Het succes der Sociale Web.
No. 86
Zaterdag 24 Juli 1909
Vijfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
DU liner Haal til twee Diaden.
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
De Sociale Week te Breda.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes {0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraat C 209, GOES.
Reclameberiehten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, k contant.
Het was zeker ©en bemoedigend ver
schijnsel, dal, zoodra het plan om een
Sociale W ie e k te houden bekend was
gemaakt, onmiddellijk algemeen van in
stemming bleek.
Het Hoofdbestuur van den Bond van
R. K. Werklieden-vereenigingen in het
Aartsbisdom Utrecht stelde f300 beschik
baar, om vereenigingen, die een M naar
de Sociale Week wilden zenden, finantieel
te steunen.
De Centrale Raad van den Ned. R. K.
Volksbond nam met overgroot© meerder
heid een motie aan, waarbij aan het Cen
traal Bestuur werd opgedragen, er bij de
afdeielings-bestuiien op aan te dringen, aan
of meer afgevaardigden aan de Sociale
Week te doen deelnemen.
De Hanzebode spoorde bij herhaling
de leden van de Hanze aan, om toch
van deze gelegenheid, om sociaal onder
wijs te ontvangen, gebruik te maken.
En zelfs het protestantsch-christelijk
werklieden-orgaan „Patrimonium"
schreef: „Zoo'n week van deugdelijk on
derwijs, bijgewoond door een vaste groep
ernstige mannen en vrouwen, moet in
vloed hebben. De Katholieken, lang als
achterlijk versleten, streven met deze or
ganisatie in eenmaal alle partijen voorbij".
Zoo groote waardeering ©n instemming,
va.n alle zijden ondervonden, namen alle
vrees, of onze Sociale Week wel kans
van slagen zon hebben, needs bij voorbaat
weg.
En ,die gunstige verwachting werd méér
dan verwezenlijkt: met één slag had onze
SociaJe Week haar schoone positie ver
overd; zij is ©en blijvend instituut gewor
den in d© Katholieke Sociale beweging
in Nederland.
De eerste Sociale Week had ©en bui
tengewoon gunstige pers. De vraag was:
zou dit zoo blijven, ook als 't nieuwe
er af was?
En waarlijk, het worde dankbaar er
kend, het bieef zoo!
D e T ij d bijv. schreef na de tweede
Sociale Week te Breda:
„Al deed de Kath. Soc. Actie niets
andei's dan zulk een sociale retraite örga-
niseeren, zij zou daarmede den dank ver
dienen van allen, die ons Katholieke volk
wilden aangespoord hebben tot het vor
men van een rechtzinnig bezonken oordeel
inzake de sociale kwestie en wat daar-
me© samenhangt. Het is daarom onze op
rechte meening, dat, wat ook verflauwen
moge, d© belangstelling in deze rogatodte
Katholiek© Academie niet mag en niet
zal verminderen".
En na zeer waardeerende woorden voor
onze Roomsche sprekers, en een blij con-
stateieren van groot succes, zeide De Tijd
ten slotte:
„Brengen wij gaarne van dit succes aan
het Centraal Bureau der Kath. Sociale
Actie opnieuw alle per, een woord van
bewondering mogen wij niet achterhouden
voor den ijver en de volharding der deel
nemers. Wij hebhen er zeer velen, onder
welke ook vrouwen, geregeld iedtere les
zien bijwonen, met groot© aandacht zien
luisteren en met zorg aanleekeningeu ma
ken, als waren de dagbladverslagen hun
voor herinnering nog niet genoeg.
„Het is te verwachten, dat wanneer de
IHe Social© Week in 1908 elders, in het
noorden des lands gehouden wordt, een
zelfde belangstelling onder de Katholieken
haar deel zal zijn. Dat deze groot geweest
is, bewijst, dat er niet alleen uit België,
maar ook uit Duitschland afgevaardigden
zijn gezonden door Arbeidsvereenigingein,
om te onderzoeken wat men Her in Neder
land onder Katholieken een Sociale Week
noemt. Wij zijn er zeker van, dat men
deze Nederiandsche uitvinding wel ge
schikt zal oordeelen voor export en imi
tatie. Gelukkig staat de Kath. Sociale
Actie niet onder een ocfraoiwet".
Die voorspelling is schitterend uitgeko
men; in 1908 werd voor 't eerst een So
ciale Week in België georganiseerd.
De Maasbode begon haar laatste ver
slag over de Sociale Week te Breda aldus
„Ons Katholiek geloof noopt ons na ge-
danen arbeid God te danken voor Zijne
Genade, en voor Zijne onmisbar© hulp,
in het siagen van deze Sociale Week,
waarbij echter onze kinderlijke liefde tot
Rem niet ontbrak. Een talrijke schare,
hoofd aan hoofd, vulde dan ook de Kathe
draal, om te getuigen, dat onze sociale
actie begint en eindigt met ons heerlijk
R. K. Godsbegrip-, dat d© alpha en ome
ga is in ons streven naar maatschappe
lijke verbetering".
Terwijl het slot van dit verslag luidde f
„De Sociale Week behoort weer tot bat
verleden, maar duizendvoudige vruchten
aan de toekomst, duizendvoudig, omdat
het zaad gevallen is in de goede aard©
van „Katholiek willen". Zoo zij het, voor
den snellen maar ook stevigen groei van
de Kath. Sociale Actie".
Het Huisgezin schreef
„In de eerst© plaats de echt-Katholietoe
geest, die zijn stempel drukte op het ge
heel, op allen en alles. Er zijn onmisken
baar onder de Katholieken in ons land
twee stroomjngen. De eene, die beschouwd
wordt als een weinig rood, omtnent wier
streven en denken sommigen niet zoo ge
heet gerust waren. Er is een andere rich
ting, die ook vooruit wil, die zich evenr
wel als kalmer en bezadigder aandiende;
en die zich zelf beschouwde als de tenr-
peraarster van te fel uitslaand jeugdig
vuur.
„Wat leerde de Sociale Week?
„Dat na iedtere vergadering bleek, steeds
meer en duidelijker bleek, tot aller aange
name voldoening, dat het verscHl tus-
schen ons meer is een kwestie van opvat
ting, dan wel een wezenlijk meeningavier-
scHl. Dat de sociale misstanden, veroor
deeld door den een, den ander de ronde
verklaring ontlokten, dat hij het piet die
veroordeeling volkomen eens was,
„Wij Katholieken zijn op de tweede
Sociale Week te Breda gebleken, „een
eenig volk van broeders". Ho© meer d©
Katholieke geloofsleer, de Katholieke so
ciologie onder ons beoefend en bestudeerd
wordt, hoe meer voor het licht der Waar
heid en de evidentie der feiten op sociaal
terrein onze opvattingen zich in de juiste
richting wijzigen, hoe meer ook onze
bezwaren slechts zullen blijken te bestaan
in oen- onbestemde vrees voor bet
„nieuwe",.
„Als echter dit nieuwe telken jare door
hooggeplaatste geestelijken en leek en, door
mannen van naam en erkende bevoegd
heid wordt uiteengezet, als zich daaraan
paart na elke „Week" eigen studie, dan
gaan we ras vooruit en zal blijken dat wij,
juist als Katholieken, op sociaal terrein
zoo ontzaglijk veel kunnen priesteeren.
„De Sociale Week, die zooveel kennis
omtrent de vragen van den dag verspreid
de, moge voortaan naar wensch van Prof.
van Dam vinden „niet alleen open
beurzen, maar vooral open harten. tiaar
komt bet op aanop de practische Katho
lieke sociale daad"'.
En Ch. S. te Breda schreef in Het
C e n trum:
„Zij is geëindigd, de tweede Katholieke
Sociale Week, geëindigd onder een enthou
siasme der aanwezigen, zooals ik nog zel
den zag.
„Ik ben verjongd in mijn Katholiek ge
loof, mijne democratische ideeën zijn her
nieuwd en bekrachtigd, ik voel mij ster
ker in mijn Katholieke overtuiging en ik
heb kennis, kracht en moed herkregen om
pal te staan tegenover den vijand van
mijn geloof en om te strijden voor de
eenig ware oplossing der maatschappelijke
nooden door de Katholieke Sociale Actie.
„Het licht dier sociale actie, dat ik aan
den horizon reeds vroeger zag, zie ik
nu betier, helder flikkerende en het werpt
zijn stralen om mij heen met zulk een
macht, dat ik gemakkelijk dit licht zal
kunnen volgen.
„Vroeger heb ik vaak gedacht, dat ook
anderen en op andere wijze de sociale
nooden zouden kunnen, lenigen; vroeger
heb ik mij dikwijls afgevraagd of meer
doortastende middelen, dan wij Katholie
ken plegen te gebruiken, Het meer nut
hadden om te komen tot de oplossing der
sociale kwestie.
„Maar nu ben ik overtuigd, dat alleen
de social© actie op chrisfelijkon grondslag
ons de oplossing brengen kan van het zoo
moeilijke vraagstuk, dat de geheele wieteld
en ook ons land bezighoudt, en dat de
verwezenlijking der democratische idee
onder d© Katholieken strekken zal tot
plgemeen welzijn onzer maatschappij".
Wie dit alles leest, zal zeker zoggen:
„Nu, daar moet jk eens bij zijnIk ga van
'tjaar naar de Sociale Week te Nijmegen
(1522 Augustus)!"
Best, dat is een flink besluit!
Maar wacht dan ook niet langer met
bij 't Centraal Bureau een kaart te bestel
len. Gij zendt een postwissel van f 2.50,
als gij een Weekkaart wilt hebben met
een besproken plaats aan de schrijftafels,
of van f 1.als gij een Doorloo-
pendie .Avondkaart wenscht: deze
geeft .toegang tot alle 7 avondvergaderin
gen, benevens tot de sluitingsvergadering
op Zondagmiddag 22 Augustus.
Vergeet vooral met een Programma-boek
van 25 ets. te bestellen. Ook voor hen,
die niet naar de Sociale Week gaan, is
dit zeker een kwartje waard, daar inen er
reeds uitvoerige overzichten in vindt van
alle voordrachten, welke .op de Sociale
Week gehouden zulten worden.
F It A K It IK
De val van Clemenceau.
Het kabinet Clemenceau, sedert October
1906 .van het bewind en dat aan zooveel
moeilijkbeden het hoofd wist te bieden
wij noemen het Casablanca geschil, de post
staking, om van andere niet te spreken
is plotseling ten val gebracht, en
wel tengevolge van het hervatte Marine
debat. Ken en andermaal stonden wij reeds
stil bij den treurigen toestand, waarin zich
de Marine bevindt. Volgens een desbetref-
lend uitgebracht rapport laat zoo goed als
alles te wenscben over. Dit rapport nu werd
Maandag en Dinsdag in de Kamer bespro
ken. Van de zijde der oppositie moest de
regeering barde dingen booren. Er werd
zelfs gesproken van in staat van beschuldi
ging stellen van Ministers. Picard, de tegen
woordige Minister van Marine, die zijn porte
feuille neg slechts kort heeft, en van wiens
groot administratief talent geheel Frankrijk
bet herstel zijner maritieme waardigheid ver
wacht, werd bij alle uitvallen buiten beschou
wing gelaten, wat echter niet wegnam, dat
Clemenceau verklaarde dat de Ministers
solidair waren
Na een door Picard gehouden rede, waarin
hij verklaarde, dat de vroegere fouten te
goeder trouw waren begaan, dat de Kamer
voortaan precies zou weten hoeveel geld
van haar voor de Marine gevraagd zou
worden, mededinging bij de leveranties en
nog verschillende andere verbeteringen be
loofde, scheen het alsof bet debat over het
Marine rapport, al had het dan ook tot enkele
voor de regeeriiig vijandige betoogingen
aanleiding gegeven, eindigen zou met een
vertrouwensvotum in Clemenceau en de
regeering. Maar toen kwam het onverwachte.
Clemenceau verweet in een woordenstrijd
Deloassé diens schuld aan Algeciras
en zeide dat „Algeciras de grootste ver
nedering was die Frankrijk ondergaan had
Door deze herinnering joeg de premier de
meerderheid der Kamer plotseling tegen zich
in het harnas Delcassé maakte van deze
verontwaardigde stemming gebruik om in
een zeer heftige redevoering aan de regee
ring nu niet meer enkel haar fouten in de
administratie der Marine, doch haar ge
heele zondenregister voor te houden en de
Kamer juichte hem toe. Clemenceau had
het pleit verloren Delcassé had
zich eindelijk gewroken en een votum van
vertrouwen in de regeering werd verworpen
met een meerderheid van niet minder dan
75 stemmen. Clemenceau en al de andere
Ministers gingen daarop onmiddellijk heen,
om bij den President hun ontslag in te
dienen. In zijn onderhoud met den Presi
dent verklaaide Clemenceau dat het votum
van wantrouwen der Kamer tegen zijn per
soon gericht was, niet tegen de andere leden
van het kabinet, welks politiek herhaalde
malen bij een groote meerderheid steun
gevonden heeft. Clemenceau is van meening,
dat de meeste Ministers kunnen blijven,
en dat de nieuwe premier uit hun midden
moet gekozen worden.
De „Univers" zegt in een artikel, ge
titeld „La Chute"„Dezle onverwachte,
plotselinge en vernederende val doet op
sommige plaatsen herinneren aan het
woord van Gambetta ovier het „gericht
gedegen in de feitein zielve." Dat betoe-
kent, zegt de „Univters" in christelijke»
taal „de hand Gods". Smartelijker dan hij
tha;ns verdwijnt, kon. Clemencieau niet
zijn heengegaan, zóó zwaar heeft de hand
Gods hem thans getroffen. Hij' laat de
•nationale verdediging echter in groote
wanorde, de sociale hervormingen liggen
braak, het leger der ambtenaren verbeert
in eten toestand van anarcHe, de natio
nale rijkdom is in gevaar. Hij had tot
taak de orgaHsati© der revolutie t© be
teugelen, zij is 'daarentegen. i:n kracht toe
genomen hij' moest het kiesstelsel her
vormen, hij' heeft het geheel in de war
gestuurd; hij moest de politieke atmos
feer zuiveren 'en heeft haar verpest; hij
moest het parlementarisme opheffen en
heeft bet; ten diepste vernederd. De vraag
stukken, wélke hij1 meende te kunnen op
lossen, zijn idoor zijn gebrek aan door
zicht en door zijn onhandigheid hopeloos
verward geworden; hij laat aan zijn op
volgers een leege kas en te' betalen re
keningen.
„Daarentegen en hij' zal erover vol-
Idaan zijn, indien de wierook der „Lan
tern©" mannen voor zijn eigenheids vol
doende is heeft hij de Kerk bestreden
uit alle kracht. Hij heeft zich jegens de
vrijmetselarij zeer verdienstelijk gemaakt.
Doch wat is de vrucht geweest van zoo
veel inspanning en aanrandingen?" De
„Univers" voorspelt Ctemienoeau, dat hem
het lot wacht van zooveel andere dood
gravers der Kerk n.l. geworpen te wor
den in hiet knekelhuis. „En daar zal Cle
menceau zóó weinig plaats innemen, dat
men ;er weldra zelfs zijn naam zal ver
getend'
Ons domme volk.
D© heer J. W. Gerhard heeft in| het
„VoJk" weer ©en nieuwe oorzaak voor
den uitslag der verkiezingen' gevonden.
D© jongste Kamerverkiezingen hebben,
volgens 'den heer Gerhard wper bewezen,
dat ons volk dom is.
Zóó dom, dat de meerderheid der kie
zers de partijen, steunt, idie den „voor
uitgang" tegenhouden.
En de oorzaak van dit schrikwekkend
verschijnsel ziet de heer Gerhard in het
volksonderwijs, dat niet deugt.
'tls voor de manden van de linkerzijid©
ook wel >om tureluursch te worden.
Vijftig jaar lang heeft men de school
in bezit gehadvijftig jaar lang heeft
men met twee grij'perige handen vrij uit
's lands schatkist mogen putten, ,om da
jeugd toch maar in het vrijzinnige idet-
aal te kunnen opvoeden, en dan blijkt,
dat ons domme volk geen vonkje bezie
ling koestert voor dat ideaal.
Hoe ons nu uit het moeras te redden,
vraagt de heer Gerhard?
He© ons domme volk knap, vooruitstre
vend len verlicht te maken? En vooral
want daar gaat het eigenlijk ;om
hoe .ons volk "te leeren anti-clerieaal te
stemmen?
Daarvoor moet zegt de heer Ger
hard op het program van alle linlk-
scbe partijen komen te staan'n goede,
algemeen© volksschool.
Men zou zoo zeggen, dat 't Het zeer
verstandig is, 't eens mislukte plan weer
Op touw .te zetten.
Met dat al blijkt wat een eigenaardige
taak sommigen wel voor de openbarq
school weggelegd achten. Zij willen de
opdnbare school maken tot het beste wa
pen tegen het chericalisme.
Met de blanke schijven uit 's lands
schatkist worden de toekomstige anti-cle-
ricaaltjes gekweekt.
's Lands geld wordt misbruikt tot het'
bielden van steun aan bet anti-cleri-
calisme.
Is Her geen corruptie, o Handelsblad?
(Msb.)
Vreemd.
Naar aainleidingi van] 't. bericht van „Het
Vaderland", waarin Idit blad met. zekerheid
kaai mededeeten, dat „toen de heer
Sweerts- indertijd t.at burgemeester werd
benoemd, dit gescHedde met de uitge
sproten bedoeling om Arnhem een libe
ralen burgemeester te geven, schrijft het
„D1. v. Naordb.":
„Hé, kijken.1 liberale Mimsteries ook
al naar de kleur van een kandidaat-
burgemeester? Wij' meelien wel eens
gehoord te hebben, dat ze alleen op
bekwaamheid en geschiktheid letten.
Wie lacht daar?"
Dr. Kuyper en de vacature van
Commissaris der Koningin in
Gelderland.
De „Nieuwe Arnhemsche Cit." schrijft
van de opmerkingen van het „Handelsblad"
naar aanleiding van het telegram van baron
Sweerts de Landas o.a.
„Het valt te betwijfelen of er iemand
gevonden wordt, die genoegen zal nemen
met dit vrij treurig antwoord.
Opgemerkt zij allereerst, dat van een
„ontkenning" niet gesproken kan worden.
Met een minachtend gebaar schuift de heer
Sweerts de geheele beschuldiging als „een
onzinnige verdachtmaking" op zijde.
Het blad is nu verplicht te bewijzen, dat
van een onzinnige verdachtmaking geen
sprake kan zijn, maar dat het met destukken
de onloochenbare juistheid zijner beschul
diging kan staven
Het blad kan niet volstaan, met dit ont
wijkend, jantjevanleiden'sachtig antwoord."
„De Zaanlandgche Cuurant" bevat een
correspondentie uit Den Haag, waarin we
het onderstaande aantreffen
„Baron Sweerts is een man, die ncoit
een geprononceerde politieke ricuting heeft
gevolgd, hjj was ieder, die hem zoowel
in Indie als hier te lande, heeft gekend
een man van breede, maar beslist gods
dienstige opvattingenhij stond altijd,
ondankszeer sterke democratische neigingen,
meer aan de zijde van de recbtsche dan
linksche partgen
Hij heeft voor zooveel bekend
zich nooit bjj eenige staatkundige partij
of kiesvereeniging aangesloten in de libe
ralen trok hein de democratische strooming
aan; maar hij was te kerksch om zich
tegenover de clericale coalitie te plaatsen.
Hjj was en is dat steeds gebleven, een
„wilde", een die, zonder band of ver
plichting, zichzelf poogde te zijn".
En verder:
„Onze burgemeester is, sedert jaren,
intiem bevriend met dr. Kuyper, voor
wiens i ekwaamkeden hij onbegren&den
eerbied koestert en in wiens tintelend
vernuft hij, zelf man van zoo speelschen
en schalkschen geest, een bron van behagen
vindt. Hjj moge in politieken en kerkelijken
zin, niet geheel op het uiterste standpunt
van dr. Kuyper staan, er is in de richting
van den rechtscheu leider veel en er
was vroeger nog veel meer wat den
christelij k-df mocratischen Sweerts aantrok.
Is het dan te verwonderen of te ver oor
deelen. dat deze zijn vriend als partijleider
voor de bereiking van zijn oogmerken,
geldeljjk ondersteunde? Ik vermag er
niets onbehoorlijks in te vinden. En evenmin
komt 't mij afkeuringswaardig voor het
karakter van vrienden voor, als deze voor
elkander op de bres springen, wanneer de
een begeerig is naar 'teen of ander ambt
en de andere zijn invloed aanwendt om
den voor dat ambt zoo volkomen berekenden
vriend bjj de Regeering aan te bevelen".
Uit hel leger.
Een Frausche commissie, aan wier hoofd
Dr. Lachand stond, heeft een onderzoek
ingesteld naar onze kazernes
De nieuwe kazernes, die haar getoond
werden, vond Dr. Lachan l heel goed Maar
één ding is merkwaardig: Dr. Lachand
schrijft in zijn rapport, dat de voeding
onzer soldaten aanmerkelijk minder rgkeljjk
is dan in Frankrijk en België.
Nu is de Nederiandsche soldaat de
duurste soldaat van heel de wereld.
Toch wordt hij véél korter ge refend dan
de soldaten der meeste andere landen, toch
zjjn de dure wapens van cavalerie en artil
lerie slecht vertegenwoordigd in ons leger,
vergeleken bij andere legers. En nu blgkt
ook nog, dat onze soldaten slechter gevoed
worden. Vrage: hoe is het dan mogelijk
dat wij per soldaat toch het meest betalen
van alle landen
Deze sprekende feiten, die een verplet
terende veroordeeling zijn van ons tegen-
