«nr.
nw
euren
LBURG,
No. 61
Dinsdag 25 Mei 1909
Vijfde Jaargang.
1
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIIDAGAVOND.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
I
lum-Rokken,
jrken,
Kousen,
Glacé Hand
ent.
lat 196.
lelff 89.
Idacht op onze
:h.
nbevelend.
lekzucht, Malaria
tdurende Hoofdpijn
ELS
»r. UK VRIJ
ling buiten op de roode
Prijs f 0.75.
Fabriek, Den Haag.
iKBRs. MULDER
Maastricht.
Lr 22 ct. p. pond.
lev 22 ct. pond.
Iten 2(i ct. p. pond.
25 ct. p. pond.
35 ct. p. pond.
NIEUWE ZEEUWSCNE (MM
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten (0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
ball drie en Vrijdag vóór een uur 'si
Kantoor v. d. Administratie: Ganz
at C 209.
Reelameberiehtea 25 Ct. p. r. Bij abonnement special® prjjs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X oerefcend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 26 Ct, A contant
BELANGRIJK.
Al hebben wij steeds getracht, onzen
lezers te geven, wat maar «enigszins ge-
èischt meent worden van een 3 X 's weeks
verschijnend blad, willen wij toch
nog verder gaan. Onze lezerskring is in
de laatste maanden dermate uitgebreid,
dat wij van onzen kant niet slechts te
vreden zijn, doch dat wij ook voelen, dat
wij den ahonné's steeds ter wille moeten
zijn. Daarom hebben wij Jbeslolen, zoo
veel mogelijk, ons Zaterdagsnummer te
doen verschijnen in 8 pagina's druks. Om
dit echter te kunnen uitvoeren, hebben
wij veter medewerking noodig en wel in
de eerste piaats van ri.il. Adverteerders
en Adveruentiebiireaux. Wij zouden deze
beleefd willen verzoenen om tijdig hunne
annonces te willen inzenden, zooveel mo
gelijk reeds des Donderdags. Het is bij
ons laatste Zaïerdagmimmer gebeurd, dat
Vrijdags na 10 uur nog ruim een volle
pagina annonces binnen kwam en daar
door techiusche bezwaren ontstaan om
8 pagina's druk te leverenen in de
tweede plaais H.H. correspondenten te.
verzoeken ook de benenten tijdig in te
zenden en met op te hoopen tot de laatste
of voorlaatste post. Zendt liever uw be
richten in 2 or 3 maal dan deze op te
houden.
Wij vertrouwen, dat deze uitbreiding
in den smaak onzer ahonné's zal vallen
en bevelen ons in hunne voortdurende
welwillendheid aan en verzoeken slechts
ons blad te willen aanbevelen bij hen,
die nog niet op ons blad zijil geabonneerd.
De Directie.
Candidatuur-Van Dalsum.
We moeten onze Zuid-Bevelandscbie
mannen, die onder het kiesdistrict Hon-
terusse behooren, nog eens een oogen-
blik bezighouden met den man, die in
zjjn waan, een liechtschen Kamerzetel
doet wankelen.
Zooals men weet zal de heer Van
Dalsum (Kath.) zich candidaat stellen
tegenover het zitting hebbend Kamerlid
Er u ij ti er (Kath.)
Do heer 1 ruij lier is door de R. K.
Kiesvereemgingeu in liet district Hoinle-
msse op geldige wijze, met grootie meer
derheid van stemmen tol candidaat ge
kozen.
lie Katholieken zien dus hun weg ge
wezen: ze zijn verplicht te steunen den-
gene, die door de erkende organisatie is
aangewezen.
Dat gebeurt in het heel© land.
Dat is de gewon© weg.
En de heer Van Dalsum, door de be
staand© en erkende organisatie te mis
kennen, stelt zich op een standpunt, dat
door geen Katholiek kan worden aan
vaard, laat staan verdedigd 1
Dit onorgamsatorisch drijven kan tot
gevolg hebcen, dat d© liberaal gekozen
wordt.
De heer Vaa Dalsum met al zijn
fantas.e zal toch nooit gedroomd hebben,
dat hij zelf zou gekozen worden.
Daar is geen sprake van.
En waar de heer Van Dalsum dit
moet weten, wordt zijn optreden des
te onveranlwoordelijker.
Indien door stemverbrokkeling Fruij-
tier valt, komt niet Van Dalsum,
maar de iVl ur a 11 in de KamerI
Dat men dit toch inzjel
De heer Van Daisum is Katholiek,
en toch mag geen Katholiek uit beginsel
op hem stemmen.
Want wie op hem stemt, steunt indi
rect den liberaal!
Men begrijpt dat.
En niemand onzer zal er zich toe wil
len leenen om een liberaal in. de
Kamier te helpen.
Daarom moeten allen stemmen op het
zjttend lid, den heer Eruijtier, die al
jaren lang het district waardig in de
Kamer heeft vertegenwoordigd.
En laat men er op rekenen, dat het
in dit district spannen zal, zoodat nie
mand onzer aan de stembus mag ont
breken.
Nog niet ontnuchterd?
De heer Van Dalsum, tie scheur-
makende Kamer-candidaat in het district
Hontenisse, die door zijn roekeloos op
treden een Rechtschen Kamerzetel in niet
gering gevaar brengt, heeft een brochure
verspreid, waarin hij o. m. de neu
trale ambtenaarsvereenigingen in be
scherming neemt.
Zoo lezen we o. m. in die brochure
„Zelandia" valt aan de vereeni-
ging „de Post", waarvan alleen hd zijn
lagere postambtenaren, en verwijt aan
deze, dat zij is neutraal en dus is
of wordt socialistisch, en dat Katho
lieken er geen lid van mogen zijn.
Dit verwijt acht ik onbillijk".
Neutraliteit is een onding. En de on
dervinding heeft geleerd, dat „neutrale"
vereenigingeu vaak niets anders zijn dan
verkapte socialistische veroenigingdn, al
thans veel' sociaaDdemoki'aten omvatten.
De eigen vereeniging „die Post", welke
de heer Van Dalsu m verdedigt, komt
dit zoo waar, bewijzen.
Op het onlangs te Utrecht gehouden
feest van wege den Bond „de Post" werd
door buitenlanders met eens door
leden van den Bojid voorgesteld eein
telegram van gelukwensch aan de Ko
ningin te zenden.
Door het bestuur werd dit.gewei
gerd, van wege de... „neutraliteit"!
Zoude heer Van Dalsum nu men
nen, dat dit de werkelijke reden is, en
dat bij deze weigering geen socialis
tische beweegredenen voorzaten?
Dan ware de naïeveteit al te groot 1
Benoemingen.
De liberale pers 't is in den verkie
zingstijd verwijt de Christelijke regee-
rmg het doen van partijd.ge benoemingen.
Nu zou mén zoo meenen, dat men daar
mee het zitting hebbend Kabinet op het
oog had, waariegen de strijd dan toch
gaat.
Maar neendr. Kuyper moet er natuur
lijk weer bij en zoo trekt bv.: de „Zie-
rikzeesche Nwsb." te velde tegen
de benoemingen doordr. Kuyper ge
daan
En wat heeft dr. Kuyper dan eigenlijk
op 'tstuk van benoemingen .gedaan?
Niets anders dan getracht nog maar
©enigermate het evenwicht te herstellen,
dat door de vrijzinnigen dermate verbro
ken was, dat de schaal geheel naar
hunne zijde oversloeg.
Steeds hebben de vrijzinnigen de amb
ten en baantjes aan zich gehouden, en
't was een hoog© uitzondering, indien een
niet-liberaal ook 'n enkele maal werd be
dacht.
Dat is meer dan eens met feiten be
wezen.
Was het niet zót') erg, dat nog geen
vijf en twintig jaar geleden de Katholie
ken schroomden hun zonen naar een
Universiteit te zenden, overtuigd als ze
waren, dat er voor Katholieken zoo goed
als geen ambten waren weggelegd.
Totdat Kuyper aan het be wind kwam.
En een stokje stak voor het liberale
stelsel van bevoorrechting.
Werd door hem hier een Katholiek,
daar een anti-revolutionair tot eenig ambt
benoemd, dan steeg er uit het vrjjzinnige
kamp een kreet van verontwaardiging.
Dat waren dan partijdige benoemingen.
Maar 't was niets anders dan het uit
oefenen van meer billijkheid en recht
vaardigheid.
En tenzij de vrijzinnigen de pretentie
mochten hebben, dat zij bij uitsluiting in
het bezit zijn van een voldoende dosis
hersenen om de verschillende ambten te
vervullen, is het dan ook onbegrijpelijk
hoe zij de nu nog bestaande, geheele on
gelijke, verdeeling der ambten niet kun
nen inzien 1
D® vrijzinnigen hebben, nu de verkie
zingen aanstaande zijn, tegen de Katho
lieken een nieuw verwijt uitgevonden.
Wij zijn anti-nationaal; wij staan niet
vrij tegenover Oranje.
De vrijzinnigen haren immer oude, heele
oude quaesties op, die in den tegenwoor-
digen tijd niet den geringsten zin hebben.
Het is gewoon bespottelijk in onzen
tijd te komen beweren, dat de Katholieken
anti-nationaal zouden zijn, of een afkeer
van het Oranjehuis hebben.
Het tegendeel is waar.
Neen; indien er van anti-nationalen ge
sproken kan worden buiten de sociaal-
;demokraten, dan zijn dat de vrijzinnigen
^elf, die door hun stem het anti-nati
onale, sociaal-demokratisohe
element in de Kamer helpen v e r s t le r-
ken.
En heeft de gToote liberale Sam. van
.Houten zich niet zoo „nationaal" en
Oranjegezind ontpopt, dat hij „de Kroon"
een „ornament van den Staat" noemde?
1IAMK.
De heiligverklaring der zaligen Client.-ris
Maria Hofbauer en Jozef Orrel heeft op
Hemelvaartsdag in de basiliek van St.
Preler met grooren luister plaats gevonden.
Lang voordat de ijzeren trahepoorten
der Vaticaansche basiliek geopend wer
den, verdrongen zich duizenden daarvóór,
liet o ogenblik afwachtende, waarop zij tot
de gxooische p.pjhtigi.e.d zouden worden
toegelaten.
Er waren uitnemende maatregelen ge
nomen om een geregeld verloop te ver
zekeren en in de portrek waren tribunes
opgericht om hun die de plechtigheden
met van nabij konden gadeslaan de ge
legenheid te geven om dc grootsche pro
cessie te aanschouwen.
Nog schitterender dan bij de laatste za
ligverklaring was de kerk getooid. Te
half acht 's morgens toog een lange stoet
van het Vaticaan naar de basiliek. Afge
vaardigden van alle geestelijk© orden
maakuen deel van den stoet, iwee stan
daarden werden gedragen miet voorstel
lingen uit het levan dier Heiligen. Deze
standaarden waren omringd <loor ver
tegenwoordigers van Weenen en Barce
lona en door de afstammelingen der fa
milie van de Heiligen. Dan volgden al de
hoogwaardigheidsbekreeders van luet pau
selijk hof en eindelijk E. H. zelf, gezeten
op de Sedia Gestatoria, omringd door de
edelwacht, de Zwitsersche wacht, de
officieren en garden van de Pauselijke
korpsen, enz. ,enz.
bjj de intrede van Z. H. werd eene
triomf-marsch gespeeld en de Paus ze
gende de knielende menigte. Hat schouw
spel was grootsch.
Het was half tien, toen de H. Vader
bij de Confessie aankwam, de sedia ver
liet en voor het altaar nederknielde, waar
na Z. H. den troon aan de Evangehezijde
besteeg.
Dan nadert kardinaal Martinelli en
vraagt den Paus, tot de heiligverklaring
te willen overgaan. De Paus knielt en
de zangers beginnen do litanie van Alte
Heiligen, dan intoneert de Paus het Vieni
Creator, verkondigt prechtig de Heiligver
klaring en heft het l'e Deum aan. Xege-
1 ijkeriij<l valt het hulsel dat de afbeeldin
gen der beide Heiligen bedekte en stra
len deze te midden van honderden, ja dui
zenden gloeiende lichten.
«ai uik.
Doodgerookt.
In de Atjeh-korrespendentie van het
„Handelsblad", komt een afschuwelijk
verhaal voor van een Atjehsche bende die,
door een Nederlandschen troep ontdekt,
in een hol vluchtte en toen zij zich niet
wilde overgeven, eenvoudig werd dood
gerookt. Hier volgt het wezenlijke deel
van het verhaal
„Het was nn de kwestie, hoe zich van
den vijand meester of hem onschadelijk
te maken; schieten was in die nauwe
steenruimte onmogelijk en zou toch geen
succes hebben; de ingeslotenen werden
aangeroepen om zich over te geven op
belofte van lijfsbehoud; maar het ant
woord was een regen van zand en stee-
nen, die zij op de fakkel wierpen om
deze t© doovén.
„Andermaal werd hun toegeroepen, dat
als er vrouwen en kinderen waren, deze
ongehinderd konden weggaan, want dat
men niet tegen hen wilde vechten. Hot
bleek echter, dat men zich daarbinnen
ten doode had gewijd, want het bekendis
Allah-al-illah-lah drong reeds tot den troep
door".
Deze sommatie werd eenig© malen her
haald. Daarna vervolgt de berichtgever:
Toen werd tot het uiterste besloten.
Er werd voor de opening een vuur aan
gelegd, mei natte bladeren bedekt, zoo.lat
de rook hoog opsteeg.
Na tien minuten ongeveer werd het vuur
uitgedoofd en riep men nogmaals om zich
over te geven.
Maar alles te vergeefs; men was daar
tot den dood besloten; men wilde den
dood en steeds weerklonk het sombere
Allah-al-illah-lah.
Weer werd een vuur aangemaakt;
spookachtig verlichtte de rossige gloed de
spelonk waarin men tus.sehen smook en
rook onze maréchaussee ontwaardde;
somber en onheilspellend klonk daar
boven tusschen de rotswanden de doods-
tevens strijdzang van de Atjehers; maar
Steeds zwakker werd het geluid; einde
lijk was alles stil.
Intusschen was het ook buiten donker
geworden; met een nader onderzoek wterd
gewacht tot den volgenden dag, en toen
ook niels meer vernomen werd, wentelde
men den zwaren steen wieg.
Er kwam een gewelf te zien, waarin
werden gevonden 9 lijken, Beanmontge-
weren, vier donderbussen en verschei
dene blanke wapenen; deze ruimte stond
in verbinding met een and ar gewelf, waar
in nog 23 lijken werden aangetroffen, be
nevens verscheiden© brieven, gericht aan
'ieungkoe Imeum Siadeuë.
K L K 1A A It I
De Christenmoorden.
Mgr. P. Terzian, Bisschop van Adana
en Tarsus, in Turksch Klein Azië, schrijft
onder dagteekening van 8 Mei 1909 aan
de „XXe Siècle":
De dagbladen zulten u wel reeds die
ramp hebben gemeld, die de christen
bevolking van Adana van 14 tot 16 April
getroffen heeft. In deze ongelukkige da
gen werd ©en groot aantal christenen ver
moord. D; geheete stad was overgeleverd
aan brand en vernieling. Op het platte
land werden allo boerderijen der christe
nen verwoest en verbrand, waaronder ook
de onze, dre totaal vernietigd werd, waar
bij ongeveer 160 personen, directeur', be
dienden en werklieden vvrieed gedood
werden.
De kalmte scheen een weinig terug te
keeren, doch een nieuwe uitbarsting onder
'de muzelmannen bracht opnieuw moord
en brandstichting in de stad; allerlei
wreedheden werden bedreven, en wat
maar mogelijk was, verwoest. Dazen k»er,
den 25en April, werden wij van alles be
roofd. Geheel de christenbevolking is dak
loos en zonder middelen. Al onze gebou
wen, de kerk, de b.sschoppelijk© woning,
pastorre, schoten voor jongens on meisjes,
liet klooster der zusters, seminarie, col
lege, weeshuis, alles is nog slechts een
puinhoop.
Ik ben aan het. vuur ontkomen, slechts
met de kleederen, die ik aan had, even
als mijne priesters, seminaristen en
andere geloovigen.
Ook te Tarsus zijn het zusterklooster,
de meisjes- en jongensschool en de
pastor.e verbrand. De kapel is geplunderd
en door de vlammen beschadigd.
Ik kan u alles niet uitvoeriger melden,
want na dat yerschrikkelijk gefluit der
kogels, ben ik met mijne priesters, semi
naristen en een groot aantal ongelukki-
gen nog dakloos en in de grootste ont
bering, daar ik niets heb kunnen redden,
noch uit de kerk, noch uit onze woning.
Eenige woorden over den omvang der
ramp.
Men schat het aantal slachtoffers in
het geheele villajet op 30 a 40 duizend,
maar het is onmogelijk een juist cijfer,
zelfs een benaderend getal, op tv geven.
Te Adana toonen de woningen en win
kels der christenwijken één puinhoop.
De geheele beproefde christenbevolking,
die eerst een toevlucht had gezocht in
de kerken, doch daaruit door de vlam
men werd verdreven, is thans te zam.cn
onder den blooten hemel of saamgepakt
in twee of drie fabrieken, waar zij op
bescherming hoopt, doch zich blootgesteld
ziet aan hongersnood en besmettelijke
.ziekte".
De regeering heeft het, met 'toog op
den ernst der gebeurtenissen en den om
vang van het aangerichte bloedbad, in het
belang der orde noodig geoordeeld in Ada
na met groote gestrengheid op te treden.
Er moet besloten zijn tot 150 terechtstel
lingen. Men is overtuigd, dat een ge
streng optreden ten deze een heilzame
werking zal hebben op den ganschen toe
stand in Klein-Azië.
KBAA hltlJ «A.
Een prachtige les
aan de Fransehe praatjesmakers, die zich
ongeloovigen noemen, is voor ©enigen tijd
door de bemanning der Amerikaansche
vloot gegeven.
Men herinnert zich, dat de zeemacht
der Vereenigde Staten, na haar tocht om
de wereld goeddeels te hebben volbracht,
ook de haven van Marseille heeft aange
daan. Welnu, daar is een feit voorgeval
len, zóó merkwaardig, dat het door de
groote pers van alte landen met zorg
vuldigheid verzwegen is.
Honderd vijftig katholieke mannen der
vloot gingen des morgens naar den wal
om de H. Mis in de kathedraal hij te
wonen. Maar toen ze de kerk verlieten,
werden ze bespot en uitgejouwd, niet al
leen door het publiek, maar zelfs door
officieren der Fransche vloot.
Dat vertelden ze, aan boord terugge
komen, aan hun kameraden en meerde
ren en dezen besloten daarop het vrij-
denkersgepeupel een les toe te dienen,
dienen.
Den volgenden dag trok een leger van
1500 man in militair© orde de stad in.
De katholieken werden thans door eien
tienmaal grooter aantal protestanten ver
gezeld en allen gezamenlijk traden de
kathedraal binnen, waar ze de Hoogmis
hijwoonden met een eerbied, waaraan zelfs
de katholieke Frauschen oen voorbeeld
konden nemen.
Hetzelfde verlichte gepeupel, waarvan
Frankrijk zulke prachtexemplaren bezit,
heeft zich weer in zijn waren aard doen
kennen.
Mgr. De Vauroux, bisschop van Agen,
die in gezelschap van zijn vicarissen-ge
neraal in een rijtuig het stationsplein te
Mesemprou-Libos opreed, werd daar door
©enige jongelieden ontvangen met een ha
gelbui van sleenen. De lafhartige aanval
lers namen daarop de vlucht, maar keer
den eenige oogenbhkken later terug, om
opnieuw een aanval te doen, waarbij zij
met enkel met steenen wierpen, maar ook
allerlei beleedigingen aan het adres dar
geestelijken uitten. De aanwezige reizi
gers moesten ten slotte een eind© maken
aan het schandaal.
De Koningin hersteld.
Met groote vreugde zal algemeen ver
nomen worden, dat de toestand van Hare
Majesteit de Koningin blijkbaar zoo bij
uitstek gunstig blijft, dat Hare Majesteit
gisterochtend 'eenigen tijd in den tuin van
het koninklijk paleis heeft kunnen wande
len en daarna voor het eerst ©en korten
rijtoer deed. Het prachtige zomerweer
maakte, dat ook prinses Juliana van de
buitenlucht heeft mogen genieten.
Bij de wandeling door den tuin van
het Paleis werd Prinses Juliana door de
verpleegster gedragen en door H. M. met
een parasol tegen zonnestralen beschermd.
Het portret van Prinses Juliana.
Uit Amsterdam meldt jnen:
Den ganschen Zaterdag hebben zich de
menschen in blijde ontroering verdron
gen voor de winkelkast van de firma
Guy de Coral Co. in de Kalverstraat
alhier, waar de door H. M. de Koningin
vervaardigde opnamen van Prinses Juli
ana waren ten toon gesteld. Het zjjn 5
portretten van 9 bij 12 c.M. Twiee stel
len het Koninklijk kind voor, plat liggend
op een tafel, in een lange, witte kanten
jurk. Open, haast verwondiard, kijken de
heldere oogjes de wereld in.
Een ander geeft de kleine Prinses te-
zien, rustend in de armen van H. M.
zelve; teeder buigt zich de jonge Konink
lijke Moeder over hot wichtje; en op de
beide andere foto's ziet men Koningin
Emma en prins Hendrik met de kleine
Prinses. De publieke opinie was dat het
een flink kind is, 'én dat moeder en
dochter er welvarend uitzien.
Castro.
Reuter seint dd. 21 dezer uit Caracas
Overeenkomstig het verzoek van den
procureur-generaal, heeft de rechter van
bet crimineel hooggerechtshof pen beslis
sing genomen, waarbij Castro volkomen
onschuldig verklaard wordt aan mede
plichtigheid aan da poging om den waar-
nemenden president Gomez te vermoor
den.
Sociale week.
Van de vierde Sociale Week, welke
dit jaar te Nijmegen wordt gehouden van
