RG.
1.20
hines
i-
I Goes.
U IT &E P E BI S
No. 78
Donderdag 1 Jnli 1909
Vijfde Jaargang.
•NMN8H
Verschijnt eb MAANDAG-, WOENSDAG- e« VflIIDAGAVOHD.
BUITENLAND.
ITPRIJZEN.
oot „Znid-Beveland".
soorten. Meest gezochte
les, extra licht loopend.
Fijne Journalistiek.
41 Ct.
62
75
81
75
80
27l/s
36
Wekelijksche dienst.
sht-Rotterdam-Gouda-Amsterda m
I ml illi luuMiniaii pint si».
Vertrek van GOES
sdigmiddig 12 uur.
•trek van AMSTERDAM
rdagmorgen 3 uur.
trek van ROTTERDAM
erdagivond 8 uur.
ïën te Amsterdam bij W. DE
B. VERSCHURE, Kloveniers-
Rótterdam bij de Directie J. en
5CHUIJT, te Dordrecht bjj S.
Zn. en te Goes bij den Agent
IHEMIUS.
UU als voor den
toenemende verkoop en
ïMe. - Lage prijzen.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers èt contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepoortstraat C 209. GOES.
Reclameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regei meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oerefcend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct A contant.
We zullen hier de lezers een tweetal
frappante staaltjes geven van de hoog©
opvatting, welke het vr ij zinnig
blaadje te Goes heeft van de jour
nalistiek.
Daarmee zal dan tevens blijken de mate
van betrouwbaarheid en eerlijkheid van dit
persorgaan.
Eenigen tijd geleden dan bevatte „die
Kerkbode" een dooi- ds. Fernhout ge
schreven stukje, dat luidde:
„TE WAPEN 1
Een strijdkreet, een „te wapen 1"
zal er in de komende of in de daaraan
volgende week door Utrecht klinken.
Een ,,te wapen" tien heiligen oorlog;
tegen een afschuwelijken en moord-
dadigen vijand; tegen een sluipmoor
denaar die in het donker onze zonen
pn dochteren beiaagt; die in kuisoh-
heid en reinheid van zeden die eer»
van ons leven, die in afgronden van
ongerechtigheid en gruwel ons leven-
zelf, ons huiselijk-, ons familie-, ons
nationale leven wil doen ondergaan.
Gij weet wat vijand we bedoelen?
Ge begrijpt ook wie bet „te wapen!"
tegen hem zal laten hooren?
Luister dan eens goed toe, of in die
strijdkreet ook een roeping Gods tot
U komen kon, en doe ook in diezen,
wat uw hand vindt om te doen.
Fernhou t".
Waarom wei werd deze alarmkreet aan
geheven?
Voor niets anders dan voor een krach
tige bestrijding der onzedelijkheid en der
prostitutie.
Dat was duidelijk.
Evenwel niet voor dien nieuwen hoofd
redacteur, het ex-Kamerlid Reyne, van
het „Utrechtsch Dagblad", die er
als de kippen bij was om deze 'regelen op
de verkiezingen toepasselijk te achten.
De man vloog er in en schreef met
edele verontwaardiging volgend malle
stukske
„Wie zou, dit lezende, niot denken
dat 'n Jack the Ripper naar Neder
land was overgekomen en dat 'n Haar
lemse!» Frans opnieuw was uitgebro
ken? Berden sluipmoordenaars, bela
gend de zonen en der dochteren
kuischheid. Beiden erger dan dolle
bonden.
Eilaas, dat „te wapen" geldt den
verkiezingsstrijd. Die viteesetijke mon
sters zijn Roëll en Van Karnebieek;
de Voorzitter der Tweede Kamer en
de Minister van Staat, benoemd gedu
rende het bewind ©ener nechtscbe ne
geering.
Zal men zich nu boos maken om
zulke wartaal Ach neen, diergelijk©
geestesstoringien wekken dtep en innig
medelijden.
Alleen maar, we drukken dit af als
een waarschuwend voorbeeld tot welk
een geestelijke verdwazing de pacht-
sche politiek wel leidt".
Men ziet de hoegrootheid van den
flater I
Welnu, dezen onzin nam bet vrijzinnig
blaadje voor Goes natuurlijk onmiddellijk
over.
Dat was 'tè tè „mooi" om te laten
passeeren.
Tot zoover intusschen zou er voor ons
geen reden bestaan hebbietn daartegen op
te komen.
Maar er komt wat bij.
De heer Reyne van het „Utrechtsch
Dagblad" is overtuigd geworden van
zijn vergissing.
En heeft die hersteld.
Dat heeft, ofschoon het daartoe in d©
gelegenheid is geweest, althans kunnen ge
weest zijn, bedoeld Goeseh blaadje niet
gedaa n.
Dat is het oneer 1 ij k e.
De lezers worden dus gewoon in dein
waan gelaten, dat het schrijven van
ds. Fernhout een politieke strekking had.
Wèl respect voor de lezers!...
Het tweede staaltje is niet minder fraai.
Men weet, dat ©en zekere mr. Tidieman
~- Kuyper beschuldigde ©en zekeren hieer
Lehmann te Amsterdam geridderd te heb
ben, om geld te krijgen voor verkfezings-
doeleinden.
Dat stond uitvoerig te lezen in het
sociaal-demokratisehe „Volk", met een van
wier redacteuren mr. Tideman (niet bet
Kamerlid Tydeman) een onderhoud had.
Nu zou men zoo zeggen, dat het in de
rede ligt, en niet anders dan gepast, ja
geboden is, dat men eerst het verwie or
hoort van de tegenpartij in casu dr.
Kuyper alvorens in zulke zaak ©en
meening vast te stellen en die nog wel
in een courant neer te schrijven.
Dat is wel iedereen duidelijk.
Maar het Goesche blaadje oordeelt daar
anders over.
Het ging tegen Kuypier: welnu, tegenover
dien man is immers alles geoorloofd.
En zoo decreteerde het blaadje uit die
hoogte, toen nota. bene absoluut nog
niets bewezen kón zijn:
„En nu blijkt, dat de beschuldiging
gegrond en bewezen is. Kuyper, han
delaar in ridderorden, Kuyper f 11000
opstrijkende voor een Oranjs-Nassau-
lintje, dat hij een Amsterdamsch
koopman verschafte, f 11000, waar
voor Kuyper's dochter een bericht van
ontvangst en dank schreef".
En iets verder krijgen die stervelingen
in het dal de arme lezers van af
den godenberg dit nog thuis gestuurd
„Voor 't geval nu Kuyper zijn zin
krijgt en weer minister wordt weten
liefhebbers van lintjes den prijs en
het adres:
Officier in de Oranje Nassau-orde
f 11000.
Ridder zal wel wat goedkooper zijn.
Men vrage prijsopgaaf aan dr. A.
Kuyper, Kanaalstraat, Den Haag. Niet
goed, geld terug!
Alle bestellingen boven die f 10000
franco aan huis door geheel Neder
land.
Zegt het voort!"
Dat alles wordt maar klakkeloos geïnsi
nueerd, vóórdat dr. Kuyper ook maar
gelegenheid had te dienen van repliek.
Daartegen moet ieder eerlijk miensch op
komen.
Zelfs al had dr. Kuyper in deze het
s ch r o m o 1 ij k s t ongel pk, dan gaat
het toch niet op, zoo schimpend en klein
eerend te schrijven over iemand, wien
eenerzijds iets wordt ten laste gelegd, ©n
die zijnerzijds nog geen gelegenheid had
zich te verdedigen.
A priori werd hier aangenomen, dat
dr. Kuyper ongel ij k had: „Barbertje
'imo est hangen"
Maar met zulke journalistieke gewoon
ten gaat de pers ;er niet op vooruit, en we
kunnen het ons dan ook zeer goed ver
klaren, dat gistermiddag een vooraan
staand vrijzinnige ons aanspoorde jn ons
blad te wijzen op de mieer dan unfaire
houding, in deze door bedoeld vrijzinnig
orgaan aangenomen.
Er zijn gelukkig! Links nog wel
personen, die voor het onrecht, den
stander aangedaan, durven opkomen.
Nadat dit geschreven was, lezen we o. a.
in „de Ze eu w"
„Wij hebben al heel wat in dat
blad gelezen, wat ons op "t kantje
af onverdedigbaar voorkwam. Hier is,
dunkt ons, een poging tot opzettelijke
beleediging, waartegen reicht dient ge
zocht".
Wij stemmen met „de Zeeu w" in, dal
in casu het Goesche vrijzinnig© blaadje
dr. Kuyper openbaar beleedigd
heeft, waar het o. a. schreef: „Kuyper,
handelaar in ridderorden, Kuy
per f 11000 opstr ij kende voor
een O r a n j e-N a s s a u-1 i n t j e".
Ook wij zonden gaarne zien, bij de sen
satie, welke deze lintjes-zaak verwekt
heeft, dat dr. Kuyper „recht zocht".
Hier wordt daartoe goede gelegenheid
geboden.
En dat wij aandringen op een formeel®
aanklacht van dr. Kuyper tegen het
Goesche vrijzinnige blaadje, heeft aller
minst zijn reden hierin, dat wij vast over
tuigd zijn, dat het blaadje door den Rech
ter zal worden veroordeeld, maar in
de overweging, dat ©en Rechterlijke uit
spraak hetwarelicht zal helpen doen
vallen op een verward© en verwarrend»
quaestie, die door couranten-geschrijf er
niet helderder op wordt.
Deze nieuwste „K u y p e r-u i t b u i -
ting" dient zoo radicaal mogelijk te
worden tegengegaan.
Een frisch woord over de woningwet.
Dr. N. P. van Spanje, d© directeur van
het groot© katholieke Ziekenhuis te Am
sterdam, laat in de katholieke „Morgen-
post" een verkwikkend woord ten gunste
van de woningwet en een krachtige uit
voering dier wet hooren. Mot een dui
delijke verwijzing naar de Eerste Kamer-
red© van den katholiek v. d. Bissen, die
het verzet tegen de woningwet inluidde,
schrijft hij:
„Ook van katholieke zijde heeft
men met die hygiënische eischen den
spot gedreven, gelachen met de po
gingen, om licht en lucht zooveel
mogelijk in de woningen te doon toe
treden, om afzonderlijke slaap
plaatsen te hebben voor de kinderen,
om vochtigheid te voorkomen enz.
en houdt men pleidooien voor 't be
houd van bedsteden en alcoven! Allo
hygiënische maatregelen zouden niets
hebben uitgehaald! De wijze van ba-
wonen zou er niet op aankomen; aan
de kostgangers mag niet worden ge
raakt; afzonderlijke trappen ©n por
talen zijn onmogelijke ©ischen!
Als voorbeelden worden dan onze
boeren en boerinnen aangehaald, die
allen wat gelukkig niet mieer waar
is in alcoven en bedsteden zouden
slapen! Men vergeet daarbij op to
merken, dat juist deze buitenlui het
onschatbare voordeel, dat zij hebben
boven den stedeling: hun verblijf
overdag in de buitenlucht of ruime
woonvertrekken, weer ta niet dom
door hun gebrekkig nachtverblijf.
En vele medici weten bij ondervin
ding, dat het bij die „fnssche" boe
ren en boerinnen niet allies goud is,
wat er blinkt, en hoeveel tuberculosa
er nog onder hen voorkomt. Men ne
geert het algemeen belangrijk vermin
derde sterftecijfer, dat toch zieker voor
een groot deel aan de geleidelijk»
verbetering der hygiënische toestan
den moet worden toegeschreven.
Ook de onfaewoonhaarverklaringien
hebben veel tegenstand uitgelokt.
Vel© afgekeurde krotten - iedereen,
die in de gelegenheid was ze te zien,
zal dit moeten toestemmen zijn
werkelijk onbewoonbaar voor welk
soort van menschen dan ook; men
zou er zijn huisdier niet in den kost
willen hebben; 'tzijn broeinesten
van ongedierte en besmetting".
Wel pleit dr. v. Spanje voor schade
loosstelling aan verjaagde bewoner-s pn
benadeeld© huiseigenaars, maar voor die
laatste acht hij het voldoend© als men
hun vergoedt „slechts naar de waarde
die grond en afbraak hoeft"; immers:
„De eisch, dat de eigenaar van ©en
dergelijk pand schadeloos gesteld be
hoorde te worden paar gelang van de
opbrengst der huur, kan als onredelijk
worden afgewezen, daar deze huur
eigenlijk onrechtmatig wordt geno
ten".
De schrijver pleit voor 'm sterk© belas
ting cup de waardevermeerdering van den
bouwgrond aan den stadsrand, om daar
mee de kosten dezer schadevergoedingen
te dragen.
Vooral de katholieken, die voor jonge
arbeidershuwelijken ijveren, meent dr. v.
Spanje, moeten ook naar goede woningen
streven
„Wanneer de woning gezellig, vroo
lijk en ruim is, blijven de menschen
thuis, de kinderen worden niet per se
de straat opgejaagd, 't drankmisbruik
zal verminderen, de welvaart en d©
zedelijkheid vermeerderen, die sterfte
vooral aan tuberculose afnemen".
Dit betoog wil de schrijver stellen
„tegenover hen die in onze regecringscoil-
leges slechts wijzen op de waardevermin
dering, die sommige ongeschikte wonin
gen ondergaan als uitvloeisel der woning
wet".
FIS IV K RIJ K
Een bekeerling.
De oude anarchistische schrijver, Adolf
Retté, wiens beteering in Frankrijk zoo
veel opzien baard© en die onlangs tie vciet
een pelgrimstocht naar Lourdes gemaakt
heeft, zal nu het noviciaal ingaan, om
het kloosterleven te omhelzen. Wij laten
hier den brief volgen, welke hij aan één
zijner vrienden geschreven heeft.
„Gij zult mij", zoo luidt het begin
van zijn brief „niet meer ta Lourdes
terugzien, want ik heb besloten mij aan
het kloosterleven ta wijden. Ik hieb hier
retraite gehouden, ten gevolg© waarvan
de Abbé geoordeeld heeft, dat mijn roeping
zeker was. Morgen ga ik het noviciaat in
en ik ben innig-gelukkig. Men heeft mij
gezegd, dat dit nieuws goed kon doen aan
sommige zielen, die getroffen zijn dooi
de boeken, waarin ik getracht heb mij
aan den dienst van Onzen-lieven Heer
en van de H. Maagd toe te wijden. Zeg
het dus aan ben, aan wie gij h©t van pas
oordeelt dit mede te deefen.
AMERIKA.
Carnegie's bibliotheken. Car
negie heeft een opstel geschreven, dat ver
schenen is in Colliers Weekly, ©n waarin
hij mededeelingen doet ov©r de door hem
gestichte boekerijen. Tot dusver heeft Car
negie 1800 openbare boekerijen in het
leven geroepen en daarvoor schenkingen
gedaan tot een totaal-bedrag van
51.596.903. De boekerijen zijn onder eens
luidende voorwaarden gesticht; men vindt
Carnegie-bibliotheken in vrijwel all© En-
gelsch-sprekend© landen ter wereld,
Nieuw-Zeeland, Australië ©n de Br. West-
Indische eilanden inbegrepen. In Canada
zijn er, naar verhouding van de bevolking,
bijna evenveel in het leven geroepen
als in de Vereenigde Staten. Men had hiem,
Carnegie, dikwijls gevraagd of hij tevreden
was over de resultaten, verkregen miet de
reusachtige uitgaven voor openbare boe
kerijen.
Het antwoord op die vraag was beslist
bevestigend.
Om een denkbeeld te geven van die
omvangrijkheid van Carnegie's bemoeiin
gen inzake het bibliotheekwezen, mogen
de volgende cijfers volstaan. Carnegie be
steedde in d© Vereenigde Statiën voor den
bouw van 959 bibliotheken en 208 tak-
bihldotheken en voor die daarin geplaatst©
boeken 34,870,745. Voor Canada waren
het 86 bibliotheken en 5 tak-bibliotheken
met de boeken, tezamen gekost hebbend»
$2,059,415. Engeland en Wales: 329 bi
bliotheken, 22 tak-bibliotheken, boeken
($8,859,550); Schotland 105 bibliotheken
en 18-bibi'iotheken, boeken 2,075.080).
En zoo wordt de opsomming voortgezet.
Ierland profiteerde tot een bedrag van
724,610, Nieuw-Zeeland 146,250,
Britsch West-Indië $47,500, Zuid-Afrika
met Tasmanië 47,500, Zuid-Afrika
23,500, Seyschellen-eiland 10,000 en
Fidsji-eilanden 7500. Aan univeriteits-
boekerijen die reieds ©en eigen bibliotheek
gebouw hadden, schonk Carnegi©
3,653,753.
VE3EZVEL4.
Castro zoek.
Een telegram uit Caracas bericht, dat
de geheim© politieagenten welk» in op
dracht hadden den ex-president Castro
te bewaken, hem plotseling uit het oog
verloren hebben. In Vene-zolaansch» ma-
geeringskringen hieerscht dienteogievolge
groote ongerustheid.
Itl'SLAXD
Uit Wilna wordt gemeld van Zaterdag
avond
In de gevangenis alhier vermoordden!
vier gevangenen pen opzichter en bevrijd
den daarna zeven andere gevangenen. Op
het pleiin der gevangenis' Jcwam het tot
een gevecht, waarbij drie opzichters en
zeven gevangenen gedood werden, ter
wijl vier gevangenen, één politie-agent pn
een opzichter gewond werden.
Hat alcoholisme in Rusland.
Wij lezen in de Oostenrijkse!» „Reichs-
post" een brief uit St. Petersburg, waar
aan de volgende droevigste mededeelin
gen zijn ontleend
In December van dit jaar zal te St.
Petersburg voor het eerst ©en nationaal
Russisch Congres tegen bet alcoholisme
worden gehouden. De beelden, welke dit
congres zal belichten, zijn van somberen
aard. Het is meer dan tijd, dat Rusland
eindelijk met alle kracht dien strijd te
gen het alcoholisme aanvangt, anders ver
drinkt ten slotte het gansche Russisch»
volk in de wodki (Russische jenevieir)*
Het alcoholisme valt in Rusland reeds
bij kinderen te corns lateiemen. P© statis
tieken brengen aan bet licht, dat bijv.
in het gouvernement Kursk d© kinderen
in 369 van de 468 bestaande schalenl
wodki drinken; onder 100 scholieren zijn
75 wodkidrinkers. E©n onderzoek, ondiein
de Pieterburgscbe werklieden ingesteld,
wees uit, dat van de 470 alcoholisten
er 248 waren, die reeds als kind of leer
jongen aan den wodki waren verslaafd
geraakt.
Van een onderwijsinrichting worden de
volgende cijfers vermeld: Van 58 school
kinderen uit de hoogste afdeelingen wa
ren reeds 10 drinkers van gewoonte of
drankzuchtigen: van 21 scholieren der
midden-aJdeelingen dronken er 10 gere
geld wodki, terwijl '5 andere dikwijls
dranken waren. Van 27. van de kleinste
schoolkinderen dronken er 19 wodki. Nog
erger is, dat van de 30 muisjes toe
komstige moeders alle 30 sterken drank
gebruikten; 17 hunner waren reeds ver
scheidene malen dronken in school ge
komen. Dit zijn slechts enkele cijfers,
maar die een beeld geven van den ont-
zettenden omvang, dien het kwaad in
Ruslapd heeft aangenomen. Het is van
algemeen© bekendheid, dat in de binnen
landen de Russische popen hun hoepen-
parochianen het voorbeeld geven van er
gerlijke drankzucht. Arm RuslandHet
wordt, tijd, dat de blauwe vaan. er wordt
geplapt.
UEIT3C1ILAN U.
Het Eucharistisch congres.
Ofschoon het nog meer dan ©en maand
duurt voor in Keulen het Eucharistisch
Congres geopend .wordt, is nu al te voor
zien, zegt der „Köln. Volksztg." dat d©
deelname zoo groot zal zijn als ooit te
voren.
In binnen- en buitenland maakt miein,
zich gereed wn naar Keulen op te trek
ken. Uit de omliggende landen komen zoo
veel 'deelmMners, dat cr bijzondere rede
voeringen in id© verschillend» moeder
talen. zulten gehouden worden. Zoo b.V,
in 't Duitsch, Fransch, Engelsch, Poolseh,
Italiaansch en Spaansch.
Uit België zal de deelnam» bijzonder
groot zijn, want reeds nu zijn 4 extra-
treinen besproken om ide belgen naar
de grootsche plechtigheid te' brengen. Meer
dan 500 Italianen en even zooveel En-;
gelschien hebben reeds kaarten aange
vraagd en vel» Franschen zullen in d©
dagen van 48 Augustus den Rijn over
steken cun het Eucharistisch Congres bij
te wanen.
De processie schijnt ©en schitterende!
geloofsgetuigenis te .worden. Daaraan zul
len volgens ld© „Köln. Volksztg." ook;
twe© broederschappen, van het H. Sacra
ment ideelnemien, één uit Antwerpen en
één uit. 's Hertogenbosch, die in 1480 is
opgericht, in die in hun oude costumes
een indrukwekkende groep zullen vor
men in de plechtige processie.
Vijf Fransche Bisschoppen, de Aartsbis
schoppen van Parijs en Aix, en de Bis
schoppen v,an Verdun, Autun en Montau-
ban hebben reeds humne deelneming toe
gezegd. In 't geheel beeft men nu van
3 Kardinalen, 42 Aartsbisschoppen ral Bis
schoppen de tijding ontvangen, dat zij
het congres met hunne hoogie tegenwoor
digheid zulten vereieren.
Voor de Hollandsche deelnemers zal
in de kerk van Kolumba ©en Holland
sche Bisschop preeken.
Laat het bovenstaande ©en aansporing
wezen voor onz© landgenooten om in groe
ten getale naar Keulen op t» trekken en
aan ide grootsche Katholieke betooging
deel te mernen.
PERZIË
Zesduizend Bachtiaren rukken op tegen
Teheran. Een panische schrik heeft de
inwoners der hoofdstad bevangen, te moer
omdat te Teheran proclamaties verschenen
zijn, waarbij1 over den Sjah en zijn huis
het „doodvonnis' 'wordt uitgesproken.
