DUIF
uiming
Tinnenland
Zaterdag 18 September 1909
Vijfde Jaargang.
ZIJNEN
Xo. 110
re Yennootschap
rentarisprijs.
IE ETALAGE.
Verschijnt eiken MAANDAG-.WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Bü dit Dimmer Moort een Bpepl
Nieuwe Abonné's,
Over ile „Evangelische
en nog wat.
IMES
STOFFEN
BLOUSES
tOFFEN
FLANELETTES
tljaponnen
bking
tELEFOON No. 10.
3 Vereeniging van
itoor- en Handels-
lienden.
)T PLAATSING
Wal B 63.
Middelburg.
orden beleefd verzocht,
Ide vacatures op hunne
Becretaris of Correspon-
wien volledige inlich-
en omtrent onderstaande
(eren.
cturen, 36 jaar oud.
^nd met binnenlandsche
18 jaar oud.
Kspondent, met diploma's
Duitsch en En-
|6 jaar, te Rotterdam.
1 i p 1 o m a bekend met
25 jaar oud.
de administratie, 22, 30
ahouder, goed bekend met
de moderne talen, 22
|irdam; 18 jaar oud.
nevens Pransch. Duitsch
lik bekend met Zweedsch,
Issischin den houthandel,
|iale waren, 20 jaar oud.
ptie-artikelen, 43 jaar oud.
[oud, bekend met Boek-
fecb en Pranschmet
[enografie.
piers- of fabriekskantoor,
chef, 22 jaar oud.
|aar, liefst in 't midden
orlooper, 39 jaar oud.
99
I*
u
gij dapper 1 Maar u keilt
deze verschrikkelijk^
vrijwet mee bekend. Maar
n, zijt gij in. onmiddellijk
rward, „Dat weet ik niet.
ben ik dood. Gij zijt de
nderd die schurken hier,
ik nog in leven ben. En
mijn leven, waarvan nie-
w een zijden draad, die
afgesneden kan jvordein"-
et, Fraulain. Ik pal u red-
n leven voor geven?'.
;ij wanhopig, „waarom bent
had alle hoop opgegeven,
nijni lot. En nu, door u, een
kan ik niet sterven. En;
uitkonnst. Deze wreedaards
odelijden, en al zouBen zij
tmers de handlangers, vdn
lensch ooit gespaard heeft
die ik hier inadem, betea-
hijn' gelukkige dagen heb ik
an het Hotel van St. Tran-
reinig dacht ik, er toen aan',
.ste wen te moeten daor,-
(Wordt vervolgd.)
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
holf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortsfraat C 209, GOES.
Reelameberiehten 25 Ct, p. r. Bij abonnement speciale prjjs,
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x Berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 CL k contant.
voor het volgende kwartaal ontvangen de
nog voor Oct. verschijnende nrs van heden
af GRATIS.
De „Nieuwe Zeeuwsche Courant" is het
meest gelezen blad in Zeeland en is het
vlugst met hare berichten.
In den loop der volgende maand zal met
een nieuw, boeiend feuilleton begonnen wor
den, getiteld: „Het geheimzinnige teeken"
De „Evangelische Maatschappij" houdt
telken jare eene algemeene vergadering.
Dit jaar waa de plaats van bjjeenkomst te
Hoorn en de vergadering de 57e in de rjj.
Dinsdagavond j 1 werd die vergadering
voorafgegaan door eene bjjeenkomst in de
Greote Kerk en er het woord gevoerd door
den Njjmeegschen predikant Dr. W. Haver
kamp. Van daze bijeenkomst gaf de „Nieuwe
Rotterdamsche Courant" in haar avondblad
van Woensdag 15 September ji. een uit
gebreid veislag en wijl, helaas, nog steeds
tal van Katholieken hunne wjjsheia putten
uit dit liberale orgaan, meeaen wjj verplicht
te zijn eenige kanteekeningen op dit ver
slag te moeten geven, opdat zjj in staat
zouden zjjn Horatius' woord „audi et
alteram partem" .hoor ook de
wederpartjj" toe te passen, tenminste als
zjj voor eeilijke en onpartijdige menschen
willen doorgaan.
Wanneer men leest van de algemeene
vergadering van eene „Evangelische"
Maatschappij, dan is men geneigd te den
ken, dat daar niets anders zal gesproken
en gedaan worden, dan wat strekken kan
om de beginselen des Evangelies getrouw
na te leven en de leerstellingen des Evan
gelies tegenover het ongeloof te verde
digen.
Edoch, de leden der „Evangelische
Maatschappij" meeuen hun tjjd niet beter
te kunnen besteden dan door te getuigen
tegen „Rome" en af te geven op de leer
en instellingen der Katholieke Kerk. De
toespraak van Dr. Haverkamp is daarvan
het sprekende bewijs.
„W jj zijn b ij een gekome n",
zoo zegt hjj, „om te danken, dat
wjj leven onder 't heerlijk Prote-
stantisme we betreuren het
dat de huldiging van het
Christendom door de R. K. Kerk
weinig strookt met den geest van Jezus.
Steeds moeten wjj met fier
heid uitspreken, dat wat an
deren van het Christendom
k ebben gemaakt, slechts ean
verbastering daarvan moet worden
genoemd.... Tegen de R. K. Kerk moeten
wij het altijd opnemen, omdat bovenal
die Kerk voor ons staatkundig
en zedelijk leven een gevaar
moet worden geacht... Laten
we den moed hebben om, ook
in R. K. kringen, het uit te
spreken, dat we in het Pro
testantisme gevonden hebben
de afstraling van het Goddelijk leven."
Wjj houden dr. Haverkamp voor een
ontwikkeld man. Maar dan vallen de hier
boven aangehaalde woorden, die hjj
altjjd volgens het verslag van de „Nieuwe
Rott. Crt." te Hoorn gesproken heeft,
ons geweldig tegen.
Hjj heeft ze natuurlijk bedoeld als een
leefrede op en een verheerlijking van den
ProtesUntschen godsdienst, maar goed ge
lezen, stellen zjj het Protestantisme in ai
zgn zwakheid ten toen. Haat en nijd zijn
in het algemeen reeds kwade raadgevers,
doch waar zjj bovendien nog moeten dienen
om een godsdienstige vereeniging op de
been te houden, die anders niets heeft om
haar leden te bezielen, daar brengt die
vereeniging èn haar zelve èn den godsdienst,
"1® ZÖ beljjdt, in miscrediet.
Dr. Haverkamp is te geleerd en helder
ziend om het niet met ens eens te zjjn
dat actie, op elk gebied, wil zjj vruchtf
dragend zjjn, moet steunen op een positie
beginsel. Hoe zal nu echter Evange
lische actie, want dat moet het optreden
eener Evangelische Maatschappij
toch zjjn, ooit vruchten kunnen voortbren
gen, ja, boe zal die actie ooit „Evangelisch"
kunnen zijn, wanneer schier alle handelingen
dier maatschajjpjj worden beïnvloed door
de zeer on-evangelische drjjfveeren afgunst
en haat 1
Hoeveel verstandiger wasdan n iet dominee
Lamers van Rotterdam, die in eene vergade
ring van de Gustaaf Adolfvereeniging
deze woorden sprak
„Niet door den staf te breken
over de R. - K Kerk zullen de
vrienden der Gustaaf Adolf
vereeniging vorderen, maar
bovenal door de persoonlijke
verzekerdheid des geloofs".
En dan, wanneer wjj de altoos weife
lende, onzekere en veranderlijke Protestant-
sche leer beschouwen in vergelijking met
de zich immer gelijk blijvende Katholieke
Kerk wanneer wij zien naar den aanhou
denden twist en strjjd in de Protestantsche
Gemeente over de gewichtigste geloofs
punten wanneer wjj letten op de langzame
maar zekere afzakking der oorspronkelijke
orthodoxie tot het platste rationalisme, tot
een volslagen ongeloof,1) zoodat een dominee
L. Bahler te Oosterwolde het Boudhisme
kan verheerlijken boven het Christendom
zonder door de Synode getroffen te worden
en een dominee Boers te Roordahuizum
openljjk verklaart niet meer te zullen bidden,
zonder in zijn ambt geschorst te worden,
dan vragen wij ons af, waar dr. Haverkamp
den treurigen moed vandaan haalt, te durven
beweren, „dat we in het Protestantisme ge
vonden hebben een afstraling des
Goddeljjken levens" en de R.-K.
Kerk te verwijten, dat hare „huldiging
vau het Christendom weinig strookt met
den geest van Jezus".
Ook spreekt hjj van het „heerljjk Protestan
tisme". Mogen wjj dr. Haverkamp eens
herinneren aan het woord van zjjn ambt
genoot, ds. J. A Bruins, gesproken op den
kansel in de Groote Kerk te Leeuwarden
den 28en October 1902? Daar zeide de
predikant van Idaard het volgende
„Geljjk Nehemia stond voor
een Jeruzalem in puin, staan
wjj voor een Jeruzalem in ver
val, het hedendaagsch Protes
tantisme!"2) Is er in die zeven jarer,
sinds dien verstreken, zooveel veranderd,
dat wjj van een hersteld Jeruzalem, een
„heerljjk" Protestantisme mogen spreken?
Wjj gelooven, dat hier een groot vraag-
teeken gewettigd is.
Dr. Haverkamp had gemeend ais uit
gangspunt van zijne rede te moeten nemen
Eph. V. 8 en 9. Deze schriftuurplaats
luidt„W ant voorheen waart g ij
duisternis. Nu echter zijt gij
het licht in den Heer. Wandelt
als kinderen des lichts! Want
de vrucht van het licht bestaat
in alle goedheid, rechtvaardig
heid en waarheid."
Rechtvaardigheid en Waarheid!
Het wil ons voorzomen, dat de rede van
Dr. Haverkamp, wat deze twee hoedanig
heden betreft, eene bedenkelijke leemte ver
toont
Deze regelen waren geschreven, toen w ij
het verslag onder de oogen kregen van de
openingsvergadering der „Evangelische
Maatschappij." Nog meer kenschetsend voor
den geest van de Maatschappij dan de rede
van Dr. Haverkamp was het openings
woord van den voorzitter, A. L. Th. van
der Ven van Kuilenburg
Volgens de „N. R Ct." sprak die heer
het volgende
Ook in deze vergadering zal weer
worden gezien een uiting van haat
tegen de R. K. mede-christenen, doch
dit denkbeeld is verkeerd. We waken
en waarschuwen alleen tegen het in
stituut der R. K. kerk, dat is een
instrument in de macht der Jezuïeten
en dat is een doodvijand van het
Protestantisme. Tegen die macht, waar
door zooveel ellende wordt gebracht,
moeten we blijven waken.
Het eerste gedeelte van deze ontboeze
ming doet denken aan het Pransche spreek
woord „Qui s' excuse, 's accuse." 3) Het
tweede gedeelte is vermakelijk door zijn
domheid. Wij geven den heer A. L. Th.
van der Ven in overweging de Roomsch-
Katholieke Kerk eens grondig te bestu-
deeren, wellicht ondervindt hij dan, wat
eens De Toquerille ondervond. „Ik begon",
zoo zeide hij „de studie der Geschiedenis
vol vooroordeelen, ik eindigde haar vol
eerbied voor de Katholieke Kerk."
Duitschland is hierin voor het Prote
stantsche Nederland de baanbreker geweest.
Wij bevelen Dr. Haverkamp de lezing aan
van de verhandeling van V. Cathrein S. J.
in den 55en jaargang van de T h e o 1
praktische Quartalschrift. Die
verhandeling draagt tot titel: Das Hei-
denthum im Evange1 i s chen
Duitschland. Het heidendom
in het Protestantsche Duitsch
land.
2) „N. Rott. Crt. C, 29 October 1902
3) Wie zich verontschuldigt, beschuldigt
zich.
*j „J'ai commence l'étude de l'histoire
rempli de prójugés contre l'Eglise, je l'ai
finie plein de respect."
Raad van State.
Openbare vejgadering van, Ban Raad
van, State, afdeeling voor de geschillen,
van bestuur, pp Woensdag 22 September
11 uur v.m.
Tijdelijke voorzitter Tweede Kamer.
Die beer Lieftinck, begeeft zich Maan
dag a.s. vier. uur- ten raleizie bet Loo,
ter beëejiging a's Kamerlid door H. Al.
Be Koningin, ten eèndie in getegenhieiHi
te zijn, als tijdelijk Voorzitter Ber Twee
de Warner, misdag a.s. de lieden Bei]
Kamer te beëiedigpn, .daartoe door H. Al.
Be Koningin gemachtigd.
De moord te Koekange.
Men meldt uit Hoogeveen aan bet Hbl.
Naar miesn ons mededeelt is de oorzaak
van bet aanhouden van de twee zoons
van Ben vermoorden Bakker geiegen, in
bet feit Bat iee|n uitgiawasschen onderbroek
van een van benden, gevonden is. De
broek is opgezonden paar bet laborato
rium, ten einde te onderzoeken of het
bedoelde klejedingstuk nog bloedsporen
bevat
De officier van justitie te Assen maakt
bekend, dat wordt .uitgeloofd ejen premie
van vier honderd gulden aan hem of
baar, die zoodanige aanwijzigen omtrent
Ben in iden nacht van 2 op> 3 September
gepteegdep moord in bet Koekangervield
kan geven, dat daarvan Be veroordeling
van iden idader ,of de dadeirs bet gevolg
is. Indien meer personjen inlichtingen ver
strekken, zal boviengonoieinjde premie door
den officier verdieieid worden.
Door den brigadier Spijker werd in
het schapenhok van iden vermoorden B.
onider een hoop miest pn vuil een witte
zak met geld gevonden, jen een porte-
momnaie met eepigie guldens. In een an
deren hoek van Ben stal vond de bri
gadier Van der Hoek, eveneens onder
vuil jen mest, ieen portemounaie met f 250
en een blauwen zak met f50. Tezamen
ruim f324.
Uit Hoogeveen meldt men ons, dat de
bedde zoons van Bakker daar nog in
hechtenis zitten, en dat ook da vrouw
van Klaas Woensdagavond onder poli-
tiiegeleide aldaar is binnengebracht.
Majoor Colijn.
Ook bij jde familie van den heer II.
Colijn, adviseur voor de Buitenbezittin
gen is een telegram ingekomen, meldendiei
dat het nieuwe Kamerlid pa de schip
breuk gered J®1 „volkomen gezond" is.
(Vad.)
Internationale Maritieme Conferentie.
Tot vertegenwoordigers van Nederland
op de Internationale Maritieme Conferen
tie, die 28 Sept. te Brussel wordt ge
houden, zijn benoemd de heeren: Jhr.
Van der Staal van Piershil, gevolmachtigd
gezant in België; Molengraaff, professor
aan de Universiteit te Utrecht; Mr. Loder,
Raadsheer in den Hoogen Raad; Mr. Asser
Jr., advocaat en procureur te Amsterdam,
en E. Heldring, directeur van de „Koninkl.
Nederl. Stoombootmaatschappij" te Am
sterdam.
Het Nederlandsch Paviljoen op de
Biusselsche Tentoonstelling.
Nederland belooft goed voor den dag
te zullen komen op de Brusselsche 'We
reldtentoonstelling. Men is er thans het
Nederlandsch Paviljoen aan 't bouwen, Hat
volgens plannen van den architect ,Wi.
Kromhout Czn. wordt uitgevoerd, 15 Ja
nuari onder den kap en half April geheel
gereed zal zijn.
Het zal een gebouw worden van twee
verdiepingen, in Hollandsche renaissance,
871/2 Al. lang, 36 M. breed en 20 M.
hoog en bekroond door twee torentjes.
Een tuin van 4800 M2. zal het omgeven.
De gelijkvloers-oppervlakte van 2000 M2.
wordt bestemd voor de belangrijke kolo
niale inzending.
Een monumentale trap met galerij, waal
de schoonste voortbrengselen onzer in-
dustricele kunst zullen geëxposeerd ]wor-
den, zal naar do verdieping leiden waar
de retrospectieve kunst-tentoonstelling
wordt ondergebracht.
Veredeling van den Volkszang.
Men schrijft aan de j,Msb.":
Op Zondag 19 September, zal de reeds
vroeger aangekondigde vergadering tot op
richting eener Diocesane vereeniging, ten
doel hebbende, veredeling van den volks
zang, te Breda plaats hebben.
Onder hooge goedkeuring en aanmoedi
ging van Z. D. H. Mgr. P. Leijten, heeft
de commissie een keurig program samen
gesteld.
De vergadering zal gehouden .worden te
Breda in het gebouw vau den Katho
lieken Kring, op 19 Sept. des middags
te half een.
Zitting der Tweede Kamer.
De zitting der Tweede Kamer van 16
Sept. j.l. haid iets eigenaardigs, Wijl daar
voor één dag plaats nam de bij overrom
peling gekozen kleermaker W„ van Mannen
voor het district Ede. Hierover schrijft
de Tweede Kamer-correspondent van „De
Maasbode" het volgende:
En de lezing der ingekomen stukken
ging verder. En de ingekomen geloofs
brieven van (dkr. W. v. Maan ©n, Ediesche,
ééndagsche, kleermaker-Kamerlid. Dit
was wel het pièce de résistanoe van deze
zitting 1 Beide tribunes, de publieke en de
gereserveerde, waren voor deze gelegen
heid volgeloopenen 't waren heusch niet
de. eersten de besten, die op de gereser
veerde hadden plaats genomen I
De commissie voor de geloofsbrieven
bracht rapport uit bij monde van den heer
Plate: en deze was even kaim-onverstoor-
baar als altijd, toen hij der Kamer dat
rapport uitbracht, strekkend om dezen
ééndags-afgevaardigde toe te laten. De
heer Van Maanen werd toen vormelijk bin
nengelaten legde de eeden af, onder
'tvoelbare zwijgen der Kamer! Toen ver
dween z'n zenuwachtige, ijle figuurtje
voor vandaag in 'n plechtig zwart jaquet-
costuum gestoken achter de kamer
bewaarder naar 't allerachterste rechtsohe
bankje, ylak bij 't leelijke groene tocht
scherm. En heel de Kamer zweeg ijzig
Verder was nog ingekomen een schrijven
van H. M. de Koningin, waarin Zij de Ka
mer Haar diepgevoielden dank betuigde
voor de toegezonden gelukwenschen bij de
geboorte van Prinses Juliana, en waarin
de hartgrondige wensch wordt gekoesterd,
dat door do opvoeding jier Prinses haar
leven ten zegen voor het vaderland
moge zijn.
De Kamer besloot na vrij langdurige
discussie, waarbij vooral de heeren Loh-
man en Roodhuijzen zich .tegen Schapers
voorstel kantten, met 40 tegen 31 stem
men de mijnwet Van Kol niet meer
te behandelen.
N.B. Schaper (soo.) betoogde op ver
schillende gronden de wenschelijkheidj pm
nog (door deze oude Kamer het mijnwets-
ontwerp van Van Kol in behandeling te
nemen.
Onder degenen, die vóór Schapers voor
stel ptemden, was één Katholiek, Van Nis
pen (llheden). De overige leden der Rech
terzijde stemden tegen het voorstel be
nevens 6 Vrije en 7 Unie-liberalen.
Maandagmorgen is het rijtuig, waarin
H. M. de Koningin en een hofdame ge
zeten waren, aan een groot gevaar ont
snapt. Ter hoogte van het gedeelte Amers-
foortsche weg, waar dit gelijk loopt met
de Koningirmelaan, was een draad van
de telefoon geknapt en hing tusschen de
takken naar beneden over den weg. De
koetsier van H. M. had dit niet bemerkt,
tot hem plotseling de hoed van het hoofd
werd geslagen. Gelukkig had het rijtuig
slechts een geringe vaart en passeerde
men juist daar waar de draad het hoogst
hing. Was dit niet het geval geweest, oen
ernstig ongeluk met koetsier of paarden
zou zeker niet zijn uitgebleven.
V oor zitterderTwe ede Kamer.
Het „Centrum" schrijft:
Het schijnt op dit oogenblik neg niet
vast te staan, uit >velke fractie der Rech
terzijde de Voorzitter der Tweede Kamer
•zal gekozen worden. Mocht nog te plegen
ov]erleg toft 't resultaat leiden, dat zulks Be
katholieke fractie wezen zal, dan zou,
naar wij vernemen, het meest voor go-
noemde functie in aanmerking komen de
afgevaardigde voor Nijmegen, jhr. mr. O.
van Nispen tot Sevenaer.
Een zware brand.
Tegen drie uur brak in een groot tabaks
pakhuis op het Prinseneiland fe 'Amster
dam een zware brand uit. Een groot aan
tal stoomspuiten en slangen bekampten
den brand.
Uit Amsterdam.
Best r ij ding water-verontrei
niging.
In de hoofdstad is, in beginsel, opge
richt een vereeniging tot bestrijding der
waterverontreiniging.
Een daartoe door de heeren B. J. Gelde
ren en mr. J. E. Hillesum bijeen geroepen
vergadering was goed bezocht, terwijl
bovendien veel adhaesie-betuigingen in
kwamen.
Bij het debat wenschte dr. Romijn, in
specteur der volksgezondheid te 's Her
togenbosch, vérspreiding van kennis pm-
trent het leven in het water; aniderenrt
wezen op het belang der visscherij en m'r.
Smeenge en dr. Rropveld Pp het groot
belang der volkshygiëne.
Een commissie tot het ontwerpen van
plannen voor het doel en de middelen
om dat te bereiken werd benoemd.
Leden daarvan zijn de heeren Fischer,
gep. majoor O.-I. leger, Je Apeldoorn, Gel
deren, mr. Hillesum, dr. Rropveld en Van
Laar, allen te Amsterdam, benevens dr.
Romijn te 's Hertogenbosch.
Ontvlucht.
Woensdagavond is uit de gevangenis te
Heerenveen ontvlucht de 35-jarige Puit
(Pieter Prins) uit Zwaagwestemde, die
preventief zat en gévonnisdzou wórden
wegens verduistering van een fiets.
Puit is klein van gestalte en een oude
bekende der justitie.
Over den uit Heerenveen ontvluchten
gevangene verneemt „de Nieuwe Courant"
het volgende:
Hij moet over den ringmuur geklommen
zijn men zei dat hij plaatslooiper was
toen de bewaarder bezig was aan de
andere gevangenen koffie toe te dienen.
Buiten den ringmuur is een gracht, gren
zende aan den tuin! van het hotel Jo-
ïissen. Direct na de vermissing werd de
politie gewaarschuwd, die met lantarens
de directe omgeving der gevangenis af
zocht. In een bootje werd de gracht rond
gevaren; echter er werd geen spoor ge
vonden, waaruit bleek dat de ontvluchte
door de gracht gezwommen ]was en tegen
den wal opgeklauterd.
Toen werd het onderzoek verder voort
gezet, doch tot nog toe (ruim 11 uur)
zander resultaat. Half Heerenveen was
op 'de been en opgeschoten jongens or
ganiseerden optochten naar 'de gevange
nis, waarbij één hunner de rol van den
ontvluchte vervulde. De politie maakte
daaraan een einde.
P. is een bekende van de justitie, ook
al van vroeger. De politie in den omtrek
is direct met de ontvluchting in kennis
gesteld.
Nader meldt men:
Prins heeft een trap tegen den muur
geplaatst om te outkomen. Zijn cei grens
de aan de kamer van den hulpbewaarder.
De bewaarder had' verlof. Als plaatslooper
had hij eerst de andere gevangenen nog
brood en koffie gebracht. Toen daarna
de hulpbewaarder in zijn kamer was, heeft
hij (door de keuken de vlucht genomen.
's'Morgens zijn versche sporen ontdekt,
dat hij door de graent gezwommen is. Ken
week geleden had Prins aan een mede
gevangene medegedeeld, te willen ont
vluchten om naar Duitschland te gaan,
waar hij al vroeger was geweest.
Prins wordt ook nog verdacht van ver
duistering van rijwielen te Groningen. De
rechtbank opende tegen hem reeds in
structie. De man is gehuwd en vader van
4 kinderen.
