JSo. 56
Donderdag 13 Mei 1909
Vijfde Jaargang,
Én.
'mantels.
Men.
tELBURG.
Jb. ROUW,
Verschijnt eiken MMND^JfOENSDAG- en YRIIOAGAVOND.
BUITENLAND.
iMANDEN,
ksuitzetten,
Delft B 155,
EENHEID VAN ACTIE'
mi
en in grootste
g bij allerbeste
iteiten tegen
jseligste prijzen in
ZON
|aten te verkrijhen, afwer.
rm wordt gegarandeerd-
Tree r e n d.
zien Dinsdag, cafe
Aanbevelend,
kekinderen.
DOP ADRES VOOR
Jeplaagd door een gevoel
laperigheid of zwaarte na
Aagpijn, geelachtigheid van
Ibgen, maagzuur? Lijdt ge
fpijsverlering, galachtigheid
fc? Wanner ge 's morgens
idan een onaangenamien,
mond en is de tong bs-
gij moeilijkheid bij het
feu gespannen gevoel over
r vele andere symptomen
zaakt door de aanwezigheid
n afval in het gestel en
jk er geen acht op te slaan,
jn tot slechte spijsvertering
pde of de ongelukkige ont-
ien blinden darm. Wanneer
|o flink gevoelt zooals het
nt dan ©en dosis Foster's
ge zult zien hoeveel op-
geestkrachtiger ge den vol-
n zult zijn en wat beter
ijven, want Foster's Maag-
n alle ongesteldheden der
n ingewanden en wel dade-
goed.
1, dat U de echte Foster's
ijgt, voorzien van de hand-
James Foster op elke doos.
luks.)
zijn te Goes verkrijgbaar
Nathan Emanuel; en te
lij den heer Joh. de Roos,
157 a f0.65 voor één-
|r zes doozen,
(112)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 'a namiddags.
Kanfoor v, d. AdministratieGanzepoortsfraat C 209.
Advertentiën van 15 regels f0.50; iedere regel mear 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, k contant
Rcelameberiehten 25 Ct p. r. Bij abonnement «peciale prijs,
Uit verschillende uitingen in de Pers,
blijkt dan toeh wel, hoe jammerlijk ver-
■decld de vrijzinnigen staan 1
Dat blijkt niet o, neen uit de „cle-
ricale" pers, maar uit de pers der vrij
zinnigen zelf.
En het zijn niet de minsten onder hot
zich noemend „denkend deel der natie",
die elkander rake verwijten doien.
De besten van die „denkenden" zijn
in onderlingen twist.
En zijn ten aanzien van de meest prin-
cipieele en actueel© vraagstukken als
kiesrecht en ouderdoms- en invaliditeits
verzekering totaal verdeeld.
„Eenheid van actie" onder dezen
veelzeggenden titel schreef de tegenwoor
dige afgevaardigde voor Zierikze©,
mr. Patijn, een paar slappe artikelen
in een Haagsch blad, met het kennelijk©
doel Unie-liberalen en Vrijzianig-demo-
ikraben tot samenwerking te brengen
vóórde stembus.
Natuurlijkn a dc stembus zal men wel
verder zien!
Maar och, ook deze poging van mr.
Patijn, den politieken koop-
in a n, zooals „de Standaard" dezen afge
vaardigde niet ten onrechte betitelt, zal de
„eenheid van actie" niet kunnen her
stellen.
Wie bedoelen goed to verstaan een
positieve „eenheid van actie".
Want negatief in „eenheid van
actie" is men van Links immer geweest.
Was men aan dien kant niet altijd „anti-
clericaai" inde eerste plaats?
En speelde de „Kuyper-vrees" niet
steeds oen voorname rol bij de verkiezin
gen der laatste jaren?
Waarlijk, het Zierikzeesche Kamerlid
had gerustelijk zijn artikelen-reeks „een
heid van actie" in de pen kunnen houden.
Samengaan op principieele leuzen, op
leuzen, die het volk nii de stembus
wat brengen, kunnen de vrijzinnigen niet.
Daarom is er dan ook een blanco
verzorging van ouden van dagen gefabri
ceerd.
Maar mr. Patijn zag over het hoofd,
dat cte vrijzinnigen geen aansporing tot
samenwerking noodig hebben, wijl zij zich
verhengen kunnen in het bezit van een
stevig snoer, dat van oud-liberaal tot
sociaal-democraat allen samenbindt: het
anti-clericalisme, den afkeer van degenen,
die ook met God en Zijn geboden willen
gerekend zien in de Staatkunde.
Dat is het wat ons in 1909 een herhaling
zal geven te zien van 1905.
Dat is het, wat alle vrijzinnigen
zelfs zonder de artikelen van mr. Patijn
bij de komende stembus broederlijk zal
doen samenstroomen om dien val van het
Christelijk ministerie-Hieemskerk te be
werken.
Maar dat is het ook, wat ons, Katho
lieken, een spoorslag te meer en een prik
kel te over zijn moet, om het gewicht
der Juni-verkiezingen goed te beseffen,
om ieder in zijn kring voor den candidaat
der Rechtsche parttijen rustelooze propa
ganda te maken, opdat wanneer de dag
der stemming aanbreekt er geien Katho
liek in Zeeland gevonden moge worden,
die door niet te stemmen op den candi
daat der Rechtsche partijen, of zich van
stemmen te onthouden, verraad zou ple
gen aan de eigen partij door hot libera
lisme in de hand te werken!
Ut t> It KI.I li.
Met twee maten. De Fransche regeering
meet nog al dikwjjlB met verschillende
maten. De kerkeiaden der gereformeerde
kerken van Toulouse en Revel stelden,
toen de regeering kwam om ook hun goederen
op te slurpen, deze voor, de bezittingen
der gereformeerde kerken toe te kennen
Raan de protestantsche verceniging voor de
ondersteuning van de protestantsche on-
vermogenden en ouden van dagen in Ton-
louse eu het departement van de Haute
Garonne.
„Toegestemd 1" zegt dadeljjk de regee
ring. En om nog duidelijker te toonen, dat
ze de protestanten gerieven wil, kondigt
ze af dat bovengenoemde vereeniging van
openbaar nut iszoodat den protestanten
geen moeieljjkheden meer konden gemaakt
worden over de eigendommen in quaestie
De pastoor van Castelmauron, een plaats
ook gelegen in het departement Haute-
Garonne, doet de regeering het verzoek
een gebouw, dat tot de goederen van het
kerkbestuur behoort, toe te kennen aan de
„Vereeniging voor opvoeding", een lichaam,
dat erkend is, als zjjnde van openbaar nut
Maar hier zijn katholieken in het spel en
de gelykheidlievende regeering geelt voor
antwoord „Afgewezen
Staking.
Frankrijk begint steeds meer te gelij
ken op ©en ontredderd land. „Macht is
!i L-'\.ze?.d? de "egeanng ten opzichte
der Katholiek© kerk ©n hare instellingen
en in naam van dat zg. recht hearschte do
fransche regeering op een tyrannieke
wijze over de persoonlijke vrijheid en het
eigendom van anderen. „Macht is recht"
zegt thans de vereeniging van postbeamb
ten d© regoering na en voor de tweede
maal dreigt zij met een algemeen© staking.
De leerste .staking heeft de regeering met
zoete woorden en mooie beloften na eenig©
dagen gelukkig kunnen bezweren. Nu be
weren do ambtenaren, dat de regeering
hare belaften niet heeft gehouden.
De Regeering daarentegen doet telkens
verluiden, dat zij goon inmenging van!
staatsbeambten in ©enigerlei revolutio
naire beweging zal dulden, en dat zij tot
eiken prijs haar gezag tegen insubordinatie
zal handhaven. Er gaat geen dag voorbij
of het conflict wordt verscherpt. De Staat
procedeert tegen die ambtenaren, welk©
zich in de jongste meetings tot het uit
spreken van zeer ophitsende redevoerin
gen lieten verleiden. Doch de volgelingen
van deze revolutionaire leiders dreigen
met neerlegging van het werk, indien het
tot -een definitief ontslag komt. Ook heb
ben zij hun vereeniging omgezet in een
syndicaat welke daad als een uittarting
wordt beschouwd van de regeering, die
zulk een overmoed niet zal kunnen'dul
den. Want een syndicaat van regeerings-
ambtenanen is een bespotting van hun
verhouding tot den Staat, wiens huishou
den zij mede geroepen zijn te besturen en
m orde te bewaren.
Uit de woelige, broeiende organisaties
van postboden, telegraaf-, telefoon- ©n
spoorbeambten, komen allerlei onheilspel
lende berichten, stakingscomité's worden
gekozen, een referendum onder het spoor
wegpersoneel is uitgeschreven, in de de
partementen gist het sedert weken, en 't
hoet, dat de algemeen© werkstaking eiken
dag kan worden geproclameerd. Inmiddels
wisselde regeering met prefecten voortdu
rend cijfertelegrammen, concentreert zij
ongemerkt troepen in bepaalde punten
van het land en bereidt zij zich sterk
op ©en onderdrukking door wapengeweld
van mogeljjke oproeren voor
Reeds werd in beginsel tot staking be
sloten. Alleen Marseille weigert mee te
doen. Zes ambtenaren zijn ontslagen.
Zoo gaat het in Frankrijk.
Gisteravond 7 uur beeft de Bond van
postambtenaren het bevel tot staken uit
gevaardigd. D© spoorwegpostambtenaren
aan d© stations to Lyon en St. Lazare
Sü, rxk, nwr^leg'J- De sprekers
doelden mede dat ©r ©en meeting zal
worden gehouden. Goen enkele brief mag
zf'rdl 3nJS beZOTgd W°r,k'n'
sWM«het Ct'Tak' telegraafbureau. wordt
slechts gewerkt om de stakingsbevelenj
over tie brengen.
Volgens ©en telegram uit St. Nazaire
aan do Intransigeant hebben, dc bij dia
marine ingeschrevenen geweigerd 500 zak
ken, dia briefwisseling voor Midden-Ame-
nka en de Antillen vormende, aan boord
ParijTte^ e'Ch^h Zendmg Baat naar
De militaire gouverneur van Parijs heeft
alle chefs van korpsen uitgenoodigd de
bewaking bij kruitmagazijnen, magazijnen
en kazernen te verdubbelen, om eiken
aanslag te voorkomen. De bevelhebber
van het fort Briehe heeft bijzondere be
velen gekregen met het oog op het geval
dat de electricians staken.
In de provincie zijn de prefecten ijverig
doende ©en regeling voor te bereiden waar
door de instandhouding van den post
en telegraafdienst verzekerd wordt.
TURKIJE.
pel, dat zoowel do Engelscbe als de Fran
sche banken, die gelden van Abdoel Ha
mid onder hun berusting hebben, besloten
zijn te weigeren het geld af te geven,
zelfs al mocht Abdotel Hamid schriftelijk
afstand doen van zijn vermogen ten gun
ste van den Staat. Z© willen het geld
alleen aan Abdoel Hamid zelf uitbetalen;
hij kan er dan vierder mee doen wat hij
wil.
Te Saloniki is een stoomboot aangekomen
met 700 gevangenen uit de oude Paleis-
omgeving pasja's, generaals en andere
officiereu, beschuldigd vau de ergste aan
stokers der muiterij te ziju geweest De
duizenden soldaten, die er aan hebben
deelgenomen en te Saloniki gevangen wor
den gehouden, zullen dwaugaroeid moeten
verrichten aan strategische wegen, die in de
drie Macedonische wuajets zuilen aangelegd
worden. Zy krygen echter een frank loon
per dag. Zestig genie-officieren zullen het
werk leiden.
De onderzoekingscommissie die op Yildiz
Kiosk groote schoonmaak houdt, heeft,
behalve hetgeen wy reeds opgesomd hebben,
nog tal van merkwaardigheden gevonden.
Kisten vol edelgesteenten, paarlen, diaman
ten, robynen, safieren, wier waarde op 50
millioen francs wordt geschaten daarnaast
doozen vol namaak. Hausse diamanten, die,
kunstig geslepen, prachtig schitteren, maar
geen waarde hebben 1
In de kelders van het paleis was een
reusachtig gewelfde, uit beton-jjzer ver
vaardigde ruimte, brandvry, een soort safe,
waarin alle schatten van den Sultan waren
opgeborgen, geld, vooral goudgeld, bank
papier, deposito-bewyzen, sieraden,
edelgesteenten, voor wei 100 millioen aan
waarde.
Het vermogen van Abdoel
Hamid.
Een berichtgever meldt uit. Konstantino-
Zooals uit d© inventaris van Yildiz Ki
osk blijkt was de ex-sultan wel in staat
rijke geschenken tie geven. Hij was in dat
opzicht een „grand Seigneur." Als staal
tje het volgende: Toen het Duitsch© kei
zerpaar hem te Constantinopel bezocht
leidde hij zelf de keizerin door zijne schat
kamers rond ien liet alles, waarover de
keizerin haar groote bewondering had uit
gedrukt, met ©an teefcen merken. Toen d©
keizerin vertrok, stelde hij haar een pak
ketje met al de bewonderde juweelen
ter hand, en de keizerin, schoon ©enigs
zins verlegen, moest het aannemen uit
vrees den sultan anders te belaedigen.
EAKEKAAO
Vooruitgang van het Katholicisme.
Telkens komen berichten, waaruit de
gestadige vorderingen blijken van d© ca-
iholiseerende beweging.
Zoo is in de vorige maand te Manches
ter een feit geworden, wat in Londen
tijdens het Eucnarisiisch Congres nog niet
gebeuren mocht. Een missie gepredikt, door
de paters Jezuieten in de parochie van
St. Patrick is met een processie met het
Allerheiligste besloten. De troonhemel
werd gedragen door de leden van de Derde
Orde van bt. Franciscus en het H. Sacra
ment gevolgd door 2000 vrouwen en 1000
mannen, alien dragend brandende kaar
sen. Een fantars deed zich hooien bij de
gezangen, die het bidden van den. Rozen
krans afwisselden. Op den weg, door de
processie gevolgd, hadden de katholieken
der parochie (misschien de arm sten van
Manchester) hun uiterste best gedaan om
hun huizen te versieren en door de som
bere en nauwe straten trok de processie
voort in de volmaakste orde. De pastoor
en zijn twee kapelaans regelden dezen
langen stoet zonder ©enig© hulp van de
politie.
Een der missionarissen, zeide in de
slotpredicatie,,Onze Heer ontving mis
schien vandaag in de H. Eucharistie de
schoonste openbare hulde, welke Hjem in
Engeland is gebracht sedert de reforma
tie".
Een tweede verblijdend bericht is het
volgende
Kort geleden is in de kapel van hot St.
Catherine klooster op Queen square tie
Londen tot dusverre een Anglicaanscba
gemeenschap voor de eerste maal een
plechtig© H. Mis opgedragen door dom
Cabrol, afgevaardigde van den aartsbis
schop van Westminster, .en geassisteerd
door de Benedictijner paters van Farn-
barough. Tal van voorname Londen scha
katholieken waren bij deze plechtigheid
tegenwoordig.
Het Veni Creator werd bij den aanvang
der H. Offerande gezongen door het koor
der Zusters, die voor haar bekeering zich
reeds lang in den Gregoriaanschen zang
geoefend hadden. Bij de H. Mis werdien
prachtige paramenten gedragen door haar
zelve vervaardigd.
Algemeen was de ontroering toen na de
H. Mis het gebed tot Maria gebeden werd
voor de bekeering van Engeland.
De vreugde der Londensche katholieken
is groot bij de gedachte, dat van nu af
dagelijks de H. Mis wordt opgedragen en
het H. Sacrament aangebeden wordt in
dez© kapel, welke zoovele jaren bij den
protestantschen ©eredienst in gebruik is
geweest.
UEEU1E.
Naar de XX« Siècle meldt, heeft de
Rechterzyde aer Belgische Kamer besloteB
een afzuuderlyke club-zitting te wyden aan
de bespresiug der zoo netelige militaire
quaestie. Daarvoor is inderdaad wet een
atzonderljjke beraadslaging noodig, want
de verdeeldheid, die op dit punt onder de
Belgische Roomsch-katholieken heerscht, is
even betreurenswaardig als groot. Als er
geen accoord getroffen wordt, loopt het
onvermydelyk uit op scheuring of op den
val van dit Kabinet.
AMERIKA.
Strenge straffen.
Het is den iaatsten tijd voorgekomen in
de Vereenigde Staten, dat kinderen van
ijjke ouders, of weezen, die erfgenamen
zyn van een groot fortuin, werden gestolen
en verborgen gehouden met hot doel, van
de ouders of voogden een groot losgeld af
te dwingen. Ook uit anderen hoofde, komen
veel dergelyke kinderdiefstallen voor. B.v.
in gevallen waar tusschen de ouders echt
scheiding is uitgesproken, en waar de kin
deren aan een üer beide vroegere echtge-
nooten zyn toegewezen, waarmee dan door
dein) andere(n) geen genoegen wordt geno
men. Meestal echter zyn het eenvoudig
pogingen tot geldafpersing. Do driestheid
eu talrijkheid, waarmee dergelyke schakin
gen den Iaatsten tjjd plaats vinden, heeft
by het AmerikaaBsche publiek groote op
winding teweeggebracht. Algemeen werd
in de pers geëischt, dat tegen de kinder-
roovers met de uiterste gestrengheid zou
worden opgetreden.
Korten tyd geleden nu, werd te Sharon,
een plaatje in Pennsylvania, het zoontje
van den rjjken heer Whitla geschaakt. De
zaak maakte enorm veel sensatiemaar ten
slotte kwam het kind gezond en wel terecht,
en ook werden de ontvoerders, het echtpaar
James Boyle, gevat. Deze hebben nu terecht
gestaan te Mercer, in Pennsylvania. De man
kreeg levenslang, de vrouw vjjf-en-twiutig
jaar.
Bovendien werden zjj veroordeeld tot een
boete van l'öUOO en tot betaling van de
kosten van het geding.
In hoeverre of hier te streng gestraft is,
bljjve onbeoordeeldechter valt in dezrn
weer eens onmiskenbaar te constateeren,
van hoe grooteu invloed in de V. St. de
publieke opinie dikwyls is op vonnissen,
uie in tjjden van opwinding worden uit
gesproken.
KUNEAA'R.
Officieele diefstallen. Uit Fo
tersburg wordt gemeld dat een onderzoek
door den senator graaf Pahlen weder be
langrijke diefstallen heeft aan den dag
gebracht, die door hoogere ambtenaren
in Rusland moeten zijn bedreven. Zoo
is voor den bouw van het Keizer Ni-
colaas-Kanaa! 15 milhoen mark bestemd,
waarvan het groolsie gedeelte gsstolen is.
Het gansche kanaal deugt met, omdat het
geen water afvoert.
KI, El A - A /.IE.
De gruwelen in Armenië.
We hebben in 't kort onze lezers op
de hoogte gebracht van wat er ginds
speciaal te Adana is gebeurd. Hoe gru
welijk de bijzonderheden ook zijn, w© mo
gen, nu weer nieuwe brieven in de buiten-
landsche pers verschenen, ni«t nalaten!
er uitvoeriger op terug tie komen.
„Het is volstrekt onmogelijk zoo be
gint ©en briefschrijver om de afschu
welijkheden 1© overdrijven, en de bijzon
derheden di© ik schrijf, zijn on tegen zeg-
It.if-—f iv i. fe I k i
lijk waar. Ik heb dit drama met eigen
oogen aanschouwd. Ik was in Adana toen
den veertienden April het bloedbad be
gon, ©n hield met den Wali en d©n mili
tairen gouverneur verblijf in het gouver
nementshuis. Hst moorden begon Woens
dagmorgen vroeg met een aanval der Tur
ken op de uitgebreid© en rijke Armeni-
sch-e bazars. Ik be«vö.ni(l mij omstreeks
elf uur in hiet gouvernemientspostkantoar
toen daar vijf Armeniërs kwamen binnen-
vallen, die om bescherming van hun le
ven smeekten. Ze werden échter op den
voet gevolgd door ©en menigte, die ze
daar ander mijn oogen vermoordde en
verminkte, zonder dat ik noch de Wali
er iets aan konden doen. Ook wij waren
6evaar, maar w© wisten te ontkomen.
Toen begon het straatgevecht waarin
de Armeniërs trachtten hun wijk te ver
dedigen. Het duurde twee dagen lang,
en aan het eind was bijna de geheel©
stad verwoest en een groot deel verbrand
Vrijdagmorgen was het uit. De stad teek
op een slagveld, overal zag ik lijken lig-
hgge-n. Niet alIee.il de mannen kwamen
om, ook vrouwen en kinderen, op wie de
soldaten vuurden, wanneer ze hier of
daar een schuilplaats trachttan te vinden.
De gesneuvelde Armeniërs werden niet
begraven; hun lijken lagen ten prooi aan
de honden. Een 1500 hunner waren om
het leven gebracht.
En ook ver buitien Adana op het plat
teland, had zich het bloedbad uitgestrekt,
lal van dorpen waren geheel verwoest.
In het nabij Adana gelegen Tarsen dé
stad van Paulusl - hadden de Turken
m een nacht schier alle Christenen om
gebracht. Zij waren ook de schoon© Ar
menische kerk binnengevallen en hadden
daar alles stuk geslagen: altaren, visn-
S kerkboek was ge
spaard. Toen hadden de woestelingen den
brand in het gebouw gestoken, maar het
was van steen en zoo deugdelijk ge-
gebouwd, dat bet weerstand bood aan
het vuur.
Dan, het -drama in Adana was nog
met uit. Toen de Turksche troepen kwa
men zoogezegd om orde en rust te
herstellen 1 begon liet moorden opnieuw
©n op nog grootier schaal. We lezen toch
m den bnef van Herbert Adams Gibbons
professor aan bet Amerikaansch col leg.'
toefde1^11' diö tijdelijk te Adana vem
Op Zaterdag 22 April waren er sol
daten uit Constantinople] aangekomen, die
den bultan met meer erkenden, maar be
velen van Enver Bey hadden om d© orde
te herstellen. Niettemin gingen ze naar
Adana, waar inmiddels alles rustig ge
worden waSj ©n begonnen daar opnieuw
©en bloedbad tegen d© Armeniërs, Ze sta
ken de enkele aan Armeniërs toebehoo-
rende gebouwen die nog overeind ston-
ae-n, m brand pn doodden de Armeniërs
die z© «eg vonden. Een schoolgebouw,
ingericht voor ziekenhuis en waarin bo
vendien een groot aantal Armeniërs ©en
schuilplaats hadden gevonden (alles bij
een waren ier 2000 menschen in), werd
in brand gestoken, en allen, kwamen jam-
naTr1Jl °,m m,<le vla"imen. Vluchtten ze
dom! tf' daa SChotal de Turfc® hen
stad" li,iUa als <:"ral ^doemde
stad aldus de briefschrijver
aardbeving had het zoo volmaakt kunnen
dc menschen hebben ge
daan. Het aantal doodien is niet ta b-
gr oo t>en.
En hij voegt er aan toe:
„Denk niet dat ik overdrijf; 't is onmo
gelijk den toestand sterker te kleuren dan
hij werkelijk is. We hebben hier behoefte
aan geld om de duizenden te voeden dte
van honger sterven; we hebben kleeren
noodig om hun naaktheid te bedekken
instrumenten en verplegingsartikelen
om hun wonden te hcelen. Maar bovenal
hebben we meer oorlogsschepen noodig
tóndeVmak1 der Mrndb*d™
ik- makten aan deze gruwelen Al
wie kan, verlaat deze vervloekte streek"
MeitónaVn11 oorlogsschepen er, te
iviersma dan; maar mag men nu verli-ou
wen, dat aan de slachting een tónd Ts
mLteïtov (I* Z3g' Wat de "Matste
rost" te Ki f" Jnf dden over de „on-
r fanatiek!'" iAZ,ë' We VTTOMn da< d©
heeft! t0rm nog niet uitgewoed
n 'k| Amenkaansche briefschrijver schrijft,
nogal iets te verwachten van een „pro-
test dier MogendhedenWij niet. In 1896
Armeniërs bij honderdduizen
den vermoord, ondanks de protesten der
