Het geheim van Gabriel.
No. 140
Donderdag 26 November 1908.
Vierde Jaargang.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-JTOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
De Vrijzinnigen onderling.
FEUILLETON.
Uit den Goeschen Raad.
BUITENLAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten £0.95
Afzonderlijke nummers k contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Bureau LANGE VORSTSTRAAT. GOES.
Advertentiën van 15 regels 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, k contant.
Reclameberichten 25 Gt p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Het jongste Kamerdebat heeft bereids
glashelder doen zien, dat bij de komende
verkiezingscampagne negatieve leu
zen als: anti-clericalisme, anti-these en
an ti-Kuypergezindheid opgeld zullen
doen.
'tls alles anti en nog eens anti.
Verdeeld als zij zijn in eigen boezem,
kunnen de verschillende vrijzinnige par
tijen dan ook gezamenlijk bezwaarlijk een
positieve leuze heffen.
Vandaar dat voor die paltijen we
wezen er reeds op het een buitenkansje
was, dat in de Memorie van Antwoord
het ministerie-Heemskerk zich homogeen
verklaarde met het vroegere Christelijk
Ministerie-Kuyper.
In 1905 hadden althans de linksche
partjjen nog een basis van samenwerking.
Daar had Borgesius voor gezorgd.
Had deze staatsman die door 'froe 1-
s t r a niet ten onrechte: eens „een. poli
tiek avonturier" is genoemd, naar Roo-d-
huizen's uitspraak, niet uitgevonden:
„de schoonste uitvinding onzer eeuw"?:
het blanco-artikel, dat d® vrijzin
nigen onder èèn hoedje moest vangen.
Toch heeft nadien de beer Borgesius
en de partij, tot welke hij behoort, zijn
vroegere beginselen omtrent kiesrecht
overboord geworpen, om zich uit te spre
ken voor algemeen kiesrecht, waardoor
de Liberale Unie-leden verworden zijn tot
Vrijzinnig-democraten.
Voor de verkiezingen van 1909 hebben
de vrijzinnigen geen vereenigingsleuze
zij staan hopeloos verdeeld.
En het is het blad, waaraan Borge
sius verbonden is, het orgaan der Libe
rale Unie, de Vaderlander zelf, die
dit constateert.
Dit blad constateert, dat de coalitie
muurvast staat, en dat de linksche con
centratie daartegenover geen veroenigings-
leus heeft, die iets vermag.
Eendracht was er al reeds niet in 1905,
toen de strijd ging „tegen de JKuyper-
ellende",
De schrijver klaagt dan over de verne
derende positie, waarin de Vrijzinnigheid
zich bevindt: meerderheid in de Tweede
Kamer is zij onmachtig tot regeeren, moet
ze wel een rec-htsch Kabinet duiden.
Maar met klagen alleen, dat voelt de
redactie wel, komt. zij er niet.
Er moet verandering komen. Eén groote
liberale partij gaat niet meer, dat zou
tot beginselverloochening leiden, en daar
aan doen vrijzinnigen natuurlijk niet.
Maar men kan het tot een compromis,
tot een overeenkomst zien te leiden, en
daaraan moeten, zegt de schrijver, vooral
de Vrij-libexalen denken:
„Zeker zou dit alles oneindig ver
gemakkelijkt worden, als de vrij-übe-
ralen zich wilden vereenigen met den
eisch van Algemeen Kiesrecht, zon
der als voorwaarde daarvoor te stel
len het amendementrecht voor de
Eerste Kamer, wat niet alleen de be-
teekenis van die hervorming zou a,n-
nulleeren, maar tevens onze logge
staatsmachine een nieuwen rem
schoen zou aandoen. O, vrij-liberalen,
ziet Thorbecke aan, en bekeert u in
zake Algemeen Kiesrecht.
(Door ons vrij bewerkt naar het Engelscli).
„Stervend» 1" Er was geen droefheid in
den toon, waarin Frangois dat woord her
haalde.
„Heeft hij vannacht veel geleden, heeft
hij jjlende woorden gesproken? Hij maal
de den laatstien tijd zoowat".
„Hij was zeer onrustig en spiak over
waarschuwende geesten, hij meende aller
lei dingen to hoornen en te zien en dacht
ook vast dat gij en Pierre... „Gabriël'",
gilde zij eensklaps, haar' verhaal afbre
kend, „zie eens naar het gezicht van uw
grootvader, hij komt weer bij
Op dat oogenblik richtte Frangois het
hoofd van zjjn vader op, om hem beter
te kunnen zien. Een akelige stuiptrekking
kwam op het vaalbleeke gelaat. Frangois
huiverde toen hij het zag, en liep gauw
van het bed af, -en toen trad Gabriel weer
Want, als er geen eensgezindheid
kioint, ziet het er op den duur treu
rig uit".
Dat alles is voor de vrijzinnigen minder
opwekkend.
Maar toch is alles voor hen nog niet
verloren.
Indien de heeren maar flink op den anti-
clericalen hoorn blazen, hebben ze nog
'n kansje.
Neutrale en Katholieke Spoor-Veree-
niging.
Onlangs hebben de verkiezingen plaats
gehad voor de vertegenwoordigers van de
verschillende groepen van het spoorweg
personeel.
Door de socialistische Nederland
se he Ver eeni ging was propaganda
gemaakt .op groote schaalbijna geen
plaats van eenige beteekenis, of door deze
vereeniging waren vergaderingen belegd
met twee tot drie sprekers.
Nu de verkiezingen zijn afgeloopen, kan
men bet resultaat overzien.
De Nederl. Vereeniging zag in
1905 van hare candidaten gekozen 55;
thans 73, ©ene vermeerdering van. 18 le
den; gerekend per 100 eene vermeerde
ring van 33.
De Christelijke Vereenigin-
gen hadden in 1905 34 gekozenen in de
Groepsvertegenwoordigingthans 54, een
vermeerdering van 20 leden. Gerekend per
100 eene vermeerdering, van 58.
Percentsgewijze is dus de winst der
christelijke Vereenigingen heel wat hon
ger geweest dan die der Nederl. Vereeni
ging-
Dit geeft goede hoop voor de toekomst.
Nog een paar zulke verkiezingen, en de
christelijke vereenigingen staain even sterk
als de neutraal-socialistische.
Het Orgaan der R. K. Vereeniging Het
Reqhte Spoor zegt met den uitslag
stillekems tevreden te zijn, maar meer te
hebben verwacht.
In weerwil van dien „Toondag", die ook
voor Raadsleden-zakenmannen, zjjn drukte
meebrengt, was gisteravond bet Raads-
coilege goed vertegenwoordigd. Alleen ont
braken de hieeren van der Leeuw en
van de Ven.
De agenda zou, naar- de algemeene mee-
ning, wel in vijf minuten worden afgehan
deld. De zitting evenwel duurde wat lan
ger: er waren, eenige punten, die aan
leiding gaven tot deba.t.
De heer Dekker had aanmerking o-p
een. post van f 115, zijnde het drukloon
voor de kiezerslijsten, van welke er 40
gedrukt worden. Vijf of zes van die lijsten
waren, naar zjjn oordeel, voldoende. Daar
om vroeg hij, of die post niet kon worden
verminderd. Wij ook oordeelen dezen post
veel te hoo-g. Laten we zeggen, da.t er
een twaalf-, een vijftiental lijsten noodig
zijn, dan meenen wij, dat 115 Nederland-
sche guldens ©en te hoog bedrag aan druk
loon vormen. Het argument, dat ander
drukwerk goedkoop geleverd wordt, doet
hieraan weinig af. De Raad moet het con
tract met den drukker da,n meer preci-
op zijn grootvader toe, en goot een teugje
brandewijn, dat nog in de flesch was
overgebleven, in zijn grootvaders keel.
De uitwerking was «ogenblikkelijk. De
oude man sloeg zijn oogan op, keek het
vertrek rond, en daarna strak naar Fran
cois. De toestand was vreeselijk, maar
Gabriël had de tegenwoordigheid van geest
om Perrine in te fluisteren, dat zij naar
de slaapkamer terug moest gaan; „wij
hebben misschien iets te bespreken, dat
gij liever niet hooren moet", zeide hij,.
„Gabriël, uw grootvader- beeft van de
kou, help mij hem met, bed en al voor-
het vuur dragen", riep Francais.
„Neen, neen, laa.t hij mij niet aanra
ken", kreunde de o-ude man. „Laat hij
mij niet aankijken, en laat hem niet bij
mij ko-men, Gabriël. Is het zijn geest, of
is hij het zelf?"
Terwijl Gabriël antwoordde, werd er op
de deur geklopt. Zijn vader deed open,
het waren, eenige menscben, uit .het nar
burige dorp, die kwamen vragen of de
visscher en zjjn zoon behouden waren
thuis gekomen.
Zonder de rnenschen te verzoeken bin-
seeren.
Van een zekeren meneer J. C. van
Leeuwen te Hilversum was een verzoek
ingekomen om concessie tot den aanleg
van een drinkwaterleiding.
Adressant deelt mede, dat hij, gerug
steund door een kapitaalkrachtig consor
tium en ©en slaf van zeer bekwame inge
nieurs, in staat is, drie maanden, nada,L
hem concessie zal zijn verleend, over te
leggen ©en volledig plan van werkzaam
heden.
Gevraagd wordt de concessie te vörfee-
nen voor een tijdperk van <S<I jaar, met
recht van naasting voor de gemeente.
Als er geen bezwaar tegen de concessie-
verleening mocht bestaan, dan is adressant
bereid met bet gemeentebestuur de nadere
voorwaarden te bepalen.
Burg. en Weth. adviseeren om dat adres
in. hun handen te stellen met de opdracht
nadere gegevens in te winnen betreffende
de plannen van adressant, teneinde daarna
den Raad van advies te- dienen.
Naar aanleiding van dit punt stelde de
heer D e k k r de vraag, of 't niet mogelijk
zijn zou, dat het gemeentebestuur van
Goes zich in verbinding stellen zou met
dat van Zier ik zee, in welke plaats
ook plannen bestaan voor den aanleg eenier
drinkwaterleiding, ien om aldus te ko-men
tot een gezamenlijke drinkwa,-
t er 1 ei d i n g.
Over de al- of niet mogelijkheid ©ener
gezamenlijke leiding wemschte de heer
Dekker advies van een deskundige.
Nu zijn wij in deze geen deskundigen.
Maar, hoe ter wleïeld het mogelijk is, dat
met één watertoren waarvan dhr.
Dekker sprak bet mogelijk zou kun
nen zij'n, dat èn Go-es èn Zierikzee (een
(drinkwaterleiding rijk worden, gaat ons
leekenverstand te- boven.
Het zou een zegen zijn, indien Goes,
wat het drinkwater betreft, niet meer af
hankelijk behoefde te zijn van de hoeveel
heid vallende regen.
Maar eigenaardige bezwaren als van
bodemgesteldheid doen zich hier gelden.
En om het drinkwater piea- leiding van
Walcheren of van Bergen op Zoom hier
in te voeren, is wiel" ietwat kostbaar. In
dien ©en waterleiding voor Goes inder
daad behoefte zou, blijken, dan zou o. i.
d© weg zijn om bet diasinfectie-systeem
te volgen, zooals dit bv. te Rotterdam
wordt toegepast. De bewoners dezer groote
handelsstad drinken... Maaswater,
■dat natuurlijk gezuiverd ©n gedesinfec
teerd is, maar met dat al toch Maaswater
blijft..
£n wanneer -dit systeem ook niet opgaat,
laten we ons dan maar houden aan het
water, dat op Gods akker valt.
Intusschen zullen B. ©n W. eens hoo-iien,
wal de heer van Leeuwen wel te zeggen
hoeft. Mien kan nooit weten 1
D© heer Donner had ©en o-pmeffking
va-n redaetionealen aard. In ©en of andere
verordening den gemieiente-see'retaris be
treffend, staat o-, a. te- lezen: „de secre
taris zorgt onder oppertoezicht van den
burgemeester voor die bureau-behoeften".
Da,t „oppertoezicht" vond men hier wel
wat mal. Wel, merkte wethouder Hamer
ter snede op, laat dat „o-ppertje" dan weg
en klaar is Koes. En zoo- zal in den ver
volg© de secretaris voor de bureau-behoef
ten zorgen, niet onder het oppertoezicht,
non te komen, antwoordde Francois kort
en wrevelig, op de verschillende vragen,
welke hem gedaan werden.
Terwijl Francois met de menschen
sprak, hoorde Gabriël zijn grootvader
mompelen: „Van nacht... Gabriël, hoe
is het van nacht gegaan? Wat heb ik
dezen nacht gepraat? Heb ik niet ge
zegd, -dat uw vader verdronken was? Het
was dwaze praat dat te zeggen, als hij
een poos later gezond en wel binnen
ko-mtl Maar dat was het niet, ik ben zoo
zwak in mijn hoofd, en kan, mij- weinig
herinneren. Wat was het ook weer, Ga
briël. Heb ik over iets vreeselijks gepraat?
Beeft gij daarom zoo Ik heb immers niets
vreeselijks verteld Een misdaad Bloed
Ik weet niets van bloed of misdaden af,
ik h©b erge ijlkoorts gehad, om zóó te
praten. Die „Koopmanstafel" is niets
anders dan een hoop oude steemsnl Ik
moet licht in het hoofd geweest zijn, door
dien storm, en mijn bezorgdheid voor uw
vader. Denk niet meer om dien onzin,
Gabriël, ik ben nu veel beter. Wij zullen
er nog oons hartelijk om lachen, om den
armen ouden grootvader, die onzin praatte
o- neen, maar onder bet. toezicht van den
burgemeester. De Raad was voldaan. Bur
gemeester en secretaris dito-.
Bij de rondvraag nam, de beer Dekker
het woord, om twee wenscben uit te spre
ken. De twee-de wensch hield in de ver
betering van een gedeelte straat we kun
nen alzoo verder gaan maar d© eerst©
.wensch was va,n meer belang.
Het was dezelfde wensch, die nog dezer
dagen een inzender in ons blad uitte, d©
wensch nl. om beter gaslicht.
Bijna overal, betoogd© de heer Dek
ker is bet gaslicht slecht, algemeen wordt
er over geklaagd. En die spreker over
dreef niiet. Wijl zeggen miet hem, dat de
wijze, waarop de gemeente-gasfabriek de
gas-bétalende gemeentenaren van gas voor
ziet allerdroevigst is.
Zeker, het kan 'm wel eens liggen
de, heer Temperman vertelde het zoo
aandoenlijk juist aan slechte gloei
kousjes en aan stof in de branders, hoe
is 't mogelijk, niet waar? Maar ook zon
der deze gebrekkigheden, die de eerste
huismoeder de beste weet te verhelpen,
is het ge-bllekien, dat het gaslicht slecht,
was.
Te nauwe buizen, zei wethouder v. d.
Bout. Goedte nauwe buizen zijn er
voor om wijder en breeder gemaakt te
worden.
De hoer Dekker wienschte in deze- zaak
een iernstig onderzo©,k. Wjj! miet hem. Intus
schen zullen we eens zien, wat er vap,
komt.
Vervolgens kwam de heer Do nnet
aan het woord, over de „toondagen". Hij
opperde de vraag, of al dat amusement
op de Markt er au eigenlijk was o-m de
bron der gemeente-inkomsten te vermeer
deren dan wel om het volk de gelegenheid
t© verschaffen voor amusement. Die in
komsten zijn betrekkelijk gering: f385, en
amusement beeft men in dezen tijd te
over.
De heer Dooier gaf B. en W, In
overweging niet meer aan alle aanvragen
voor plaatsing te voldoen, anders wórdt
het ©en formieele najaarskermis. Ook de
Marktbewoners hebben er last van, die 4
weken lang op dien „rommel" moe-ten
kijken. Daartegen betoogd© de Burge
meester, da.t B. en W. aan de hand
der bestaande verordening niet anders
kunnen handelen. Dit laatste betwijfelen
wij. Nergens toch staat in die verorde
ning, d.at B. en W. alle aanvragen hebben
to© te staan. Maar, betoogd» de heer
Donner, anders zal het tijd worden, dat
d© Raad die verordening 'eens gaat her
zien. De lieden van den houten Tem
perman bepleitten het toelaten van zoo
veel mogelijk „amusement", op grond van
voordeel voor de gemeente.
Maar de menschian komen toch, zei de
heer Donner, zonder dien kermisrom
mel; of er één tent, of 10 kramen staan,
dat blijft hetzelfde.
Enfin, B. ©n W. zullen die zaak in over
weging nemen.
Ten slotte richtte de beer Temper
man. tot onzen burgemeester de verma,-
ning waarbij1 de heer R i s c h zich aan
sloot om in den vervolge wat voor
zichtiger te zijn met het geven van zijn
handteekening op inteekienlijsten. Zoo had
nu de burgemeester zijn handteekening ge
zet op ©en intoekenlijst voor een kinder-
van bloed en misdaad. Och ja, ik wist
niet wat ik zeide, waarom lacht ge. nu
niet.
Eensklaps zweeg de oude man, en gaf
een schreeuw van angst en pijn, hij hui
verde, haalde nog eens of tweemaal zwaar
adem en lag toen geheel stil.
Was zijn grootvader nu toch plotseling
gestorven? Gabriël keek om, zag dat de
voordeur gesloten was, en dat zijn vader
er tegen aan stond. Hoe lang hij zoo,
gestaan had, en wat hij gehoord had,,
kon Gabriël. niet gissen, doch er lag een
uitdrukking van achterdocht op het nor-
sche gelaat, toen hij van den dood© naar
zijn zoon keek, die Gabriël deed huiveren,
en de -eerste vraag, 'die hij deel, toen,
hjj weer bij het ledikant kwam, had -een
vreeselijke beteekenis.
„Waaiv heeft uw grootvader van nacht
over gesproken?" vroeg hij.
Gabriël antwoordde niet. Alles wat hij
gehooid en gezien had, en de afschuwe
lijkheden, die nog komen moesten, hadden
zijn geest verstompt. Hij voelde, dat een
last op zijn hart drukte, terwijl al zijn
vermogens, lichamelijk en verstandelijk,
voorstelling door dhr. Klein. Daardoor
waren meerdelren van; die wijis gebracht,
die anders niet zouden geteekend heb
ben. De burgemeester beloofde beterschap.
Argus.
FRAAKBIJK.
Een daad-van-Eerherstel.
In alle kerken van Frankrijk, in alle
steden -en dorpen en gehuchten heeft een
indrukwekkende plechtigheid plaats ge
had. Met toestemming, of liever op het
initiatief van den H. Vader zelf, werd
overal een plechtige Requiem-Mis opge
dragen tot intentie van de zielen der over
ledenen, die tengevolge van de berucht©
wet van Br tend beroofd waren van de
djoor of voor hen ingestelde fundaties-....
Het moet een treffende ceremonie ge
weest zijn, waaraan duizenden en duizen
den Katholieken met een roerend-innige
godsvrucht deelnamen. „Een rouwmis,
zooals Pierre Ermite in ©en gloeiend arti
kel in de „Crojx" z.egt, waarvoor de Paus
alle liturgische hinderpalen had opgehe
ven, „een rouwmis op een Zondag, opge
dragen om ©en weinig de onmetelijke 'hei
ligschennis te herstellen... o,m een, water
drop van verkwikking te geven aan ben,
die recht hadden op een heel© bron!"
Maar -ook een plechtigheid, die de Fran-
sche regeering wel krachtig herinnert
moet hebben aan de groote onrechtvaar
digheid dopr haar begaan. „Ik weet niet,
zoo gaat genoemde schrijver verder, wat
Briand denken zal van deze „geste", die
een „geste" is van 'eerherstel en diepe
godsvrucht.
Briand heeft er ©ens van gedroomd,
door zijn naam te hechten aan een con
cordaat, ©en plaaLs te zuilen innemen dn
de wereldgeschiedenis. Maar in w-erkelijk-
heid blijft zijn naam verhonden aan de
laaghartigste heiligschennis, die de ge
schiedenis ooit heeft gekend, en hij die
er getuige van geweest is, schudt zijn
hoofd, droef over zulk een succes, ver
bijsterd door de puin-en, -die zijn daad
heeft doen, ontstaan
i>nis( iii.AM).
Weer een ontploffing.
Een ongeluk komt nooit alleen. Dit
spreekwoord is -door een nieuwe ontplof
fing in de mijn Radbod weer eens be
vestigd.
Maandagmiddag om vier uur, zso meldt
men, werd de bevolking van Hamm door
een tweede ontploffing in de mijn Rad
bod opgeschrikt. De schok was zoo hevig,
dat het kanaal voor luchtverversching
werd stukgeslagen en de afsluiting dei-
schacht hoog in de lucht werd geslingerd.
Al de ruiten in de nabijheid zijin vernield-:
Een dikke, zwarte rookwolk lag over d-e
mijn.
Men gist dat de ontploffing in de dyna-
mietkamer plaats had. Over de gevolgen
is nog niets naders bekend. Er zijn 'ech
ter geen nieuwe slachtoffers door geval
len. Het opg-eluk in de mijn heeft op de
hem eensklaps geheel schenen hegeven
t© hebben.
„Is je tong gebroken, Gabriël?" vroeg
zijn vader met bitteren lach. „Ik kom bij
u. terug, als door een wonder gered, en
gij hebt geen woord voor mij over. Had
j© liever gehad, dat ik gestorven was,
in plaats van den o-uden, man? Hij kan
u nu niet hooren, ge kuilt dus gerust
den onzin vertellen, dien hij heeft uitge
kraamd".
Gabriël bleef zwijgen.
„Wilt gij niet, gij- zult!" Dit zeggend©
liep hij naar de deur en ging er voor
staan. „Eer wij hier vandaan gaan, moet
gij bekennen 1 Gij weet, ik moet uit
gaan, om den dood van den, ouden
man bekend te maken. Gij houdt mij
hier, want. ik blijf hier totdat gij
gesproken hebt. Verstaat ge, idioot?
Spreek ©ogenblikkelijk, of het zal u voor
altijd berouwen. Ik vraag het u nog ©ens:
wat heeft grootvader verteld, toen hij
dezen nacht aan het ijlen was?"
(Wordt vervolgd.)
