rbottines
in de
lagazijn
iingen.
Ml!!
JT, Goes,
No. 110
Donderdag 17 September 1908
Vierde Jaargang.
eizoen.
N, Utrecht.
BillTENlAND
ADERING
des Zondags.
TONIC,
sch geld
nkoop van Effecten.
TH. HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
DE OPENINGSREDE.
Staten-Generaal.
De derde Sociale Week.
I. Kiesvereeniging „Goes"
>0 September 1908,
le HALF VIER, iu bet Café
je" te Goes.
HET BESTUUR.
|esloten vereenigingen hebben
vergadering.
ecling
|o.65, bij 10 Kilo f0.63, bij
Ï0.70, bij 10 Kilo f 0.68, bij
IEUZEL
bjj minstens 100 Kilo of 4
lo.
f 6.75 per hus.
iden rembours,
ig toegestaan.
ab. f 1.-.
ab. pr. f 2.—.
iekte,
de.
roefgeestig, ontmoedigd,
gen, zooals: ruischen in
hoofdzeer, reumathische
ran het water, vroegtijdige
vol droomen, gevoel van
idst-onden, gevolgen van
mi van zenuwzwakte,
men door bet gebruik van
4IC
coiis f 6,90.
te Middelburgen verder
WIELER en BENIEST;
RAAS: te Rilland bij
ibendijke bij DE COCK
rvaardigd DRUKWERK
LE COIHTRE.
iden borgtocht,
tiade.
JS in het hötel de Kinderen
NIEUWE ZEEUWSCHE (OOBHI
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.-75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Zij die zich met I October a.s op
dit blad abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
Vereenigde Vergadering der beide Kamers
op Dinsdag 15 September.
tot opening van de gewone zitting der
Staten-Generaal.
De heer SCHIMMELPENNINCK VAN
DER OYE, die dert voorzittersstoel (be
kleedt, opent, nadat de leden der beide
Kamers zich in de zaal bestemd voor de
vergaderingen der Tweede Kam»»* ver»
eenigd hebben, tegen half .een uur de ver
gadering en laat twee Koninklijke beslui
ten, het eene van 1 Sept. 1.1., houdende
zijne benoeming tot voorzitter der Eerste
Kamer gedurende de zitting die heden
zal aanvangen, het andere van 3 Sept.
1.1., houdende benoeming van de ministère,
hoofden van ministerieele departementen,
tot eene commissie voor de opening van
de gewone zitting der Staten-Generaal
door den griffier der Eerste Kamer voor-
De VOORZITTER benoemt de heerlen
Von Fisenne, Van Wassenaer
van Rosande, Van Lóten Seis,
leden van de Eerste KamerVan den
Berch van Heemstede, IJzer
man, Jannink, Limburg en De
Geer, leden van de Tweed© Kamer, tot
leden van eene commissie om de commis
sie, door Hare Majesteit de Koningin be
noemd tot opening der zitting, bij hare
aankomst in het gebouw der Tweede Ka
mer te ontvangen en in- en uitgeleid©
te doen'.
De heeren ministers, hoofden van mi-
'nisterieele departementen, die de commis
sie tot opening uitmaken, en zich met ge
bruikelijk ceremonieel naar het gebouw
der Tweede Kamer hebben begeven, wor
den, na een kort tijdsverloop daar aange
komen, in de vergaderzaal binnengeleid
en nemen plaats achter de ministerstafol.
De heer HEEMSKERK, minister van bin-
nenlandSche zaken, houdt de volgende
rede:
Mijne Heeren 1
De Koningin, tot Haar leedwezen ver
hinderd in Uw midden te verschijnen, heeft
ons opgedragen deze Zitting der Staten-
Generaal te openen.
In de vriendschappelijke verhouding tot
de Regeering der Replubliek Venezuela is
eene storing gekomen naar welker vreed
zame opheffing door Harer Majesteits Re
geering wordt gestreefd.
Onze betrekkingen met de overige bui-
tenlandsche Mogendheden zijn bij voort
during van den meest vriendschappelijken
aard.
Veel is er in moederland en koloniën,
dat tot erkentelijkheid stemt.. Nochtans zijn
er ook eenige minder gunstige verschijn
selen waar te nemen.
Met dankbaarheid mag worden vermeld,
dat de toestand van landbouw, tuinbouw
en veeteelt over het algemeen bevredigend
is. Het gevaar, dat door het optreden van
het mond- en klauwzeer den veestapel be
dreigde, is thans geweken.
Minder voldoening geeft, mede ten ge
volge van de moeilijkheden op de geld
markt, de toestand van handel en nijver
heid. Het scheepvaartverkeer over enkele
Nederlandsche havens is in dit jaar gerin
ger dan in 1907, Dientengevolge geeft het
scheepvaartbedrijf, in het bijzonder de al-
gemeene vrachtvaart, onbevredigende uit
komsten. In meer dan ééne gemeente trof
door deze oorzaken, werkloosheid een deel
der arbeidende bevolking.
Do belasting-invoering in het gouverne
ment Sumatra's-Weslkust heeft in dat ge
west ongeregeldheden doen ontstaan, die
do Regeering diep betreurt, ook met het
oog op de gevallen slachtoffers.
De kolonie Curapao ondervindt schade
door de verstoring van het verkeer met
Venezuela.
Lof verdient de wijze waarop zooi hier
te lande als in de koloniën burgerlijke
en militaire landsdienaren zich van hun
plicht kwijten.
De toestand van 's lands financiën
eischte zooveel mogelijk beperking bij de
voorstellen tot uitgaven en vordert, afge
zien nog van hetgeen later zal noodig zijn
voor de uitvoering van sociale hervormin
gen, duurzame versterking der middelen
tot behoud van het financieel evenwicht.
Daartoe zullen U wetsontwerpen worden
aangeboden tot herziening en verhooging
van het recht van successie en tot invoe
ring van eene algemeen© inkomstenbelas
ting met eene kapitaalbelasting als aan
vulling, ter vervanging der Vermogens- en
Bedrijfsbelas ling.
Ten einde te voorzien in het tekort
voor het volgend dienstjaar zullen U voor
stellen bereiken tot heffing van een matig
aantal opcenten op de Vermogens- en Be
drijfsbelasting en tot verhooging van den
accijns op het gedistilleerd, waarvan de
opbrengst in de toekomst zal kunnen strek
ken tot aequivalent van eene verlaging van
den accijns op de suiker.
Verschillende wetsontwerpen, behalve
de reeds tevoren toegezegde, zullen jU
eerlang "bereiken waaronder: tot herzie
ning van de wetgeving betreffende jde
ntfamlooze vennootschappen, tot wijzi
ging van het zeerecht, tot herziening
van de bepalingen van het Burgerlijk Wet
boek ten aanzien van de verplichting tot
vergoeding van schade door onrechtma
tige daad ontstaan, tot regeling van de
aansprakelijkheid voor schade door auto-
mobielen veroorzaakt, tot gedeeltelijke
herziening van het Eerste Boek van het
Wetboek van Strafrecht, tol. regeling
van de banken van leening, tot het
vaststellen van bepalingen omtrent de toe
kenning van pensioen aan de weduwen en
weezen van militairen beneden den rang
van officier, bchoorende tol de Zee- en
Landmacht, tot wijziging van de Wet
op het militair onderwijs, tot herzie
ning der wet tot regeling van het veeartse-
nijkundig Staatstoezicht en de veeartsenij-
kundige politie, tot beperking van den
Zondags- en den nachtarbeid in het brood-
bakkersbedrijf, alsmede eenige voor
stellen van bijzonder dringenden aard ter
herziening der Ongevallenwet.
Plannen tot verbetering van de Maas
tusschen St. Andries en Hedikhuizen,
zoomede van den Gelderschen IJssiel, zijn
in,' overweging.
Voortgegaan wordt met het bevorderen
van de totstandkoming van spoorweglij-
nen, welke aan de locale verkeerebehoef-
ten voldoen.
Van de bestuursbemoeiingen met bet fi
nancieel beheer in de zielfbesturend© land
schappen van den Oostindischen Archipel
mogen voor de welvaart dier landschappen
goede vrachten woorden verwacht.
Het bezoek van den Gouverneur-Gene
raal van Nederlandsch-Indië aan Atjeh
heeft tot een helder inzicht in den gang
van zaken aldaar geleid en duidelijk den
weg tot bevrediging van dat gewest aan
gewezen.
Gewichtige aangelegenheden zullen ook
dit jaar Uwe aandacht en toewijding
vragen.
Moge God Zijn zegen op Uwen arbeid
doen rusten.
In naam der Koningin, verklaren (wij
de Zitting der Staten-Generaal te zijn ge
opend.
Wat van deze Openingsrede te zeggen?
Door de quantiteit der ontwerpen, waar
van inzending wordt toegezegd, lijkt ze
ons voor langer gemaakt te zijn dan een
éénjarig tijdperk.
Toch bevat zij geen leuze voor de ko
mende verkiezingen.
Daarvoor is de rede te „zakelijk", in
dien zin, dat zij doet denken het program
te zijn van een zaken-kabinet en niet van
■een specifiek Christelijk ministerie.
Wat de sociale wetgeving be
treft is de rede uiterst sober.
Geeu oudeidomsverzekering, geeu inva-
liditeitver'zekerin'g, geen ziekteverzekering.
Alleen herziening der Ongevallenwet.
Voorts liggen alle toegezegde ontwerpen
vrijwel binnen de neutrale zóne.
De verhooging van het successierecht
en een algemeen© inkomstenbelasting
mits deze zij progressief zal in ons
kamp wel geen tegenstand van gewicht
ontmoeten.
Eenige verwondering zal het overigens
wekken, dat de Regeeiing geen nieuw ta
rief van invoerrechten heeft voorgesteld.
Bij het voorstel der opcenten zal allicht
aan inconsequentie worden gedacht: men
weet hoe het Kamerlid Kolkman tegen
de invoering van opcenten der vorige Re
geering was gekant.
Maar gezien den niet-rooskleurigen toe
stand van 's lands financiën is belasting-
verhooging onvermijdelijk.
D© finantieele malaise, die overal
heerscht, „het crisisjaar", hebben daaraan
zeker schuld.
Uit de clausule, die betrekking heeft op
het geschil met Venezuela wordt men geen
haar wijzer: de Regeering zal trachten
het geschil in vredelievenden zin op te
lossen. Dat het haalt gelukfce!
De Atjeh-passage der Openingsrede
maakt een einde aan alle geruchten om
trent meeningsverschillen tusschen. dein
Haag en Buitenzorg. Zij doet zien, dat
gouverneur van Heutz het volle ver
trouwen der Regeering geniet en dat in
de Atjeh-politiek aldus geen verandering
zal worden gebracht.
Kortom: in deze geheele Openingsrede
missen we alles wat zweemt naar „de be
ginselen, levende in de partijen der Rech
terzijde"; zooals bv. voorstellen tegen on
zedelijke uitstallingen.
V r ij d a g.
In de middagvergadering behandelde Mr.
P. J. M. Aalberse het onderwerp voor
wat betreft den „Arbeidsduur".
Is het arbeidsloon een zaak van groot
gewicht voor den werkman, niet minder is
dit het geval met den arbeidsduur. De
natuur ©ischt, dat de verbruikte arbeids
kracht hersteld worde door voedsel |en
rust. Het groote gewicht van een goede
regeling van den arbeidsduur springt in
het oog wanneer overdacht wordt, dat de
arbeider is individu, hoofd van een gezin,
en lid der maatschappij. Om deze redenen
moet de regeling zoodanig zijn, da,t hij zijn
verplichtingen in genoemde qualiteiten ten
volle kan vervullen.
Verkorting van arbeidsduur staat -
mits binnen zekere grenzen niet gelijk
met veimindering van arbeidsprestatie.
De in wetenschap opgegeven, maar in
practijk nog maar al te zeer gehuldigde
oud-liberale theorie welke spr. becri-
tiseert is hier onjuist gebleken. Het
loon wordt in deze stelling bepaald door
den duur van een arbeid en dus wordt
aangenomen, dat de langste arbeidsduur
de grootste arbeidsprestatie geeft. De
ondervinding leert het tegendeel I Op den
duur kau een bepaald moment gevonden
worden waarop de prestatie het hoogst
is. Een voordurende verkorting van den
arbeid zal natuurlijk bovengezegde uit
komst niet hebben er is een zekere
grens. Een en ander licht spr. met ver
schillende voorbeelden toe.
In het tweede deel zijner rede behandelt
Mr. Aalberse de regeling van de arbeids-
rust in verhand met de practijk van ver
schillende gemeenten.
Behoudens uitzonderingen in buitenge
wone gevallen, moest de tienurige arbeids
dag als maximale aangenomen worden,
meent hij met Pr. Raaymakers.
We zijn hier te lande er echter nog var
af; wel wint de idee voor den tien uren
dag veld.
In sommige bedrijven b.v. gasfabrie
ken is echter tienurige dag als te lang
te beschouwen. In deze bedrijven zal men
ingeval van nachtarbeid het drieploegen-
stelsel moeten invoeren en wanneer nacht
arbeid niet bestaat het tweeploegen-
stelsel.
Bij 't bepalen van een maximalen (ar
beidsdag dient gewaakt tegen het zonder
dringende noodzakelijkheid maken van
overuren. Hiermede hangt ook samen het
verbod, om in vrijen tijd voor particulie
ren arbeid te verrichten. Spr. heeft ier
zich altijd over verwonderd, dat 'n der
gelijk verbod in werkliedenkringen soms
zooveel tegenstand ontmoet.
Nacht- en Zondagarbeid moet tot het
dringendst noodige worden beperkt. In elk
geval moet ten deze voor behoorlijke dag
en weekrust worden gezorgd. Zondagsrust
is de groote factor voor volkswelvaart
men vergete dit niet!
Ter bevordering van een goede Zondags
rust zal strekken de vrije Zaterdagmid
dag. Een geleidelijke invoering hiervan
de ondervinding leerde het zal in vel©
opzichten goede resultaten hebben.
Ten slotte het vierde instituut tot herstel
der verbruikte arbeidskracht: de jaarrust
(vacantie.)
Vele werkgevers vinden dit een buiten-
sporigen eisch der arbeiders deze
werkgevers maken gewoonlijk zelf hun
wekenlang uitstapje in het buitenlandjEjen
goede opvatting omtrent de gevolgen van
behoorlijken nacht- en weekrust leidt pr
echter toe, om met behoud van' loon
zulk een verlof toe te staan. Verscheiden©
'gemeenten en particulieren deden dit dan
ook.
Avondvergadering.
OndeiWeip: „De Gemeente en de aanbe
stedingen".
I. Tegenover den middenstand. Spreker
de heer Jules Schaepkens Jr.
De voortdurende ontwikkeling van de
aanbestedingen, heeft er niet weinig toe
bijgedragen de zelfstandige vaklieden te
verdringen; zij heeft de ontwikkeling van
de vakken zelf, zeer in haren gang belem
merd. Het vak komt, bij de meeste aan
bestedingen, schier niet meer als zooda
nig in aanmerkingde vakman wordt door
den aannemer verdrongen. Voorts 'is niet
de kwaliteit van het geleverde 'tcriterium,
doch de prijs.
Niettemin is vóór het systeem van aan
besteden veel te zeggen ten opzichte van
speciale werken of leveranties; alles aan
dit stelsel aan te passen, is ten opzichte
van den middenstand niet wenschelijk en
in den grond der zaak niet aanbevelens
waardig voor belanghebbenden.
De gemeente heeft vóór te gaan en een
nieuwe richting aan te geven op dit gebied.
Bij aanbestedingen van openbare werken
dient zij het werk zooveel als d.oenlijk
te splitsen, opdat volgens de verschil
lende vakkeu een groot aantal gegadig
den kunnen profiteeren.
Spr. vestigt aandacht op eenige punten,
zooals het werk niet per se gunnen aan
den laagsten inschrijver, doch aan hem,
wiens inschrijving de meeste waarborgen
biedt voor degelijkheid van uitvoering. Het
gunnen bij „toerbeurt" verdient in bepaal
de gevallen aanbeveling.
Door leveranties vanwege de gemeente
steeds „en gros" open te stelten, wordt
de kapitaalkrachtige concurrent in een be
voorrechte positie gesteld dit verdient
afkeuring. De gemeente dient de levering
te gunnen aan alle daarvoor jp, aanmerking
komende inwoners, volgens gelijk en billijk
tarief. Niet uitsluitend moet gezien wor
den op den lagen prijs, maar vooral op de
degelijkheid der waren en de eerlijkheid
der mededinging.
II. Tegenover de arbeiders. Spreker:
Prof. J. IJ. J. Aengenent.
De gemeente heeft ongetwijfeld do taak,
de rechten te beschermen van har© amb
tenaren en werklieden, niet alleen (van
hen die direct, maar ook van die indirect
bij haar in dienst zijn. Daartoe dient vooral
het doen opnemen in de bestekken en
concessie-voorwaarden van bepalingen om
trent minimum-loon, maximum-arbeids
duur, Zondagsrust enz. Er zijn drie rede
nen waarom die bijzondere zorg der over
heid voor deze groep van arbeiders gewet
tigd is:
a. omdat de gemeente tot hen in nau
were betrekking staat, dan tot de overige
arbeiders
b. omdat de ervaring leerde, dat, wan
neer dergelijke bepalingen niet werden op
genomen, de werklieden hij de aannemers
in slechtere condities verkeerden dan de
andere arbeiders;
c. omdat dergelijke bepalingen uitste
kend geschikt zijn, om indirect een gun-
stigen invloed uit-te-oefenen op de arbeids
voorwaarden der arbeiders; die in dienst
zijn van particulieren.
Uit een en ander blijkt, dat het doel
dezer bepalingen moet zijn het voorkomen
van misstanden en niet de bestrijding van
werkloosheid of het plotseling opdrijven
van loonen.
Vele bezwaren worden tegen een der
gelijk optreden der gemeente aangevoerd;
zij kunnen worden teruggebracht tot be
zwaren van rechtskundigen van soci-
aal-economischen en Van financieelen
aard.
Spr. geeft aan met welke argumenten
deze opweipingen zijn te weerleggen. Men
zegt b.v. door de loonen hoog te houden,
zullen de prijzen der werken stijgen en
zal aldus er minder werk komen. Een ver
hooging van eenige procenten zal dit ge»
volg .echter niet hebben. Blijkt ©en werk
van algemeen belang, dan zal men om
deze rede niet van de uitvoering afzien.
Zal stijging dör belastingen niet het ge
volg zijn? Tegen-vraag: is het billijk, dat
de gemeente voordeel trekt uit arbeids-
bepalingen, welke niet in orde zijn Neen.
Als dus tengevolge van dergelijke bepalin
gen de belasting eonigszins hooger wordt,
zal dit door de billijkheid tegenover een
groote groep personen gerechtvaardigd ge
noemd moeten worden.
Wat in zake bepalingen over minimum
loon en maximum-arbeidsduur in eenige
plaatsen van ons vaderland gedaan werd,
licht spr. aan het einde van zijn belangrijk
referaat kortelijk toe. In 1907 waren in
42 Nederlandsche gemeenten deze bepa
lingen ingevoerd, moge het zijn be
sluit prof. Aengenent dat hun voorbeeld
spoedig door vele andere plaatsen gevolgd
gaat worden.
FltANIiRMK
Lourdes. Volgens een algemeen©
statistiek, die loopt tot den eersten Sep
tember van dit jaar, hebben dit jaar reeds
2.400.000 pelgrims Lourdes bezocht, tegen
1.300.000 in geheel het jaar 1907.
Een bijzonder grootschen en plechtiger!
indruk maakte het, toen de pelgrimsscha-
ren uit Florence, Grenoble, Mietz, Granada
en Belley den geheelen nacht biddend in
de grot doorbrachten.
Een vreeselijke toestand. De
Kardinalen, Aartsbisschoppen en Bisschop
pen van Frankrijk, hebben, zooals we reeds
kortelings meldden, een gezamenlijk schrij
ven uitgevaardigd, dat van het allerhoogste
belang moet worden geacht en dat gericht
is aan de huisvaders.
Het heeft betrekking op de wetsontwer
pen van 25 en 30 Juni 1.1waarin, gelijk
men weet, het recht der ouders wordt
verkort om kritiek uit te oefenen op het
onderwijs hun kinderen gegeven en het
behandelt„uwe vrijheid als burgers en
katholieken, de zedelijke en godsdienstige
opvoeding van uwe kinderen".
Het Episoopaat herinnert met een enkel
woord aan de aanslagen, de laatste jaren
tegen het recht der ouders in zake opvoe
ding en onderwijs gepleegd en hoe ten
slotte toch nog een betrekkelijk bezit was
overgebleven de strikte neutraliteit der
school. In de toelichtingen tot de aanhangige
wetsontwerpen wordt zelfs uitdrukkelijk
het recht erkend der ouders om te eischen,
dat hun godsdienstige gevoelens niet zullen
worden aangetast en dat fouten te dien
opzichte begaan, kunnen worden hersteld.
Maar is die neutraliteit in 't verleden
gehandhaafd vragen de bischoppen, en
zij antwoorden Neen.
Zou bij invoering der nieuwe wetten die
onpartijdigheid beter worden gegarandeerd
„Nog minder
De neutraliteit wordt van tweo kanten
bedreigd door de boeken, die men gebruikt
en de woorden van den onderwijzer. Deze
laatste kunnen zelfs goede boeken tot een
verderf doen worden.
Tegen boeken, die men verkeerd acht,
kan klacht worden ingediend bij de be-
voegde overheid, maar het is dezelfde over
heid die te voren het boek ten gebruike
heeft goedgekeurd. Welke kans is er dus,
dat dit oordeel zal worden herzien
In de toelichting van een der beide laat
stelijk ingediende wetten wordt opgekomen
tegen de afkeuring van sommige boeken,
door verschillende Semaines Religieuses uit
gesproken. Uit dat oordeel sprak, volgens
den wetgever een „bekrompen sectarisme",
en die boeken waren heel goed, immers
„doordrongen van breed liberalisme en ver
lichte verdraagzaamheid, een beroep doende
op de rede en het vrije onderzoek."
Inderdaad, het is duidelijk genoeg. En
het Episcopaat wijst er dan op, dat "in
sommige dier schoolboeken tot zelfs het
bestaan van God en de onsterfelijkheid
der ziel wordt bestreden.
Welke waarborgen zijn van autoriteiten
die zulke boeken verdedigen, te wachten
En hoever zal niet de met haat jegens
de Kerk bezielde onderwijzer in zijn mon
deling onderwijs kunnen gaan
Het is inderdaad, zeggen de bisschoppen,
een vreeselijke toestand: „het lager onder
wijs, den vader de ziel betwistend van zijn
kind, ontkennend, verachtend, bestrijdend,
wat de vader gelooft en aanbidt, en ander-
