No. 141
Zaterdag 28 November 1908.
Vierde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Bij flit immer behoort eei Bpepl
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Christelijke Beginselen
en Wetgeving.
De dood van Voltaire.
UIT ZEELAND.
NIEUWE ZEEIME COUMKT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels 0.50iedere regel meer 10 CL
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voot 25 Ct. A contant.
Reclameberichten 25 CL p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Aan de Rechterzijde is bij de jongste
Kamerdebatten door de oppositie het ver
wijt gericht, dat de „Christelijke begin
selen" niets met Staatkunde hadden te
maken, wijl die beginselen toch niet in
de wetgeving zouden kunnen worden neer
gelegd.
En men wees daarbij op sociale ei>
finantieele wetgeving.
Laat ons daartegenover wijzen op die
wetgeving, waarbij de christelijke begin
selen wel degelijk kunnen en moeten wor
den toegepast.
We noemen slechts «enige punten.
De christelijke leer vordert de onont
bindbaarheid van het huwelijk.
In onze wetten is door liberale wet
gevers de echtscheiding ingevoerd.
De christelijke leer verdedigt de heilig
heid van het huwelijk.
Een liberaal Minister in een, liberaal
Kabinet geeft goedkeuring aan ©ene ver-
eeniging met een zedeloos doel.
De Christelijke leer verplicht de ouders,
aan hunne kinderen eene christelijke
opvoeding te geven.
De Nederlandsche wetgeving gaf ons,
onder liberaal régime, eene n e u t r a 1 e
school, waaraan de meest ongelooviga
onderwijzer kan verbonden blijven, om
kinderen van christelijke ouders te onder
wijzen.
De christelijke leer vordert, dat het ge
loof ongehinderd aan de heidenen mag
gepredikt worden.
En de Nederlandsche Staat weigert op
menige plaats in onze Oost-Indische be
zittingen de toelating van. missionarissen,
hoewel de Mahomedanen ongehinderd pro
paganda mogen maken voor hunne leer.
Dit zijn slechts enkele grepen uit het
geen ons het liberale beheer beeft ge
bracht.
In den dood van den goddeloozen spotter
Voltaire vinden wij een vreeselijk voorbeeld
hoe God het verstooten zijner genade wreekt..
Voltaire was het hoofd der goddeloozen,
die in de 18e eeuw door allerverderfelijkste
geschriften geloof en godsdienst in Frank
rijk trachtten uit te roeien.
Door een opmerkelijke samenloop van
omstandigheden werd hij op het ziekbed
neergeworpen juist op den tijd, waarop, naar
hij eertijds gezwetst had, het Atheïsme (de
Godloochening) over het geloof zou zege
vieren.
Immers den 25en Februari 1758 schreef
hij aan zijn vriend d'Alembert„Over
twintig jaren zal God „speel
goed" z ij n". Welnu op den 25en Fe
bruari 1778, dus juist 20 jaren later, kreeg
hij een bloedspuwing, die langzaam aan zijn
dood na zich sleepte.
De hevigheid zijner ziekte deed hem, uit
schrik en angst, zij n ongeloof verloochenen.
Hij zond om den eerw. heer Gauthier, een
dier heilige priesters, welke hij eertijds,
zonder genade, aan het priestermoordend
gouvernement had verraden. Aan dezen
abbé Gauthier beleed Voltaire zijne mis
daden en stelde in diens handen een open
lijke herroeping zijner vroegere meeningen
en geschriften, opdat alzoo de gegeven erger
nis konde hersteld warden.
Toen het na zijn „bekeering scheen,
dat hij de aarde nog niet zou hoeven te
verlaten, liet hij al gauw blijken, dat zijne
terugtrekking slechts uit vreeze geweest was.
Maar toen nu de dood toch spoediger kwam
dan hij verwachtte, grepen de hevigste
angsten hem opnieuw aan. Hij bad en
smeekte Andermaal om een priester, maar
zijn .vrienden" beletten dezes komst.
Voltaire verviel toen tot de vreeselijkste
wanhoop. „Ik ben verlaten door God en door
de menschen", gilde hij. De wanhoop maak
te hem in zijn laatste oogenblikken zóó
verschrikkelijk, dat zijn geneesheer Dr.
Tronchin, later zeide„ik wenschte, dat
alwie door Voltaire's werken zijn verleid,
getuigen waren geweest van zijn dood 't is
onmogelijk, dat ze niet ontroerd zouden ge
worden zijn bij zulk een schouwspel".
Op den avond van zijn dood kwam de
eerw. heer Gauthier nog aangesneld, maar
Voltaire was niet bij kennis. Na eenigen
tijd ging de abbé heen en zou 's anderen
daags terugkamen, 't Hoefde niet meer. Eer
het s anderendaags was, had God den
spotter opgeroepen
Den 30en Mei, 's avonds om elf uur trad
Voltaire zijne eeuwigheid binnen.
Onbillijk.
De Middel'burgsche C r t. had
cnlaivgs een opmerking gemaakt welke
door de Goesch© Crt. is overgeno
men naar aanleiding van het feit, dat
bij de bespreking van het voorstel van
Ged. Skaten om, afwijzend te beschikken,
op het verzoek voor ©en vie|el©ods te
Kortgene, d© afgevaardigde voor Goes
de heer M. Noord ij k e afwezig was.
Daaraan werden ©enig© stekelige op
merkingen vastgeknoopt.
De heer N o o. r d ij k e nu geeft d© voe
gende opheldering
„De redenen van mijn© afwezigheid
in de Statenvergadering van 11. Vrij
dag, tijdens de behandeling van het
voorstel van Gedeputeerde Staten tot
afwijzing va,n een verzoek van het
Bestuur der afdeeling Noord-Beveland
van de „Maatschappij tot bevorde
ring van landbouw en veeteelt iu Zee
land" om aan den Provincialen stei
ger te Kortgene eene veeloods te
bouwen, zijn van dien aard, dat het
niet aangaat die in het openbaar
mede te deelen.
Aan belangstellenden wil ik dien
aangaande mondeling vertrouwelijk©
inlichtingen verstrekken".
Er waren, volgens het schrijven va,n
dit lid der" Provinciale Staten, wiel degel-
lijk goede nettenen voor zijn afwezigheid.
Zonder echter naar nedenjBn, of wat ook,
inlichtingen te hebben ingewonnen, wordt
ai 11 één op het feit van afwezigheid in
do Midd. Crt. tegen den beer Noor-
dij ke geïnsinueerd.
Dat achten wij- niet billijk.
En we vragen ons af, of hetzelfde zou
zijn geschied tegenover een vrijzinnig
Statenlid.
Of kunnen die nooit afwtezig zijn?
Ontoerekenbaar.
Men kent die klacht, die vooral bij de
leerzame historie van Frans Rosier nogal
eens gehoord werd, dat voor allerlei schar
vuiten en booswichten tegenwoordig ontoe
rekenbaarheid wordt gepleit, en de rech
ter deze ontoerekenbaarverklaring maar
al te dikwijls aanneemt.
Nu is de Minister van Justitie bezig de
laatste hand te leggen aan ©en herziening
van het Eerst© Bock va,n het Wetboek
van Strafrecht, en daarover zegt de Mi
nister in de Memorie van Antwoord:
Inderdaad ligt het in zijn bedoeling
onder meer ook art. 37 van dat Wet
boek een door hem urgent geachte wij
ziging te doen ondergaan, zeer b»paal(-
delijk mede met het doel, de mogelijk
heid van strafoplegging aan abnorma,-
len van geest, die zich aan strafbare
feiten schuldig maken, op ruime
schaal uit te breiden en te beletten,
dat het zoodanige personen kan ge
lukken, zich herhaaldelijk op grond
van hun geestestoestand aan de ver
diende straf en tevens aan de (even
tueel te hunnen opzichte noodzakelijk
te achten maatregelen van verpleging
1 of toezicht te onttrekken.
Artikel 37 luidt:
Niet strafbaar is hij die een feit .be
gaat dat hem wegens de gebrekkig© ont
wikkeling of ziekelijk© storing zijner ver
standelijke vermogens niet kan worden
toegerekend.
Bfijkt dat het begane feit hem wegens
do gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke
storing zijner verstandelijke vermogens
niet kan worden toegerekend, dan kan
de rechter gelasten, dat hij in een krank
zinnigengesticht worde geplaatst gedu
rende een proeftijd, den termijn van eeiq
jaar niet te boven gaand©.
De inktwerper.
De beruchte inktwerper te Amsterdam
is weder bij het 7e regemint ingedeeld,
blijkt dus geheel van zijn ontoe
rekenbaarheid genezen te zijn.
Dat is wel spoedig I
Zoo'n individu wordt een tijd in obser
vatie genomen, dan ontoerekenbaar ver
klaard en vervolgens na heel korten tijd
weer aan de maatschappij teruggegeven.
De tijd tusschen ontoerekenbaarheid en
toerekenbaarheid is hier wel opvallend
kort.
Goed maar, dat de minister van Justitie
ten deze het strafwetboek wil herzien.
Goes. Met 1 Dec. a.s. overgeplaatst naar
Roozendaal heer J. W. A. Manders,
klerk-tel. bij de Mij. tot exploitatie van
S.S., en in diens plaats benoemd de heer
L. van Midden in gelijke betrekking té
Zwolle.
Gisterenavond vergaderde bel Comité
tot viering van het Pansfeest. De function
tier leden werden als volgt verdeeld. De
Zeerfaerw. heer J. M. J. Baede, eare-voor-
zitter; de heer Mr. J. Stiegar, voorzitter;
da heer J. H. Rhoen, secretaris; de
Welieerw. heer J. Nagel, 2e secretaris; de
heer1 Jos. Witkam, penningmeester; en de
heer W. J. M. Bitber, 2e penningmeester.
In de vergadering werd definitief vast
gesteld op welke wijze het Pausfeest zal
gevierd worden.
Als no. 1 op het feestprogramma werd
gesteld een extra-bedeeling aan alle
armen dezer parochie; dezie bedeeling zou
zoo. mini en royaal mogelijk moeten ge
schieden, opdat de bedeeling niet alleen!
een 'leniging vap den nood zij, maar- wer
kelijk een feestelijke stemming moet bren
gen in de huizen der armen. Voor de
bedoeling is dan ook veel geld noodig
en zal daarom bij de gegoeden een (offertje
worden gevraagd. Maandag zal reeds be
gonnen worden met het inzamelen der
gelideW, De opb.engst dezer collecte wordt
uitsluitend voor de bedoeling gebruikt en
niet voor de feestelijkheden.
De feestelijkheden zullen bestaan in drie
feestavonden en wel op 28, 29 en 30 Dcc,
Op den feestavond van 28 Dec. zullen alle
bedeelden gratis toegang hebben en zal
deze uitvoering niet voor anderen toe
gankelijk zijn. Op 29 December uitsluitend
voor Katholieken en op 30 December voor
het publiek.
De feestelijkheden zullen plaats hebben
in de voor dit doel versierde zaal van dei
sociëteit V. 0. V. en zullen bestaan uit:
lo een feestrede, 2o. ©enige nummers door
het zangkoor „Cecilië", versterkt met
vreemd© krachten en solisten, en 3o. een
töoncelstuk, getiteld: „De Pauselijke
Zouaaf'.
Dinsdagavond Ss de entree f 1 en f 0.50.
Woensdag: f0.75 en fO.50.
Er bestaat dan gelegenheid tol plaats
bespreken.
Feestprogramma's en tekstboekjes zul
len verkrijgbaar zijn.
Men deelt ons mede: Door de Maat
schappij tot Exploitatie van Staatsspoor
wegen is een circulaire uitgevaardigd,
welke aan al haar personeel verbiedt (om
op de gronden welke hun ter verbouwing,
zijn toegewezen) suikerbieten te verbou
wen. Dat dit vooral voor het mindere
personeel ©en schadepost zal zijn, behoeft
goen betoog.
Wat de oorzaak van dezen maatregel is,
wordt niet gemeld.
Woensdagavond zal er ontwikkelings
avond zijn. Als spreker treedt op de
Weleerw. heer Th. Stam, kapelaan te Mid
delburg.
Toen de landbouwer J. v. d. P.
Woensdagmorgen in den stal kwam om
zijn vee te voederen, bemerkte hij dat
zijn paard zich zoodanig tusschen den
voederbak en den muur beklemd had, dat
hot beest er niet van tusschen te krijgeni
was. Na vele vergeefsche pogingen moest
het afgemaakt worden. Het vleesch werd;
voor de consumptie afgekeurd.
Gisterenavond had de wisselwachter
M. bij de S. S. alhier, het ongeluk bij het
laden van blokken lood, er een van on
geveer 30 kito op zijn voet te krijgen.
Direct werd geneeskundige hulp inge
roepen.
Middelburg. Tot leden van de Kamer
van Koophandel werden heden herkozen
de heeren W. J. Sprenger, H. Boasson,
A. A. Mes, C. Boiudewijnse, C. M. Ghij-
sen en M. P. van der Harst.
De afdeeling Middelburg van den
Nederland?chen Kinderbond hield heden
middag haar jaarvergadering. Uit de reke
ning blijkt dat er waarschijnlijk een ba
tig saldo van p.ml. f40 in kas zal blijven.
Door sterfgeval en vertrek verloor de af
deeling enkele leden.
Medegedeeld werd dat mej. de Kan de
afdeeling op de wintervergadering van den
Bond te Utrecht zal vertegenwoordigen.
Met het oog op de financiën zal dezen
winter geen avondfeest worden gehouden,
maar wel zal een St. Nicolaasfeest. voor
de kinderen worden gegeven in het lokaal
van d© afdeeling.
Tot bestuursleden werden herkozen
freule E. des Tombe, presidente en mevr.
van Adrichem BoogaertHeijse.
In de „Kampioen" wordt hulde ge
bracht aan verschillende personen, die
medewerking hebben verteend aan de in
den afgeloopen zomer te Haarlem gehou
den Bondsfeesten van den Alg. Nel. Wi.el-
rijdersbond te doen slagen. De redactie
schrijft o-. a.
Dit komt stellig ook toe aan hen, die
zich zoo enorm veel moeite gegeven heb
ben voor de deelneming der afleeling IV
(Zeeland) in den grooten optocht.
Wij waren dezer dagen in de gelegenheid
de afrekening daarvan te zien en hebben
•ons verbaasd over de algemeen© deelne
ming, waardoor het mogelijk is geworden,
dat Zeeland zoo schitterend vertegen
woordigd was. Bijzonderheden hieromtrent
mede te doelen, zo.u zeker in strijd zijn
met de bedoeling der gevers; het zij ge
noeg te vermelden, dat aan groote en
kleine bijdragen niet minder dan f 483.55
is bijeengebracht.
Vlissingen. Bij de gister alhier gehou
den verkiezingen voor vier leden van dq
Kamer van Koophandel en Fabrieken
werden herkozen de aftredende leden, dei
heeren Jos van Kaalte miet 84, A. 'E.
Dudok van Heel met 82, A. H. Polak
met 84 en J. GL vjan Niftrik mlot 68 stem
men. Verdjer werden nog uitgebracht op
de heeren F. Mans© 10, F. van der Meert
7, H. J. van der Meer 2 en pp andere
personen 1 stem.
Van de 152 kiezers brachten er 88 gel)
dige stemmen uit.
Gisternacht, omstreeks 1 uur, is nabij1
Schouwenbank-lichtschip de steep van den
Vlissingschen loodsschoener No. 15, schip
per J. Meijnderts, toen deze naar een
stoomschip voer, om dit van een loods
te voorzien, kort na het verlaten van het
loodsvaartuig,. door een vrij hooge doch
korte, zee omgeworpen, waardoor de op
varenden allen te water geraakten, oen
zelfs onder die boot. Hij wist zich ech
ter er spoedig ondier uit. te werken. Met
vereend© krachten werd de boot omge
werkt en kwamen zij er weder alten in.
Op het loodsvaartuig werd gelukkig het
hulpgeroep vernomen; onmiddellijk werd
do reddingboei met Holmes-reddinglicht
overboord geworpen, de andere sloep ge
streken, en had men het geluk doo-r ham-
dig manoeuvreeren, allen aan boord te
krijgen. De stoep is in de duisternis ver
loren geraakt. De loodsschoener is direct
naar Vlissingen teruggekeerd, en de vier;
opvarenden, zijnde de zeeloods J. F. C.
Baart, de loodskweekeling der le klasse
J. L. van Hoeke, de loodskweekeling der
2e. klasse W. Rijkeboer en de matroos
J. But, onder geneeskundige behandeling
gesteld. Zij allen maken het best; echter
is eenige rust noodig.
Op d© werf „de Schelde" had gister
avond weer een ongeluk plaats. De werk-
mau M. moest door het inademen van
gassen in bewusteloozen toestand naar het
gasthuis vervoerd woorden.
Woensdag werd het Pausfeest te
dezer stede op waardige wijze besloten.
Het whs nu ©on feestdag voor de armen
en voor de kinderen, 's Morgens te 9 uur
werd in het R. K. weeshuis, aan de R. K.
armen een flinke bedeeling verstrekt, om
dat ook zij zich dien dag van harte zou
den kunnen verheugen op het jubelfeest
Van den Paus.
Op den bepaalden tijd was de groote
zaal van het Concertgebouw op de Rom-
melka.de gevuld met kinderen, des mor
gens de jonge kinderen, des middags de
ou.dere kinderen om hun feest te vie
ren. Weken lang hadden zij1 zich reedsi
voorbereid, dagen lang hadden hunne
kinderhartjes vol verwachting geklopt en
's nachts hadden zij gedroomd over al het
noegen dat hun wachtte. Hunne, verwach
ting is niet teleurgesteld, zij hebben vroo-
l'ijk feest gevierd. Daartoe heeft in geen'
geringe mate het duo- NolliesSchramade
van Rotterdam medegewerkt. Met alle
nummers van hun programma hadden
zij succes.
Krabbendijke. De springvloed van
Woensdagmorgen is, dank zij den omgeloo-
pen wind, nog al wel afgeloopen. Er is
niet veel water geweest, wat gelukkig is,
vooral mot het oog op de dijken van
den Oost- en Stroodorpepolder, waaraan
men krachtig werkt, om de gaten, welke
er j.l. Maandag ingeslagen zijn, weder
te herstellen.
Vreemd moge het schijnen, dat altoos
wanneer er een flink getij water komt, de
dijk van den Oostpolder gehavend wordt,
zoodat de menschen in 't algemeen zeg
gen: het is een slecht eindje dijk, ja dein
een of anderen keer zal de Oostpolder nog
wel eens onderloopen.
Zou het zijn oorzaak soms hierin kun
nen vinden dat er aan dat gedeelte van
dien dijk geen onderberm ligt en er ook
geen pannen of steenglooiïng is?
Heinkenszand. In deze gemeente zijn de
sterfgevallen in de tw.ee laatste weken bui
tengewoon, De vorige week werden twee
manspersonen ten grave gebracht, terwijl
gisteren (Donderdag) nog vier lijken bo
ven aarde stonden.
Baarland. De candidaat der anti-rev.
Kiesvereeniging, de heer J. de Jonge
(R. K.), is bij enkele candidaatsteliing ge
kozen tot lid van den gemeenteraad.
Terneuzen. Het Belgische stoomschip
„Ganda", dat van Riga met hout alhier
is aangekomen, met bestemming naar
Gent, heeft door den storm een gedeelte
van den deklast verloren ©n bovendien
schade opgeloopen aan de reeling en ver
schansing.
In den nacht van Zondag op Maandag
dacht de equipage meermalen, dat bel
schip zou verloren gaan. Het schip kon
niet varen en bleef bijgedraaid liggen.
Op de hofstede van den landbouwer
J. van Cadsand, in den Vogelschorepolder,
onder Neuzen, kwam de 21-jarige
dienstbode D. S. Nederhof, Dinsdag met
hare kleederen in aanraking met de koppe
ling van de drijfstang eener dorschma-
chine, die daarmede ronddraaiden, waar
door zij achterover werd geworpen en'
met het hoofd op een steen terecht kwam.
Zij bleef met een wond aan het hoofd
bewusteloos liggen. In de woning gebracht,
overleed zij vóór geneeskundige hulp aan
wezig was.
Stroopen. In de „Ned. Jager" wordt
er op gewezen dat onlangs in Zeeland
een openbare verkooping werd aangekon
digd van geweren, van stroopeTS afkom
stig. De redactie van dat blad komt hier
tegen op; door het openbaar verkoo-
pen van die geweren werkt de justitie het
stroopen in de hand, in plaats van het
tegen te werken.
De redactie meent dat, zoo de noodige
gegevens worden verzameld, bet hoofd
bestuur van den Ned. Jagersbomd onge
twijfeld bereid zal worden gevonden stap
pen te doen hij de bevoegde overheid,
teneinde te bewerkstelligen, dat een an
dere bestemming aan verbeurd verklaarde
stroopersgeweren gegeven wordt.
Naar uit B o. u c h a u t e aan de „Gazette
van Gent" wordt gemeld, is met den Vloed
van Maandagmiddag de dijk om den Isa-
bellapolder zoo erg bedreigd geworden,
dat ©r groot gevaar voor algemeen© door
braak bestond. Het water sloeg over dent
dijkde menschen vluchtten met huisraad|
en beesten naar de hoogte. Een gat, dat
in den dijk geslagen werd, kon gedeeltelijk
gestopt worden. Hiet is dezelfde dijk die
den 12den Maart 1906 doorbrak, en toen
kort daarna bezocht werd door de Ko
ningin en prins Hendrik.
Naar wij echter vernamen, is d© schadel
slechts gering en zal zij met een f 200 her
steld kunnen worden. Zij is aangebracht
aan den dijk, die om het in 1906 geslagenl
gat is gelegd. De vrees voor doorbraak
was blijkbaar overdreven.
Toen er leenig© jaren geleden, omstreeks
1905, sprak© was om het kanaal van N le.'u-
zon op Gent te vergrooten door het
hier en daar te verhreéden, elders boch-
