Courant
n Mantels
en, Gostuumrokken,
No. 83
Zaterdag 17 Juli 1909
Vijfde Jaargang.
LFT.
)kken.
UIER, Goes.
ETSLAK
BUITENLAND
31W HEM L flH D-
UIT ZEELAND.
tl om WERKELIJK
(1e
franco per post f 0,95,
Middelburg.
rdbraband.
d te WAALWIJK.
Spirituslak
taurant „WapenvanFriesland"
Verschijnt ellen MAANDAG-, WOENSDAG- tn VRIJOAGAVGND.
Katholieke Sociale Actie.
franco.
Lend,
van Verzekering op 't leven.
opgericht 8 Maart 1843.
rd bi) Koninklijk Besluit
Juli 1995, No. 41.
itschappelijk kapitaal f306.000.
tpril 1904: f I.374.679.625.
inten gevraagd.
en
elke hoeveelheid.
EN IN DEN HAAG.
Sezoekt vooral het
itrum van de stad.
Stalhouderij,
H. FORTUIN.
g meter ver was. Bij gevolg
veel onderscheid tvisschen
i dat van den straatmaker
spreekwoordelijk is om zijn
beid nam mij dan ook niet
tg, of ik kon nog wel over
;n denken. Plotseling schoot
dden van mijn gehamer door
Is zij mij eens aan het stiee-
;ezet hadden, omi mij uit den
>n, waardoor dia bedde vrien-
invalhof zonder verdediging
lie enkele gedachte wierp ik
neer en had reeds een heel
helling afgelegd, toien ik
leuken, dat ik gevaar liep,
gek aan te stellen. Ik stond
>rde. Het luid© geklop van
an den professor achtar de
oogt© stelde mij gerust. Op
>er naar mijta werk terug tie
ik nog evien luisteren naar
laar wat ik hoorde was dof
>lgd door ©en krakend geluid
an de rots, hoog boven de
ik stond. Plotseling kwam
rotsblok de helling af naar
(Wordt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0,05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrjjdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Reelamebeïiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs,
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, A contant.
Oorsprong en Doel van de Sociale Weken.
Op Maandag 2 April 1906 kwam op
bet Centraal Bureau te heiden d© Cen
tral© Vergadering van de Kath. Sociale
Actie bijeen.
Een gewichtig besluit werd daar ge
nomen: dat het Centraal Bureau omtrent
1 September zou ogganiseeren ©en „S oei-
al© Week", die voortaan om beurten
in een mieer zuidelijke en in een meer
noordelijke gemeente zou gehouden
worden.
Driemaal is nu reeds een Sociale Week
gehouden, in 1906 te Utrecht, in 1907 te
Breda en in 1908 te Rotterdam. Honderden
deelnemers hebben daar van wetenschap
pelijke voordrachten genoten.
Men zou kunnen mieenen, dat het doel
en de strekking van de Sociale Week
nu al wel voldoende bekend waren. Toch
bleek ons herhaaldelijk het tegendeel.
Daarom is bet misschien goed, er nog
eens met een kort woord aan te herinne
ren, wat de bedoeling is van bet hou-
dien eener zoodanige Sociale Week.
Sommigen denken, dat zij ©en soort
achtdaagsch Congres is, waarop, na ©en
korte inleiding, over de voorgestelde stel
ling wordt gedebatteerd en gestemd.
Dit nu is allerminst de bedoeling.
De Sociale Week bedoelt alleen te zijn
een School, een soort Volk s-U n i s e r-
s i t i t, waar o n d e r w ij1 s wordt gege
ven.
D© Stellingen, welke in het Pro
grammaboek werden gepubliceerd, be
doelden dus alleen een leiddraad te
zijn bij 't te geven onderwijs een een
voudig middel, om het volgen der lessen
en het maken van aanteekeningen voor
de deelnemers te vergemakkelijken.
Thans zullen, om de zaak nóg duidelij
ker te maken, evenals verteden jaar, die
Stellingen zelfs vervangen worden
door een korte leiddraad. Men kan zich
dus vooraf reeds ©enigszins in de on
derwerpen inwerken.
Ieder© voordracht zal een kleine twee
urn- duren, met een pauze van 15 a 20
minuten.
Zeker, ook Congressen hebben hun
eigenaardig nut. Maar wie er heeft mee
gemaakt, zal toegeven, dat bet nut, het
resultaat, dat met deze Sociale Week be-
oogd wondt, van geheel anderen aard is.
Dö ©enige en uitsluitende bedoeling van
de Sociale Week is: het doen geven van
deugdelijk sociaal onderwijs
aan allen, die om wille van hunne maat
schappelijke positie of uit liefde voor dé
Social© Wetenschappen, zoodanig ondier
wijs wienschen te ontvangen.
Hierop is bij de geheele regeling steeds
bet oog gehouden, zoodat dit eigenaardig
karakter in allerlei onderdeelen uitkwam.
't Is dan ook duidelijk, dat over de stel
lingen of het gesprokene niet werd ge
debatteerd. Wie heeft ooit gehoord dat
studienten, na afloop van een college, tot
den professor zieiden: ziezoo, dat hebben
wij nu ©ens van u gehoord, maar nu zullen
wie er ©ens met u over gaan debatteeren
Mien voelt bet, dat valt geheel uit dien
toon, dat vloekt met 't allereerste begrip
van ondlerwijs-geven en ontvangen. Wie
dus mieent, dat hij er eigenlijk al meer
van weet dan de verschillende sprekers,
die de Sociale Week geven, zal zich op
dleze Sociale Week niet thuis gevoelen.
Hij moet wachten, tot hij misschien ais
Jeeraar op zoo'n Week kan optreden.
Wel zal er dit jaar, evenals verleden
jaar te Rotterdam, eiken middag van 45
uur gelegenheid worden gegeven, om aan
die sprekers vragen te stellen, op
dat het niet aanstonds begrepene nog
©enigszins nader verduidelijkt wordt.
Dus dit zij duidelijkde Social© Week
is geen Sociaal Congres, met mooie
speeches en veel gedebatteer en applaus
maar 'tis een wieek van ernstige
studie en degelijk onderwijs.
Ziedaar het doel van de Sociale
W'©ken in het algemeen.
De twe© eerste koeren was ©r nog een
andier doel.
W ordt in 't algemeen beoogd de ver
spreiding van sociale kennis, de eerste
keeren werd 'ter in 'tbijzonder op toe
gelegd om d i t duidelijk te makenwelk©
is d© samenhang tusschen de verschillend©
sociale vraagstukken Velen bestudeeten
slechts een onderdeelhet arbeidersvraag
stuk, het middenstandsvraagstuk, het land
bouwvraagstuk; velen zelfs gaan nog niet
eens zoo ver, maar bepalen zich bij slechts
enkele punten van zoo'n onderdeel: de
vakorganisatie, de drankbestrijding, de
armenzorg, het credietvraagstuk, enz.
In zulk eenzijdig© studie schuilt een
groot gevaar. Wie d©n grooten samenhang
niet ziet wi© niet doorgrondt, hoe alle
standen, alle klassen, alle belangen, we-
dterkeerig elkaar noodig hebben, op el
kaar inwerken, wie niet overziet, hoe geen
dier afzonderlijk© vraagstukken op zich
zelf staat, maar weer licht ontvangt door
de bestudeering der ander© kwesties,
hij loopt groot gevaar zich ©en zeer een
zijdig, dus ten deele volkomen onjuist,
oordeel te vormen.
Breedheid van blik, samenvatting' van
bat geheel, inzicht in alle op elkaar in-
wterkendie invloeden en verhoudingen, dit
alles is noodig als brood, óók voor hem,
die tenslotte slechts een bepaald onder
deel der sociale vragen wil bestudeeren.
Daarom was het hoofddoel van die eerste
Sosiale Week: ©en algemeen over
zicht te geven van de voornaamste on
derdeelen der Sociale Kwestie. Getracht
werd, het verband tusschen de verschil
lende vraagstukken aan te wijzen. In één
woord: iel' werd naar gestreefd, den blik
te verruimen, en den samenhang van het
groote geheel te doen zien.
Daarom vormde de eerste Sociale
W ie e k als 't waie een Inleiding, ©en Voor
bereiding voor de volgende.
Er werden tal van onderwerpen behan
deld. Geen enkel werd uitgeput. Maar er
werd zóóveel van gezegd, dat men de
algemeene beginselen volkomen duidelijk
voor zich kreeg, en vooralhet vierhand
met de andere vragen.
Het lag aanstonds in de bedoeling, dat
de volgende Sociale Weken dan geheel
zouden kunnen gewijd worden aan enkele
dier afzonderlijke onderwerpen, als: vak
organisatie, middenstand, agrarische
kwestie, gemeentepolitiek, enz. enz.
Bet laatste onderwerp werd voor de
derde Sociale Week, te Rotterdam in 1908
gehouden, uitgekozen, terwijl voor de
vierde Sociale Week, welke van Zondag
15 tot Zondag 22 Augustus te Nijmegen
gehouden wordt, al;s algemeen onderwerp
gekozen is: „Inleiding op en voor
bereiding tot de Studie der
V olkshuishoudkund e".
Een hoogst interessant en nuttig onder
werp.
Velen zulten dus deze Sociale Week
willen bezoeken. Laten zij onmiddellijk bij
't Centraal Bureau te Leiden het uitvoe
rige Programmaboek bestellen: tegon toe
zending van 25 ets. wordt 't franco toe
gezonden.
De prijzen der kaarten zijn:
Weekkaarten (met besproken plaats
aan de schrijftafels) f2.50.
Doorloopende Avondkaarten
(toegang gevende tot de 7 avondvergade
ringen, benevens tot de sluitingsvergade
ring op Zondagmiddag 22 Augustus)
Kaarten voor één vergad-
ri ng f 0.25.
PERZIË
De gevechten te Teheran.
Da Teberansche correspondent van de
Lokal-Anaeiger seinde Woensdagavond 7
uur:
Om acht uur vanochtend werd ©en
vreeselijk straatgevecht geleverd, dat al
de vorige gevechten overtrof. Onophou
delijk werd met alle beschikbare kanon
nen gevuurd, de zware projectielen hoo-
ren wij over ons huis heen fluiten. De
opstandelingen vallen van alle kanten de
kozakkenkazernie aan. In deze bevinden
zich behalve de kozakken alle gendar
men, politie-agenten en eeniga honderden
goed gewapende mannen van den Sjah.
Uit het langzame oprukken van de vu
rende kanonnen maak ik op, dat de aan
vallende rebellen teruggedreven worden.
De toestand is onbeschrijvelijk ernstig.
Om 9 uur bereikte het vreeselijke straat
gevecht, naar mijn indruk, zijn hoogte
punt. D© kanonnen vuren in de onmid
dellijke nabijheid van ons huishet is
snelvuur, zoodat alles in het rond van
den ontzaglijken luchtdruk davert. De ver
woestingen moeten ontzaglijk zijn. Men
hoort duidelijk luide bevelen, daartus-
scben schreeuwen en waarschuwend ge-
roiep. De opstandelingen bieden hardnek
kig verzet. Van Saltanetabad rukken met
geforceerde marschen kanonnen en troe
pen tegen Teheran op en beginnen het
parlementsgebouw te beschieten. Iedereen
zoiekt een goed heenkomen. Op de plaats
van bet gevecht houden die kozakken
wakker stand.
Later op den avond seinde dezelfde
berichtgever: De straatgevechten in de
Europoescbe wijk hebben tegen den mid
dag zulk een omvang aangenomen, dat
het beslissende oogenblik op handen
schijnt. De Perzisch© soldaten beginnen
huizien van Armeniërs te plunderen. Luid
klinkt het gerammel door de straten, waar
in haast geen miensch te zien is. Het
grauw valt zelfs huizen van Europeanen
aan en haalt ze teeg, hoewel er Euro-
peescbe vlaggen op de gebouwen staan.
D© ruwe horde luistert naar niets en
trekt plunderend van huis tot huis. Wij
bajïicadeeren den toegang van ons huis,
zoo goed als het gaat, en wachten met de
wapenen in de hand op hetgeen er ko-
mien zal. Met een krachtige waarschuwing,
dat hier Europeanen wonen, redden wij
voor dezen keer onze have. Voor onze
oogen plunderde men de omliggende ge
bouwen uit, onverschillig aan welke
landslieden zij behoorden. Kozakken ja
gen de plunderaars op de vlucht, onop
houdelijk suizen de kogels over ons hoofd,
zelfs granaten en granaatkartetsen vlie
gen dicht langs ons.
Het laatste bericht uit Teheran luidt,
dat kolonel Liakof, naar men geloofde,
bevel had gegeven, het vuren Ie staken.
Sedert Donderdagmiddag 2 uur schieten
'de kozakken niet meer. Alleen worden
nog schoten tusschen koningsgezinde Bak-
tiaren en nationalisten gewisseld.
Een aanval van de trcepen van den
Sjah op d© noordoostpoort van de stad is
Woensdag met zware verliezen afgeslagen.
FAIHUKUK.
1500 millioen oud-roest. In het
Franscbe blad „Le Journal" beschrijft een
van de bekwaamste hoofdofficieren van
de marine hoe het komt dat de Fransche
marine in den toestand verkeert, waar
van de rapporten omtrent het onderzoek,
in den laatsten tijd gepubliceerd, zoo
treurig gewag maken. Hij vertelt dat door
Lockroy, den minister van marine „die
van toeten noch blazen wist", indertijd
een soort gepantserde kruiser was ont
dekt, waarvan doze bewindsman er maar
dadelijk 14 tegelijk op stapel zette, zon
dier ook maar eenige aanwijzing of erva
ring te hebben dat rleze schepen deugden.
Toon hij in 1900 aftrad waren met dat
spelletje 1500 millioen verknoeid.
De 1500 millioen, zegt de officier, vindt
mian nu als ,,oud roest" in onze arsena
len terug.
Alweer een onwaarheid.
De heer J. A. J. Jansen, secretaris van
Ned. en Oranje te Dordrecht schrijft aan
de „N. R. Ct
„Eenigen tjjd geleden kwam in uw
geëerd blad het bericht voor, dat Dr.
Kuyper aan den secretaris der Anti-
Rev. Kiesver. te Dordrecht een brief
had gezonden, waarin hij zich bekla g-
de over den uitslag der Kamerver
kiezing in het district Dordrecht.
„Zoolang dit bericht een gerucht
bleef, heb ik het gelaten voor hetgeen
het was.
„Nu echter de „De Vaderlan
der" dit bericht neemt als grond voor
een karakterbeoordeeling van dr. Kuy
per, meen ik uwe redactie te moeten
mededeelen, dat het bestuur der Anti-
Rev. Kiesver. te Dordrecht nooit een
brief van dr. Kuyper heeft ontvangen
oie over dit o iderwerp handelde."
Mr. Tideman opnieuw aan 't onthullen
De heer mr. Tideman heeft een nieuwe
wereldschokkende ontdekking gedaan. Wij
lezen zijn blaadje niet, maar Haarlem's
Dagblad knipt daaruit het volgende
„In Haarlem en omstreken moet
zich eene vereeniging vormen van
winkeliers, r.-k en anti-revolutionairen,
die onderling zich, op straffe een
„Ioutering8-proces" te zullen ondergaan
verbinden, niet aan vrijzinnigen te
leveren, of eenmaal geleverd hebbende,
onder geen voorwendsel betaling te
verlangen".
„Wij hebben naar dit bericht niet verder
geïnformeerd, want wij kunnen ook zonder
dat wel verzekeren, dat het onzin is", zegt
het H. D. daarbij.
Gelukkig dat ze deze verzekering ver
nemen, de winkeliers, die voor zoo vree
selijk dilemma werden gesteld vanóf een
louterings-proces te ondergaan, óf een reeks
schadeposten te lijden.
Maar moet men nu werkelijk een man,
die zulke onthullingfn doet, voor vol aanzien
Een wetsontwerp.
Naar de „Eindh Crt." verneemt, heeft
het departement van Binnenlandsche Zaken
verlaten en reeds den Raad van State be
reikt een wetsontwerp inhoudende:
lo. een ruimere subsidieering van het
meer uitgebreid lager onderwijs,
2o. toekenning van een diploma aan het
eind-examen van de school voor meer uit
gebreid lagbr onderwijs met gelijke rechten
en bevoegdheden als dat van een a j.
H. B. S.
Provinciale Staten van Zeeland.
Tegenwoordig 36 leden. Afwezig de
heeren Loois, Van Teylingen, Hombach,
Den Bouwmeester, Hennequin en Fokker.
Mededeeling werd gedaan van een in
gekomen adres van de afdeeling Zee
land van de Ned. Vereeniging tot bescher
ming van dieren, om wijziging van art.
6 van het reglement ap de trekhonden.
Dit' adres werd gesteld in handen van
Ged. Staten, om daarover in de najaars-
zitting een voorstel te doen.
De heer Moolenburgh verzoekt aan
Ged. Staten om dan tevens te onderzoeken
of geen bepaling kan worden opgenomen
betreffende het muilkorven van honden,
wat thans noodeloos pijnlijk gebeurt.
De voorzitter antwoordde den heer Moo
lenburgh, dat Ged. Staten wel met den
wenk van den heer Moolenburgh reke
ning zullen houden.
Tot buitengewoon lid van GAd. Sta
ten werd herkazen de heer mr. A. A.
de Veer Gz„ met 23 stemmen. i$)e heer
J. H. C. Heyse verkreeg 11 stemmen.
De heer de Veer verklaarde zich be-
red de benoemiing te aanvaarden.
Het reglement op de tramwegen weird
mot eenige discussie goedgekeurd.
Na enkele mededeelingen van huishou-
delijken aard werd overgegaan tot de be
noeming van een buitengewoon lid van
Gied. Staten. Als zoodanig werd "herbe
noemd de hear mr. A. A. de Veer (a.-r.)
Goedkeuring werd verleend aan eera
voorstel van Ged. Staten tot wijziging van
het reglement voor het waterschap „De
Damespolder". Het kwam Ged. Staten
mlet hun ambtgenooten van Noord-Brabant
noodig voor het reglement tevens in over
eenstemming te brengen met de gewijzigde
wateirs taatswetgeving.
Op voorstel van Ged. Staten werd be
sloten tot intrekking van het reglement
op d© tramwegen in Zeeland en een nieuw
reglement op dat onderwerp vastgesteld.
Gtetd. Staten achtten het raadzaam om
miat intrekking van het bestaande regle
ment op de tramwegen, een nieuw regle
ment vast te stelten, waarvan de bepa
lingen ten dieate aan het Zuid-Holiandsch
reglement, ten deele aan het bestaande
Ziaeuwsche reglement ontleend zijn.
Dit reglemient regelt niet den aanleg
van spoorwegen met ©en maximum-snel
heid van 50 K.M. per uur, maar beperkt
zich tot de tramwegen met een snelheid
van ten hoogste 35 ©n 20 K.M. per uur.
Vierder te gaan kwam G©d. Staten niet
noodig voor, eensdeels omdat de behoefte
daaraan niet gebtek-ein is, andersdeels om
dat een vei-voei' langs openbare wegen
met een snelheid van meer dan 35 K.M.-
per uur hun bedenkelijk voorkomt
Het voorstel van Geid. Staten luidt
thans in zijn geheel:
Aan de Yzendijksche Staomtramwég1-
maatschappij gevestigd te Yzendijkë, een
renteloos voorschot uit de provinciale
fondsen te verteenen voor den aanleg
en exploitatie van een net van stoom
tramwegen, bevattende de navolgende lij
nen: a. Yzendijke—PhilippineSas van
GentDrie SchouwenNederlandsch-Bel-
gische grens in de richting van Moer-
beke; b. HoofdplaatPyramide; c. Phi
lippineTer NeuzenZaamslag.
Volgens de voorwaarden zal het voor
schot bedragen een derde der kosten van
aanleg met inbegrip der kosten van aan
koop van het rollend materieel, tot een
maximum van f 690.000, verminderd met
de tegen 4 pCt. gekapitaliseerde waarde
der door belanghebbenden (gemeenten,
polders of derden) te verzekeren bijdra
gen tot een bedrag van f 123.527 te
storten in ten hoogste twintig jaarlijksche
termijnen.
Voor 1 Juli 1912 wordt ten genoegen
van Ged. Staten het bewijs geleverd, dat
het geëischte subsidie van belangheb
benden is toegezegd en dat bet benoo-
digde aandeelen-kapitaal geheel is ge
plaatst. Vóór 1 Juli 1915 moet de ge-
heele onderneming in exploitatie komen
en daarna onafgebroken blijven. Dagelijks,
zander verplichting voor den Zondag, wor
den tenminste zes ritten heen en weder
volbracht tot vervoer van personen en
goederen.
Indien, j.ngevolge ark 2 der wet van
24 Juli 1908, de minister van Waterstaat
verlangt, dat de aanleg van de lijn Drie-
Schouwen-Sas van Gent geschiedt door
de maatschappij HontenisseSelzaete,
dan wordt het bedrag van het voorschot
der geheele lijd verminderd met het be
drag der kosten van aanleg, materieel
en bruggen der lijn Drie-Schouwen Sas-
van Gent.
Overeenkomstig het voorstel van Ged.
Staten werd afwijzend beschikt op het
verzoek van het hoofdbestuur der Ne-
derlandsche vereeniging tot bescherming
van dieren om wijziging van het reglement
op die bescherming van trekhonden.
Aan die gemeente Niss© en V©ere werd
resp. een subsidie van f 600 eu f 270 ver
leend in d© kosten van haar huishouding
voor 1909.
Blijkens het algemeen verslag der afdee-
lingen betreffende het voorstel van Ged.
Staten tot vorming van een reservefonds
voor d© provinciale stoombootdiensten
werd in ©en afdeeling er op gewezen
dat, waar tot beden gemiddeld slechts
f 1400 's jaar schadievaring heeft plaats
giehad, het wenscbalijfc zou zijn het fonds
uit te breiden, te meer waar geen limite is
gesteld voor die grootte van het fonds;
ook zou mien er d© vernieuwing van ke
tels uit kunnen bestrijden. Daartegen voer
de een ander lid aan, dat op die manier de
bestemming van bet fonds zou worden
voorbij gestreefd.
In ©en andere afdeeling werd er op
gewezen, dat de grootte van bet reserve
fonds niet is bepaald, waarop vanwieg©
Ged. Staten werd opgemerkt, dat de Sta
ten zulks ieder jaar hij d© behandeling der
begrooting kunnen bepalen.
Een lid van Ged. Staten beantwoordde
toestemmend de vraag of het de bedoe
ling is de opbrengst van de verkochte
boot „Walchereh" als eerste post in het
reservefonds té storten.
In nog een andere afdeeling werd door
een vijftal leden het bedrag van D/i
pCt. vrij1 hoog gevonden, vooral in ver
band met het gemiddelde bedrag der jaar
lijks aangegeven schadevaringen. Naar
hunne overtuiging zou één procent der
getaxeerde waarde van het materiaal ruim
voldoende zijn.
Verschillende andere leden betoogden
de wenschelij'kheid van het stichten van
een vernieuwingsfonds, behalve voor re-
paratiën, voor ketels, vaartuigen enz.,
waarvoor jaarlijks 5 procent op de begroo
ting zou dienen gebracht te worden, ge
rekend den gemiddelden duur eener
nieuwe boot op 20 jaren. Zij gaven daar
om in overweging, het onderhavige voor
stel aan te houden tot de najaarszitting
©n Ged. Staten uit te noodigen, in be
doelden meer uitgebreiden zin voorstel
len te |doen.
Nog een ander lid was van meening,
dat bij het eventueel bauwen eener
nieuwe boot het sluiten eener leening
yooitdeeliger zou zijn.
