.
Van ambtswege zijn in Amerika gou
den gedenkpenningen aan de Hudson-
Fulton-f-eesten geslagen, die aan de ver
schillende -regeeringen welke er aan deel
hebben gen-omen, ten geschenke zullen
gegeven worden. Dinsdag hoéft president
'i'aft den eersten van die penningen uit
handen van generaal .Woodford, den voor
zitter van de Hudson-Fulton-coinmissi-e,
ontvangen. Generaal Woodfo-rd zal komen
de week naar Europa scheep gaan, om
de penningen as.n de regeeringen van
Engeland, Duitschland, Frankrijk, Italië en
Nederland aan te bieden.
Uit St. Petersburg wordt aan de Times
herstelde zich zoo goed mogelijk, toen
hij zeker was, dat het alleen zaken gold.
Hamilton vroeg naar een 'zilveren voor
werp, waai' hij vroeger óók' al eens op
geboden had. Nu, wilde hij het koopen.
En Cevanci had het nog. Tot groote ver
wondering vernam hij; echter, dat de
prijk nu wél een vierde lager was dan
vroeger.
De zak'en gaan heel slecht!" zei
Celvanci.
Is dat sedert die gruwelijke geschie-
genis?"
Ik geloof het wel. In elk geval
wil ik alles 'zoo gauw mogelijk oprui
men: ik doe mijin zaken aan kant, want
ik wil Londen gaan verlaten."
Londen verlaten? En waar wilt u-
dan heen?"
Dat w-eet ik ,nog niet. Maar dat
ik hier vandaan moetdatdat
weet ik wel!"
U moet?... Waarom moet u?"
Ach, dat alles begrijpt gij niet. Er
blijft mij niets anders over, dan dat ikj
naar Italië terugga."
Zijne woorden drukten vertwijfeling uit.
(Wordt vervolgd.)
