lkot.1
IE LISNYj
Net geheimzinnige teefcen.
No. 136
Donderdag 18 November 1009
lijfde Jaargang.
BUITENLAND
Yorststraat.
ijdgeesfloten.
Igeestpolissen.
BOOTDIENST
uyter en Zuid-Beveland.
Veistbijnt eiken MAANDAG-, WWD16- to VRIJDAGAVOND.
ONMOGELIJK?
FEUILLETON.
ïers, Koetsiers en
brlicden.
Nov. 4
3
u. 0 min.
50
Ir Zaterdag 20 Nov.
b 5 uur 49 min.
iaarn moet een HALF
jlantaarns moeten
ondergang branden.
»HMUMtNt0
'E KEUZE
BASSEN S
van af f6 00
|H'S
van af f6 00 2
(SEN 2
van af f5.00 2
van af f 1.80 2
gENJASSEN
van af f 11.00
REGENJASSEN
van af f 11.00 J
•BERTS (bonkers) 2
van af f3 75 2
.BERTS
van af f2.75
tERS
van af f I 80
JONGENS CAPES J
in Waterproofstof. J
ISOEKENS, 2
JACHTVESTEN, 2
•N, BORSTROKKEN,
US, SLOBKOUSEN, 2
KRAGENSCHONERS
fAISIE-VESTEN.
PLUIE'S
parapluie „CANNE".) 2
Klassikaal f .00
[iO Klassikaal f .80
per maand fl.
losten f.10.
1ESTPOLISSEN geven
'olgende loterijen precies
|als J/20 Staatslo'.
te Rotterdam aan bet
Ier N. V. De Tijdgeest,
pn te Goes bij W. EFDÉ,
[kinderenstraat 48; L. H. A.
IreDmagazijn Kerkstr.te
Ph. MAAS, te lerseke hij
fU, te Wolfaartsdijk bj A.
rs., te Heinkenszand li ij P.
te 's Gravenpolder bij J.
dt. Rotterdam en
msterdam,
Stoom booten
JOES n. ROTTERDAM:
Nov. 's morgens 2,
Nov. 's morgens 5,—.
1DAM: Woensdagmiddag.
ROTTERDAM n. GOES:
ov. 's morgens 11,
ov. 's morgens 8,
's namiddags 4,
ERDAM naar GOES
gmiddag 2 uur.
botterdam, Haring-
ie.
:N te bekomen te Goes
J. C. MONHEMIUS, te
hoeren BOUMAN Zn.,
i m bij de hieönen J. B.
in W. DEFAIS en te R o t-
le Stoomboot-Reederij' v/h
IER SCHUIJT.
RACHT Goes Dordf—
ikele reis, f 1, retour f. 1,50
sste soort 2
FIJN en JENEVER
IJ DER,Goes
NIEUWE ZEEM COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderljke nummers A contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganxepoortstraaf C 209, GOES.
Redameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjs,
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Gt.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 CL A contant
Een vrijzinnig hier tbr stele verschij
nen.'! blad begint zijn nummer van. 16
November j.l. fnet een rubriek: „Boeken
en Tijdschriften." Hierin wordt melding
gemaakt van een werkje van uien heer
B. ter Haai- Rwiïeny, predikant, Rat tot
titel heeft: „Hoe zijki wij aan onzen Bij
bel gekomen?" Het vrijzinnige blad be
sluit zijn vermelding met de navolgen
de zinsnede
„Het hoogst lezenswaardig werkje
geeft een duidelijk begrip hoe de bij
bel is gegroeid vau de dagen der
apostelen tot op heden en de lezer
zal er uit begrijpen, (dat 't oninJogle-
1 ijit is om1 vast te houden
aan uenwioorduitde Schrift,
omdat er bj! de overschrijvingen en
ver-talingen zooveel onwillekeurige
veigiss.ngen hebben plaats gehad."
Wij vestigen (de (aandacht Van den le
zer op ideze zinsnede en speciaal op de
door ons gespatieerde woorden. Want het
zijn juist zulke schijnbaar onschuldige,
en toch zoo boosaardige zinnetjes, die
het lezen van liberale bladen zoo ge
vaarlijk maken voor minder ontwikkelde
en argelooze lezers. Immers, zoo het in
derdaad onmogelijk is om vast te hou
den aan een woord uit de Schrift, dan
is de Bijbel niets anders dan een
vergeef o<ns de uitdrukking, lezer 1
merkwaardig sprookjesboek, een verza
meling O-ostersche fabels. Maai- dit
eenmaal aangenomen wat blijift er Han
over van ons geloof? Wat anders- dan
van een huis, waarvan men ,de grond
slagen wegrukt?
't Fraaiste van alles is, dat bovenaan
gehaalde 'zinsnede een staaltje levert van
allerjammerlijkste onkunde op bijbelsch
gebied. V.ooreerst is de uitdrukking„hoe
de bij!bel is gegroeid van de dagen
der apostelen enz.'.' geheel onjuist. Dit
moet zijnhoe het Nieuwe Testa
ment is gegroeid enz., want het Oude
Testament bestond reeds lang voor
de tijden der (apostelen. Dan en vooral
do reeds eenmaal door ons gewraakte
uitdrukking„dat 't onmogelijk is pm,
vast te houden aan een woord uit de
schrift." Dit toch is absoluut valsch en
in strijd -met (de uitkomsten van zoowel
ongeloovdge als geloovige bijbelvorsching
Zeker, de verschillende handschriften
van den bijbel, (die tot ons zijn geko
men, bevatten afwijkingen. De veelvul
dige afschrijvingen en vertalingen faebbefu
geleid tot vergissingen, zoo in woorden
als in punctuatie.
Doch al die vergissingen tezamen ge
nomen brengen geen (noemenswaardig ver
schil in (den inhoud, -en de echtheid'
van de H. ,Scriftuur zooals wij die thans
bezitten, is zekerder en beter be
wezen dan van welk ander boek ter
wereLd ook.
Een courant is zeer zeker niet de ge.
wone plaats om! over bijbelkritiek te schrij
ven. Waar het echter gaat om een zaak
van het hoogste belangof de H. Schrift
al dan niet de groote vraagbaak is hij
ïi.
„Hebt gjj ooit den linkerarm van uw
vader gezien?"
Het meisje keek steeds meer verwon
derd.
Ik geloof het wel. Precies weet ik
het echter niet meer."
Hebt gij er dan nooit iets bizOn-
ders aan gezien, een teeken, dat men
noodt vergeet wanneer men het eenmaal
heeft gezien?"
Neen zóó iets nooit?"
Tusschen pols en elleboog' had uw
vader op zijn arm eeu teeken getatoe-
eerd."
Dat heb ik nooit opgemerkt," ant
woordde Carlotta, wier bevende stem haar
opgewondenheid verried.
En toch was het zoo," zei Ha
milton beslist. „Ik Jieb bet met eigen
oogen gezien."
Hoe zag (het er dan uit?" vroeg
het meisje haastig.
Het was met scharlakenrood e verf
ingeplakt
de voorname vraagstukken van het bij
zonder en openbaar leven, het plicht
anker onzer hoop, de hoeksteen van recht
en zedelijkheid, nieenen wij verplicht te
zijn, de historische waaide van den
bijbel tegen aantijgingen als boven te
verdedigen.
En om ons nu te bepalen tot het Nieu
we Testament,1) wij weten, dat de Evan
geliën, de brieven van Paulus, zooals
wij ze nu bezitten, dezelfde zijn als die
in de allereerste tijden dos Christendoms
zijn verschenen en gebruikt, en ,©en wolk
van getuigen is daar om hunne echtheid
te bewijzen. Zoo niet, verwerp dan al
de classieke boeken der Latijlnsche en
Grieksche schrijvers, die op onze gym
nasia worden gebruikt. Immers de oud
ste handschriften kier werken van Cae
sar, Tacitus en Seneca, ,die in ons be
zit zijn, dagtee'kenen van de 9e eeuw
na Cnmstus, terwijl kle selirijvers ervan
stierven respectievelijk in de jaren 44
vóór, 117 na en 38 na Christus. Van.
de 250 bestaande handschriften van Ho-
ratius' welken (dagteek en en .er slechts 2
uit de 8e eeuw. Dan bestaan er nog eeni-
ge beschadigde manuscripten van Teren-
tius, Cajus, -en Plautus uit d® 5e eeuw,
en eenige van Virgilius en Cicero uit du
3e eeuw na Christus. Toch geLden al
die handschriften der pude schrijvers al
gemeen voor -echt.
Zien wij nu eens naar het Nieuwe
Testament. Wij zijn dn het bezit van on
geveer 100 Grieksche handschriften. Twee
ervan stammen af pit d® Te eeuw,2) 2
pit de 5e eeuw en de andere uit de
6e, 7e en 8e eeuw na Ctiristus. Nog
dichter bijl de bronnen brengen oas de,
oude vertalingen. Reeds in het midden
der 2e eeuw, ternauwernood 60 jaren
na den dood van den apostel-evangelist
Joannes bestond -er eene Syrische en La-
tijnsche vertaling van het Nieuwe Tes
tament. In de 3e eeuw verscheeu eenej
Koptische, in de 4e eeuw eene Gothische
overzetting. JHet staat vast dat de vier
evangeliën op het einde der 2e eeuw,
algemeen verspreid waren. De protes-
tantsche bjjbelvorscher Tisohendorf, een
man van gezag ,op het gebi-ed der Schrif
tuur, geeft als resultaat van een ernstig
onderzoek, dat .onze evangeliën tot het
begin vau 'die 2e of het einde der eer
ste eeuw na Christus moieteu worden te
ruggebracht En wanneer men nu be
denkt, dat er een brief bestaat van den
11. Clemens 3) uit het jaar 96 onzer jaar
telling, waarin tallooze plaatsen uit Mat-
theus, Lucas en Paulus' brieven worden,
laangehaald, dan vragen wij' den lezer,
die ons tot hiertoe in ons betoog heeft
gevolgd, of er nog hechtere bewijzen,
kunnen bestaan v,oo|r. ;de echtheid van
het Nieuwe Testament en ,o£ 't inderdaad
„onmogelijk is om vast te houden aan
.een woord, .uit ide Schrift". Eu nu hebben,
wij nog maar alleen enkele uitwen
dige bewijzen v,oor die echtheid ver-
meid. Nog veel krachtiger argumenten
voor de -echtheid van het Nieuwe Tes
tament zijn te putten uit zijn i naer-
lijk wezen, ,uit den inhoud en de
overeenstemming der evangeliën,
Ja, ja... En verder?"
Een plotseling opkomen,de blos kleur
de haar gelaat nog warmer van toon.
Het stelde pen cirkel voor, waarin
eenige werkwaardige teekens waren aan.
gebracht, ongeveer zóó
Hamilton scheurde een blaadje papier
uit zdjin notitieboekje en teekende er met
vlotte lijnen het bekende teeken op.
Daarop liet hij het Carlotta zien.
Dit.... teeken.,,." stamelde het
mjeisje verschrikt.
Naar mijn idee beteekent de bo
venste lijti: van alpha tot omega. Dat
wat er onder staat, moet bepaald een
kruis voorstellen
Toen Hamilton opkeek, zag hij dat het
meisje plotseling in een vreeselrjken
staat van opwinding verkeerde.
Wat scheelt u?" vroeg Hamilton
bezorgd. „Begrijpt gij do beteekenis van
'dit raadselachtige teeken?"
Neen!" zuchtte Carlotta.
Hebt gij het dan som® reeds vroe
ger gezien?"
Ja!"
-Maar niet op den arm van uw va
der?" vroeg hij verder.
Neenl"
Waar dan?"
Een paar weken geleden," prevol-
Idoch dit verder te ontwikkelen zou ons
te ver voeren.
Tegenover de -domme uitlating van het
vrijzinnige blad, wenschen wij ten slotte
te stellen de verklaring van twee geleer
den, de een, niemand minder dam de
groote H. Augustinus, bisschop en kerk
vader, de ander de bekende Engelsche
philoloog en criticus Richard Bentley
Eerstgenoemde zegt
„Hoe kunnen wij ooit van eenigi boek
ter wereld zekerheid hebben, wie het
schreef, als het onzeker is, of de Schriften,
die door de kerk voor Apostolisch wor
den gehouden, werkelijk van de apos
telen afstammen Hoe weet men, dat
de werken van Plato, Aristoteles, Cicero
inderdaad door die lieden geschreven zijn,
tenzij door de eensluidende getuigenis der
opvolgende geslachten? En wie Ss zOo
door vooringenomenheid verblind, dat ihijl
beweren zal, (dat 'men aan de Aposto
lische Kerk -zulk een getrouwe eendracht
'der leden in het overleveren der Schrif
ten aan ide nakomelingschap niet kaïn
toekennen, terwijl Idit mei de werken van
wie dan ook, hetzij in of buiten de Kerk
zoo gemakkelijk geschiedt."
En Bentley zegt: „Het is een onwe-
(derlegbaar feit, -dat ;de heilige boeken
niet meer wijzigingen hebben ondergaan,
dan gewone of klassieke werken en niet
meer afwijkingen vertonnen idan welke
noodzakelijk of ,uit (den aard der zaak
moeten zijn ontstaan; ©n de geleerden
zijn algemeen van pordeel, dat de aan
wezigheid van vele .handschriften den
tekst van het hoek niet onbetrouwbaar
maakt, maar uiterst nuttig, ja noodzake
lijk is, lom er ide juiste lezing van vast
te stellen."
Hiermede is het oordeel van het vriji-
zünnige hier ter stede verschijnend blad
over de historische waarde der H.. Schrift
genoegzaam gevonnisid. In stede van on
mogelijk, blijft het zeer goed mogelijk,
vast te houden aan een woord uit de
Schrift. Want van haar geldt nog steeds,
wat Petrus eenmaal den Zaligmaker toe
voegde: „Giji hebt de woorden des Eeu
wigen Levens I" 4)
4) Wat het Oude Testament betreft, zijn
echtheid wordt voldingend bewezen door
het algemeen en constant getuigenis der
Joden (zoo oudere als nieuwere) der Sa
maritanen, hoewel de gezworen vijanden
van bet israëlitische volk. Verder door
een groot aantal heidensehe schrijvers,,
zoowel Romeinen en Egyptenaren als
Grieken.
2) De z.g. „codex Vati.can.us" of het
Vatikaansch handschrift, berustende te
Rome en de z.g. „codex Sinaiticus" of
bet handschrift van Sinai, berustende te
St. Petersburg.
3) Een tijdgenoot van den H. Paulus
en door dezen genoemd in zijn brief uau
de Philippensen IV. 3.
4j Joann. VI. 69.
de Carlotta, „vroeg een man mij zijn
liefde te beantwoorden."
Hal" riep Hamilton op een toon
die vrees en woede tegelijk verraadde.
Op |den arm van dien man waren
dezelfde figuren getatoeëerd, die gij zoo
even op het papier hebt geteekend."
Bij deze woorden bedekte zij haar ge
zicht met beide handen, om haar verle
genheid te verbergen.
Hamilton's oogen verduisterden. Was
het ijverzucht, |die zÜn h31!- zo® plot
seling verstalde?
Zevende Hoofdstuk.
Wat Hamilton ook gevoelde, hij her
kreeg spoedig zijn zelfbeheersching.
Tusschen ide geschiedenis van uw
vader en tusschen een vreemd avontuur
waarvan ik onlangs getuige was, bestaat
een zeer merkwaardige overeenkomst",,
zei hij na -een korte wijle.
Carlotta was -blij1 'dat het gesprek een
anderen loop nam'. Ook zij werd weer
meester over zichzelf en keek Hamil
ton flink in het gelaat.
Door idit avontuur kwaamt gij' zeker
ook op (de hoogte van de wijze waar
op mijln vader gewoon was de jaloe-
sie te stellen, om op bepaalde avonden
aan iemand die voorbijging een Zekjer
FKAAIvKtJK.
De zaak Steinheil.
Na ide vrijspraak. Op de Parij-
sche boulevards heerschte -een glrooit-e
drukte. Alle Parijsche avondbladen en
sommige ochtendbladen gaven speciale
edities uit, (die met duizenden exemplaf
ren werden verkocht. De boulevards ga
ven den aanblik van een feestdag. Alle
café's waren stampvol. Om tien minu
ten. over éénen werd de uitspraak op
de boulevards -bekend. 'tVolk leek wei
dol. „Leve Mevrouw Steinheil!" werd er
geroepen.
En toen president de Valles het ge
rechtsgebouw verliet werd hij toegejuicht
„Leve de Valles! Leve de Valles 1" Doch
nu (deed zich ook gefluit hooren. De me
nigte, idi-e steeds aangroeide, liad Remy
Couillaid ontdekt, dien zij uitjouwde.
Aan iden verdediger Mr. Aubin werd
een warme ovatie gebracht. Een jube
lend emenigte volgde hem een groot ge
deelte van z'ijin weg.
Waar is Mevrouw Steinheil?
Toen na het bekend maken van de
uitspraak Mevr. Steinheil bewusteloos
naar de zaal der beklaagden was gedra
gen en de dokters haai" weder hadden
bijgebracht, nam z'ij (plaats in een auto,
waarvan de gordijtoen waren neergelaten
en reed met groote snelheid weg, ach
tervolgd door ide rijtuigen der pers-mam
nen. Doch niet teen vaart van 80 kilo
meter in het .uur verdween de auto uit
het gezicht ,en (de persmannen 'kondejti
zonder interview hunne bureaux opzoe
ken. Mr. Lanidouzy, secretaris van Mr.
Aubin, deelde 'mlede, dat mevr. Stein
heil de rest van den naclit in het hotel
Terminus heeft doorgebracht, van waar
zjj Zondag morgen naar baar schuilplaats
is vertrokken, waar- 'zij' beschermd zal
zijn togen de meufwsgjerigen. Zij heeft,
zoo merkte jd.eze advocaat op, een bui
tengewone koelbloedigheid getoond en be
tuigde hare vreugde weder Je vrije lucht
te ademen en de straten van Parijs wem-
te zien.
Mgr. Germain, aartsbisschop van Tou
louse, heeft een herderlijken brief pan
zijn geestelijkheid gezicht. In dien brief
welke Zondag van alle kansels in het
aartsbisdom is afgelezen, spoort mgr. Ger
main de geestelijken jn vurige taal aan,
vol te houden in de-n schoolstrijkl.
EAUihAAU
Churchill en de z, w e e p.s u f f r a-
gette. Toen (minister Churcbil Za
terdag met zijn vrouw uit Bristol te Lon
den aankwam, werd )nj door een met
een zweep gewapende suffragette aange
vallen.
Na eenige oogenblikken worstelens
maakte Churchill zich van de zweep
teeken te geven?"
Jal"
Maar(zeg mij nu eerst eens,"
ging zij met onzekere stem voort, „gij
zijl toch zelf geen Lid van het ©en of
ander geheim genootschap?''
Neen", antwoordde Hamilton met
nadruk, „wat ik doe, mag door iedereen
gezien worden; ik behoor tot geen en-
Ikele geheime vereeniging, signora."
Carlotta's gezicht helderde op. En Ha
milton vertelde' haar wat hij dien be-
wusten avond gezien en ondervonden,
had.- hoe er fnet een hard voorwerp te
gen zijn raam was geworpen, hoe hij
naar buiten gegaan en de geheimzinnige
boodschap ontvangen had, hoe hiji die
boodschap zelf aan zijn buurman had ver
der gegeven m hoe hij dezen ten slotte
door den dichten nevel was gevolgd. Het
meisje hoorde hem in ademlooze span*
nang aan. Hamilton eindigde:
„Het is dus duidelijk, dat uw vader
te Parijs tot een geheim genootschap
heeft behoord, dat merkwaardig overeen
komt met zulk een geheimzinnige ver
eeniging hier te Londen."
Ja!" riep Carlo-tta op een toon van
overtuiging, „het (moet een en dezelfde;
vereeniging zijn. Ik zei u immers reeds!
dat mijin vader heel Europa afreisde. Het
meester en overhandigde die, bijl wijze
van zegeteeken, aan zijn vrouw.
De juffrouw van de zweep werd ge
arresteerd.
KtSLAXO.
Russische afgevaardigden
en journalisten. Zestig afgevaardig
den hebben aan den president van (1®
Doema een officieel schrijven gericht,
waarin zijl lila verwijdering van den cor
respondent van het -blad Retch eischen,
en aandrongen op repressieve maatrege
len, (die genomen moeten worden tegen
de parlementaire pe|rs die ten opzichte
van de doema een ongunstige houding
aanneemt.
ItIJLOAUlJ F.
„panama" in Bulgarije. In de
Bulgaarsche Sobranja zijn waarschijnlijk
o-ntstuimige debatten te wachten. Enkele
afgevaardigden zullen de vorige Iregee-
ring van onregelmatigheden en misbrui,
ken beschuldigen. In een procés wegens
laster is reeds gebleken, dat de vroe
gere minister.president Goedew, die vroe
ger in bekrompen omstandigheden leefde,
tijdens zijn nauwelijks éénjarig minister-
presidentschap meer dan 540.000 francs
op een bank te Sofia deponeerde. Zoodra
-dit feit bekend, Werd, trok Goedew zijn
aanklacht wegens lastelr in. Voorts zijn
onregelmatigheden ontdekt bijl de inder
tijd gedane leveringen, van krijgsmateri-
aal idoor de firma Schneider te Creusot.
11 O .ii 11.
Een gelukwensch van Keizer
Wilhelm aan den Paus. De Prui
sische gezant bijl den H. Stoel, Dr. Von
Mühlberg, stelde, naar aan de „Köln.
Voikszeitung" uit Rome gemeld wordt,
Maandag op den vooravond van 's Pausen
zilveren bisschopsjubilé, aan den H.
Vader een eigenhandig senrijven ter hand
van keizer Wilhelm. In dezen brief, die
door den doorluchtigen jubilaris tnet
groote voldoening werd aanvaard, wenscht
de Duitsche souverein den Paus in de
1meest warme bewoordingen geluk tnet
het voorrecht der viering vap dezen ge.
'denkdag.
y.lïl>-A1»«.ltlKA.
In aansluiting met hetgeen wij onder
de laatste berichten jn ons vorig num
mer mekldên over |den aanslag te Bu,e-
nos-Ayres meldt het Handelsbl. v. Ant-
ywerpen het volgende:
-Jn geheel Argentinië is de staat van
beleg -uitgeroepen voor Iden duur van 60
dagen over heel liet grondgebied van de
republiek.
Het gouvernement ontwerpt eene heele
reeks maatregelen, (die ten doel hebben
de verdachte elementen onder de land
verhuizers te weren.
De politie beweert, dat de jongste bom.
menaanslag deel uitmaakt van een reus
achtig anarchistisch complot.
genootschap, waartoe hij behoorde, heeft
zijn vertakkingen over ide geheel-e we
reld 1"
Hij' li.® vroeger dus nooit in En
geland geweest?"
Neen, mi-et voor zoover ik weet.
Hij' was te Berlijn, Weenen, Amsterdam,
Buda-Pesth, zelfs in Moskou en Peters-
burg. Hij sprak vele talen: Duitsch, Hon-
gaarsch, Russisch, Hollandsch, Fransch
en natuurlijk ltaliaansch. Maar Engelsch'
verstond hij niet"
Daarom heeft men hem vroeger
misschien nooit naar hier gezonden."
Misschien. Het is eotiter ook mo
gelijk, dat de saamgeziworenen hun meest
betrouwbare agenten juist niet overal
heen z-enden, iom hen niet iin alle ge
heimen van den bond in te wijdep. Lon
den, juist de eenige hoofdstad die hiji
niet kende, weid uitgekozen om hem in
het verderf te tokken. In elke andere
stad zou hiji in staat zijn geweest zich
zelf te beschermen. Maar in London was
hij hulpeloos en verlaten aan zijn vij
anden en moordenaars overgegeven. Mij
schijf het, alsof (deze overwegingen ook
hem hebben door het hoofd gespeeld,
precies zooals iik ze nu uitte," eindigde
bitter het jonge meisje.
(Wordt vervolgd.)
