G.DominicusJr
fliwieltaflÉar,
Tentoonstelling
in Rijwielen
Kattendijke.
No. 121
Dinsdag 13 October 1908.
Vierde Jaargang.
Verschijnt eiken MUHDAE-. WQEHS1AG- in VBIIDMID.
BUITENLAND.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
RECLAMES.
BINNENLAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
balf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
Reclameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
In den loop van den winter,
tegen het begin van het seizoen,
hoop ik te GOES een
te houden, waaronder Holland-
sche, Engelsche, Duitsche en
Amerikaansche Rijwielen, dus
verschillende merken, waaruiteen
ieder zijn keuze kan doen naar
kwaliteit en prijs.
leder die een Rijwiel wil koopen
tegen het volgende seizoen, doet
dus verstandig te wachten tot dat
alle nieuwigheden op dit gebied
bekend zijn, en daar de
nog moet beginnen waar al wat
nieuw is, te zien zal zijn, kan
niemand nog zeggen wat het vol
gende jaar op het gebied van
Rijwielen te zien zal zijn, en zou
men zichzelf allicht beklagen te
vroeg gekocht te hebben.
TOONEEL-GE VAAR.
Nu de winter voor de deur staat, breekt
ook de tijd a,an, dat in stad en dorp ver
schillende toon e© Ivoor stellingen
zullen gegeven worden of -voordrachten
gehouden.
Op zich zelf is dat niet afkeurenswaard
integendeel van het tooneel kan ongetwij
feld een kracht uitgaan ten goede.
Maai' het tooneel kan ook een macht'gè
prikkel zijn tot het kwade.
Het hangt er maar van af, hoe het
tooneel is.
Of het goede, degelijke stukken ten aan-
schouwe geeft, of dat het triviale, het
scandaleuze, het gepeperde op de planken
hoogtij viert.
Hoe staat het nu mot het bedendaagsch
tooneel
Helaas, niet om over te roepen.
Het is in 't algemeen gesproken
ontaardhet is verworden tot een schouw
plaats, waar met de onverbreekbaarheid
van het christelijk huwelijk den spot wordt
gedrevenwaar de echtbreuk en de vrije
liefde worden vergoelijkt, zooal niet ver-
heeilijkt.
Het heilig huwelijk wordt op de plan
ken geregeld geridiculiseerd.
Die verwording getuigt tegen het
publiek.
Of zou men nog zoo onnoozel zijn te
meenen, dat in onzen materialistischen
„zaken"-tijd de toonoeldirecties er in de
eerste plaats op uit zijn den hoorders
kunstgenot te verschaffen
Immers neen: die directies wenschen
allereerst hun eigen beurs gespekt te zien
door volle zalen.
Volle zalen moeten er zijn
En nu weten zij zeer goed het publiek
fe lokken. Ze kennen haar pappenheimers
Ze weten, da,t tooneelvoorstellingen, die
de zinnen prikkelen en waarbij gewaagd©
theorieën worden verkondigd, het publiek
trekken.
Daarom doet de „Fran'sche klucht" op
geld op do Nederiandsche planken.
En het publiek verkneukelt zich in de
zoutelooze, hoewel gepeperde moppen;
grinnikt en applaudiseert bij tirades, die
een oerbaar mensch den blos naar de wan
gen jagen.
Alles vanwege de kunst!
Zelfs jonge dames komen niet zelden
zich aan dit „kunstgenot" vergasten; dat
hoort zoo bij d© moderne opvoeding; 't
staat gekleed.
Maar, wie in' het huwelijk nog iets hoo-
gers weet dai>! een soort contract, dat met
wederzijdsch goedvinden kan worden ver
broken; wie het huwelijk beschouwt als
'een onverbi©ekba;i©n band, dien slechts
de dood kan1 ontbinden en geen wetgever,
die zal den' ernst begrijpen van bet kwaad,
dat een tooneel sticht, dat met de onver
breekbaarheid d©s huwelijks den spot
drijft.
En dat doet zonder twijfel het
bedendaagsch tooneel.
Zeker er zijn goede, tooneelslukken. Maar
in verhouding tot het soort, hierboven ge
signaleerd, zijn ze zóó gering in aantal,
en is in; deze materie het kaf zooi moeielijk
van het koren te onderscheiden, dat we
er op durven aandringen bij allen, Mie
de „kunst" aan de moraal ondergeschikt
achten, geen tooneielvoorstallingen, come
dies, enz. bij te wonen, van welke men
niet weet, da.t ze inderdaad gcied zijn en
geen gevaar opleveren.
Gezinshoofden-Kiesrecht.
De Algemeen© Bond van R.-K. Ifiesver-
eenigingen, bet individueel kiesrecht ver
werpend, sprak zich uit ten gunste van
organisch kiesrecht.
Wat verstaat men, onder organisch kies
recht?
In 'tkort dit:
De maatschappij bestaat zoo maar niet
uit los naast elkaar staande individuen,
maai' uit verschillende organen.
En nu wenScht men, da,tolk dier organen
zijn eigen candidaten kiezen zal.
Zoo< zijn de middenstand, de landbou
wersstand, de arbeidersstand organen der
maatschappij, bijgevolg wil men, dat de
middenstanders, de landbouwers, de arbei
ders, de renteniers, enz. ieder afzonder
lijk hun eigen candidaten zullen kiezen.
Het spreekt van zelf, dat alvorens men
zulk organisch kiesrecht kan invoeren, de
verschillende standen eerst voldoende
moeten zijn georganiseerd.
Dit nu is bij ons niet het geval.
Dus van bovengenoemd organisch kies
recht kan bij ons nog geen sprak© zijn.
Bij meerderheid van, stemmen echter ver
klaarde de Bond, dat het gezinshóof-
denkiesrecht ©en eerste stap is naar
organisch kiesrecht.
Toen was Leiden verlost!
De Bond heeft zich geplaatst op het
standpunt der anti-revolutionairen.
V an onze Kamerclub verluidde jietzlelfde.
De Rechterzijde zal dus gezamenlijk
stemmen voor gezinshoofdenkiesrecht, plus
een uitgebreid capaciteitenkiesrecht, als
het kiesrechtvraagstuk in,'de Kamer aan de
orde komt, wat nog lang kan duren.
Wordt dan eindelijk het gezinshoofden-
kiesrecht dat, n.b. leidende R.-K. Staats
lieden in de dagen van het Kabinet-
Mackay met hel! algemeen, kiesrecht vereen
zelvigden hij de w,et aangenomen ©n
door capaciteitenkiesrecht aangevuld, dan
is men in de praktijk niet ver van alge-
ineen kiesrecht af.
KALK AV-St Illl,Ki:tl.tT I».
De opwinding in Servië.
Koning Peter in een lastig par
ket. Een gevaarlijke situatie.
In Sepvië spant het. De regeering vol
hardt vooralsnog bij haar correcte hou
ding (opnieuw heeft de Servisch© gezant
te Parijs verklaard, dat de regeering zich
wenscht aan te sluiten bij de door d©
onderteekenaars van het verdrag van Ber
lijn te nemen beslissing), maar het volk.1
De Pest,er Lloyd vernam, dat d© volksbe-
toogingen in de Servisch© hoofdstad voort
duren en dat het volk het aftreden van
koning Peter eischt, als hij den oorlog niet
verklaart. Daar begint het dus al 1 Drei
gementen met het wegjsgen van den Ko
ning, als hij niet naar de eerste d© beste
volksopwelling wenscht 'te luisteren. Het
tragisch lot van1 zijn voorganger zal koning
Peter dn deze, dagen wiel voor oogen zwe
ven en een bemoedigende werking zal deze
sombere herinnering voor hem niet heb
ben.
Hoe ver de opwinding van de pers gaal,
blijkt op treffende wijze uit ©en opzienba
rend hoofdartikel van de Pravda, het lei
dend orgaan der zich noemende vooruit-
strevenden. Bet artikel is getiteld „Peter
Mrkonjits" en herinnert er- aan, dat koning
Peter indertijd als opstandelingenleider in
Bosnië ,stieed en toen den naam van Péter
Mrkonjits droeg. Daarna wordt koning Pe
ter in naam van het Servische volk aldus
toegespreken
„Gij, Peter Mrkonjits, zijt thans, Koning
der Serviërs. Bosnië is het ©enige land,
waar men u kent, waar gij populair zijt,
waai" de herinnering voortleeft aan nw©
heldendaden uit den tijd, dat gij als op
standelingenleider voor d© vrijheid van
Bosnië gestreden hebt. Thans is het oogen-
blik gekomen, waarop gij Bosnië moet red
den. Voor u bestaat er geen halt meer.
Als ge het oogenblik niet waarneemt, dan
wee u en we© den uwen! Als ge
Bosnië niet redt, dan zal het g a, n-
scheland aann het ver liesvan
Bosnië toeschrijven. Snel den Bos-
niërs te hulp, die de ©enigen zij:n welke
aan uwe heldendaden gelooven".
'tls waarlijk geen, kleinigheid, wat thans
van de houding van Servie's Koning af
hangt. Als het hem gelukt de volksopwin
ding te breidelen en dm vrede te hand
haven, dan is Europa daarmee gered uit
een groot gevaar. Want veronderstelt dat
Servië zich nu werkelijk eens (gesteund
door Montenegrijnen en de bevolking van
Bosnië en Herzegowina.) op Oostenrijk
wierp. Dan wordt Servië natuurlijk ver
pletterd, goed, maar dan is de gevreesde
Balkan-brand uitgebroken, die heel Europa
in vuur en vlam zou kunnen zetten. Want
een Oostenrijksch-Servische oorlog zon bij
een strijd tusschen di© twee alleen niet
blijven. Andere Balkan-volken zouden ook
•roerig worden. Zouden' de Bulgaren, als er
toch eenmaal gevochten wordt, den lust
kunnen bedwingen de gehate Serviërs te
lijf te gaan En Montenegro., zooals gezegd,
zou zeker niet onzijdig blijven, maar Ser
vië helpen. De heel© Balkan zou in een
oogenblik in vlam; staan. Rusland, Oosten-
rijk-Hongarije's oude concurrent op den
Balkan, beducht voor een te groot© gezags-
uitbreiding van de Donau-monarchie op
den Balkan, zou er zich dan natuurlijk
ook mee gaan bemoeien. En als Rusland
begint, dan wil' Engeland (welks gezag op
den Balkan door den jongsten politieken
ommekeer in Turkije zoozeer is verhoogd)
natuurlijk ook een woord meespreken. En
Italië, dat al lang aast op gebiedsuitbrei
ding op het Balkanschiereiland, zou het
jaloersche Italië werkeloos kunnen blij
ven? Het eind van d© verwikkelingen is
niet te voorzien, als Servië ©n d© Donau-
monarchie elkander in bet haar vliegen.
Zaterdag kvva,m te Belgrado de Skoeps-
jtina bijeen. Er is ©en groote volksrneeting
gehouden. De betoog,er-s trokken naar de
Skoepsjtina en riepen, dat zij oorlog ver
langden. De stemming onder de leden-is
oorlogzuchtig. De minister-president heeft
tot de vertegenwoordigers van de pers
gezegd, dat naar! zijn meening de toestand
uiterst gevaarlijk is. Men, meldt, dat de
minister er heeft bijgevoegd, dat het nau
welijks mogelijk schijnt, vijandelijkheden
|e vermijden.
Naar het Berliner Tageblatt verneemt
wil ook NikolaaslvanMontenegro,
zich totkoninglatenuitroepen.
Rifaat pasja, de! Turksche gezant t© Lon
den, heeft aan' ©en verslaggever van Reu
ter gezegdTurkije heeft het eerst van ©en
conferentie gespreken. Het is ons plan
om er alleen te behandelen wat er met
Bulgarije en Bosnië is gebeurd. Wij zijn
blij te zien, dat Engeland op dit stuk er
evenzoo over denkt.
Van Kreta zei de gezant, dat Turkije op
dit punt net zoo, denkt als op de twee
andere.
Verder zei d© gezant, dat Turkije aan
geen oorlog denkt, en betuigde hij zijn
diepe erkentelijkheid voor de vriendschap
die regeering ©nl volk in Engeland nu voor
Turkije toonfen.
In een bericht uit Graz, dat ons na
het schrijven van het bovenstaand© in han
den kwam, lezen w,e, dat, volgens ©en be
richt aan het Grazer Volksblatt, de gezant
der Donau-monarchie te Belgrado ver
moord zou zijn.
Uit Konstantinopel wordt aan de
Standard gemeldHet Turksche publiek
handhaaft de boycott van Oostenrijksche
en Bulgaarsche goederen zeer streng. Duit
sche koopwaren doelen er ook in. De win
kels, waar' geboycotte waar te koop is,
doen geen zaken ©n hebben hun klanten
verloren.
FRANKRIJK
Gevolgen van de scheidingswet.
Evenals zoo, vele andere zijn ook d©
monniken van dei Grande Chartreuse ver
jaagd. Om nu de gebouwen, door ben be
woond en di© thans in puin dreigen ie
vallen, dienstbaar te maken aa,n het al
gemeen welzijn, hebben de „blocards" van
de Dauphiné niets beters 'kunnen vinden
dan het klooster in een melkerij te ver
anderen 1
In plaats van de aanzienlijke voordeelen,
die de schatkist vroeger jaarlijks nit het
bedrijf der monniken trok, zal de nieuwe
onderneming aan de ondernemers piet
minder dan 45.000 francs kosten.
Te St. Jean-de Manrienne blijven de ge
stolen kerkelijk© gebouwen grootendeels
ongebruikt. Volgens de „Echo de Ma.urien-
ne" dient nota bene het bisschoppelijk
paleis tot woning voor een boschwachter.
Het groote seminarie wordt hoofdzakelijk
gebr uikt voor do feestmaaltijden der „blo
cards". Terwijl in' het klein seminarie een
paar lokalen zijn ingericht voor een be
waarschool, en de overig©om er ko
nijnen in op te kweeken!
i:\UKI.V\l).
De aartsbisschop van Westminster, mgr.
Bourne, heeft, in antwoord op een toe
spraak van een deputatie der katholieke
federatiën Somers-Town, ©t" op aangedron
gen, dat de Engelsche katholieken één
grooten bond zouden stichten, omvattend
geheel Engeland en Ierland. De gebeurte
nissen bij het Eucharistisch congres be
wijzen, dat zoo'n groote bond veel zou
kunnen uitrichten, zei d© aartsbisschop.
De uitzonderingswetten, tegen de katho
lieken uitgevaardigd gedurende de eeuw
(Ier katholiekenv©;volgingen, mcé'en door
het moderne Eng,ela,ud| geheel en al worden
afgeschaft.
ITALIË.
De Petite République publiceert een te
legram nit Milaan, behelzende, (dat leen
auto, waarin de Koning van Italië was
gezeten, door 't plotseling stilstaan |van
den motor in eert sloot is, terechtgekomen.
Met den Koning bevonden zich irr de auto
een adjudant en dr. Feüri, verder twee
bestuurders-machinisten. D© Koning liep
eenige kneuzingen aan den schouder* op
en de bestuurders werden licht gekwetst.
De Koning en zijn gevolg zetten den
tocht voort in een andere auto.
Alle werklieden in d© metaal-industrie
te Napels, ten getale van 20,000, zijn in
staking gegaan, om de eischen van de
werklieden van de groote mietaalfabriek
van Silvesteri te steunen. Eergisteren heb
ben de stakers, geleid door de leiders
der vakvereenigingen, ernstige ongeregeld
heden gepleegd. Zij kwamen in botsing met
de troepen. Zij' verbrandden een groot aan
tal tramwagens, om aldus het personeel te
noodzaken den arbeid1 neder te leggen.
Geen verblijdend Voorteeken.
Het heeft een goeden indruk gemaakt,
da,t „De Standaard" onlangs ,aan-
drong op een wapenstilstand tus
schen de christelijk© partijen.
„De Nederlander" schijnt van de
zelfde loyale overwegingen uit te gaan,
waar dit blad1 in een entrefilet zijne partij-
genooten op het hart drukt, toch vooral
trouw te stemmen op den candidaat der
anti-rev. te Ommen, dr. A. Kuyper.
„Dit is", zegt het blad, „volgens den
goeden regel, dat bij tussohentijdsche
verkiezingen de zetel onbestreden aan
die groep der rechterzijde blijft, tot
welke het aftredende lid behoorde.
„Zelfs zoo, jnen te Ommen meenen
mocht bij een vrije stemming nret succes
voor een eigen candidaat te kunnen op
komen, dan nog zou ditmaal de anti
revolutionair trouw en onvoorwaardelijk
gesteund moeten worden".
En „De Standaard" antwoordt hier
op o.m.
„Dat is loyaal steun bieden, zooal»
het vroeger onder de partijen Rechts al
toos in zwang was.
„Dit kan men in Ommen en Smeek
goed doen".
Op de chr .historische, kiezers-afgevaar
digden in het district Sneek schijnt de
Nederlander geen grooten invloed te
hebben. Het advies voo,r Ommen had men
ook hier van toepassing kunnen achten.
Tegen het advies van het hoofdorgaan
in, hebben de hceiien te Sneek besloten, de
candidatuur Kuyper niet te steunen,
maar de kiezers vrij te laten.
Afgezien nog van het feit, dat de chr.-
hist. hier, ten' minste officieel©, samenwer
king on'zeggen aan de A.-R. partij, die zich
opmaakt om haren' ©minenten leider in de
Kamer te brongen, is de handelwijze van
het Chr.-Hist, Distiictsbestuur onverant
woordelijk.
Dit vrijlaten der kiezers toch kan goen
andere overweging ten grondslag hebben,
d,an deze,,'k kan ons; bitter wéinig schellen,
of dr. Kuyper dan wel de candidaat der
liberale partij te Sneek gekozen zal wor
den". Want hiei' kon slechts gekozen wor
den tusschen twee candidaten, wijl de
Chr.-Hist, partij zelve geen candidaat stelt
en de S. D. A. P. zich eveneens onthoudt.
Wij kunnen niet anders dan ons bedroe
ven over deze daad der Christ.-Hist. Hier
door toch wordt het vertrouwen niet ver
sterkt, waardoor ©en zegepraal der chris
telijke partijen in het volgend jaar slechts
.mogelijk scheen.
En ofschoon deze houding voor het
oogenblik slechts ©en groofei©, tot het
uiterste gedreven krachtsinspanning der
A.-R. en R.-K. kiesvereerugingen tengevol
ge kan hebben, is het toch ©en spelen met
vuur en geen verblijdend voorteeken.
(C.)
Geen audiëntie.
Ingevolge de bevelen van H. M. de Ko
ningin wordt door den hofmaarschalk be
kend gemaakt dat Hare Majesteit tot Haar
leedwezen verhinderd is gevolg te geven
aan d© in den loop van dezen zomer
tot Hoogstdezelve gericht© aanvragen om
audiëntie.
Werkloosheid.
Van hooger hand (zeer waarschijnlijk
door den minister van landbouw, nijver
heid en handel) worden op het oogenblik
inlichtingen gevraagd aan de burgermees
ters der voornaamste gemeenten in den
lande, omtrent den omvang «n den aard
van thans reeds heerschende Werkloos
heid.
Gevraagd wordt: of de werkloosheid nu
reeds abnormaal groote beteekenis heeft
en of vermoed wordt ©n zoo ja, op
grond waarvan dat zij in den komenden
winter buitengewoon groot© afmetingenizal
aannemen. In het rondschrijven wordt aan
gedrongen op spoed bij de beantwoording.
Tegen het wedden.
Men meldt uit Den Haag:
In veiband met de zich uitbreidende
wedgelegenheden in verschillende takken
van sport en vooral ter bestrijding van
de pas opgelichte wedkantoren in de voet
balsport, heeft zich ©en voorloopig comité
gevormd ten einde! maatregelen te beramen
