VAN ORANJE"
"dag 8 Augustus.
N
No. 92
Donderdag 6 Augustus 1D08.
Vierde Jaargang.
tlgisch geld
s
a a
in.
Verschijnt ellen MAANOAG-, WOENSDAG- en VMIDIGIM.
Ia. kloosterman.
isterbaan le cointre
Goes.
ïboot „Znid-Beveland".
GOES
ijf uigen
ij
l O L H O E K—D o hg A'.-
iOON, Utrecht.
Aankoop van Effecten.
a TH. HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Bjj flit miner Meert een Bppl.
De neutrale school
in Frankrijk.
UIT ZEELAND.
Ienkele dagen verschijnt:
op „De Openbare School"
flr.A.F.de Savornin Lohman
door
gewoon 8vo. Prijs 30 ets.
baar in iederen soliden Boek-
na ontvangst van het bedrag
|t gevers
Wekelijksche dienst.
Irecht-Rotterdam-Gouda-Amsterdam
inding met lilt tussehenliggsnda pluim.
Vertrek van GOES
insdagmlddag 12 uur.
|Tertrek van AMSTERDAM
terdagmorgen 5 uur.
Vertrek van ROTTERDAM
iterdagavond 8 uur.
latiën te Amsterdam bij W. DE
J. B. VERSCHURE, Kloveniers-
te Rotterdam bij de Directie J. en
SCHUIJT, te Dordrecht bij S.
Zn. en te Goes bij den Agest
0ERVELD.
TELEFOON INTERC. 24.
le voor hare rekening
n voortgezet.-
steun en uwe begun-
ipte bediening.
Kilo f 0.60, bij ItPKilo a. f 0.59,
100 Kilo a f0 57 per Kilo.
I Kilo i. f 0.68, bg 10 Kilo f O 66,
ns 100 Kilo k f 0.62 per kilo.
jtENSREUZEL TK
f 0:601;' bij minstens 100 Kilo of 4
■per kilo.
Silo, franco één veer f6.50 per bus.
lenden rembours,
korting toegestaan.
JOERS.
Ir soliden borgtocht.
Indschade.
pnsdajt in het hotel de Kinderen
G
brom voorzien van een
|l«0 X 50 c.M.
Badhuisstraat N 63,
VL1SSINGEN.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant- 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
taalf drie en, Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclaraeberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Het is niet van belang ontbloot na te
gaan, hoe het in Frankrijk staat met de
officieels school en haar beweerde nou tra li tv it.
Die school is zoogenaamd neutraal.
Zorgvuldig zou zij dus elk geloof moeten
eerbiedigen, voor elk geloof onverschillig
blijven en zich beperken tot bet onderwijs
en de opvoeding der kleine Franschen in
vaderlandlievender: zin.
Intusschen is het bewezen, dat na vijf en
twintig jaren van zgn. neutraliteit tegen
woordig de school beslist anti-christelyk is.
Het kon ook niet anders.
Te vragen aan een onderwijzer, aan een
man in de kracht der jaren, om onver
schillig te blijven tusschen de ideeën, die
zich de zielen, de wereld betwistenvan
hem eischen, die toch een overtuiging of
althans een meening heeft over het ontstaan
en het einde des menschen, over de rol der
Kerk in Europa, dat hij zijn overtuiging
voortdurend geweld zou aandoen, is even be
lachelijk als hem te vragen zich gedurende
uren op één been in evenwicht te houden.
Een groot aantal Fransche onderwijzers
zjjn openlijk anti-Katholiek, en hunne ge
zindheid steken ze in de school niet onder
de banken.
Wanneer de Katholieke PerB deze mannen
in de uitoefening van hun ambt ontmaskert
als zendelingen der „Vrije Gedachte", dan
luidt het antwoorddat zijn uitzonderingen.
Maar helaas, uitzonderingen zjjn het niet.
De gevallen vermenigvuldigen zich met
den dag en ze zullen talrijker worden.
Want de beweging gaat van boven uit.
Een groot getal inspecteurs aarzelt niet
openlijk te verklaren dat de neutraliteit
in de school den onderwijzer niet kan be
letten „den vooruitgang" te verdedigen
tegen „bet bijgeloof", d.w.z. de Kerk en
den Katholieken godsdienst aan te vallen
Ziethier, wat zelfs een Marseillaansch,
republikeinsch anti clericaal blad o.a. op
merkt
„In de scholen wordt het protestantisme
geroemd boven het Katholicisme; en of
schoon het vaststaat zegt het blad
dat de protestanten bjj de verdediging
hunner zaak minstens evenveel wreedheid
die aan den tijd eigen was aan den
dag legden als de Katholieken, zjjn het
toch slechts deze, die men met veront
waardiging als beulen doodverft."
De Dreijfus-zaak wordt in de scholen
„bestudeerd" en deze „studie" geeft gereede
aanleiding tot anti-militaristische propagan
da. En het Marseiliaansche blad zegt het
onomwondener worden zelfs lessen gegeven
in het socialisme
Lessen in socialisme op school!
Ea ook lessen in anti-patriotisme. Ook
zoover zijn sommige onderwijzers gekomen.
Laat ons erkennen, dat het voor de
neutrale school bezwaarlijk zijn zou partij
te kiezen voor het dogina van privaatbezit
en het dogma van vaderlandsliefde in een
tjjd, waarin deze beide zöezeer worden
aangevallen 1
Met welk recht ook en krachtens welk
beginsel zou de staat een neutraal onder
wijzer kunnen verplichten leerstellingen
te verkondigen en te verdedigen, die door
een aanzienlijk getal scheurmakers worden
verworpen1
Het aantal socialistische en anti-patrio-
tisch gezinde onderwijzers groeit met den
i da8;
Niet slechts dat deze geen woord spreken
om de besmetting der socialistische en
vaderland-vijandige leer tegen te gaan
integendeel: openlijk prediken ze deze
verderfelijke leerstellingen.
Weg met de priesters, weg met de be
zitters, weg met de officieren, weg met
Frankrijk.
Zelfs de „autoriteiten" beginnen bang te
worden.
I Deze zondigen liever openlijk tegen de
I logica dan het kwaad te laten voortwoekeren,
dat de natie ten doode voert. Zoo noodig
zullen zij tusschen beide komen om te
beletten, dat de onderwijzers de kleine
Franschen leeren om de bestaande sociale
organisatie te haten en hun vaderland te
verachten.
Maar het kwaad zou niet zoo'n voortgang
hebben gehad, indien de „autoriteiten" het
aan den wortel hadden aangetast.
Het reeds door ons vermelde blad„le
Petit MarseiUais" had een onderhoud met
een hooge functionaris bij het openbaar
onderwijs. Merkwaardig is het uit diens
mond te vernemen:
„Het is noodzakelijk en onvermijdelijk,
dat wij ons verzetten tegen een onderwijs,
welks resultaat zijn zoa de vorming van
geslachten, niet in staat of bereid, zoo
noodig, hun land te verdedigen, en die
allen met een anarchistischen geest zouden
zijn toegerust. Ongelukkiglijk wordt de
minister van Ouderwijs niet altijd goed
bijgestaan. Zoudt ge gelooven, dat er gene
rale inspecteurs zijn, die dit doodend on
derwijs goedkeuren Sommige dezer hebben
zelf handboeken uitgegeven, waarin de
jonge onderwjjzers de stof kunnen verza
melen voor hun anti patriotische lessen.
En anderzijds is de geest van het ineeren-
deel der jonge onderwijzers reeds op de
normaalschool in de valsche richting geleid
door leeraren, die zweren bij de anti-nati-
onaie en anti-patriotische ideeën van Hervé."
Beantwoordden nu de vorderingen van
dit soort onderwijs nog maar aan de ver
wachtingen dezer „verleekers", die juist
aan Frankrijk beloofd hadden het ware
licht te verspreiden door het clericale
bijgeloof uit te dooven.
Maar, helaas, indien het aantal Franschen,
dat de bestaande orde leert haten en leert
te spuwen op de nationale vlag al dagelijks
toeneemt, het aantal Franschen, die hun
spelling, den regel van drieën en de eerst-
noodige geschiedenis van hun eigen land
kennen, wordt aldoor kleiner.
De cijfers hebben uitgewezen, dat i n
bijna de helft van Frankrijk het
aantal ou geletterden toeneemt!
Millioenen vermorstde natie tegen
zich zelve verdeeld de vaderlandsche
godsdienst vervolgd duizenden katho
lieke scholen vernietigd en dat alles
om het aantal ongeletterden in de helft
van Frankrijk te vermeerderen, en om het
leger der volgelingen van den revolutio
nairen burger Hervé te vergrooten'
Hier is het woord op zijn plaats: de
„verleekers" hebben gewerkt vajr den
Koning van Pruisen 1
Goddank, dat in Nederland het openbaar
onderwijs nog niet is misbruikt voor on-
geloovige en revolutionaire propaganda.
Maar toch is het een niet te miskennen
en onrustbarend feit, dat onder onze open
bare onderwijzers hoe langer hoe meer
socialistische elementen komen.
En nu zal men toch dit niet willen be
twisten, dat voor socialistische onderwijzers,
voor menschen dus, die niet gewoon zijn
een blad voor den mond te nemen, maar
wel de trompet er in te steken, voor ras
propagandisten als socialisten zijn, het
uiterst moeielijk vallen moet, hun
ideeën in de school geheel onder de banken
te steken.
Het feit alleen, dat de leerling weet,
dat zijn meester socialist is, moet o.i. reeds
ongunstig op de jeugd werken.
Spiegelen wij ons ook in zake onderwijs
aan Frankrijk door ons bjzender onderwijs
naar waarde te schatten en in eere te houden.
Want de school is in den strijd onzer
dagen een factor van het allerhoogste ge
wicht: wie het kind heeft, is meester van
de toekomst.
Mei twee maten.
Onder motto „millionairsvermaak" geeft
„het Vol k" volgend bericht
„Eenigen tijd geleden, zoo melden de
bladen, vertrokken vier heeren, onder
wie de heer G. J. van Heek Jr. uit En
schedé en J. J. ter Horst uit Rijssen,
uit Noorwegen per stoomschip naar de
Noordeljjkd IJszee ter jacht. De jagers
maakten te zaïnen buit 4 ijsberen, 15
zeerobben, waaronder bjj zonder groote
exemplaren, zoogenaamde baardrobben,
eD eenig ander wild.
Hun voertuig voer van Spitsbergen
oosteljjk door een bijna volkomen met
jjs bedekte zee, waar het zich slechts met
moeite een weg kon banen, bereikte
daarop een gedeelte van de IJszee waar
het ijs blijkbaar door een storm op zijde
was gedreven. Hier werden robben ge
schoten.
Verder oostelijk van deze plaats, tus
schen Spitsbergen en Nova-Zembla, had
men bizonder jachtgeluk. Op een ijsschots
zagen de jagers te middernacht twee
gioote ijsberen. Beiden werden op 120
pas afstands geveld, één door den heer
Van Heek Den volgenden dag werd
een derde beer omsingeld en buit ge
maakt. De vierde werd zwemmende in
zee gezien en genaderd in een roeiboot,
van waar de heer Ter Horst het dier
vermeesterde. Tengevolge van o;. komend
onstuimig weer waren de jagers genood
zaakt zich spoedig uit de ijsstrekeu tei ug
te trekken."
Dat is nu eens een kluifje vo.r het
socialistisch orgaan om te schimpen op de
„vermaken" dezer „millionaire": een ijsbe-
renjacht in de Noordelijke wateren 1
„Het Volk" lucht dan ook deze ont
boezeming
„Het moet voor de Enschedésche en
Rijssensche wevers, als zij in e muffe
fabriek 10 a II uur daags voor een
schamel loontje zwoegen, een troost zijn
te weten waarvoor zij zoo hard werken
en honger lijden, nl. om hun patroons
in staat te stellen zich op deze hoogst
intellectueele, zij het ook wat kostbare
wijze, te vermaken."
Da's mooi gezegd.
Maar h e t Volk' vergeet 'n kleinig
heidje.
Het blad kent wel 'n zekeren meneer
P. J. Troelstra.
Het is mogelijk met diens „vermaken"
niet bekend genoeg om te weten, dat deze
socialistische leider óók een bijzondere
voorliefde heeft voor watertochten.
Zoo vallen de Friesche meren
bij hem zeer in den smaak, en 't is gebeurd,
dat mr. Troelstra in het zomerjaargetij
voor dagen en dagen een heete boot
afhuurde om op de blauwe wateren in
Friesland te spelevaren.
Zoo ziet men de kapitalist gaat
naar de Noorsche wateren om ijsberen te
schieten en de proletariër Troelstra
hengelt op de Friesche meren naar meer
proletarische beesten dan ijsberennaar
baars en voorn.
Is 't niet vermakelijk te zien, van welke
pietiutterige middelen de socialistische pers
zich bedient om de stemming er in te
houden tegen de „bezitters", terwjjl de
bezitters-socialisten zich zoo ongeveer dezelf
de genoegens en vermaken gunnen als die
vermaledijde kapitalisten
Bij het onlangs door ons gesignaleerde
geval van „de automobiel van Kardinaal
Mercier" past volkomen doze ijsbcrenjacht.
Zierikzee.
De candidaat der Rechtsche Partijen
voor den gemeenteraad, mr. D. Engel-
b e r t s, heeft dan de overwinning behaald
met ruim veertig stemmen meerderheid.
We verheugen ons over dit succes.
Het was toch al te onbillijk, dat de Zie-
rikzeesche gemeenteraad geen enkel auti-
rev.-Raadslid telde.
Hopen we nu, dat de voorspelling der
„Zierikzeesche Nieuwsbode"
waarheid bevat, waar het blad schreef, dat
deze verkiezing van invloed zou kunnen zijn
bij de Tweede Kamerverkiezing in 't vol
gend jaar.
Goes. De biandwaaiborgmaatschappij,
waarbij de bakker Noordhoek, waar on
langs brand woedde, verzekerd is, heeft
f 10 geschonken aan de Goesche brand
weer.
Morgenavond zal „Euphonia" haar
tweede Zomerconcert geven in den tuin
der Soc. V. O. V.
Gisteren werd een dochtertje van
den koopman F., dat spelende was aan
't Groene Weidje alhier, onverwachts door
een hond aangevallen en op twee plaat
sen in het hoofd gebeten. Op het hulpge
roep van de kleine kwamen een paar bu
ren aangesneld, die haar aan het woedende
dier ontrokten.
Middelburg. Bij de nadere regeling der
bezoldiging van de burgemeesters en se
cretarissen in Zeeland, stelden Gedepu
teerde Stalen de jaarwedde voor sommige
gemeenten lager dan die voor andere ge
meenten van dezelfde grootte niettegen
staande het advies van de raden van (eerst
bedoelde gemeenten daartoe geen aanlei
ding had gegeven. In het door hen over
1907 uitgebracht verslag van den toestand
der provincie deelen Gedeputeerde Staten
mede, dat in den regel door hen de ad
viezen van de gemeenteraden waren ge
volgd slechts meenden zij in die gemeen
ten, welke een buitengewoon subsidie in
de kosten van het lager onderwijs genie
ten, met een geringere verhooging te kun
nen volstaan, dan door de raden dier
gemeenten was voorgesteld.
Het 2e bat. 3e reg. inf. alhier in
garnizoen zal op 21 Augustus a. s. met den
treiu van 5.54 uur G. T. voormiddag van
hier naar Harskamp vertrekken, teneinde
aldaar deel te nemen aa.n de schietoefe
ningen der VI serie, onder leiding van deiij
majoor P. A. T. Zanino, commandant van
het IV bat. 3e reg. inf. te Vlissingen.
J. V., die Zondagavond een revol
verschot loste op de dienstbode C. J. al
hier, is gistermorgen per celwagen van
het politie-bureau in de Lange Giststraat
naar het Huis van Bewaring overgebracht.
De kogel is nog niet uit de wang van
het meisje verwijderd.
Een bekend straattype bracht gister
middag op de kennis alhier een jongen
van een jaar of veertien, J. geheeten en
wonende in de Volderijlaagte, een diepe
snede over de rechter pols toe. Aanleiding
was dat de dader-es door eenige jóngens
werd uitgescholden en daarover verwoed,
haar mes trok. De jongen, die hevig bloed
de, werd in de apotheek op de Poftenmarkt
verbonden en is later door eien politie
agent medegenomen naar bet bureau.
Vlissingen. Gistermiddag had op de Ko
ninklijke Maatschappij „De Schelde" de
15-jarige F. H. J., terwijl hij behulpzaam
was bij het plaatsen van wrangen voor het
in aanbouw zijnde s. s. „Frisia", het on
geluk een der wrangen, doordat deze kan
telde, gedeeltelijk op het lichaam te krij
gen. De ter hulp geroepen geneesheer con
stateerde eenige minder belangrijke kwet
suren aan de beide beenen. De verwonde
werd Ier verdere verpleging naar zijn huis
vervoerd.
Naar- men meldt, zou in een |der jcafé's
alhier een speelgelegenheid geopend zijn,
waar het jeu de poule kan worden
beoefend.
De weeskinderen uit de R. Kath.
Weesschool alhier hebben gisteren een
uitstapje naar- Antwerpen gemaakt en daar
de meeste bezienwaardigheden bezichtigd.
Zij werden daardoor in staat gesteld
door den heer kV. H. Martin, die alle kos
ten voor zijn Irekening nam.
Waai- de heer Martin niet katholiek is,
valt deze edele daad van dezen vriend
der jveezen des te meer te waardeeren
en ,wij brengen hem daarvoor gaarne open
lijk onzen dank.
Zierikzee. Bij de gister gehouden her-
stemmiug voor den gemeenteraad zijn 781
stemmen uitgebracht, waarvan' 9 van on
waar-de, zoodat het aantal geldige stem
men 772 bedroeg. Hiervan verkreeg Mr. D.
E n g e 1 b e r t s (a n t i r.) 409 stemmen en
de heer W. du Claux (lib.) 363 stemmen,
zoodat eerstgenoemde gekozen is.
Men schrijft ons uit Rilland-Bath:
Al een paar keer kort op elkander ge
beurde er iets vreemds op eene publieke
verkooping van onroerende goederen in
onze gemeente. Toen eenigen lijd geledeii
eerst bij inschrijving en daarna bij opbod
een huis te Bath werd verkocht, leverde
iemand een brief je in, dat bij opening bijeek
aan weerskanten onbeschreven te zijn. Nu
is dit op zichzelf zoo erg niet, maar o
wee! hier wel, want niemand buiten de
blanco inleveraar schreef in, zoodat di
rect de dader van deze flauwe grap aan
het licht kwam, iets waarop deze zeer
zeker niet had gerekend. Gisteren had weer
een andere scène plaats. Iemand schreef
in voor f 800, zeer waarschijnlijk met het
oogmerk de f 10 strijkpenningen te ont
vangen bij gunning. Het ingeschreven be
drag kwam de overige aanwezigen ech
ter te hoog voor en het gevolg was, dat er
geen bod meer bij kwam en het perceel aan;
inschrijver werd toegewezen. Toen kwam
evenwel de aap uit de mouw; want om
welke redenen dan ook, het duurde niet
lang of de notaris verklaarde dat het per
ceel opnieuw geveild zou worden, daar
het niet was toegewezen. Nu werd begon
nen met op te roepen voor zevenhonderd
gulden, het bedrag door twee opvolgend*!
inschrijvers ingeschreven. Er kwam nog
f t bij en het perceel was verkocht. In
schrijver nommer één ojf liever hij die
voor f800 inschreef, kwam slecht weg.
want behalve do betaling der negen en
negentig gulden die er beneden de f 800
van kwam, moet hij ook nog een deel der
onkosten betalen, zoodat hij in het geheel
f 108 moet .dekken. Een dure, docli zeer
zeker een leerzame les.
's Heerenhoek. Ter openbare verga
dering van den gemeenteraad den 3-n
dezer, waren 5 leden tegenwoordigaf
wezig M. v. d. Meulen en J. A. Kemijn
zonder kennisgeving.
De notulen der vorige vergadering wer
den na lezing onveranderd goedgekeurd,
en de ingekomen stukken voor kennis
geving aangenomen.
Door den Voorzitter werd de begroo
ting voor 1909 den leden aangeboden,
welke bedroeg in ontvangst en uitgaaf
op f 8672.495.
Het suppletoir kohier Hoofdgeld 1908,
werd opgemaakt tot een bedrag van
f 79.815.
Op de voordracht voor benoemingen
va,n' 2 leden voor het College van Zetters,
werden geplaatst de heeren M. v. d. Meu
ten en P. van Stee (aftr.), en J. B. Werrie
en J. A. Remijn.
Als lid van het Algemeen Armbestuur
moest aftreden de heer J. G.: p. Timans,
welke met 4 van de 5 stemmen werd
herkozen; 1 blanco.
Het voorstel van B. en W. tot verhoo
ging der Hondenbelasting werd in dien
zin besloten, dat de honden der '1ste kl.
werden verhoogd van f2 tot f3, en van
de 2e klasse van f 1 tot f 1.50, ingaande
1 Jan. 1909.
Op verzoek van het gemeentebestuur
van Leek, om adhaesie te betuigen aan
een tot II. M. de Koningin door die ge
meente gericht adres, om maatregelen te
willen treffen, dat aan art. 20 der Woning
wet als 3de alinea worde toegevoegd
„Woningen die sedert 1 Januari 1908 in
eigendom toebehooren aan, en bewoond
worden door de tegenwoordige bewoners,
worden niet ontruimd dan na den. dood,
of het vertrek van den eigenaar, of diens
echtgenoote, werd goedgunstig beschikt.
Aan het adres van het Technisch Bu
reau G, Barger Co. te 's Gravenhage
is besloten, om een voorloopige concessie
te verleenen voor den tijd van een jaar,
tot het doen van opnemingen in verband
met de eventueel© oprichting ©ener elec-
trische Centrale, en het aanleggen van
geleidingen met een tramweg.
Krabbendijke. Maandagavond gingen
een drietal, van him werk komende jonge
lui aan den Stroodorpedijk nog leven zwem
men, alvorens naar huis te gaan. Een hun
ner, de negentienjarige P. B., schijnt di
rect in eene uitgegraven vletput geraakt
te zijn, althans, spoedig werd hij door zijne
kameraden gemist, die een in de nabijheid
zijnden vletschipper waarschuwden. Deze
ging direct dreggen, doch inet geen resul
taat. Alleen anderhalf .uur later, toen r©eds
eene massa volk bij1 de plaats des onbeiljs
was, gelukte het den drenkeling boven te
halen. Ijlings werden /de voorschriften ten
opzichte van drenkelingen .toegepast en
meer dan een ,uur werd daarmede voort
gegaan, totdat de geneesheer verscheen,
die den dood constateerde. Het lijk werd
toen in een deken gewikkeld en per draag
baar naar huis gebracht. Dat was een (aller
bedroevendst gezicht, die vielen, gaande
langs den zeedijk, spookachtig verlicht
door een paar fietslantaarns; maar nog
treuriger was de aankomst in het gezin,
dat als radeloos ,was, toen het lijk van
den zoon en broeder werd binnengedragen.
Waarde. Zondag had A. V, alhier het
ongeluk tijdens ,een fietstochtje zoodanig
van zijn rijwiel te vallen dat hij zijn linker
sleutelbeen brak.
Terwijl M. S., woonachtig te Waard<3
aan den Zimmermanpolder werkte, viel
hem een stapel hout op een der beenen.
Het ongeluk was van dien aard, dat hij
per as naar zijn woning gebracht moest
worden. Vermoedt wordt, dat het been ge
broken is. Ook een meisje van M. S.
in den Zimmermanpolder had het ongeluk
te kort met het hout in aanraking te
komen met dit gevolg, dat een arm wterd
gebroken. Geneeskundige hulp verleend©
de arts alhier.
Schors. De candidaatstelling voor een
lid van den gemeenteraad alhier is be
paald op 6 Aug. a. s., stemming en her
stemming zoo noodig pp 14 en 22 Aug.
daaraanvolgende.
