No. 9?
Donderdag 19 Augustus 1909
Vijfde Jaargang.
BUITENLAND
BINNENLAND.
Verschijnt tllen MAANDAG-, WOENSDAG- an VRI1BAEAV0HB.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant-0,05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganrepoorfstraaf C 209, GOES.
Reciameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerefcend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, k contant.
De Katholieke Sociale Week.
Reeds meerdere malen is in deze courant
gewezen op het nut van de Sociale Weken,
zoodat het overbodig is hieraan nog vcei
toe te voegen. Nu echter dezer dagen de
4e Sociale Week te Nijmegen wordt ge
houden en wij onder de rubriek „Sociale
Berichten" een kort overzicht geven van
de openingsvergadering, tneenon wij het
onzen plicht nogmaals do aandacht onzer
lezers op deze heilzame en leerryke instel
ling te vestigen. Geen Katholiek in onzen
tijd mag hiervoor onverschillig blijven.
Terecht zegt Mgr. Tonchet, bisschop van
Orleans, in zijn brief over de Sociale Weken
„Naarmate ik het leven meer leer kennen,
„word ik meer en meer overtuigd van de
„noodzakelijkheid der Sociale Weken Want
„hoe verder ik om mij zie, hoe meer ik liet
„kwaad moet constateeren, dat besloten ligt
,,iu bet gebrek aan onze kennis van deze
„ernstige zaken".
Breukelen.
De door het ministerschap De Waal
Malefijt vacant gekomen Kamerzetel van
Breukelen geeft tot heel wat geschrijf aan
leiding Vooreerst wordt van onzo zjjde
en wel met eenig recht hetoogd, dat die
Kamerzetel eer aan de Katholieken dan
aaD de Antirevolutionairen toebehoort. Ver
volgens heelt men het druk over een advies
van „Het Huisgezin" om dien zetel af te
staan aan deu oud-liberalen jhr. mr. Roel!,
voorzitter der Tweede Kamer en in Juni j.l.
uiet herkozen in zijn district Utrecht II.
Dat afstaan zou dan zooveel zijn als een
hulde, gebracht aan den bij alle partijen
zeer sympathieken Utrechtschen politicus.
Dit advies is heel mooi maar o.i. zeer
ondoordacht.
Irdien de heer Roëll werkelijk zoo hoog
staat, zal hij de eerste zijn om dit aanbod
van de hand te wijzen, terwijl van onze
zijde, waar steeds den kiezers wordt voor
gehouden, dat men principieele politiek moet
voeren, een inbreuk zou worden gemaakt op
het recht der kiezers, een vertegenwoor
diger hunner beginselen te hebben in 's lands
parlement.
Zoolang de grenslijn loopt, zegt „Het
Centrum", tusschen links en rechts en
voorloopig zal in dien toestand wel geen
verandering komen moeten wjj voor
reehtsche zetels rechtscke candidateD stellen
en trachten linksche zetels te veroveren.
Van die gedachte ging men ook uit, toen
men in Utrecht II tegenover deD heer Roëli
een antirevolutionair candidaat stelde.
Dat men daarbij den persoon van den
president bleef hoogachten behoeft nauw-
I ij ka gezegd. Maar iu den staatkundigen
strijd gelden nog andere overwegingeD. dan
die welke aan persoonlijke qualiteiten zijn
ontleend; en zij gelden te Breukelen even
zeer als te Utrecht.
Wij achten het op dien grond ook zeer
twijfelachtig, of de heer Roëll als liberaal
wel een candid atuur van de reehtsche
groepen zou willen aannemen".
fin „De Residentiebode" merkt zeer jui-.t
aan
Wij willen voor niemand onderdoen in
„hoogachting, waardeering en erkentelijk
heid jegens den huidigen Kamer president,
terwijl we „edelmoedigheid en ridderlijk
heid" zeer schoone deugden vinden. Maar
bij ons rijst de vraag, of de heer Roëll dit
cadeau der rechterzijde wel aangenaam zal
wezen. Hij zou zich op dien zetel o.i. nooit
recht thuis gevoelen bij iedere principieele
stemming zou hij natuurlijk opnieuw den
stryd waarnemen tusschen eigen overtuiging
en die dergenen, aan wie hij zijn hernieuwd
Kamerlidmaatschap zou danken. Neen, de
lieer Roëll zou ook dit aanbod „om (in hem)
te respecteeren redenen" wel weigeren".
Ongelooflijk en toch waari
De lezer, dit opschrift ziende, verwacht
misschien cene bespreking van den roman
v in lady Fullerton? Pardon, wij zullen het
slechts hebben over een berichtje van „De
Notekraker", het bekende, of beter gezegd,
het beruchte geïllustreerde bijblad van
„Het Volk". Daar komt een rubriek in
voor van „Spreekwoorden", toepasselijk
gemaakt op personen en toestanden, na
tuurlijk in socialist! rhen trant. Welk
spreekwoord denkt ge nu, dat de S, D. A. P.
op zichzel e toepast Raad eens
„Kendracht maakt macht."
Wanneer men nu denkt aun de ruzie,
de tweedracht en de voortdurende scheld
partijen der roode broeders,vooral op het
bekende Deventer Congres, dan vraagt men
zich af, of 't niet ongelooflijk is, dat de
S. D A. P zoo onbeschaamd kan zijn een
dergelijk spreekwoord op zich toe te passen,
fin toch 't is waar. 't staat er. Troosten
wij ons echter! De S. D A P. is in den
eersten leugen niet gesmoord!
FR A N K RIJK
Rei werklieden, vaar de sairdiiiebiikjes-
fa bric ke n tei Oancamea.u, idfe, zooals mian
weiet, aanigten tijd geleden aan 't staken
slqeglenl .omdat eten eter meesterknechts
ie;n|klp!le busjes .afgekeurd had, dreigen weer
miet iPiein staking. Nu zijn ze ontevreden
over Inet 'plaatsen van nieuwe machines',
wat volgens !<le oplossing van. het, jongste
geschil, eerst na 1 September, na. die
schiedidsnachteirlijkie uitspraak mocht plaats
hebben.
Over het Eucharistisch Congres,
in (den „Uuivprs" w.oirdt daarop nog
eians gewezen. belvatten iele Fra.nsche
bladen ongeveer (niets
Wanneer ergens een socialistisch con
gres je met lean op toe lit je plaats vindt, dan
komen daarover grootej verslagen.
Maar 'nu tienduizenden can propessie
vormen en honderdduizenden daarbij te
genwoordig 'zijln;, maakt men zich met een
paar regels v,a;n de zaak af.
Dat is idia „voorlichting" der „groate"
piers ian men, behoeft er niet alleen voor
in Frankrijk te zijn, ciok teil omzeilt maakte
Ide „groots" liberale pers zich van bet
Eucharistisch Congres m|et een iguktel Reu-
terbierichtj© af.
Wederom is lin Frankrijk een stem opge
gaan tegen de toenemende ontvolking van
het land. Van 1859 tol 1868 wierden in
Frankrijk iedpr jaar aan millioan kinde
ren geboren. Van 1.868 tot 1886, in aclil-
tiett jaar 'dus, is dat müllician gestadig
verminderd met 100.000. In dit tijdperk,
ving' het getal, dal. de gebcprten aan
gaf, aan met bet cijfer 9. Daarop- volgt
eiein tijldpörk! van 20. jaren (1887 tot 1906),
waarin het getal der geboortten aanvangt,
mtet leein 8. Fn sedert Iwiae jaran moeten
wij) icum hiet getal ;aan Ie geven, begin-
giinnen met een 7. Als dat zoo- doorgaat,
zegt Dr. Jacques Bertillon, in de Figaro,
dan- biegmnien ïve over eten jaar of 15
mtet een 6. En dan? Dan, dan beeft
Frankrijk! opgehouden' te bestaan.
Alle voilkpn wassjan, zegt |de schrijver,
behalvle wij. Daarom steekt hij waarschu
wend -dien vinger op en zegt: „Frankrijk
heeft den rijkstaal bad-em van de aarde
en telt maar 74 inwqners op den vier
kanten! kilometer. Duitschlamd telt or
meer id an 120, en het (rteemt ieder jaar
met teem millJioen inwoners toe (882.624
in 1907). Op ©en gegeven, qogenbli'k zal
Buitschland, bet belachelijk vinden, een
kostelijk land naast zich tie hebben dat
bijna, teeg staat. Duitschland zal het in
pakken en er mee handelen als met Po
len, de 'grondeigenaars de deur uit zetten
en echte Teutomen er in."
Zal mten. in Frankrijk luisteren?
SPANJE.
Uit Cerbtera meldt de correspondent van
ile „Matin": Dinsdagmorgen z'ijln in Bar
celona 25 ptersonien, die aan de onlusten
hadden! deelgenomen en sip-ds diiein (in
't fort Mointjuich waren opgesloten, dood
geschoten. Gnjdertusschen blijven de tee-
voilutiomaiiie| elementen woelen. Te S.am
Martin de RrqvHnsal» zijn hij een gevecht
tusschen poilitia en oproerlingen 5 gen
darmen gedood. Do kapitein-generaal van
Barcelona heeft twee deputaties, die hem
kwamen! verzoeken om de oproerlingen
vrij te laten, doen opsluiten.
IXtill.lMÏ
V i' ijid ie 1 d O d y n a m i e. t a a n. s 1 a. g
in ld© havien van Sheerïiess.
Gvoiote opwinding icn bezorgdheid heerscht
in mariinie'kringten am. Engeland tengevolge
van ito ontdtekking van dynamietpatronein,
(die lin die kolenschepen zijn binnengesmok
keld. In d© haven van Sheerness vopd
«ten 'zulkie patronen in groot aantal in de
lading van de slagschepen Victorious en.
Land Nelson.
E©n omvangrijk ambtelijk onderzoek is
geopend.
Waren idiezte patronen niet op lijd ont
dekt, dan wanen de. schepen in de lucht
gevlogen, mtet hunne bemanning van
1800 personen.
Volgens anfclieret berichten zou liet, dyna
miet ijn dte mijnen zijn gebruikt en bij
ld© verzending der koitem niet zijn, opge
merkt.
1» F.K7.I E
De jonge shah.
Zcioaals men weet, heeft de jonge shah
enkel© dagen geleden een poging gedaan-
cim' 'hel voor hem zoo benauwende leven
te. qntvluchbeji. En geen wonder!
Sedert 'zijn! troonsbestijging is- de twa,aft-
jarig© knaap liin een betreurenswaardiger)
toestand .Volgens zijn eigen verklaringen
is hij het ongelukkigste kind in geheel
Pierzië. Dien geheelten dag zit. hij te w,Ste
nen ie,n; hij verklaart, dat het zijn vurigste
wens-ch is, om zijn vader in balling
schap te vergezel ken. Om den knaap
©enigszins te, troosten, mag zijn moeder,
tegen del gebruiken in, hem in het pa
leis te, Sultaualiad bezoeken. Maar ook
zij is niet in staal oim haar bieidroieifd)
zoontje to ka-lmieierem. Urenlang zitten
beidien te weenan. Hot is die schuld der
nationalisten, zoo verklaard© de moeder
van |d©n jcjnglan shah, w;an.n,eier haar zoon
ten slot,!© van verdriet nog zal sterven.
Ook Ide oud© sultan is zeer met het lot
van Ahmed Mirza begaan. Geen wqndeir
dus dat er geruchten 1 oppen als zou de
lex-shah een complot smeden, ,om zijn!
Ikiinid te, ontvoeren. Verder Wordt er nog
viertiefel, lda.t een dienaar olp, aanraden van
zijn' vader dien jongen shah heeft wijs
gemaakt, dat needs velen idopr de leid,ars
tier (reactionairen zijln omgebracht. Ver
scheidene malen schijnt men hem sterk
aangeraden tei hebben pint naar het Russi
sch© gezantschap, to vlucht,em, daar zijn
liovien in gevaar is en dat het veel boter
is hiet lanf-l Mat zijn vader te verlaten.
D© jcpg© sha,h beeft nu, zooals we
reeds gemeld hebben, gedurende een rijv
toertje ©en poging 'tot ontvluchten aan
gewend.
Verleden 'week Maandag, vroeg hij1 om
zijln paard, en toen hij eenmaal uit. de
omgeving van hiat paleis was, stelde hij
aan een dienaar van zijn vader voor, om
met hem «en wedren ft houden. Beiden
gavien hun paar,dien d© sparen en randen
w,eg. üi© overigen, van zijn begalieidars
dachten in het eerst, dat het slechts een
kindergril 'wa.s; doch toen de paarden,
in ide richting va,n Zgrgün-dsch voortan
den, kregen zij vermoeden, en acht-at-
vcigdem! den shah in dolle vaart. Eén
der havtelingcn had dien vluchteling wel
dra ingehaald, greep het paard van Mirza
hij den. teugel, trcjk zijn revolver en
schreeuwde-: „Wanneer Uwe Majesteit
niet (dadelijk van hel paard stijgt, schiet
ik me Idioodl" Toen de, shah bemerkte,
dat zijln plan in duiden was gevallen,
'gehoorzaamde, hij' ,en board© naar Sul-
tanabaid terug. Die ex-shah was hitbek te
leurgesteld. Toen hij den wagen, welken
hij 'zijn zoon had tegie,moet gezonden, leeg
zag terugkopten. Om diergelijke daden te
voorkomen, 'wleïd de jong© shah den vol
gende Indag reeds naar de hoofdstad ge
bracht.
Woensdag drongen h«t Russische en
Engeüschto gezantschap er niet allen kl,em
op aan, dat zijn vader tot ipein spoedige
afreis zau oviergaan.
BELUI
Pri'ns Albert, van België. D©
Br u x©l les villa, 'met prins Albert aan, boord,
artrivoeiwlei Maandag aan de re,ede van
V lissingen.
Die inmiddels daar aangekomen autori
teiten begaven zich dien morgein, te 7 uur
pier sleepboot Klampen aan board. Een.
deputatie van hel. Belgisch loodswezen
ging, vergezeld van het muziekgezelschap
„Ons Genoegen", per sleepboot Thames
daarheen, oim! !d©n plrins te begroeten, di©
daarvoor hartelijk- dankte,. De, prins onder
hield 'zich 'mtet den Inspecteur van het
laoidsweaen en, viefc loodsen; Hij ontplooide/
aan boord 'het nieuw© vaandel dar lood
sen, dat um ontrold in dieln. stoei Werd
mtedo teruggevoerd.
Be Bruxellesvill© lichtte te 9 uur het
anker ©ai zette de Peis naar Antwerpen
VcioTt, om'stuWd door jachtjes-.
Diei ministers van België voteren. id©
B.raxelliesvilla tegemcPt, aan boord van de
Ostende-mailboot Prinses Elisabeth.
M,et groiota g'e,es-drift, is Prins Albert
van België, hij 'zijn terugkeer uit ide Kongo-
kolonie, Maandag te Antwerpen, begroot.
De faeilie stad vlagde. Alvorens de Biruxel-
liesville te verlaten, ontving1 prins Albert,
van jd© ïvederij Elder Dempster, Kqngo-
lijn, ©pin© herinnering van zijne reis naar
Afrika, namelijk ©en prachtigem sigaret
tenkoker, versierd met diamanten, en an
dere edelgesteenten
De ministers walnen aan boord van de
'paketboot Princisssei Elisabeth den plrins
tegemoet gevaren.
D,e hurgiemeesto'r begirqe-tte den prins,
hij wien zich zijne gemalin en kinderen1
hadden gle-voegd, dn. d-e Leys-zaal van. bet.
raadhuis.
Prins Albert zeide in zijn antwoord:
Ik ben altijd leem, voorstander van Congo-
land geweest. Wat ik met eigen oogen
gezien, heb, heeft nochtans verre mijne
verwachting overtroffen. In hans grootste
lengte heb ik einze kolonie doorreisd, imaer
dan 4500'kilometers heibiik alz-oo afgelegd;
neg hen ik' .onder Iden amidruk van die
.qvtei-hee'rlij'kie streek. Van af de hoog© berg
vlakte van Katanga, tol. aan d© monding
van d,en Co|ngo-, dien machtigen stroom,
h-eteft ttó natuur de Baeiriij'kste waterwegen
door 'het lalnd giehaanid, h-eieft zij onuitpul-
telijkls brdnneii van 'rijkdom en welstand
geopend voor hen, die moed en onder
nemingsgeest bezitten.
Mijn© warte -overtuiging is dal de kolonie
aan (cfien vooruitgang v,an België kan bij
dragen. Zeker, 'mlogelij'k is liet en. men
heeft 'het reeds gezegd, zullen opofferingen
mondig wezten. Ma,ar ze zullen vruchtbaar
z'ijin ©in. ovierig'ens, in het leven van, pen
volk is ieidier tijdperk van vooruitgang ge
kenmerkt dopr nieuwe pogingen en door
nieuwie) opofferingen.
Daarna teieken|d©n prins Albert, prinses
Elisabeth, de gravin van Vlaanderon, de
hertog jen jd© hertogin. va,n Vvwlömia en
d© twie© prinsjes' het gulden book', dat da
heer stadsarchivaris hun aanbood.
Oolk' wierdein gedenkpenningen aangebo
den ©n onder bruisend hoiarageroep- reed
prinselijk©! stoet naair het station.
Bij- dia aankomst t© Brussiel werd de
prins begroet niet toejuichingen, waaraan
schier geen ©indie- Kwam.
DUITSE K I, A X II.
Op het 'eiland Norder.ney, waar prins
Billow in ruste met waardigheid zijn bad
kuur ld eet, zijln hem, zooals aangekondigd
was. Zondag 400 vadierlaniclliieivieind© man
nen jen, vrouwen uit Wjlhel'm'shaviein en
omstreken Jm.n verknochtheid komen be
tuigen. Met muziek slapten zij van de
haven naar z'ijin pptrekje, waar Bülow ©en
afvaardiging uit hun midden .ontving. Over
,eln weer weixl geredevoerd. Mühlhof, hoofd
leicaier school en aanvoelrdfli' van <te af
vaardiging, besloot miet ©en: leve Bü-
lqwl, terwijl Bülow zijn relde miet een:
levies d© Keizer! eindigde.
De vernietiging van de Romrinsche le
gioenen lin lie-t Teutoburger W,ouid, 1900
jaar geladen, as Zondag te Datmold met
vice! feestbeidr'ijf gevierd. Er werd ©on
grciote optocht van Giormanien niet. heren-
hu iden: en armringen, schilden en spe
ren (gehouden, waaraan duizend man en
©en 'paar honderd paarden d-erinainiein. De
vorst en de vorstin van Lippe sloegen
qp ©an tribun© het schouwspel gade.
JAFAAf en CHINA.
Ondanks alle- geruchten van het tegen
deel meldt 'de Pekingsche correspondent
van (de- „Times" dat d© betrekkingen tus-
sscben China, ten Japan normaal zijn en
de werken aan den Antoeng Moekden-
spoorweg miet China's goedkeuring wordt
voortgezet.
KRETA en TURKIJE.
D© Matin verneemt uit Athtene, dat een
politiek man van. gezag daar verklaard
beeft, 'dat uit. <1© Turkscbe nota hel. voor-
nieniten; tot ©en aanval op Gritekenlanidl
s,preieikt. (Griieikienlanjd, zei hij-, hoeft al
toos in 'die houding volhard, di© die! mo
gendheden het hadden voorgeschreven'.
Men heeft toegelaten, dat. die sterkte mo
gendheid, alle, toebereidselen voor teen,
aanval trof, maar aan het z'wakfca Grie
kenland heeft men verboden 'die noodigte
maatregelen! lot verweer tie- ,n®m©ni. Er
zou teen krachtdadige tusschénkomst. noo-
dig zijn, can dan .oorlog tei stuiten'.
in plaats van het uitvoerend bestuur
öp Kreta, dat wiegtens het geschil ,ovter
de vlag af is getreden, heeft.de, Kamfer
lie Kanea een nieuw; comité gekozen. De
Griekscbe vlag wappert, pnldanks alle ge
ruchten van hiet tegendeel, nog altijd op
de Vesting.
Volgens die Jeni Gazietta, is aan de
Pcirte Zondag door bemiddeling van, den
Turkse hen' gteza.nt t© Petersburg be-vestigd,
dat de Tsaar in dia tweede week! van
October te Konstamtinopel zal kanton.
Twiee pantse'rsehiepen en twee kruisers
zullen bat. jacht Stjandart vergezellen.
Said Idris, de aan|vc|jirdelr van. de o-p-
staindelingten t© Jemen, heeft Zaterdag da
Turkscbe troepten,' aangevallen en hun ©en
verlies van 115 dood-en toegebracht.
De Turkse ho ministelrraajd heeft tot on-
verwij'tdel uitzending van een expeditie-
Itegeir besloten.
Mr. De Vries.
In de Ochtendeditie van 17 Augustus
laakt de N i e u. we Couran t in scherpe
bewoordingen het gedrag der liberale kiies-
vereeniging „Vooruitgang" te Amsterdam,
die den lOen Augustus tegen Mi*. De Vries,
oud-wethouder van onderwijs ,.en oud-
gemeenteraadslid, den beer Polak in hiet
vuur bracht. De schitterende verkiezing
van Mr. De Vries noemt „de Nieuw©
Courant" een welverdiende straf vopr
„Vooruitgang" en zij besluit, haar artikel
aldus
„Duidelijk hebben dus de kiezers de
politiek van „Vooruitgang" gedesavoueerd.
Op- haar voornamelijk komt het echec neer,
waaraan ze den heer Polak heeft bloot
gesteld. Mei, 563 stemmen bleef deze zelfs
nog in de minderheid bij den vrijz.-demoi-
cratischen candidaat, die hel tot 779
stemmen bracht.
De kiezers in VI, van een gehalte, dat
huisbezoek van onderwijzers e. a. niet
veel invloed oefenen kon, hebben niet,
alleen getoond, dat zij vriendelijk passen
voor een anibtenarenregieiering, maar ook
dat zij tegenover het socialistisch opdrin
gen der onderwijzers d© jjelang©n van
het openbaar onderwijs veilig weten in
mr. De Vries' handen. Gezag, orde en
rust heersehen én in de onderwijsafdeeling
én op de scholen. De heer Ketelaar
die met zijn geestverwanten blijkbaar aan
zijn Kamerzetel in V de voorkeur gieteft,
heeft zich als candidaat voor hot wet
houderschap teruggetrokken. Wie zich don
eersten Dinsdag in September, den dag
dor wethoudersbenoeniing, tegenover mr.
De Vries plaatst, zal over geen mindere
qualiteiten behooren te beschikken. Dte
leden van onze vroedschap zullen zich
van lvun verantwoordelijkheid ten volle
bewust moeten toonen. Hebben zij inder
daad een goed oog op het groot© Wang
van het openbaar onderwijs, dan
zullen zij in de gegeven omstandigheden
mr. De Vries met groote meerderheid in
zijn wethoudersplaats handhaven".
Expositie Tilburg.
G un s li g e resultaten. De ten
toonstelling to Tilburg blijkt zéér gun
stige resultaten te zulten optevieïle-n. Door
het hoofdcomité is ld. nu al reeds be
paald, dat aan alle exposanten 50 pCt. van
het bedrag, dat zij voor het huren van hun
stand betaald hebben, zal gerestitueerd
worden. (Bred. Ort.)"
Gevangene ontvlucht.
„Het Huisgezin" schrijft.
Men zal lachen over het gevallet]'©, dat
zich Zondagnacht in de gevangenis te
's Hertogenbosch heeft afgespeeld, waar
men van buitenaf een der gekerkerden.
eenvoudig uit, zijn ver-blijf „verlost" heeft.
Deze verloste, zekere B., is een ge
vaarlijk lieer, die tot 5 jaar gevangenis
straf veroordeeld, thans een maand ca-
chotstraf had uit te zitten en in zijn;
vroeger leven al een paar beeren uit
Mêdemblik was gebroken, derhalv» in d©
zaak. waarbij hij ditmaal intussehen een
