LUM
Lohman I
iijtier
ntenisse,
IER
aan
Kloosters en Kloosterlingen.
No. 68
Zaterdag 12 Juni 1909
Vijfde Jaargang.
Dit immer toestaat mt twee Waden.
EERSTE BLAD
BUITENLAND,
UIT ZEELAND.
d en Oranje"
het bestuur.
|LST.
?hten.
II AS.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VflllDAGAVOHD.
BINNENLAND.
1 DER TWEEDE KAMER
Zeeland.
Iitholieke Kies-
I CANDIDA AT
O
UI
SE
0
01
J UI
kiezers worden o
„Goes", g
i>EN DRIES Pz. O»
DRIES Pz.
'WliliDË KAMER der
l'ereeniging met bijna
de heer
Iers aanbevelen,
pi a s geldt, het al dan
srie Heemskerk en het
[nipperen.
Bestuur
Paart, Voorzitter.
■tens, Secretaris.
1ÖL3T deelt mede, dat
^ffende de a. s Kamer-
1 uitgaan, door hetzelve
de R K. Kiezers aan
|inderzins,
Bestuur,
aart, Voorzitter,
tens, Secretaris.
-ereeniging „VREEST
strict Hontenisse
i lid der 2e Kamer in
aftredend lid
re heeft vertegenwoor-
/an ons land en volk,
in-
lestuur,
Voorzitter.
ULDER, Secretaris.
Jr., Penningmeester.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortsfraat C 209, GOES.
Reelaraeberiebten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 16 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X oerefcend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct A contant
Het Tweede Blad wordt den abonné's te
Goes, het Westelijk deel van Zuid-Beveland,
Walcheren en Zeeuwsch-Vlaanderen eerst
hedennacht verzonden.
——I———
Die heer Kellenaers van Meerlo heeft
voor leenige dagen in „do Tijd" aemigp.
getuigenissen verzameld over kloosters
en kloosterlingten.
„De kloosterlingen zijn luie en on
nutte menschen. Zij Jeiden op kosten van
'tvolk leeai gemakkelijk leventje. Het geld
der kloosters is oen dood kapitaal. Een
uitzondering maken hoogstens de orden,
die zieken verplegen", wordt gezegd.
Wanneer in een café, salon of spoor
wegcoupé een troepje „moderne ver
lichte" menschen bij plkaar zijn en het
loopt ovier katholieke aangelegenheden,,
dan is het bijna zeker, dat vooral de
kloosterorden op deze of soortgelijke!
wijze er van. langs krijgen, vooral als
men toevallig op straat of op 't perron
een pater of zuster gezien heeft. Nu zou
men over deze en dergelijke praatjes de
schouders kunnen ophalen, >vare het niet
zoo treurig, dat menschen, die aanspraak
maken otp ontwikkeling, zoo weinig ge
zand oordeel blijken te bezitten oin da
kloosterorden rechtvaardig te behandelen.
Hiier volgen eenige getuigenissen van
bekende met-Katholieke geleerden.
Die protestantsche geschiedschrijver Leo
pold Ranke schrijft: „Die groote wilder
nis, die sedert Caesar's tijd Germanja
bedekte, moest eerst doorbroken woz-den
en daartoe heeft niets meer medege
werkt dan de kloosters, die tegelijk bet
middelpunt vormden voor da lilterarische
kuituur, die zich sedert dien tijd on
onderbroken beeft uitgebreid."
Vooral eigenaardig is ook de uitspraak
van den pratestantschen geteerde Levin
Schücking over de wereld- en ordesgees
telijken. Hij zegt, dat de clerus „als be
waarder der geestelijke elementen, als
bezitter der wetenschappelijke ontwikke
ling en als beschermer der geschiedkun
dige overlevering in den tijd van den
achteruitgang van wetenschap en bescha
ving door zijn universeele wereldaan
schouwing er toe heeft bijgedragen, de
Germaansche stammen te gewennen aan
de gedachte der politieke eenheid en ze
geestelijk met elkander te verbinden."
De bekende Luthersche theoloog Fr.
Ovierbeck verklaart in een geschrift ovier
„de christelijkheid onzer hedendaagschie
theologie" pagina 49: Nog zekerder is
het feit, dat sedert de 14e eeuw niets
groots in de Kerk leeft of geschiedt, dat
niet uit het klooster is voortgekomen of
in ieenig verband met het klooster staat."
De vrijzinnige Fransche geschiedkun
dige G. Taine schrijft over de kloosters:
„In de kloosters bewaarde de Katholieke
Kerk die vruchten van den menschelij-
ken geestDe latere rijkdom dier kloos
ters is niets anders dan een tribuut van
dankbaarheidde grootheid van dezen
rijkdom doet ons erkennen, hoe groot de
weldaden waren, die de kloosters
aan bet valk bewezen hebben."
Ook de Fransche geteerde A. Thierry
zingt den lof der kloosterorden: „De ab
dij was niet slechts een oord van gebed
■en overweging, maar een open toevluchts
oord voor het onderwijs der barbaren.
Dat toevluchtsoord voor boeken en we
tenschappen omsloot werkplaatsen van
allerlei aard en zijn landbouw was een
model."
Ook nog heden ten dage worden overal,
waar dit niet door de vijanden der Kerk
door .dwangwetten onmogelijk wordt ge
maakt, in, de kloosters wetenschap en
kunst beoefend, of wel de monniken en
kloosterzusters zijn op sociaal gebied
werkzaam, geven onderwijs, houden, zich
bezig met landbouw, ztekenvierpleging
enz.
In zijn boek „Das deutsche Gewerbe-
wesen schrijft verder Mascber„Men
mag terecht veronderstellen, dat de kloos
ters de leerscholen van de kunstvlijt
zijn. geweest en dat ,op deze plaatsieni
het eerst de kunst uit. het handwerk ont
sproten is."
Van de Benedictijnen zegt de probestant-
sch-e geschiedschrijver Gregorovius: „Do
Benedictjjnen werden de teerlingen van
landbouw, handwerk en wetenschappen iri
vele landen van het avondland."
Hierbij sluit zich aan de natianaaloeko-
noom W, Roscher, protestantsch profes
sor in Leipzig. Hij schrijft: „Alle* ont
wikkelde landbouw is van de kloosters
uitgegaan. Gelijk zij de schalen der gees
telijke kennis warén, zoo werden zij ook
scholen van werkelijke beschaving."
Veelzeggend is ook de uitspraak van
den grooten Goethé, toch waarlijk geen
Katholiek. Hij zegt: „Wetenschappelijke
instellingen hebben nog het uiterlijk van
de kloosters, omdat in zulke, vrome plaat
sen de studie het eerst plaats en rust
vond."
Bekend zijn de talrijke lofsprakenvan
den grooten dichter en philosopf Her
der op de kloosters vooral der Benedic
tijnen. Hij zegt aa.„Nog moet ik de
eene en eerste orde noemen, die in het
avondland doordrong, n.l. de Benedictij
nen, die deze landen gedeeltelijk ont
gonnen hebben 1 Ook op alle gebied der
literatuur deden zij', wat kloosterlingen'
maar leenigszins doien kunnen.....
De Benedictijn, Gregarius de Groote
alleen, deed meer dan tien geestelijke en
wereldlijke heerschers doen konden; ook
het behoud der oude kerkmuziek, diie zoo
veel invloed gehad heeft op 'tmienschie-
lijk gemoed, zijn wij den Benedictijnen:
verschuldigdDat in de tijden van
algemeene onzekerheid de tempels en
kloosters,,de heilige toevluchtsoorden van
stille vlijt en handel, van akkerbouw,
kunsten en handwerk waren, is evenmin
te loochenen. Geestelijken stichtten jaar
markten.Kunstenaars in handwerk
trokken naar de kloostermuren en zochten
daar bescherming en toevlucht voor den
adiel, die allen, tot lijfeigenen wilde ma
ken. Monniken beoefenden landbouw met
eigen of vreemde hulp.
Over de liefdezusters is bekend het
woord van Voltaire: „Wellicht is er op
aarde niets verhevenere dan het offer, dat
het zwakke geslacht in zijn schoonheid,
jeugd en vaak hooge geboorte brengt om
in de hospitalen de grootste menschelijka
ellende te verzachten, wier aanblik zoo
vernederend is voor onzen trots en zoo
terugstootend voor on's gevoel."
FKAA'HRIJK
Dat het ongeloof in de Republiek groote
afmetingen heeft genomen en de verschrik
kelijke gevolgen daarvan op verschillend
terrein des levens zichtbaar zijn, is voldoen
de bekend En in stede van terug te kee-
ren of althans een oogenblik stil te staan,
gaat men voort op het hellende vlak. De
gevolgen van het
„Uttdooven van
de lichten des hemels"
kunnen onmogelijk uitblijven. Dit zal zich
wreken in de geschiedenis. J
Hoe de verderfelijke tijdgeest voortwoe
kert, moge blijken, uit de volgende klacht,
welke voorkomt in de te Parijs verschij
nende „Archives Israélites"„Om de leeg-
ten te vullen, die heel het roemrijk gt-stiohl
dreigden te ontvolken, waar onze rabbi's
worden opgeleid tot den geestelijken stond,
heeft men zich heel wat inschikkelijker
moeten toonen dan vroeger. Men heeft de
oude, strenge voorschriften moeten tempe
ren en matigen, men heeft metgehuichel
de welwillendheid alle leerlingen moeten
opnemen, die van verre kwamen, Russen,
Rumenen en Oosterlingen van allerlei slag".
Het Joodsche orgaan wijt deze voor de
Joodsche belijdenis noodlottige feiten aan
het doorwerken van den modernen tijd
geest en aan het
godsdienstlooze onderwijs
op de openbare scholen van Frankrijk ge
geven, en gaat dan voort„De diepere oor
zaak is voorts de onverschilligheid van bet
publiek ten opzichte van den godsdienst.
Men spreekt niet meer van belijdenissen
en van geloof, men spreekt niet meer van
afval of schisma, men maakt er zich in de
verste verte niet over bekommerd.
Deze klacht van Joodsche zijde teekent
mede den diep treurigen toestand, waarin
de republiek ziih bevindt En wat de Jo
den ondervonden, ondervindt zoowel de
Roomsche als de Protestansche Kerk. Er
heerscht een felle vijandschap tegen God.
Bijna eiken dag wordt er melding ge
maakt van bet
doorsnijden van telegraaf-
draden
en telefoondraden. Nu weer komen desbe
treffende berichten uit de buurt van Nancy
en Marseille. Ook op de spoorlijn Parijs-
Lyon heeft men getracht de draden te
vernielen. De gendarmen te Auxeries heb
ben een tweetal individuen gearresteerd,
dat sterk van deze sabotage verdacht wordt.
Naar aanleiding van dit vernielingswerk
schrijft de beruchte leider der anti-militai-
ristiBten Hervé in zijn blad la Guerre
sociale" het volgende „De vernietiging der
telegraafdraden is
een ernstig teeken,
waardoor bewezen wordt, dat de revoluti
onaiie elementen in het gansche land zich
vereenigen en organiseeren Indien er op
de Pinksterdagen in één nacht meer dan
50 telefoon- en telegraafdraden werden
doorgesneden, moet men wel aan afspraak
denkeü."
BELGIË
Gisteren, 10 Juni was het 25 jaar aelede-.
dat het liberale ministerie in België vie
waarmee het Katholieke bewind is begonnen.
ULEIA' - 1 1.1
Niemand heeft meer verguizingen onder
vonden in den loop der eeuwen, dan de
katholieke priester, en geeu land is er
thans, waar hij zoozeer aan de openbare
verachting wordt prijsgegeven, als Frankrijk;
weteu, een journalist vau een der leidende
organen, vau een blad dat de politiek van
bet bloc verdedigt, dat mede heeft gewerkt
aan de uitdrijving der religieuzen, heeft
zich naar Klein-Azië begeven, naar bet
tooneel der gruwelen, die daar door Mo-
hamtuedaansch fanatisme werden aange
richt. De lezers wilden daarvan wel het een
en ander vernemenzulk een „echt" drama
te lezen is altijd interessa' t, en misschien
zou tevens kunnen worden geconstateerd,
hoe toch Ook wel het onverstand der reli
gieuzen aanleiding had gegeven tot gerecht
vaardigden toorn der Mohammedanen.
Zoo begaf zich onze collega naar Adana
en begon zijn onderzoek.
Hij trof een vrouw aan, die het geheele
vreeselyke bloedbad had bijgewoond en
daarvan in bijzonderheden wist te verhalen
Het was een ontzettende toestand. Nadat
des avonds te voren reeds de moordlust
had gewoed, had de nacht een wapenschor-
sing gebracht en tal van gewonden zochten
een schuilplaats in de kerk, waar ze over
den vloer in dof kermen lagen verspreid.
Hierop werd 'den volgenden morgen de
eerste nieuwe aanval gericht. Er was een
oude vrouw die door do Turkrn was ge
dwongen, haar geloof te verloochenen en
daarop nog gruwelijk door hen mishandeld
werd. Er waren er, wien alle beenderen
waren gebroken met zorgvuldige zorg, het
leven zelfs niet uit te blusschen, opdat de
marteling langdurig zou zijn.
„Een afgrijzen, dat men niet kan be
schrijven beving ons, mijn echtgenoot en
mij, zoodat we het niet konden uithouden
en dat we ons onmiddelijk moesten ver
wijderen. Nauwelijks hadden we de kerk
verlaten of de beschieting brak uit, lang
en voortdurend, vlak bij ons Wij borgen
ons in eene open deur die we vonden.
Het was die der Fransche Paters, waar
reeds vele Armeniërs een schuilplaats had
den gevonden.
„De Paters, vanaf het oogenblik der
moorden, hadden geen oogenblik geaarzeld.
Niet denkend aan het vreeselijk gevaar
dat boven hen hing, hadden ze als Chris
tenen het huis geheel opengesteld, zelfs
niet gewacht tot aan hun poort werd ge
klopt."
En bij de Zusters was het evenzoo ge
gaan, met dit verschil nog, dat haar klooster
tegen een te wachten aanval niet de minste
sterkte bood.
En zulk een aanval, die anders op Fran-
schen wel achterwege zou zijn gebleven,
was nu te vreezen, omdat aan de gehate
Armeniërs gastvrijheid was verleend
Pater Sabathier besloot ten slotte
haar te gaan troosten, raden, helpen als
't kon.
Een kort afscheid en toen dwars door
het vuurhij bereikte zijn doel maar met
een kogel in de zijde.
Het Zusterklooster bleek te moeten wor
den ontruimd tegen het geweervuur en de
rondom gestichte branden was niets te doen.
Wanhopig vroegen de vluchtelingen zich
af wat te doen.
Toen stelden zich de beide paters nog
een was er onder het oog der schietende
benden heen gegaan en de vier en twintig
Zusters voorop, om de arme vervolgden te
beschermen.
RUSLAND
Nu weer mevrouw! Men schijnt
in Rusland het echtpaar Stössel bet leven
ondragelijk te willen maken. Pas is de ver
dediger van Port Arthur begenadigd en op
vrije voeten gesteld, nadat hij tot loon
voor zijn zwaren oorlogsdienst en het ver
vullen van zijn hopelooze taak niets dan
ondank en gevangenisstraf had geoogst, of
nu moet mevrouw Stössel het weer ont
gelden
Aan het Parijsche „Journal" wordt n.l.
uit Sint Petersburg geseind, dat het Rus
sische Roode Kruis besloten heeft mevrouw
Stössel te vervolgen wegens het verdonke
remanen van 18U00 roebels tijdens het be
leg van Port Arthur. Dat deze vereeniging
nu pas tot dit besluit komt 1
H. M de Kouingin heeft Woensdag in
tegenwoordigheid van Z.K.H. Prins Hen
drik, in gehoor ontvangen de leden vau
de Eerste Kamer der Staten-Generaal, ter
aanbieding en corps van het adres van
gelukwenschiug bij de geboorte der Prinses.
H. M. heeft op het adres het volgende
geantwoord
„Mjjne HeereD,
„Het is Mg tot eene groote vreugde van
de Eerste Kamer der Staten-Generaal de
betuigiug te ontvangen van hare dankbaar
heid, bij de voorspoedige geboorte van Ouze
Dochter.
„Ik dank de Eerste Kamer voor de
verzekering van hare wenschen en gebeden,
en vvor de bigde hope, welke haar vervult,
nu het God behaagd heeft aan Mijn geslacht
eene nieuwe telg te schenken."
Des middags te 6 uur werden de leden
van den Raad van State en te 5 uur 30
die der Algemeene Rekenkamer door H. M.
de Koningin ontvangen.
Gister te 2 uur was er audiëntie voor de
leden der Tweede Kamer, voor hetzelfde
doel, en te 5 uur voor die van den Hoogen
Raad.
H. M. de Koningin naar Engeland 7
De Londensche correspondent van de
Birmingham Post ,z,egt, dat H. M. de
Koningin van plan is .in den herfst naar
Engeland te gaan, waar H. M. ongeveer
twee weken als gast^ vaa, haar .tante, de
i.v.'i'mfGlaremont bij
Hertogin van AlbSïjj;,1
Esher zal vertoeven.
Uit zou de eerste maal zjjn dat H. M.
in Engeland kwam, sinus haar Troons
bestijging. Als kind is zij verscheidene
ke.eren daar geweest.
Het bezoek, waarbij H. M. hoogstwaar
schijnlijk zal vergezeld worden door de
Koningin-Moeder, zal, volgens den corres
pondent, geen officieel karakter dragéu.
H. M. zal niet naar Londen gaan, maar
waarschijnlijk op Windsor een twee- of
driedaagsch bezoek aau het Engetsche
Koningspaar brengen.
Iets over de antithese.
Niemand minder dan mr. Troelstra
heeft in het debat met prof. Van Hamei
in District Amsterdam III den liberalen
verweten, dat zij misbruik maken van de
antithese; hjj, zelf linker man, voelt voor
dat gedoe, 1 lijkbaar, niets. Volgens het
verslag van de „N. Rott. Ct." heeft mr.
Troelstra 0. a. gezegd
„Oorspronkelijk door de kerkelyken
iBgevoerd, heeft men van vrijzinnige
zijde niet nagelaten de antithese aan
te wenden. Dr. Kuyper wordt als
boeman gebruikt. Met hem hebben
de vrijzinnigen in 1905 goede zaken
gedaan. Spr. aarzelt niet om hier als
zijn vaste meening uit te spreken, dat
dr. Kuyper niet weer aan de regeering
zal komen. Men wenscht van chris
telijk historische zijde Kuyper niet.
Het bestaan der coalitie zou dan in
gevaar komen, en waar zoo de toestand
is, daar noemde spr. het standpunt
der vrijzinnigen ten opzichte der
anthithese niet zuiver. Men wil van
haar niets weten, maar laat niet na
op haar te klaploopen."
Aldus kan de strijd niet zuiver
worden gevoerdde politiek wordt
vervalscht en tot onvruchtbaarheid
gedoemd
De toestand is hier juist geteekend.
Prinses Juliana.
Naar wij uit goede bron vernemen, zal
de lijfarts van H. M. de KoningiB, dr.
Roessingh, zich in verbinding stellen met
den speciaal voor kinderziekten practisee-
renden geneesheer directeur van het kin
ziekenhuis te Utrecht, dhr. Haversmidt, om
in overleg met dezen geneesheer de belan
gen te behartigen van de gezondheid van
de jonggeboren Prinses Juliana, welke
gezondheid in alle opzichten reden tot te
vredenheid blijft geven.
Goes. De algemeene vergadering van „Han
delsbelangen" benoemde tot afgevaardigde
naar het congres van den Middenstands
bond, op 13, 14 en 15 Juli a. s. te Amster
dam te houden, den heer P. Oosterbaan.
Dezelfde vergadering besloot indien mo
gelijk een eolleetief bezoek te brengen aan
de Middenstandstentoonstelling, die dezen
zomer in het Paleis voor Volksvlijt aldaar
wordt gehouden.
Te dien einde zal bij de leden van „Han
delsbelangen" een lijst tot deelneming cir-
culeeren.
Bij gunstig weder boopt „Enphonia"
a. s. Dinsdag 15 Juni een volksconcert te
geven in de tent op de Groote Markt.
Middelburg. Op de door het Burgerlijk
Armbestuur opgemaakte voordracht ter
benoeming van een gemeente-geneeskundige
zijn geplaatst de heeren dr. H. Beilingh
te Amsterdam, en A. Starcke, arts te U fa-
bergen.
Burg. en Weth. stellen aan den ge
meenteraad voor, aan de firma Bosman en
Van Goozen te verkoopen het gebouw der
voormalige meestoof, voor den prijs van
f 3770 voor wat betreft het gebouw en van
f 1.25 per M- van wat betreft het onbe
bouwde gedeelte.
Vlissingen. Door de Kon. Soherpsehutters-
vereehiging „Vlissingen" is heden bericht
ontvangen dat haar van rijkswege een
subsidie van f 100 is toegekend voor den
door haar van '26 Juni lot en met 6 Juli
te houden nationalen schietwedstrijd, ter
gelegenheid van haar 25-jarig bestaan.
(„VI. C.">
Voor het Belgisch loodswezen alhier
is aangekomen, een nieuwe alhaaikotter,
en wel „No. 20."
Door Burg. en Weth zijn aan den
gemeenteraad aangeboden de concept-voor
waarden waarop aan de stoomtram Vlissin
gen—Middelburg concessie wordt verleend
voor electriciteit in de gemeente Vlissingen,
zoowel voor licht als beweegkracht.
De concessie loopt tot 30 Juni 1935.
Gisterenavond zijn bij wachtpost 66
dicht bij het station alhier twee goederen
wagens ontspoord. Doordien de wagens nog
een eind werden meegesleept werden de
wissels aanzienlijk beschadigd, terwijl ver
der de draden van de veiligheids-signalen
werden gebroken.
Heinkenszand. Dinsdagavond werd de
arbeider P Loens, op het veld aan den
arbeid zijnde, plotseling onwel. Daar hij
niet in staat was huiswaarts te keeren en
geen hulp in de onmiddelijke nabijheid was,
moest hg eenige oren op het veld vertoeven.
Thuis gekomen werd onmiddellijk de
dokter gehaald, die eene operatie noodig
oordeelde, waartoe hij naar het dorpszieken
huis werd vervoerd. Gistermorgen is hjj
aldaar overleden.
Bij den landbouwer M. de J. alhier
hebben zich in den laatsten tijd enorm
veel ratten in diens schuur verzameld
om daaraan een einde to maken, althans
daartegen maatregelen in het werk te stel
len, was hij op het rdee gekomen zijn dorsch-
vloer eens flink te bestrooien met mais,
om daarna met een van zjn knechten ge-