Dinsdag tl Mei 1909
Vijfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOINSDAG- in VRUDJtGkïOHD.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Mo. 55
STRiJDPENNING.
nieuwe mm coin
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. AdministratieGanzepoortstraat C 209.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, w-erdt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct A contant
Reelameberiehten 25 Ct p. r. Bij abonnement speciale prijs.
De zenuw van elk© verkiezingscampagne
is als van zoovele zakenhet geld.
Zonder geld kan geen flinke verkie
zingsstrijd gestreden.
En waar die strjjd, vooral wat Zee
land betreft, onzerzijds flink zal moeten
worden aangebonden, dienen we in Zee
land te kunnen beschikken over een goed-
gespekt© kas.
Gaarne voldoen we dan ook aan het
verzoek van „de Tijd" om het idéé van
een hulpkas bij de a, s. verkiezingen te
helpen verspreiden en het onze te doen
deze tot stand te brengen.
„De Tijd" dan schrijft:
„Hoezeer ook op dit oogenblik het land
nog in rust verkeert en er, enkele heftige
en opruiende uitlatingen in sommige libe
rale organen daargelaten, een betrekkelijke
stilt© heerscht onder de kiezers, is het
toch zaak er op te rekenen, dat hiet over
©enige* weken anders zal zijn. Dan is er
dus wellicht geen tijd en geen gelegenheid
om eens gemoedelijk een vraag te bespre
ken, die in den boezem van zeer vele
bestuurskamers onzer kiesvereenigingen
een onderwerp van ernstige discussie uit
maakt, de vraagwaar halen wie het geld
vandaan
Het is een zeer moeilijke, vaak pijn
lijke vraag. Men leest en overweegt met
aandacht de artikelen in de bladen,
waarin de algemeen© richting, die men
te volgen heeft, wordt aangegeven. Men
ziet de juistheid er van in en men is
vol vuur en ijver om te doen, wat in het
belang des lands is. Men zal er zich vóór
spannen en trachten te verwezenlijken,
wat in de groote Bondsvergadering in het
vooruitzicht is gesteld.
Men is bereid, daarvoor zijn vrijen tijd,
zijn rust en zijn slaap op te offeren. Men
zal corvee-diensten verrichten, die men
in gewone tijden niet ter hand neemt,
mien zal alles doen wat men vermag. Maar
dan komt vaak de penningmeester, die stil
heeft zitten luisteren, met de vraag, hoe
het gaan zal met de kosten 1 Is hij een
welgesteld man, dan crediteert hij gaarne
de kas, overtuigd dat alles later wel te
recht zal komen of dat de leveranciers
te zijnen behoeve wel geduld zullen oefe
nen. In zeer veel gevallen staat men er
echter anders voor en wordt de actie reeds
bij voorbaat verlamd door gebrek aan geld
en door de vrees om schulden aan te gaan.
De Katholieke Staatspartij beschikt over
goede, over geduchte krachten, maar ze
heeft geen strjjdkas. Dat is een euvel,
hetwelk zich soms pijnlijk kan laten ge
voelen en dat niet zelden eeu beslist en.
doelmatig optreden der kiezers-organisa
ties belemmert en krachteloos maakt.
Van den Algemeenen Bond is in dit ge
val niets te venvachten. Deze heeft slechts
de middelen, om de gewone bureau-uitga
ven te betalen en op de jongste vergade
ring te Utrecht kon men vernemen, dat de
geringe contributie dier aangesloten ver-
eenigingen daartoe maar nauwelijks in
staat stelt.
Nu behoort iedere kiesvöreeniging zeker
haar eigen actie te bekostigen en deze
regel wordt ook gevolgd. Wel wordt soms
de een» districtskas door een andere ge
holpen, maar doorgaans kan iedere groep
in dit opzicht slechts op eigen hulp
rekenen.
De ondervinding, in 1905 opgedaan,
deed ons het plan opvatten om nu reeds
dit onderwerp ter sprak» te brengen, nu
het nog vrij kalm is. Toen bleten n.l. na
den algemeenen verkiezingsdag vele ver-
leenigingskassen dermate uitgeput, dat men
aarzelde om met de zoo noodige krachtige
actie door te gaan. Wij 'hebben destijds
in enkele dagen een som geld onder onze
lezers bijeengebracht en toen ook andere
bladen het denkbeeld overnamen, werd
menige penningmeester althans uit den
nijpendsten nood gered.
Maar nu meenen wij reeds wat vroeger
to moeten spreken over een hulpkas. Dat
noodig i», zal meu straks weer gewaar
worden. Men zal er om gaan vragen. En
dit laatste is het ergste niet. Erger is,
dat. men jn sommige kiesvereenigingen den
durf zal missen om door te tasten, omdat
men geen zekerheid heieft, dat men op
steun van buiten kan ïiekienen. Dit laatste
vooral moet worden voorkomen".
Wij bespraken, vervolgt „de Tijd", het
denkbeeld om een strijdkas te vormen
dezer dagen met ©enige pers-collega's en
ook deze waren bet met ons eens., Hat
er maar begonnen moest worden. De
bureaux der katholieke bladen zijn steeds
goede ontvangkantoren geweest voor hulp
zoekenden. Zij kunnen, nu reeds onge
vraagd hun diensten aanbieden. Wij, die
dit ook in 1905 hebben gedaan, zijn er ook
nu toe bereid en hopen op algemeen© in
stemming. Of het noodig zal blijken, dat
er een centrale hulpkas gevormd wordt of
dat men de zaak meer locaal wil behande
len, is een ondergeschikte zaak. Mits voor
af maar vaststa, dat er geld beschikbaar,
is. Vermoedelijk kan voor de distributie
wel gerekend worden op die adviezen van
het Bondsbesluur en zal een Redactie
daarvan niet alleen de verantwoording be
hoeven te dragen. Maar dit alles is bij
zaak.
Bij ons staat voorop, dat slechts daar
hulp moet worden verleend, waar zij vol
strekt noodig blijkt en waar rruet eerlijke
■en behoorlijke middelen gestreden >vordt
of gestreden is.
Ons doel is, aan besturen van kiesver
eenigingen reeds bij voorbaat te laten zien,
dat zij rekenen kunnen op steun bij het
behartigen van algemeen© katholieke be
langen, die soms liggen kunnen in handen
van één enkele groep. Wij weten niet
vooraf, waar de gevaarlijke punten liggen
en behooren ze dus alle in ©en sterk»
positie te brengen. Dat mag niet ©nkel aan
locale hulp worden overgelaten en ook
niet aan het onzekere toeval.
Het publiceeren van bij de bladen ont
vangen bijdragen werkt reeds terstond en
het werkt beter dan platonische adhaesie-
verklaringea.
Ongeacht dus hoe de distributie later
geregeld zal worden, verklaren wij ons
nu reeds bereid gelden in ontvangst te (ne
men van allen, die de hulpkas voor de
algemeen© verkiezingen van 1909 willen,
tst stand brengen. Diesveriangd zullen wij
zelf, evenals in 1905, het ontvangen geld
verdoelen onder de kiesvereenigingen, die
er om vragen en die het werkelijk blijken
noodig te hebben.
De strijd zal hard zijn en die vjjand be
schikt over krachtige persoonlijk© en stof
felijke weermiddelen. Men kon dezer
dagen vernemen, dat voqr de centrale ver-
kiezingskas der sociaal-democraten reeds
f 5000 was gestort of beloofd, wielke soon
op verre na niet toereikend werd geacht
om de afdeelingskassen te steunen.
Wij zijn overtuigd, dat de -Katholieken, in
den lande zullen willen toonen, op dit
punt solidair te zijn, en, zooals op zoo
menig ander gebied, elkanders lasten te
willen dragen, als één ongedeeld geheel.
Tot zoover „de Tijd".
Wij verklaren ons ook bereid giften in
ontvangst te nemen en in ons blad te
verantwoorden uitsluitend voor de ver
kiezingscampagne in Zeeland.
Mogen velen, naar krachten, het hunne
bijdragen, om het wierk onzer kiesvereeni
gingen, dat niet licht zijn zal, te steunen.
8EBVIË.
Prins George van Servië, die 'tden 25
Maart plots in zijn hoofd kreeg om zijn
rechten op den troon te laten varen, om
welke reden ligt nog altijd in het duister,
bezorgt de Servische regeering nog moei
lijk© dagen, 't Schijnt zoo zegt het Ween-
sche „Tageblatt' 'dat hij spijt beeft, van z'n
dollen streek, want dikwijls is hij in een
staat van razernij scheldend op de we-
geering, die hem, zoo zegt hij, gedwongen
heeft de rechten te laten varen.
Dezer dagen kwam hij in een booz© luim
't paleis van z'n vader binnenstormen en
eischte van den koning dat bet millioen,
dat minister Pasitsi hem beloofd had, di
rect betaald wierd, anders zou hij direct,
naar Nisj gaan pm met de officieren die
nog altijd z'n beste maatjes zijn een
staatsgreep te doen en desnoods een oor
log tegen een regeering te beginnen, die
hem dwong zijn rechten aan z'n broer af
te staan.
Hetzelfde blad meldt, dat Milowanowitsj
en Pasilsj de eischen van den lasti-
gen prins wel wilden inwilligen maar de
andere leden aan 't kabinet zijn er piet
voor te vinden om zoo'n groote som aan
den prins cadeau te geven.
Nu zou de Tsaar van Rusland tusschen-
beide gekomen zijn en door zijn gezant
in Belgrado aan prins George medege
deeld hebben, dat hij bereid was om hem
een half millioen roebel te schenken, plus
een jaarlijksch studiegeld van 60.000
roebels.
De prins is daarmee tevreden en het
staat vast, zoo zegt 't „Tageblatt", dat hij
spoedig naar Parijs zal vertrekken.
X IJ B K IJ E
Uit het leven van een despoot.
In het Parijsche „Journal" wordt verhaald,
hoe de onttroonde sultan van Turkije Abdoel
Hamid zijn dagen en nachten doorbracht.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
Zjjn eten werd in een keuken klaarge
maakt, die voortdurend door de trouwste
van zijn dienaren bewaakt werd. Do sultan
at steeds alleen dikwjjls moest plotseling
van het gerecht dat hem voorgezet werd,
de kok proeven.Dat was natuurlijk
een verstandige voorzorgsmaatregel! Na
het ontbjjt las hij brievenhad hij een
redeljjk goed humeur, dan liet hij zich
wat voorspelen, hg had zijn theater, zjjn
opera- en operettegezelschappen, zjjn dan
seressen en zijn potsenmakers. Als er een
beroemd West-Europeesch tooneelgezel-
schap door Kon-tantinopel kwam, noodigde
de sultan bet tot een gastspel in Jildiz-
Kiosk uit. Hij woonde dan in de halfdon
kere zaal met eenige weinige heeren van
zijn gevolg de opvoering bjj, en men kan
zich indenken, dat de voorstelling voor
bijna leege banken niet bgzonder amusant
was. Abdoel Hamid ging laat naar bed,
nalat hg persoonlijk alk deuren van zijn
kamers Btevig gesloten had 1 Terwijl hg
sliep, moesten alle lichten hranden, want
hij was vreeselgk haDg in het donker.
Nooit sliep hij twee nachten aa elkaar
in dezelfde kamer, 's avonds moesten in de
gezamenlijke slaapkamers van het paleis
de bedden gemaakt worden en do sultan
koos eerst op het ltatste oogenblik de
kamer, waarin hg slapen zou! Menigen
keer dwaalde bij in het paleis rusteloos
rond. Dat gebeurde in het bijzonder, wanneer
hij door eeu kwaden droom uit den slaip
was opgeschrikt. Hij keek dan in alle
hoeken en gaten, omdat hij overal verraders
vermoedde. Of hij liet midden in den
nacht de muzikanten van het paleis wekken
om wat voor hem te spelen.
De gedachte aan den dood vervulde hem
met ontzetting, hij verzamelde daarom een
groot aaDtal beroemde artsen om zich en
volgde nauwgezet alle hygiënische voor
schriften op.
Slechts ééns in het jaar vertoonde hij zich
aan het volkhij reed dan door de stad,
om zich naar het godsdienstfeest der aan
bidding van den mantel van den profeet
te begeven. In een hoek van zjjn gepant
serd, maar half geopend rjjtuig gezeten,
joeg hij als een wervelwind voorbjj, zoodat
niemand hem goed te zien kreeg, ook wist
niemand vooruit welken weg hij nemen
zou, om in de moskee te komen.
De privaatvertrekken van den sultan
waren in het noordelijk deel van het paleis
gelegen en van een 4 meter dikken muur
omringd. In den muur bevonden zich
jjzeren deuren, die slechts naar buiten
konden worden geopend Voor iedere deur
hingeD zware gordgnen, die zoo aangebracht
waren, dat niemand vermoeden kon, dat
achter het gordijn een nitgang was.
Het paleis was met elektrisch licht en
met tallooze telefoontoestellen voorzien,
voor de schietgaten in den muur stond
snelvuurgevckut van de nieuwste constructie.
7000 soldaten bewaakten hetreuzenpaleis, in
welks bijgebouwen 5000 menschen leefden.
Men merkt uit dit alles, dat abdoel Hamid
het typische „leven" van den tiran leidde.
Abdoel Hamid. Het moet thans
zeker zjjn, dat het in Abdoel Hamid's
paleis gevonden bedrag aan geld minstens
24 miliioen gulden bedraagt. Het geld
komt aan den Staat. Het onderzoek wordt
voortgezet. Groote hoeveelheden gewich
tige staatspapieren zijn gevonden een deel
er van was in stoelen weggestopt.
ZWITSERLAND.
Het is een zeer brutale gedachte geweest,
die sommigen er toe gebracht heeft, de be
strijding van den volks-bsdriegenden alcohol
te gebruiken als middel om datzelfde volk
nog eens te bedotten.
Eenige jaren geleden reeds kwamen er
firma's opzetten met middelen die onfeil
baar genezing zouden brengen aan slacht
offers van den driukhartstocht.
En dat het een goed „zaakje", was, be
wees het feit, dat de onderneming navol
gers trok, waarvan de meest beruchten wel
waren de ondernemers van den Coza-zwen-
del, die zoovele menschen in teleurstelling
en armoede heeft gebracht.
Thans is een nieuw middel in
aantocht. Te Basel bestaat een Antikola-
associatie, die ook de dronkaards wil gene
zen. De heer Wendel, directeur, werd reeds
wegens bedrog tot 300 francs boete ver
oordeeld, en hij verliet daarop de stad,
maar vestigde zich twee kilometer er buiten,
waar hjj in een ander kanton woont.
Vroeger was de heer Wendel uitgever
van zedelooze geschriften, weswege hjj ook
reeds veroordeeld is.
Thans maakt hij groote reclame voor
Antikola.
Wie weet, hoe spoedig de advertenties
van dit middel ook in ons land verschijnen.
En dan wellicht terstond gevolgd door de
beweringen van den Hongaarschen apothe
ker Joseph Schneider, die ook de drank
zucht geneest, met Antebeten, een zeer sterk
middel, dat ook in dubbele sterkte ver
krijgbaar is en dan dubbel geld kost.
Geld van de arme gezinnen der arme
drinkers.
Tweede Kamer.
Ingediend is een wetsontwerp ter bestrij
ding der zedeloosheid.
De indiening daarvan geschiedt overeen
komstig de belofte, reeds aanstonds bij
het optreden van het tegenwoordige Ka
binet door de regeering tegenover cte volks
vertegenwoordiging afgelegd. De ingedien
de wetsvoorstellen bewegen zich in hoofd
zaak, doch niet uitsluitend, op hiel ge
bied der z.g. „openbare zedeloosheid".
Rij het voorbereiden en ontwerpen dier
voorstellen is de Minister van Justitie
zich steeds bewust gebleven, dat het hier
geldt een gebied, hetwelk door den straf-
wietgever piet dan met de uiterste be
hoedzaamheid behoort te worden ba-
treden.
Mr. Kolkman.
Onze tegenwoordige Minister van Finan
ciën herdacht 6 Mei, den dag waarop hij
voor 25 jaar als lid der Tweede Kamer
werd beëedigl. Het Centrum nam, als
andere Roomsche bladen, deze gelegenheid
waar om den heer Kolkman te huldigen
„Een woord van hulde en dank te bren
gen aan den man, die zoovele jaren reeds
tot de leiders der katholiake partij behoort,
is voor de katholieke pers een eere-plicht.
Op een man als de tegenwoordige minister
van Financiën gaat de geheele part jj terecht
fier, en op ons blad rust nog in 't bijzonder
de plicht van erkentelijkheid, wijl Mr. Kolk
man reeds vele jaren geleden ons streven
aanmoedigde en ons meermalen bljjken gaf
van zjjn hooggewaardeerde steun en sym
pathie.
Wat wij in den tegenwoordigen raadsman
der Kroon, naast zgn groote bekwaamheden,
zgn kloeke werkzaamheden en zgn buiten
gewone „Gewandtheid" vooral eerbiedigen,
is zjjn oprechte katholiciteit, de vastheid
van zjjn beginsel en de wjjze, waarop hjj
dat beginsel steeds zonder aarzeling oi
schroom, maar ook zonder uittarting of
krenking van andersgezinden beleed en
beljjdt
En die vaste Roomsche overtuiging was
hem van jongs af aan bjj."
En na verschillende levensbijzonderheden
van den heer Kolkman te hebben meege
deeld, besluit het blad aldus
„Mr. Kolkman is thans sinds meer dan
een jaar Minister. Hjj staat gelukkig I
nog in de volle kracht des levens. En
bjj de woorden van hulde voor al hetgeen
door hem werd gedaan, rjjst vanzelf de
wensch, dat God hem nog vele, vele levens
jaren moge Bchenken tot heit des lands en
tot verheuging en rechtmatige fierheid der
katholieke partjj
Bjj de goede wenschen, den jubilaris
geboden, sluiten we ons natuurljjk van
harte aan.
ihr. Mr. A. F. de Savornin Lohman.
Het tijdschrift „Mannen en vrouwen van
Beteekenis" bevat een levensbeschrijving
van jhr. mr. A. F. De Savornin Lohman,
door jhr. mr. D. J De Geer.
Wjj ontleenen er het volgende aan
De heer Lohman is denker en strijder
tegeljjk geweest. Studie en actie reiken
elkaar in zjjn leven de hand. Over de toga
droeg hjj den degen. En onder de toga
droeg hg een nobel, eerljjk hart, een ziel
die de waarheid minde en het recht liefhad.
Zonder feilen is geen mensch op aarde.
En de feil van dezen rechtvaardigen was
zjjn vurig temperament, zjjn onstuimig
heid, die soms drift werd. Een feil intus-
schen, waarvan hjj zich zelf bewust werd
en die daardoor gedeelteljjk werd over
wonnen. Een feil ook, die het goud van
zijn karakter soms te meer deed uitkomen,
waar hjj zich niet schaamde een te vlug
en te driftig gesproken woord, van welks
onjuistheid hjj overtuigd werd, volledig en
openbaar te herroepen. De tegenwoordige
Minister van Justitie deed bjj het laatste
begrootingsdtbat daarvan ervaring op.
Opmerkelijk is ook, dat de vlam van mr.
Lohman's toorn de krachtigste voeding
vond niet in wat hem persoonljjk onaan
genaam was, maar in aanranding van
beginselen, die hem lief waren. Zoo hjj
persoonljjk gekwetst werd, kon hjj zich in
den regel zeer goed beheerschen. Maar
wanneer het recht aangerand werd, wanneer
juiste constitutioneele verhoudingen werden
bedreigd, wanneer onder bedrieglijke leuzen
de vrjjheid werd geschonden, dan kon het
koken in zjjn binnenste en bruisen emhoog.
De publieke zaak was het motief van zijn
leven en werken en óók van zjjn toornen
Verwantschap van prinses Juliana
met de Europeesche vorsten
geslachten.
Met de Duitsche keizerljjke familie is
de prinses reeds verwant door haar bet
overgrootvader, koning Willem I, die ge
huwd was met prinses Wilhelmina van
Pruisen, 'n tante van Wilhelm I. De ge-
meenschappeljjke stamvader is Frederik
Hendrik, de beroemde stadhouder wiens
oudste dochter Louise Henriette gehuwd
was met Friedrich Wilhelm, den grooten
keurvorst van Brandenburg. Diens klein
zoon Friedrich Wilhelm I, had twee zonen.
Frederik de Groote en August Wilhelm.
Een zoon van dezen laatste volgde F. ederik
den Groote in 1797 op, als Friedrich Wil
helm II en met een dochter van laatstge
noemden vorst, Wilhelmina, was de souve-
reine vorst, later koning Willem I, de
overgrootvader van onze Koningin, gehuwd.
De eenige dochter van dezen eersten koning
der Nederlanden, prinses Mariana, is gehuwd
geweest met prins Albrecht van Pruisen,
den jongsten broeder van keizer Wilhelm
I. Haar zoon was nu wjjlen prins Albrecht,
de regent van Bruuswj|k.
Met het Russische keizersgeslacht is de
prinses verwantschapt door het huweljjk
van haar overgrootvader koning Willem II
met Anna Paulowna, grootvorstin van
Rusland.
Anna Paulowna was een dochter van Paul
I (17961801), wiens zonen Alexander I
(1801—1825) en Nicolaas I (1825—1855)
achtereenvolgens Tsaren ran Rusland waren.
Anna Paulowna, de grootmoeder onzer
Koningin, was de tanto van Alexander II,
den grootvader van den tegenwoordigen
Tsaar Nicolaas II.
Door het huweljjk van Prins Frederik
der Nederlanden, den tweeden zoon van
koning Wilhelm I, met prinses Louise van
Pruisen, een zuster van keizer Wilhelm I,
uit welk huweljjk de oudste dochter Konin
gin van Zweden werd, is de kroonprinses
verwant met de koninkljjke familie van
Zweden, Denemarken en Noorwegen.
Met de familie Reuss is de kroonprinses
ook reeds vermaagschapt door het huwe
ljjk vau de tante oer Koningin, prinses
Sophia der Nederlanden met den groot
hertog van Saksen-Weimar. Uit dit huwe
ljjk werden geboren drie kinderen, waarvan
de zoon groothertog van Saksen-Weimar
werdde dochter Marie huwde met prins
Hendrik VII van Reus-Schleitz-Koestritz,
uit welk huweljjk 3 zonen en eene dochter
geboren werdende tweede dochter van
prinses Sophie trad in het huwelijk met
Johann Albrecht, hertog van Mecklenburg-
Sehwerin.
Deze Johann Albrecht is een halve broe
der van den prins der Nederlanden, Hen
drik, hertog van Mecklenburg.
De vader toch van den prins der Neder
landen, groothertog Friedrich Franz II van
Mecklenburg huwde met Augustine vap
