I
or
I
ER,Goes
No. 3
Donderdag 7 Januari 1909,
Vijfde Jaargang.
Versckijnt elften NUIIU-. WOENSDlfi- en VRIID161VOKO.
iRN Thz.,
geld
p van Effecten.
HENDR1KSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
De tooversteen.
De ramp in Italië.
M
m
KRABBENDIJKE
lor alle soorten
che steen,
nen, Cement,
rèsbulzen,
en, Carboleum,
eru. enz.
\m
van 12—1 uur, in
rk. Prys der boeken
1 cent per week
.0402V<j cent per
istraties 5 cent per
stak.
|tiasvereeniging, ge-
uur. Abonnement
t per boek per week.
bpend Dinsdagavond
tbaar gratis voor de
ling, geopend Woens-
cent per boek, voor
I verkrijgbaar,
zij ii geplaatst in het
uiddellyk na Vespers
i.-K. Jongensschool,
ll1/,12VS uur. Prijs
en per deel.
|ir aan de Pastorie,
uur, 2 cent per deel
Imiddellijk na Vespers
na de Hoogmis tot
Fatechismuslokaal naast
peken zijn op Zon- en
fllyk na 't Lof ver
cent per week en
IJJ
Patronaten
|iitbe taling.
borgtocht.
het hotel de KindereD
7.56
8.29
9.14
„9.31
f9.51
D
8.50
10.01
9.58
1
10.11
10.31
10.39
10.D2
11.03
tl0.17
l>
6.47
10.38
2.06
6.18
6.38
10.30
1.29
6.03
7.50
11.40
3.05
7.16
8.16
12.11
3.32
7.42
8.38
12.54
3.54
8.01
8.54
1.10
4.08
8.15
.1 n. Hamburg, Z Duitschl
Nederland via Roosendaal
van 11.20 voor meer dan
NIH OW COURMT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdministratieGanzepoorfsfraaf C 209.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant,
fteclamebeiichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Een Liberaal over de positie vau
den openbaren onderwijzer.
Vóór korten tijd gaven wij als onze
meening te kennen, dat de openbare onder
wijzer geen gewoon ambtenaar js.
En als gevolg van deze stelling betoog
den wij, dait het den openbaren onderwijzer
evenmin als den bijzonderen vrij
staat, buiten de scho.ol te doen wa,t
hem goed dunkt, ,ook ,al zon bij in de;
school zijn plicht doen.
Ook buiten de school moet de on
derwijzer zich op zulke wijze gedragen,
dat de ouders in het gedrag van den on
derwijzer buiten de school geen aan
leiding vinden, om den onderwijzer in
de school te wantrouwen.
Tegen deze stelling, die van katholieke
zijde steeds is volgehouden, is van libe
rale zijde menigmaal opgekomen. Van den
kant der liberalen werd gewoonlijk be
toogd, dat de onderwijzer buiten da
school geheel vrij staat, en hij slechts
mag beoordeeld worden naar hetgeen hij
i n die school doet.
En wat zien we nu?
Dat ©en der grootmeesters der liberale
partij, en zeker ©en dei' hoogste autoritei
ten op schoolgebied, de heer Goemajv
Borgiesius, in de Tweede Kamer komt
verklaren, dat de stelling, die vroeger aan
de liberalen zoo lief was, niet is vol te
houden.
Waarvandaan deze ruiterlijke beken
tenis
Hebben ook de voormannen der libe
ralen de wrange vruchten gezien van hun
eigen leer, en rijn zij tot die erkenning
gekomen, dat het, zóóals het thajis in me
nige plaats gaat, piet langer meer kan
duren
Hebben de liberalen ingezien, dat onder
wijzers, die openlijk propaganda maken
voor het socialisme en voor het ongeloof,
of die schrijvers zijn van hoeken, die men
met verachting van zich afwerpt, toch
geen opvoeders kunnen zijn der jeugd, en
door de ouders niet kunnen vertrouwd
worden?
Waarschijnlijk wel.
Wat echter ook de beweegredenen moch
ten geweest zijn, ©en feit is het, dat dei
oud-minister Goeman Borgesius, de
liberale hoofdman bij de laatste Begroor
tingsdebatten gezegd heeft;
„Zal ieen onderwijzer zijrn taak paar
behooren vervullen, dan js het niet
genoeg, dat hij voldoende verstande
lijk ontwikkeld is, dat hij de leerstof,
die hij moet inprenten, voldoende
ondier den knie heeft, dat hij in de
leerboeken van paedagogie voldoend©
thuis is, neen, dan moet hij zijn een:
persoonlijkheid, van wie kracht uit
gaat, een persoon wiens leven in
overeenstemming is met de deugden
die hij volgens de wet den leerling
Imoet inprenten; dan moet hij zijn een
iman, die niet alleen met woorden,
maar ook door daiden toont, dat het
belang van bet kind, aan zijn zorgen
toevertrouwd, hem1 boven alles gaat.
(Slot).
De volgende dag was Zaterdag, en Za
terdagavond was altijd iedere habitué
in de gelagkamer van de Vier Kraaien
aanwezig. Tegen acht uur kwam Harrison
binnen en ging op zijn gewone plaats
zitten. Zijn gezicht stond zoo: streng, dat
de onvoldane wenscbers hun grieven
niet durfden uiten.
Vrienden, sprak Harrison, opstaan
de, een schurk heeft mijn tooversteen ge
stolen. Iemand heeft bij mij ingebroken
en den steen gestolen.
Scherp keek hij de luisteraars aan en
hg zag dat Lanky Mc. Grath de ©enige
was, die niet met open mond naar hem
keek.
De schurk denkt dat hg nu heel
wat bezit, maar hij zal spoedig onder
vinden, dat hij zich heeft vergist. Hij zal
levenslang wenschen en niets komt uit.
Nogmaals dwaalde de blik van den
spreker over zijn publiek en thans zag
hg dat Mc Grath's gelaat een uitdruk
king van teleurstelling vertoonde.
Hem, die den heiligen steen steelt,
zei Harrison plechtig, wacht een vree-
selijk lot. Een priester in Indië trachtte
ïïiÈ cr- SS >JHM1 ES-Si e
Nu weet ik wel, dat dit gemakke
lijker gezegd is dan gedaan, maar
waar men het zoo< dikwijls doet voor
komen, alsof het de hoofdzaak is, ja
meer dan dat, of de onderwijzer wel
genoeg kennis beeft van de vakken,
van het lager onderwijs, daar wensch
ik hiertegenover te stellen, dat ik nog
liever voor de klasse zie een onder
wijzer met wat minder kennis, maar
die in waarheid is ©en man van ka
rakter, een persoonlijkheid zooals ik
i straks in enkele trekken heb ge
schetst.
Ik durf dus ook vragen: wordt er
bij de keuze van de onderwijzers wel
genoeg gelet op |d© factoren, die ik
heb genoemd? Werd aan al die fac
toren voldoende aandacht gewijd,
werd de opleiding heter en geleid in
de door mij gewenschte richting, dan
zullen langzamerhand ook de vele
klachten, die men thans verneemt.,
verstommen".
Mogen we uit dit citaat nog eens den
nadruk leggen op de woordenZal een
onder w ij ze r zijn taak naar be
hoor e n vervullen, dan moet h ij
z ij n ie e n persoon, wiens leven
in overeenstemming is met de
deugden, die h ij volgens d c wet
den leerling moet inprenten.
Waaruit volgt, dat een onderwijzer, die
andiers handelt, die in zijn leven buiten
de school de christelijke deugden met voe
ten treedt, geen onderwijzer is, die zijn
taak naar behooren vervult.
En een onderwijzer, die zijn taak niet
naar behooren vervult, is niet meer bruik
baar, en kan uit zijn ambt ontzet worden.
Zoodat gedwongen [door de kracht
der feiten de liberale hoofdmannen,
gaan erkennen, dat evengoed als de
bijzondere ook de openbare onderwij
zer geen gewoon ambtenaar is, die buiten
de school doen kan wat hem goeddunkt.
Het gezond verstand moet op den
duur zegevieren.
Kolommen en kolommen worden nog
steeds vol getelegrafeerd en geschreven,
over de vrees-elijke ramp, die de straat
van Messina met al wat daaraan lag, ge
troffen heeft.
En alles is even somber fxm te ver
nemen.
De Paus onder de gewonden.
De H. Vader heeft een bezoek aan do
gewonden gebracht.
De Paus bereikte het hospitaal langs de
sacristie van de St. Pie ter, vandaar gaan
de over .het plein, dat tusschen de Sint
Pieter en ,het hospitaal gelegen is.
De verschijning van den Paus temidden
der zieken en gewonden wekte een on
beschrijfelijke ontroering. Sommige min
der zwaar gewonden richtten zich op i,n
bed en knielden peer om die hand des Pau
sen te kussen, welke vochtig was van,
hem te stielen en twee dagen later pik
ten de gieren zijn gezicht aan flarden.
Lanky Mc Grath ging zitten en dronk
haastig een slok appelwijn.
Maar ofschoon de steen is gestolen,
behooren zjjn eigenschappen mij nog
steeds toe, vervolgde Harrison langzaam.
Ik kan nog wenschen en ik zal nog wen
schen. Ik wensch te weten wie mijn steen
heeft gestolen I
Een spannende stilte viel op de geheele
zaal. Van terzijde keek Harrison naar
Lanky Mc Grath. en hij zag dat het ge
laat van dien nobelen heer stopverfkleu-
rig was.
Eensklaps hief Harrison dramatisch zijn
hand op.
De wensch is vervuld! riep hy uit.
De mannen hijgden van verbazing. Mc
Grath greep de tafel beet om niet te val
len. Toen maakte zijn hand een onwille
keurige beweging naar zijn linkerjaszak.
Harrison lette dit op.
Lanky Mc Grath! sprak hij streng,
geef mij den steen terug. Hij is in je
linkerjaszak.
Met bevende vingers nam Mc Grath
den steen uit de bewuste bewaarplaats
en stak hem Harrison toe. Deze greep
hem.
Welnu? riep hij zegevierend, wie
de tranen der arme lijders.
De Paus troostte hen allen, en zeide,
dat hij sedert de aardbeving slechts leefde
om te denken aan de arme slachtoffers
iep middelen te bepeinzen om hen op
de beste wijze te helpen.
De overheid te Messina weigert thans
aan ieen iedier den toegang tot de stad,
die niet afdoend kan aantoonen, dat hij
in de stad moet zijn. De roofpartijen
beginnen te verminderen, hoewel nog
geheel© benden misdadigers, die van alle
kanten schijnen bijeen te stroomen, door
de ruïnen zwerven, de gewonden afma
kend, de lijken beroovend. Zondagmor
gen werden twee karabiniers door dit
gespuis gewond, terwijl ook een paar
douaniers gedood werden. Een afdeeling
Russische matrozen moest zich verdedigen
tegen een bende kerels, die hen met de
revolver in de vuist aanvielen. Een ma
troos fouilleerde een doodgeschoten plun
deraar en vond in zijn zakken fr. 135.000
aan bankpapier, welk geld aan den com
mandant van de „Cesarewitsj" werd ter
hand gesteld.
Volgens de „Tribina" worden vele ly-
ken in kisten met ongebluschte kalk naai
de open zee gebracht en daar over boord
gezet.
Haai ie 11
Een telegram; uit Catania van het Cen
tral News-agentscha.p meldt, dat de laat
ste dagen een groote toeneming wordt
opgemerkt van het aantal haaien in de
Straat van M-essina.
Volgens een verhaal van de „Corriere
d'Italia" danken studenten van een semi
narie te Reggio hun behoud aan vroeg
opstaan. Zij waren al uit de voeren en
buiten de muren, toen het gebouw in
stortte.
Een vreeselijken aanblik biedt San Gio
vanni. Hier lachte het geluk en die wel
vaart van Calabrië het vroolijkst. In tien
minuten tijds is alles vernietigd. Hier heeft
weer niet alleen de aardbeving gewoed,
maar ook de zee, die de dammen, mee
gesleurd en in één reuzengolf alles heeft
vernield wat ze op haar weg tegenkwam.
Het station, liet hospitaal en alle huizen
zijn vernield. De inwoners liggen onder
het pnin; het moeten meer dan 4U00 zijn.
De nog overlevende getuigen uit den nacht
der verschrikking vertellen, dat de zee
bodem omhoog rees alsof een onderaard-
sche uitbarsting ze met geweld in de
hoogte hief. Ds weinige overlevenden hui
zen in een paar goederenwagens, die in
het zand der zee steken. Zij zijn gewond
en bijna naakt. Het regent. Hier is geen
soldaat doorgedrongen. Geen stuk brood.
Geen draad doek of bedekking. De men
seden weenen en vloeken. Zij belegeren
de wagens, waarin zij denken :dat zich
levensmiddelen bevinden. Zij beuken er
op met stokken om zich van den 'inhoud
meester te maken.
In Calabrië en op Sicilië zijn nu ruim
tweeduizend dokters met de gewonden en
gieken bezig, maar pog zijn. er niet ge
noeg. Er wordt veel geopereerd, meest
gelooft nu niet in den steen?
Zullen de gieren nu komen en na ar
mij pikken? vroeg Mc Grath heesch.
Neen, nu je den steen hebt terugge
geven nie.t, zei Harrison geruststellend.
Maar je hebt heel Chipperton een slech
ten dienst bewezen.
Hoedat? vroeg Mc Grath.
Lees die woorden, zei Harrison, wy-
zend op eenige nieuwe hieroglyphen.
Dat kan ik niet.
Dan zal ik het doen. Zij luiden:
„Ars longa, vita brevis"*), dat is
Duitseh. Nu zal ik je zeggen wat die
woorden beteekenen, ©n Fred Hobbs zal
zeggen of ik gelijk heb of niet.
Zij beteekenen„Eens voor misdaad
gebruikt, mijn kracht is verdwenen". Nu
weet je wat je ons hebt geleverd, Lanky.
Een koor van klaagtonen vervulde de
lucht en allen keerden zich woedend naar
Lanky Mc Grath. Maar die was verdwe
nen en de Vier Kraaien zagen hem nooit
weer.
Harrison ontmoette hem eenige maan
den daarna in Portsmouth en in de vreug
de zijns harten bood hij hem aan er voor
zijn rekening „eentje te pakken".
Ars longa, vita brevis (Lat.) de
kunst is lang, het leven kort.
beenen die afgezet worden. De Paus heeft
last gegeven in alle kerken van Rome ge
beden op te zenden om af te wenden dat
alle inwoners van Messina, omkomen, want
men vreest, dat een pest op de aardbeving
zal volgen en. de overlevenden dooden.
H,oe men uitgraaft.
Nog acht dagen na de aardbeving wor
den tientallen van gewonden uit de puin-
hoopen te voorschijn gehaaid. Zij ijlen,
murmelen, verwarde woonden, lachen en
schreien. Menigeen sterft dadelijk nadat
hij te voorschijn is gebracht, alsof de
•duisternis den laatstern levensdraad be
schermd had. Bijna allen hebben gezwol
len oogen, op de oogleden zweien en de
mond is vol bloedig schuim. En alle zuch
ten met rauwe stem Aiu siti (lk heb
dorst). Dat is de grootste- kwelling voor
de levend begraven». Een man, wien mep
hij een der ambulances aan het strand den
arm amputeerde riep niets anders dan:
„water!" Rondom staat een! menigte stom
en zonder deelneming bei betoonen het too-
neel aan t© staren. En hoeve ten zuchten
er misschien nog levend onder die puinhoo-
pen Een man was met een been tusschen
de muren van zijn huis geklemd. Gister
avond bracht men hem een flacon cognac
en wat sinaasappels. Vandaag moet men
zijn voet amputeeren 0111 hem eruit te
halen. Vrouwen en kinderen kijken toe
bij de operatie, zonder te trillen, zondeij
dooreen teeken te verraden of ze ontroerd
zijn. Een schaar matrozen gaat over de
pluinhoopen, over omgevallen muren, in
gestorte gewelven, over groote steenblok
ken die heen en weer bewegen als ze er
op stappen. Daar hooren ze ©en zwakke
stem met klagenden tooin MariaMaria
Dadelijk beginnen bijlen en schappen het
werk en na ©en halfuur arbeiden staart
'men in eetn diepen puf. Een der matrozen
zou er in gevallen zijn had hij zich niet
het laatste oogenblik vastgegrepen aan het
been van een ander. Als de eerste schrik
over is, ziet men een groene papegaai op
vliegen uit de donkerte. Nog eens
schreeuwt heit dier Maria, Maria! Maria
lag naast het dier, in onmacht, maar nog
levend. Een mooie jonge vrouw met een
wasbleek gezicht als van een heilige.
Men heeft haar op een schip gebracht
en wellicht blijft zij teven. De papegaai die
haar redd© echter is aan boord van de
„Regina Eièna" ep dei officieren,, willen
het dier adopteeren.
Na een houw van dan hak verbreidt
zich een welriekend© geur zoo sterk, dat
die de ontzettende lucht der lijken in ont
binding overwint: een fleschje parfum is
stuk gestooten. Dan ziet men een verminkt
gezicht.met zeeir blanke tanden en goud
blond haar te voorschijn komen. „Ik zie
iemand .naast me zich over het idoode
gezicht buigen en ben toen weggerend
om niet krankzinnig te worden" telegra
feert een correspondent.
Gewonden in het Vaticaan.
Een gTOot aantal overlevenden en ge
wonden is uit Calabrië; en Sicilië te Rome
aangekomen. Zij werden naar bet zieken
huis van de Heilige Martha'in heit Vati
caan gebracht.
Kardinaal Merry del 'Val heeft de ge
wonden bezocht, 'lijdems dat bezoek kwam
Nathan, de burgemeester van Rome, daar
aan; de kardinaal en, de burgemeester heb
ben toen eenige hoffelijke woorden, ge
wisseld.
De wonde der Koningin.
Minister Mirabello heeft medegedeeld,
dat de kwetsuur van H. M. ontstond door
een stoot met een hoofd tegen de borst,
toen zij een vrouw wilde beletten zich in
zee te werpen. Het. bloed kwam M. M. op
de lippen, maar zij weigerde zich genees
kundig te laten behandelen.
Verwoeste dorpen.
Van tallooze kleine dorpen ontbreekt
elk bericht en men is niet in staat, ze te
bereiken. In Santa Enfemia' verpesten han
delden lijken de lucht e;n tusschen de lij
ken zoeken tal van halfnaakte en verhon
gerde menschen, naar verwanten. 'Handen
en roofvogels, die zich óp de lijken wer
pen, voltooien het tooineel van verschrik
king.
Naar T schijnt zou te Reggio een tweede
vloedgolf een groot deel der lijken wedeir
cwer de puinen hebben geworpen, welk©
's morgens met die eerste golf waren mee-
gtórtikt. De dooden. bleven! overal tusschen
ide puinen hangen: 'twas als een© groote
schilderij van het laatste oordeel, zegde
een priester.
Het Engelsche kolenschip „Hopewell"
voer door de Straat van Messina, toen,
de ramp plaats had. De kapitein zegt,
dat zijn schip in de hoogte w-erd geheven;
met een kracht, alsof er een onderzeesche
mijn onder was ontploft. Onmiddellijk ver
hief zich aan stuurboordzijde van het schip
een waterberg, die zich met razende snel
heid in de richting van Messina voort
spoedde. Rij1 het aanbreken van den dag
kreeg men de stad in 't gezicht. Zij; was
volkomen met den grond gelijk gemaakt.
Ook deze zeeman verklaart, dat, volgens
gedane jieilingen, de zeebodem in de
Straat van M-essina ongeveer tien voet ge
nezen is.
Tragische tooneelen.
De tragische tooineelen, die zich bij de
jongste aardbeving afgespeeld hebben, be
ginnen nu zoo langzamerhand bekend te
worden.
Te Messina, rolde een vrouw, moeder
van leen gezin, door de puinhoopen mee
gesleept in den kelder harer woning. Zij
bracht daar 3 dagen lang tusschen teven
en dood ïdoor, zonder de minste beweging
te kunnen makep. Haar echtgenoot met
haar 3 zonen wanen op de bovenste ver
dieping verpletterd geworden. Hun bloed
voelde de arme vrouw op haar hoofd,
armen en borst druppelen.
Nu is zij in ©en beklagenswaardig»
toestand te Napels aangekomen. Op haar
lichaam beeft zij nog do sporen van de
haren. Haar naam herinnert zij zich niet
meer.
Een vader zocht vergeefs zijn zoon tus
schen de puinhoopen... Eensklaps slaakte
hij een, kreet, en viel in onmacht.... De
ongelukkige had zijn zoon bemerkt, han
gende aan een paal in ©en balk, die dpon
zijn hals stak.
Op het plein Cavour bemerkten twee
zeelieden ©en buitengewoon schoone
vrouw, welke op ©en steen zat, te midden
van ©en waterpoel, in haar armen hield
zij leen kind, waarvan het hoofd letterlijk
van den romp was gesneden. De zeelieden
wilden het bebloede lijkje haar ontnemen',
maar de vrouw begon toen vreeselij'k te
huilen en hield het kind in hare armen
gekneld. En vervolgens zich tof. haar kind
richtend, zeide zij
Mijn lieve kleine Ugo, men wil jou ste
len, maai1 wees piot bevreesd, je moeder
zal jou beschermen. Heb je honger? Wil
je niet wat drinken? Je spreekt heelemaal
niet... heb je soms slaap? Nu dan, ga dani
maar slapen.
En de arme krankzinnige wiegt het kind
in hare armen.
't Ergste, waaraan de ©ngelukkigen te
lijden hadden, was wel de dorst. Vuil,
stinkend water werd door hen met graagte
gedronken.
Hoe men begraaft.
In de open manége der militaire school
worden de (dooden begraven in vier groote
graven die de pionniers hebben gemaakt.
Het ©ene lichaam na. bet andere, vol van
blaren, zwart gebrand, en ©en ontzettende!
lucht verspreidend wordt daar ingewor
pen, allen door elkaar, rijk en arm, allen
gelijk in hun laatste ellende. Wat bergen
deze graven al! De döoden, die op baren;
aan worden gebracht zijn bedekt met. ge
scheurde kleedingstukken en lappen, dte
men opeter de puinhoopen heeft gevopiden.
Zijn persoonlijke ervaringen in de streek
der aardbeving verhalende," zeide koning
Victor Emmanuel, dat de uitgehongerd©
overlevenden te Reggio een verschrikkelijk,
schouwspel aanboden. Drie duizend hun
ner waren volslagen krankzinnig gewor
den. Zij gilden, weenden en rolden over
den grond. Eenigan hunner spraken goids-
lasterlijke taal. Zij hadden 111 4 dagen
niet gegeten, en waren bijkans 'naakt bloot
gesteld geweest aan regen, wind en koude.
De aanblik van de gekwetste en wees ge
worden kinderen deed het. meeste aan.
Het was onmogelijk met. droge oogen dat
tooneel aan te zien.
1
