'TINES.
de
igen.
No. 116
Donderdag 1 October 1908.
Vierde Jaargang.
Mijnt elfen MAANDAG-, WOENSDAG- en VRI1DAGAV0N0.
CRANE,
lude Haven.
iid-Beveland".
elins
igazijn
Utrecht.
geld
ip van Effecten.
HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
De Uitspraak van den
Algemeenen Bond.
Uit den Goeschen Baad.
8IOENLAND.
U
1
1
DOR te Goes
en
In in Schouwen en
lerpand van Effecten
Bijke voorwaarden.
phe dienst.
lam-Gouda-Amsterdam
/sscfienliggBndi plaatsan.
Ian GOES
|d d a g 12 uur.
LHSTERDAM
|rgen 5 uur.
StOTTERDAM
fond 8 uur.
nsterdam bij W. DE
JCHURE, Kloveniers-
bij de Directie J. en
te Dordrecht bij' S.
Goes bij den Agent
Patronaten
bij 10 Kilo f0.63, bij
trZEL
f 0.64 per Kilo,
per bus.
rembours,
toegestaan.
borgtocht.
het h6tel de Kinderen
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 10.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers contant- 0.05
Adveïtentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
Half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Bureau: LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
Reclameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Gister (Maandag) vergaderde te Utrecht
de Algemeene Bond van R. K. kiesver-
eenigingen in Nederland, om zich u't ;e
spreken in zake kiesrecht.
Waar het gold een uitspraak te vernemen
van een orgaan als de Bond over een
ingrijpend vraagstuk als het kiesrecht, zal
ongetwijfeld in den lande met spanning
naar de te nemen besluiten zijn uitgezien.
Evenwel zullen de genomen conclusies
geen verwondering wekken bij hen, die
door de bladen reeds kennis namen van
de besluiten, moties, enz. der verschillende
kiesvereenigir gen.
Inzonderheid wat betrof de cardinale
vraag, welk soort kiesrecht den Bond het
meest gewenschfc zou voorkomen, kon de
beantwoording vrijwel met zekerheid worden
voorspeld.
Hetgeen wij dan ook reeds voor maanden
voorzagen, is dan bewaarheid geworden
door de uitspraak van den Bond op dit
meest voorname punthet organisch
kiesrecht heeft gezegevierd het i .di-
vidueele kiesrecht werd verworpen.
En daarmee werd het algemeen kiesrecht
van de baan geschoven
We hebben nu reeds een vrij uitgebreid
kiesrecht.
Het organisch kiesrecht zal meer kie
zers maken, en het zal dit o. i. in die
mate doen, dat we in de p r a c t ij k
zeer dicht, zoo niet geheel zullen naderen
tot Algemeen Kiesrecht.
Ook is nog een gewichtige beslissing,
die waarbij bepaald is, dat de Bond wel
degelijk bevoegd is tot het doen van uit
spraken.
Natuurlijk zonder de Kamerleden te
binden, maar dan toch als geldende voor
de aangesloten kiesvereenigingen.
Zoo zal de Bond zich nu uitspreken over
het defensie-vraagstuk.
Nadat de voorzitter Mr. dr. D. Kooien,
de aanwezigen, waaronder opgemerkt wer-
der de kamerleden Mr. Ch. Ruys de Bee-
renbrouck, Jhr. O. en J. van Nispen tot
Sevenaer, W. Bogaardt en Mr. C. baron
Van Wijnbergen, verwelkomd had, deed
hjj mededeeiing van ingekomen stukken
om vervolgens te melden dat de motie van
Den Haag II in stemming zou gebracht
worden. Zoo deze werd aangenomen, dan
vervielen de overige moties. Werd deze
echter verworpen, dan komt de motie-Leiden
in behandeling. Werd ook deze afgestemd,
dan zou overgegaan worden tot het behan
delen van de vragen van de zoo bekende
circulaire vervat in de motie Katwijk.
Hierna werden de moties in den breede
toegelicht.
De motie-'s-Gravenhage, luidende
„overwegende, dat door 't formuleeren
van een uitspraak in zake kiesrecht, de
bond voor 't vervolg ock in defensie-kwestie
en later stellig ook bij andere vraagstukken,
zich zou moeten binden, waardoor een
program van beginselen zou ontstaan, het
welk uit een oogpunt van tactiek tegenover
andere rechtsche partijen en ook ten opzichte
van de leden onzer partijen in het wetgevend
lichaam bemoeilijkend zou kunnen zijn
niet over te gaan tot het nemen van één
practische conclusie", werd verworpen met
94 tegen 11 stemmen, zoodat een uitspraak
zal worden gedaan.
Hierna werd behandeld de motie-Leiden,
luidende
De Bond van R.-K. Kiesvereenigingen
in Nederland.
„overwegende, dat een herziening van
de Grondwet, met het oog op het kiesrecht,
gewenscht is, zoodra de meest dringende
sociale wetten zijn tot stand gekomen;
„overwegende, dat deze herziening zóó
danig zal moeten zyn, dat zij, zooveel dit
in de tegenwoordige omstandigheden moge
lijk zal blijken, de richting uitga van het
organisch kiesrecht
„overwegende, dat niet alleen het kies
recht voor de Tweede Kamer noodzakelijke
gelijktijdige herziening behoeft, doch dat
daaromtrent niets te vinden is in het
overigens zeer te prijzen rapport der kies
rechtcommissie
„noodigt het bestuur uit, andermaal een
commissie te benoemen, welke, rekening
houdende met de in deze motie uitgespro
ken meening omtrent het organisch kies
recht, binnen zes maanden rapport uitbrengt
omtrent de voorloopig mogelijke regeling
van kiesrecht voor Eerste en Tweede Kamer
en, zoo noodig, omtrent de wijzigingen aan
te brengen in de omschrijving der bevoegd
heid dezer staatslichamen
gaat over tot de orde van den dag."
Daar de inhoud der motie kon worden
afgedaan bij de vraagpunten, werd niet
over de motie gestemd, maar kwamen de
vraagpunten aan de orde.
Vraag 1 werd als bevestigend beantwoord
voorgesteld.
Bij het beantwoorden der verdere vragen
werd uitgemaakt, dat de bond zich ver
klaarde voor urgentie van kiesrochtwijziging,
doch niet van meer urgentie dan de sociale
wetgeving. De bond is voor regeling in
de Grondwet en acht kiesrecht een door
de overheid toegekende bevoegdheid.
De bond verklaarde zich daarna met 52
tegen 43 stemmen voor organisch
kiesrecht (10 blanco).
De vraag, of de bond in het zijn van
gezinshoofd naast andere een uitnemend
kenmerk ziet van geschiktheid om de kies-
functie uit te oefeneD, werd met 89 tegen
10 stommen toestemmend beantwoord (6
blanco).
De vraag, of het gezinshoofdenkiesrecht
een eerste stap is naar organisch kiesrecht,
werd met 71 tegen 30 stemmen bevestigend
beantwoord.
Goes stemde ontkennend.
Aangezien nog niet duidelijk is, of door
aanneming van het organisch kiesrecht het
algemeen kiesrecht is verworpen, werd
dienaangaande een afzonderlijke verklaring
uitgelokt, en werd algemeen kiesrecht ver
worpen met 71 tegen 29 stemmen.
Vooraf was een tusschenzin„Gelet op
d tegenwoordige politieke verhoudingen",
uit de vraag verwijderd, en werd uitge
maakt, dat de bond ook onder die ver
houdingen tegen algemeen kiesrecht was,
en wel met 93 tegen 7 stemmen.
Aan de orde kwam thans vraag 10
Behooren zoowel degenen, die van wege
de Overheid als zij die door kerkelijke en
particuliere liefdadigheidsinstellingen blij
vend bedeeld worden, van het kiesrecht
te worden uitgesloten of alleen de eerst
genoemde?
Met 62 tegen 32 stemmen en 7 blanco
werd verklaard, dat alle van overheids
wege blijvend bedeelden behooren te wor
den uitgesloten.
Vraag 11Indien het kiesrecht is een
door de Overheid toegekeude bevoegdheid,
heeft de Overheid dan ook het recht te
eischen, dat van het kiesrecht gebruik
gemaakt wordt?
Naar de Voorzitter nader uiteenzette,
was de bedoeling niet, uit te maken, of
de Overheid het recht bezit, opkomst te
eischen daarover is men het vrijwel
algemeen eens maar is de vraag be
doeld: Is het wenachelijk, dat de Overheid
van dat recht gebruik maakt?
Met 77 tegen 18 en 3 blanco verklaarde
de vergadering, dat het wenachelijk is,
dat opkomstplicht door de Overheid worde
opgelegd.
Vraag 12. Zijt gij voor of tegen invoe
ring van een evenredige vertegenwoordi
ging ongeveer zoo als in België bestaat?
Algemeen vóór.
Vraag 13. Is invoering eener evenredige
vertegenwoordiging van zooveel belang, dat
een oplossing van het kiesrechtvraagstuk
zonder haar onbevredigend dient te heeten
De vraag wordt beantwoord door 7 5
stemmen bevestigend, 15 stem
men ontkennend, 6 stemmen
blanco.
Het meervoudig kiesrecht werd
met 83 tegen 10 stemmen. (2 blanco
Het vrouwenkiesrecht werd ver
worpen met 73 stemmen tegen 4 stemmen
(2 blanco.)
Weer weinig belangstelling van die zijde
van 'tpubliek; er waren maar twee per
sonen aanwezig.
Van de Gemeenteraadsleden waren er
vier absent.
Nu, de vaststelling «ener giemeentebe-
grooting met de daarbij behoorende reek
sen getallen, jan cijfers is niet erg aan
lokkelijk.
Voordat werd overgegaan tot de vast
stelling der begrooting viiel ©r nog ©en
beginselstemming.
Vanwege den Bond van Staatspensianeie-
ring was ingekomen een yerzqek om ad-
haesie te betuigen aan een door dezen
Bond aan de Koningin te richten adres.
Nu hadden we gedacht, dat de Raad
om geen precedent t© scheppen het ver
zoek eenvoudig voor kennisgteving zou
hebben aangenomen. Musschwi bleek, dat
het Dagelijksch Bestuur" adviseerde tot
adhaesie-be tuiging.
Maar één oogenblik stonden of lievier
zaten we perplexde burgemeester
antirevolutionair ook vóórstander I De bur
gemeester verklaarde echter, bij nader in
zien; nadat hij de zaak „in studie" genot-
men had, uit beginsel iiegen slaatspian-
sioneering te zijn.
We verbaasden, ons te moeten hooren,
dat de burgemeester die zaak nog in stu-
'die moest nemen en in deze niet onmid
dellijk zijn in te nemen standpunt kende.
Door den heer Dekker werd de Staats-
pensioneering op principleete gronden be
streden. Eerstens .oordeelde deze terecht
den Raad onbevoegd ©n sprak ondeugend
.als zijn meening uit, dat gemeenteraadsle
den; die vermoedelijk weinig studie van
deze zaak hadden gemaakt, toch eigenlijk
onrijp waren om in deze te oordieelen.
.Daar kon wel eens wat van waar zijn.
Zouden bv. alle raadsleden weten, hoe-
vele millioenen een Staatspemsioneering
kosten zou?
De heer Fransen v. d. Putte
noemde in den loop der debatten Staats-
pensioneering een „illusie", en zou toch
stemmen voor deze „illusie"
Ten slotte bleek de Raad verdeeld. Met
5 tegen 4 stemmen, verklaarde de Goesche
Raad zich voor 'Staalspensioneering.
Sjonge, sjonge, wat zal het Haagsch©
Binnenhof op stelten staan, als men da,t
daar hoort!
Bij de begrooting, die nu behandeld
werd, bijna geen opmerking. Ze gleed er
door. De heer Donaer sprak weer over
controle der schoolbehoieften ©n de heer
II o 11 man n vond een fout in de optel
ling 't scheelde 'n tientje.
Ten slotte nog een discussietje over de
motorspuit, die het vertikte voor d© Gor-
kumsche heeien te werken, alleen maar,
omdat ei' naar de deskundige monteur
verklaarde één klein schroefje niet ge
smeerd was!
Kom, kom, zou men te Goes met zoo-
velen niet één klein ongesmeerd schroefje
hebben kunnen verschalken
Tersnede merkt© dan ook de heer
Risch op: nou, als dat kleinigheidje aan
de Goesche brandweer ontsnapt is, dan
laat de bevoegdheid der brandweer nog al
wat te wenschen over. Eindelijk blijkt,
dat 'tlag aan de afwezigheid dei" deskun
digen. Maar aangezien die in geval van
brand ook afwezig kunnen zijn, geeft de
heel" R i s o h nog in overweging ©an plaat
selijken monteur" aan te stellen.
Toen werd de begrooting goedgekeurd.
De hoofdelijke omslag is dit jaar f 4000
honger.
Argus.
FRANKRIJK
De „Latouche"-ramp.
Mgr. Philibert, de aartsbisschop van
Fréjus, het diocees, waarin Toulon gelegen
is, publiceert aan het hoofd van de laatste
Zaterdagavond uitgekomen, „Semaine Reli-
gieuse" een ontroerende betuiging van
deelneming met de familie der slachtoffers
van de jongste ramp, die de Fransche
marine getroffen heeft.
In het vervolg van zijn artikel schrijft
hij dan de volgende opmerkelijke zinnen
„Men kan 't langer niet in stilzwijgen
voorbijgaan en zelfs die geesten, die 't meest
vijandig staan tegenover alle bovennatuur
lijke zaken, worden er door getroffen, hoe
een sombere sirie van rampen bijna onop
houdelijk de Fransche marine treft, sedert
de afschaffing van de godsdienst-oefeningen
aan boord der schepen. Nu weder deze
al te talrijke rijen lijkbaren zegenend, op
gesteld voor de oflicieele vertegenwoordi
gers van Frankrijk, die een openlijk en
fubliek gebel verlangden, bidden wij den
God-van-barmhartigheid om de oogen te
openen aan de blinden, de ingekankerde
vooroordeelen te doen verdwijnen en aan
hit land de geloofsvrijheid te geven in de
edelmoedige en broederlijke éénheid van
alle Fransche harten 1"
Aan de liquidateurs ontsnapt.
De Fransche katholieken en ook de archeo
logen over de geheele wereld, zullen met
verklaarbare vreugde en voldoening uit het
„■Tournal d'Indre et Loire" vernomen hebben,
dat het aloude domein van de Abdij van
Marmontier, nahij Tours, dat onlangs door
de verwoede liquidateurs onder den hamer
werd gebracht, door bemiddeling van Lord
Clifford van Crudleigh gekocht en aldus
bewaard is geworden voor eene betreurens
waardige verbrokkeling.
Marmontier is een van de belangrijkste
oude monumenten in Frankrijk. Het was
niet alleen de wieg van de Kerk van Tours,
daar het in de vierde eeuw gesticht werd
door den H. Martinus, maar ook de moeder
van een aantal kloostergemeenten zoowel
in Engeland als in Frankrijk.
Uitweidend over deze schitterende daad
van Lord Clifford, zegt de „Univers'
„Dank zij de edelmoedigheid van een katho
liek lid der Engelsche aristocratie, zijn wij
in staat gesteld, om, tegelijk met de gebou
wen, dienende voor scholen, en de prachtige
kapel van de Dames du Sacré Coeur, ook
de ruïnen te behouden van de oude abdij,
met de grot van den H. Martinus en de
kapel van de H. Zevenslapers, die door de
religieuzen met veel smaak en piëteit
gerestaureerd is".
De liquidateur had reeds het plan ge
vormd, het geheele domein in perceelen te
verdeelen, „om er meer geld van te maken 1"
Het volgend uittreksel uit een verslag
van de Alliance Frangaise geeft ons een
ongezochte verklaring van het woord „Ge
rechtigheid verhoogt een volts, maar de
zonde is een schandvlek der natie." Vooraf
zij het opmerkelijke feit geconstateerd, dat
de Fransche taal als verkeerstaal steeds
meer in gebruik afneemt; en geleerden
zoowel als handelaars breken zich het hoofd
over de vraag, hoe dit verschijnsel, dat voor
den Fransehen nationalen trots niet weinig
is, te verklaren. Zoo heeft ook de Alliance
Frangaise, die onlangs te Parijs zittingen
hield, deze quaestie ter tafel gebracht, en
zij is daarbij tot de slotsom gekomen, dat
de steeds voortgaande vermindering van de
Fransche taalkennis in het buitenland, voor
het grootste deel is toe te schrijven aan
den voortdurenden aanvoer van pornogra-
phische literatuur.
In een lange redevoering heeft de voor
zitter der Alliance, Frank Puaux, die alles
behalve met zedemeesterachtige oogen de
kunst zou willen veroordeelen, over den ach
teruitgang der Fransche taal in verband met
deze verhoudingen zich uitgesproken, en het
is wel do moeite waard zijn beweringen
even na te gaan. Het doel der Alliance
Frangaise, zoo beweerde dan Frank Puaux,
bestaat daarin, om de Fransche taal en de
kennis der Fransche literatuur zooveel
mogeljjk te verbreiden. Het valt niet te
ontkennen, dat dit doel in den laatsten tijd
niet meer in die mate bereikt wordt als
vroeger, en daaraan zijn de omstandigheden
van het eigen land schuld. Niet alleen in
Duitschland, maar over de geheele wereld
hebben zich verkeerde en schadelijke voor
stellingen gevormd van de Fransche zeden
en de Fransche literatuurde Fransche
roman wordt zonder nader onderzoek als
onzedelijk en gevaarlijk gebrandmerkt, en
het loont de moeite niet, de taal van eea
land te leeren, welks literatuur voor het
meerendeel vaa pornographischea aard is.
De achting is gezonken voor de Fransche
natie bij de volken der wereld en Frankrijk
zal zijn vroegeren voorrang in taal en litera
tuur steeds meer inboeten, wanneer de
vuilhandel, welks bestaan niet valt te
loochenen, in het belang van de zeden, en
daarmede in het belang van het aanzien
van Frankrijk en zijn literatuur in het
buitenland, niet door alle oprechte patriotten
met alle kracht wordt bestreden. Echte
Franschen kunnen deze schrijvers, die
schaamteloos de schande verheerlijken en
naar stijl en inhoud erbarmelijke werken
uitgeven, nooit geweest zijn. Het ligt niet
in onze macht, de schrijvers of teekenaars
direct te verhinderen, hun pen of teeken-
stift te prostitueeren, maar men moet in
het buitenland kunnen zien, dat de ware
vrienden van Frankrijk dien verderfelijken
uitwas in taal en kunst met klem veroor
deelen.
Overeenkomstig deze redevoering nam
de Alliance Frangaise in haar jongste zitting
een motie aan, waarin zij verklaart, dat de
Fransche literatuur met de producten van
ontaarde phantasie niets heeft uit te staan
dat de ware kunst steeds op bescherming
en hnlp van de Alliantie kan rekenendat
zij echter tegen de verderfelijke invloeden
zal protesteeren, en daarbij de hoop koes
tert, dat de overige landen de Fransche
republiek in haar strijd tegen het lage en
zedelooze zullen steunen.
BELGIË.
De Oester-manifestatie in Brussel.
Het Zondag gevierd© jubileumfeest van
de vischmarkt te Brussel heeft aanleiding
gegeven, tot een practische weerlegging va.n
de opzienbarende regeeringswaarschuwing
tegen het gebruik van oesters.
Ten. eerste had er op zeeir ruime schaal
een gratis uitdeieling van Zeeuwscho
oesters plaats, ©n tie oordeelen naar
den aandrang van de liefhebbers, heeft die
waarschuwing de vrees voor typhus niiet
versterkt.
Als feestrede hield de directeur van de
Markt een lang pleidooi over het. gebruik
van oesters, en deed hij een warm b)e-
roep op de gemieentie-overheid om den
steun va,n haar hoog moreel gezag te ver-
leeoen tien gunste van die oestercultuur
die sedert icen jaar ernstig lijdt ondesj
den tegen haar gevoerdien veldtocht.
Burgemeester Öa Mot voerde ook het
woord en verklaarde zic-h in ©en geestige
rede onder het applaus der aanwezigen
bereid tot de grootste opoffering voor de
oesters, door zich persoonlijk beschikbaar
te stellen. „Dat men mij oesters brenge!"
riep hij uit: ,,Ik bied mijn lichaam aan, en.
morgen zult gij aan onze medleburgers
zeggen: Onze burgemeester heeft oesters
gegeten, ien hij is nog' gezond".
Er was ook een groep Zeeuwscbe meis
jes aanwezig, arbeidsters uit de oesterput
ten. Zij werden aan dien burgemeester
voorgesteld.
PERKIK
De toestand in Perzië is nog steeds
verre van rustig. De arrestaties zijn aan
de orde van deu dag en onder degenen:,
die in de laatste dagen onschadelijk zijn
gemaakt, behoort ook Jamini Niram, een
personage, dat eertijds als Perzisch com
missaris fungeerde bij die grensregeling to
Seistaa, vervolgens tpr dood veroordeeld,
daarna, ofschoon door den Sjah begena-
dig(dl, van al zijn orden en titels beroofd
.werd en bij wien men nu weer comproniit-
teeirendie stukken beeft gevonden. On
danks het feit, dat de Sjah door de vast
stelling van den datum voor het bijeen
komen van het parlement, aan de vrien
delijke sommatie va,n Rusland en Enge
land heeft gehoor gegeven, woedt de re
volutie voort en heerscht vooral te Ta,-
b'riz een toestand, die gelijk staat met
burgeroorlog, doch waarbij de Europeanen
geen onmiddellijk gevaar loepen. Die onte
vredenheid tegen den Sjah is zóó groot,
dat zelfs de Perzische kolonie t© Konstan-
tinopel tegen hem in opstand is gekomen.
De gezant niet uitgezonderd. Deze heeft
zijn ontslag genomen en 10.000 frank bij
gedragen aan een inzameling voor de na,-
tionalisten te TabrizDe nevolutionnairein
aldaar zuilen voorloopig van alle consti-
tutioneele rechten verstoken blijven.
TWEEDE KAMER.
De Kamen' heeft gister zonder stemming
goedgekeurd het postcontract met de
Stoomvaartmaatschappij „Zeeland".
Bij dit contract wordt der Maatschappij
voor het overbrengen der Nederlandsche
brieveumalen, in de beide richtingen, een©
som van f 50.000 in het jaar toegekend,
en waarborgt de Staat haar* voor de brie
venmalen van en aan buitenlandsch© post-
administratiën eene jaarlijksche opbrengst
van f400.000.
Verder geniet zij voor de pakketpost van
of voor Nederland of andere landen, zes
cent voor elk pakket.
Het vervoer van zakken, mandien, kistan,
valiezen of dergelijke, die voor d© verzen
ding per post dienen of gediend hebben,
geschiedt kosteloos.
Aan den heer Jansien, afgevaardigd©
voor Den Haag, verklaarde Minister Bevers
dat ook hij den bouw der mailschepen in
Nederland zooveel .mogelijk wil bevorde
ren.
Donderdag te half twee uur regeling der
werkzaamheden;
Uit goede bron verneemt de Gr.wt., dat
door een der spoorwegmaatschappijen aan
de hoofden van diensten op stations en
werkplaatsen oen opdracht werd verstrekt
om haai- onmiddellijk de namen te doen
weten van die beambten, die zich er toe
leenen om mede te werken tot het oprich
ten of zijdelings steun verieenein voor het
oprichten vau vereenigingen voor spoor
wegpersoneel, die die revolutionaire of so-