ENo. 115
Donderdag 30 September 1909
Vijfde Jaargang.
3INNËNIAND.
Verschijnt elften MAANDAG-, WIEHSDU- en VRIJDAGAVOND
Bij dit miner Moort een Bijvoegsel.
Zondagsheiliging.
Staten-Generaal.
Abonnementsprgs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrgdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganiepoortstraat C 209. GOES.
fieelameberiehtcn 25 Ct. p. r. Bg abonnement speciale prgs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x nerekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, h contant.
Men behoeit geen droogstoppel en geen
kwezel te zgn om te vinden, dat bet tegen
woordig met de Zondagsrust en de Zondags
heiliging niet geheel is, zooals het behoort.
Wie het zoo zegt, drukt zich stellig zeer
gematigd uit. Indien men zei, dat het met
de schending der Zondagsrust en de om-
wijding van den Zondag de spuigaten uit
loopt, zou men niet zo heel ver bezijden
do waarheid zgn.
In den ouden tijd was zeker niet alles
goed, maar den Zondag hield men toch
beter in eere dan tegenwoordig Men deel
meer aan Zondagsheiliging en aan Zon
dagsrust.
Wat de godsdienstoefeningen betrof,
haalde men Zondags in wat men in de
week moest te kort schieten: men had des
Zondags den tjjd, het kon er af en men
wildo het cr dan eens goed van nemen.
En al sloot men zich het verdere van den
dag niet geheel en al in zijn huis als in
een kluis op, men bleef toch meer te zamen
in den familiekring, en aan het lezen van
een goed boek, een sticbteljjk boek vooral,
werd meer gedaan.
Eu tegenwoordig?
Gelukkig niet allen, maar toch velen vol
doen, ternauwernood, haastig, omdat het
zoo moet en men er goedschiks niet buiten
kan, aan den meest dwingeuden godsdienst
plicht. Eu al vroeg op den dag zwermen
zij uit, om eerst laat in den avond thuis
te komen. Er is altgd en overal wat te
doen, men heeft veelal de moeilijkheid der
keus, en iedereen, jong en oud, arm en
rijk, wil er bg zgn.
Zoo blijft voor velen van de Zondags
heiliging maar een schijntje over, en de
Zondagrust gaat geheel te loor, voor zich
zelf en voor de veleD, die men tot schending
van Zondagsrust en -heiliging dwingt.
Nu moet men, om volkomen billijk te zgn,
met de veranderde tijdsomstandigheden
eenigermate rekening houden. Het gaat
dikwijls niet aan, vergaderingen op een dag
in de week te houden. Er is een goedkoope
reisgelegenheid, en men profiteert daarvan
om een familielid op te zoeken of eens een
mooie streek te zien. waar men anders niet
licht lomt Er is eens een keer een feestje
kermis, tentooi stelling, wedstrijd, uitvoe
ring, en men kan toch niet altijd thuis
zitten en zich overal buiten hou-ien.
Indien het lig een keer bleef, zou nie
mand klagen, tenzij misschien de strenge
en stroeve Puriteinen, wier meening men
kan en behoort te eerbiedigen, zonder
daarom gehouden te zijn die na te volgen.
Maar bet, blijft niet bij een keer: wat
uitzondering diende te zijn en als zoodanig
lichtelijk zou worden verschoond, dreigt
meer en meer regel te worden. Uitstapjes,
pretjes, vermakelijkheden beheerscheu den
Zondag, en het groote gebod Wees ge
dachtig dat gg den Sabbathdag heiligt,
komt leelijk in het gedrang.
Hot jonge volk ziet het slechte voorbeeld
der ouderen en vervalt zoo licht in de ergste
overdrijving, waar de meerbejaarden in hun
leeftijd en in andere emstandigheden nog
een, zg het soms zwakke rem, vinden.
Er heerncht onder ons, katholieken, op
allerlei terrein groote bedrijvigheid. Voor
een aantal goede zaken zijn wij in de weer.
Velerlei misstanden trachten wij uit den
weg te ruimen.
Het is alleszins loffelijk. Maar verliezen
we bg ons ijveren ook de Zondagsviering
niet uit het oog. Laat wie invloed heeft
dien aanwenden, om mede te werken tot
sluiting der te ver gedreven Zondagsver
makelijkheden en laat ieder onzer in zijn
kring althans een goed voorbeeld geven.
De wet zou misschien iets vermogen, maar
toch alleen indien de goedgezinden wilden
meewerken. Laat deze actie in ieder geval
niet op de wet wachten, maar zich reeds
thans ontplooien. Het is waarlijk meer
dan hoog tjjd. (Hsgz.j
BELGIË.
De Belgische minister ran koloniën
Renkin is Zaterdag te Brussel teruggeko
men van zijn Congo-reis, na van Parijs
de reis te hebben samengemaakt met ko
ning Leopold, aan wien hij in den trqin
verslag heeft gedaan.
In interviews en in een redevoering
aan een hem Zondag te Brussel aangebo
den feestmaal heeft hij zijn, bewondering
ui (gesproken over liet in. de Congo ver
kregen resultaat.
Wat hemi in 't bijzonder getroffen had,
was de schreeuwende tegenstelling tus-
schen de werkelijkheid, en de beweringen
die in Europa worden gedaan. Er mogen
fouten zijn begaan, maai- van wreedheden,
is geen sprake en de behandeling van
de inboorlingen ka,n de vergelijking met
iedere andere nudden-Afrikaansche kolo
nie doorstaan.
FBAAKBIJb.
Het hallo n-onge 1 u.k te M ou-
lins. Uit het yoorloopig onderzoek in
zake de ramp te Moulins schijnt met zeker
heid to blijken, dat zij veroorzaakt werd
door een breuk in het metaal van de
schroef van den ballon.
Omtrent de ramp wordt nog het vol
gende gemeld:
Het luchtschip had te 7 u. 5 Lapalisse
verlaten en tot Moulins een uitstekende
reis gedaan, overal toegejuicht door de
geestdriftige bevolking. Het passeerde
Moulins to 8.25 en kwam óp de hoogte
van Trevol 8 K.M. ten N. van Mau.li.ns,
toen men het plotseling zag afwijken naar
rechts, waardoor het 200 M. boven den
w.eg kwam. Het keerde onmiddellijk en
kwam boven de stad. Ee-njge seconden
later, te 8.35, zag men den ballon naari
links en rechts wankelen en, met duize
lingwekkende snelheid loodrecht neerko
men aan de linkerzijde van den weg bij
het kasteel Avrilly, behoorende aan mar
kies De ChabannesLapalisse. De beide1
militaire automobielen, die het luchtschip
volgden kwamen bijna tegelijkertijd aan.
Het bootje van het luchtschip was let
terlijk verpletterd op den weg en bedekt
met het hulsel van den ballon. Het per
soneel van het kasteel, dat op, het land
werkte, verleende onmiddellijk hulp. Men
lichtte het hulsel op en zag de dooden,
die vreeselijk waren verminkt. Alle ge
neeskundige hulp ,was vei'geefsch.
De slachtoffers ïverden gedood zoowel
tengevolge van den schok als door den
val van het hutsel op hun hoofden. De
minister-president Briand vertrok Zater
dag naar Moulins ptn den slachtoffers
der „llepublique" de laatste ©er te be
wijzen. Daar gekomen legde hij op de
borst der afgestorvenen het ridderkruis
van het Legioen yan Eer.
UGlTSCULilth.
De Zeppelin IV. Graaf Zeppelin is
bezig met een 4e luchtschip, dat de drie
voorgaande nog in grootte zal overtref
fen. No. 1. had 13,000 M3. inhoud, no.
2 en 3 reeds 16,000 M3.. en no. 4 zal
20,000 M3. inhoud hebben en worden be
wogen door 3 motors van 115 paarde-
kracht elk. Het luchtschip zal voorzien
worden van toestellen voor draadlooze
telegrafie.
OOSTG9IB IJ H.
Do Hongaarsche crisis. W.ecker-
le, die bij den Keizer in audiëntie werd'
ontvangen, bood mondeling het ontslag
van het Hongaarsche kabinet aan.
DEAE.UARKEA.
Bisschop R 3rd am. f De primaat
van do Deensche staatskerk, bisschop Rör-
dam, is op 77-jarigen leeftijd gestorven.
RUSLAXI».
Dei moord op Herzenstein. De
verdere behandeling van het geding in,
verband met den moord op Herzenstein
is, volgens een bericht uit Kymmenepaa,
tot 22 October verdaagd. Tegen Doebrowin
heeft het hof geen voldoende bewijzen
van medeplichtigheid gevonden en daar
om beslaten, niet op zijne inhechtenis
neming aan te dringen, maar den gou
verneur van Wiboig te vragen, er zolrg
voor te dragen, dat Doebrowin, wanneer
de zaak! opnieuw dient, voor het hof zal
verschijnen.
TURKIJE.
Komplat in Novibazar. De
Turksche ovei-heid moet te Sjenitza in den
Sandsjak Novibazar een uitgebreide sa
menzwering hebben ontdekt, met het doel
een algemeenen opstand teweeg te bren
gen ten behoeve van de vereeniging va,n
den Sandsjak van Montenegro. Er zijn der
tig personen in hechtenis genomen, meest
priesters en onderwijzers. Vele verdachten
zijn over de grens gevlucht.
Volgens een telegram van den mutes-
sarif van Assyr hebben de Turksche
troepen een hevigen aanval van de Ara
bische opstandelingen, die daarbij herige
verliezen leden, afgeslagen.
MAROKKO.
Marokko. Nauwelijks is Boe Hamara
onschadelijk gemaakt of het schijnt dat
Moeley el Kebir opnieuw als pretendent
komt opdagen. Hij zou weer door ver
schillende stammen zijn uitgeroepen. El
ders loopt het gerucht, dat de Roghi niet
is gevangen genomen, maar een psoudo-
Boe Hamara. De echte (of een psepdo)
Boe Hamara zou zich aan het hoofd van
5000 man berinden in de omstreken van
Taza; zij zouden in naam van den, Roghi
Taza bezetten. In elk geval schijnt men
lang ta kunnen wachten voor in Marokko
de rust is hersteld. Voor eiken bedwon
gen pretendent komt er weer een nieuwe.
Eerst Moeley Mohamed, toen Moeley el
Kebir, daarop Kittani, vervolgens Boe Ha
mara en nu weer een pseudo, Bas Hamara.
Zoo blijft men aan den gang.
AMERIKA.
Een belangrijk werk. In Colorado
ligt het Uncompahgre-dai. De bodem is
er door zijn samenstelling bijzonder ge
schikt voor den ooftteelt, maar brengt
niets op, daar groote droogte het dal tot
een woestijn maakt. Naast het dal stroomt
wel een riviertje, de Gunnison, maar een
bergketen van 2000 voet hoogte scheidt
het water van de dorstende vlakte. Dat
viel geenszins in den smaak van de onder-
nemingslustige Amerikanen. Als het water
van de rivier maar in het dal gebracht
kon warden, dan zou een ruim veld voor
winstgevenden arbeid worden geopend,
dus, zeide de regeering, moet dat water
in het dal komen. Zij besloot een tunnel
door den bergketen to boren om het rivier
water te kunnen aftappen. Deze tunnel is
thans gereed, gekomen. Hij is zes mijlen
lang, 10 voet 6 inches breed en 12 voet
hoog, rondom bekleed met beton. In 1905
werd met het werk begonnen, vier milliaen
dollar zijn eraan besteed. Herhaaldelijk1
mioest de arbeid gestaakt worden, daar het
water binnendrong, maar thans vloeit de
Gunnison in het dal van Uncom.paghre.
President Taft heeft op zijn rondreis door
Colorado den tunnel geopend.
Tweede Kamer.
Zitting van 28 September.
De heeren De Stuers en v. d. Voort v.
Zijp zijn beëedigd.
Naar aanleiding van een tweede request
van twee kiezers te Valkenberg, inzake
knoeierijen in het district Gulpen shit de
commissie tot onderzoek der geloofsbrieven
bij monde van den heer v. Veen een ge
wijzigde conclusie voor strekkende om de
stembusbriefjes op te vragen en den minister
van Binnenlandeche Zaken een onderzoek
op te dragen en een en ander in handen
der commissie te stellen. Zonder hoofde
lijke stemming wordt aldus besloten.
Tot leden der huishoudelijke commissie
worden herbenoemd de heeren Eland en
Loeff
Tot rapporteurs zijn benoemd
Koloniale begrootintr en Hoofdstuk XI
v. d. Velde, Tijdeman, de Visser, Thomson
en Boogaard.
Hoofdstuk 1, II, Vila, XII en Wet op
de Middelen Kuyper, Goeman Borgesius,
Drucker, Loeff en Lobman.
Hoofdstuk III: De Beaufort, Hnhregt,
v. Idsinga, v. Asch v. Wyck en v. Nispen
(Nijmegen).
Hoofdstuk IVTroetstra, v. Sasse v.
Ysselt, de Ridder, v. Doorn en Kooien
Hoofdstuk V: Rink, v. Veen, Ter Laan,
Aalberse en v.' d. Molen.
Hoofdstuk VI: v. Wassenaar, Brummel-
kamp. v. Wijnbergen. Verbey en Jansen,
Hoofdstuk VIllr. v. HeemstraArts, Treub,
Parijn en de Geer.
Hoofdstuk VIII: v Vlijmen, Marchand,
Duymaer van Twist, Eland en v Vlijmen.
Hoofdstuk IX: v. d. Boreh v. Verwolde,
Smidt. Helsdingeu, v. Vliet en Janssen.
Hoofdstuk X Smeenge, Schaper, Bolsius,
Fruijtier en Pallema.
Regeling van werkzaamheden.
De Voorzitter deelt mede, dat, ingevolge
besluit van de Centrale Sectie. Woensdag
11 uur in de afdeelingen zullen worden
onderzocht de Indische begrooting voor 1910
alsmefe de wijziging der Indische begroo
ting voor 1909, in verband met de haven
toestanden te Semarang.
Dinsdag 5 October, na afloop der open
bare vergadering, en volgeDde dagen, zullen
in de afdeelingen worden onderzocht de
hoofdstukken der Staatsbegrooting voor
1910, met hg behoorende wetsontwerpen.
Le vergadering wordt verdaagd tot
Dinsdag 5 October, 11 uur precies, om
alsdan te behandelen het wetsontwerp tot
goedkeuring van de overeenkomst met de
N. V. „Zeehaven eu kolenstation Sabang".
Commissie voor de verzoekschriften.
De Voorzitter benoemt tot leden van de
Commissie voor de verzoekschriften de
heei en Duymaer van Twist, van
I' oreest, Jan li ink, Bogaardt en
van Lennep
De voorzitters der Kamerafdeelingen.
Uit 's Gravenhage wordt gemeld, dat niet
Dr. Kuyper, maar de heer van Vlijmen
voorzitter is geworden van de 3e Afdeeling
der Tweede Kamer.
Land en Volk inerkt naar aanleiding
van deze benoemingen op, dat van de vgf
voorzitters het geheele contingent der
rechterzijde, ten getale van vier, katho
liek is.
Dr. Kuyper zat in de vierde afdeeling.
Er zijn aaar ingedeeld 12 leden van de
rechterzijde, 6 van links. Hoewel er van
de 12 rechtsche leden slechts 4 katholiek
zijn, werd niet dr. Kuyper, maar de heer
Van Sasse van Ysselt, voorzitter.
Hofberichten.
Wij vernemen uit goede bron, dat het
Hof voornemens is tusschen Kerstmis en
Nieuwjaar, naar de .residentie terug te
keeren, zoódat de Kerstdagen op het Loo
worden doorgebracht.
Naar wij1 vernemen is binnenkort de
benoeming te verwachten van de eerste
hofdame voor Prinses Juliana.
Zaterdag is een proefneming gehouden
met iden woonwagen van Prinses Juliana,
die tot vólle tevredenheid van II. M. de
Koningin slaagde.
rHet makste paard' uit den stal „Oscar"
is uitgezocht om den z. g. woonwagen
heen en weer te brengen.
Een zeldzaam geschenk.
Aan H. M. de Koningin is dezer dagen
een zeldzaam schoon geschenk voor "Prin
ses Juliana aangeboden, dat deze in la
ter jaren, wanneer- ze het kostbare voor
werp' zelf al lang met meer- gebruikt,
ook wel zal waarideeren, om de zijde,
vanwaar het kwam.
De vereeniging van Nederlanders, wo
nende te Johannesburg heeft namelijk een
koim, schotel en lepel van zuiver goud:
doen vervaardigen, dienende tot het ge
bruik van pap.
Versierselen kunnen dez'e voorwerpen
niet dragen, immers zujver goud is daar
toe niet te bewerken; alles is dan ook
met don hamer geslagen, maar de vorm
is zeer sierlijk, en het is gelukt, in alle
(drie voorwerpen ©en Koningskroon en
een J. te stempelen. i
Het prachtige geschenk is gesloten in
een zeer mooi kistje van Rhodesia teak
hout en werd, idoor den voorzitter der
Nederlandsche vereeniging, prof. dr. P.
J. Müller, naar het Loo overgebracht.
Omtrent iden toestand der gewonden
bij ide ramp' te Breda wordt nog het vol
gende medegedeeld
De aannemer Reekers,, jongeman van
25 jaar- en gehuwd, is Zondag tot bewust
zijn teruggekeerd, zoodat hij reeds .een
bezoek mocht ontvangen; zijn toestand1
schijnt thans buiten gevaa'r te zijn, alhoe
wel Ide inwendige kneuzingen van ern-
stigen aard zijn. s
De p-n-dere gewjon'den nomen in beter
schap toe.
De begrafenis dier twee slachtoffers had,
een zeer e"eifvou|dig verloop,- Talböoh
wend te Prdncehhage begraven, üe jonge,
18-jarige opperman Van Beers op ide be
graafplaats Zuijlen.
Zondagmiddag heeft H. M. de Koningin,
in een lang telegram aan den burge
meester baar deelneming betuigd in het
ongeluk en inlichtingen gevraagd omtrent
den toestand der gewonden. Deze in
lichtingen wenden daarop eveneens te
legrafisch aan II. M. Ide Koningin ver
strekt, met |de mededeeling, dat nadere
bijzonderheden omtrent de ramp schrif
telijk zopden worden gemeld.
De drievoudige moord te Koekange.
Men meldt uit Ruinen aan (de Ass. Ct.
De politie ontdekte op het oorijzer van
de vermoorde vrouw Bierman een bloed
vlek', eveneens bloedvlekken in de bed
gordijnen van den vermoorden Bakker.
Die vlekken zouden afdrukken zijn van.
bebloede vingers. Oorijzer en gordijn zijn,
paar Arnhem1 gebracht, waar de vlek
ken worden gephotografeerd en vergroot.
Afdrukken van de ringers der verdach
ten zijn te Assen genomen.
Tee'kenend zSjln de woorden van den
eenen verdachten Bakker, ïdie antwoordde,
toen rijksveldwachter Scholma hem arres
teerde en tot hem zlei, dat hij nog eens
meegaan moest naar Ide woning van zdjin
vader: „Daar hoef ik toch zeker niet
alleen miee naar toe. Dan moet Roelf
ook meel"
Naar men meldt, heeft het onderzoek
van de kleederen der gebr. B. geen
bloedsporen doen constateeren.
Men schrijft u,it Amsterdam:
De heer' J. W. Sleef, dp vorige week be
noemd tot lid van den gemeenteraad, zal
wonden benoemd tot controleur der ar
beidsinspectie.
De benoeming kan lederen dag afko
men, zoodat binnenkort opinieuw een. ver
kiezing zal moeten plaats hebben voor
den Gemeenteraad i:n district II.
De Maandag gehouden stemming voor
een lid. van den Gemeenteraad van,
Maastricht, vacature'-Thiessen, had het
volgende resultaat: Uitgebracht 989 gel
dige stemmen. Volstrekte meerderheid,
495. Hiervan verkregen de heeren H. Hert-
mans (cand. der II. K. Iviesvereen.) 508
stem|men, J. Paris (socialist) 221 stemmen,
en R. Schoepp (dissident-kath.) 260 stem
men, gekozen de heer H. Hermans, secre
taris van! den arbeid.
Te Maastricht herdacht Zondag j. J'.
oulder vele blijken van belangstelling ide
heer Jac. van Term; hoofdredacteur van
iden Limburger Koerier, z'ijln 25-jarig ju.
bileum als journalist.
3 October te Leiden
Nu 3 October, (de datum van Leiden's
ontzet, op Zondag valt, zal de feestvie
ring, uitgaande van de 3-October vereeni
ging, op Maandag 4 October plaats heb
ben.
Na stemming in de parochiale afdeelin
gen Ider centrale r.-V. kiesvereeniging te
Zevenbergen is de heer J. A. Oomen, met
1228 stemmen, de candidaat geworden
voor de Provinciale Staten. i
De Hudson-Fulton-feesten.
Reuter seint uit Nevv-York'd.d. 28 Sept.
De afgevaardigden ter Hudson-Fulton-
feesten werden Maandagavond in het Me
tropolitan Operagebouw officieel ontvan
gen.
Ieder van hen bood een boodschap aan
van zijn vorst of hield een toepasselijke
toespraak.
De heer Cremer uit Nederland werd
met het Nederlandsche Volkslied en lui
de toejuichingen begroet.
De burgemeester van Amsterdam sprak
eveneens.
De centrale commissie der Rein-leven.
beweging (ds. A. Klaver, voorzitter; me
vrouw A. M. van den Steen van Omme
ren-Hallo, secretaresse) heeft aan II. M.
de Koningin een adres gezonden, waarin
larzocht wordt, dat H. M. aan de Sta-