;n. aterialen IE PUTTER, Verf in alle kleuren is voor COGNAC., iermindering. buitenland I J DER, Goes ii REISARTIKELEN. )N, Utrecht. No. 7i Donderdag 25 Juni 1^08. Vierde Jaargang. Virschint eiken MAANDAG-, MC- in VMSM. FEUILLETON NDEL IN en Munrtegels. Turfkade, Goes, i, Kade D 30, Goes. A. SCHRIJVER. it „Zuid-Beveland". KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN. I VLISSINGEN Steensoorten, lische en Machinale Steen, Ir vaste- en Hardsteen, Hollandsche en Belgische □en en Vorsten. (2 SOETEEBINö Jen franco op aanvrage. jjd verkrijgbaar bjj 1 MEUBELMAGAZIJN. Les is geprijsd. |j. Aanbevelend, Lkeljjksche dienst. ;-Rotterdam-Gonda-Amsterdani met alle tutschinüggindi plntnn. 'ertrek van GOES lagmiddag 12 uur. lek van AMSTERDAM dagmorgen 5 uur. gek van ROTTERDAM rdagavond 8 uur. te Amsterdam bjj W. DE 3. VERSCHURE, Kloveniers- Rotterdam bij de Directie J. en IHUIJT, te Dordrecht bij S. [Zn. en te Goes bij den Agent TELD. f 0.60, bij 10 Kilo A f 0.58, Kilo A f0.55. A f 0.70, bjj 10 Kilo A f O 68, Kilo A f 6.65 per kilo. SREUZEL -«F één veer A f 6.25 per bus, bij is de prijs f 0.57. ÏTNDVET. TP® en 25 Kilo, prijs per Kilo f 0.56. den staat en franco huis, voor m rembours. - Tel. Interc. 209- ting toegestaan. Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f0.95 Afzonderlijke nummers a contant-0.05 BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES. Advertentiën van 1—5 regels f 0.50iedere regei meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. ZIJ, die zich met 1 juli a.s. op ons blad abonneeren, ontvangen het tot aan dien datum GRATIS. De Oud-liberalen. Al is het dan nog wel niet officieel vast- gehamerd, dat de fractie der Oud liberalen zich beeft afgescheiden van de Linksche concentratie; of wat misschien juister is door de Linksche partijen als bond- genoote is uitgestooten, toch wijzen alle teekenen er op, dat de positie der Oud of Vrije liberalen in het vrijzinnig monster verbond zeer précair (onzeker) geworden is. De Liberale Unie en de Vrijzinnig- demokraten (om van de soc demokraten te zwijgen) geven openlijk en zeer vrijmoe dig te verstaan, dat ze niet meer gediend zijn van die oud Thorbeckianen. De Rechterzijde moet uit beginsel elk principieel samengaan met de Oud liberalen ver van zich stooten. Derhalve staan de Oud liberalen, de trouwe volgelingen van den grooten libe ralen staatsman Thor beek e, geïsoleerd Wat nu, mag gevraagd. Want juist de fractie der Oud-liberalen zal bij de verkiezingen in 1909 een betee- kenisvolle rol kunnen spelen. Het hoofdorgaan der Oud-liberalen (de Nieuwe Courant) schrijft het vol gende „Welk in 1909, bij de algeraeene ver kiezingen, die positie (de positie der vrije liberalen) zal zijn, valt nu nog niet te zeggen Van de „afwachtende hou ding", thans geboden, zal dan uiteraard geen sprake meer kunnen zijn. Blijft de rechterzijde de gesloten kring, als tot nu toe, op vast steiubus-accoord met honderd coalitie candidaten uitkomend in de hon derd districten, dan zou het behoeft geen betoog steun, stembus steun, aan het Kabinet van de zijde der vrije libe ralen neerkomen op beginsel verlooche ning niet alleen, maar ook op totale opoffering van de fractie welke deze partij in de Kamer vertegenwoordigt. Aan den anderen kant wordt een ge zamenlijk optrekken van „de linkerzijde" met den dag onmogelijker en irratio- neeler. En indien de stemmen welke in den laatsten tijd uit de Liberale Unie opgaan om een verbon 1 met de vrijzinnig democraten aan te gaan en den vrijen liberalen „de bons" te geven, de over hand mochten krijgen wat wij in tusschen niet waarschijnlijk achten wijl de zucht tot zelfbehoud ook der Unie is ingeboren dan zou er dus voorde vrij- liberale partij ontstaan een toestand van staatkundig isolement. Gevaarlijk die toestand, maar in zoo verre aanlokkelijk, dat dan de verkie zingsstrijd onzerzijds in hoofdzaak of zelfs alleen gestreden zou kunnen worden voor eigen beginselen en eigen candi daten". Aan duidelijkheid laat dit antwoord niets te wenschen over wel aan volledigheid. Want we zouden gaarne vernemen, hoe de houding der Oud liberalen b ij de herstemmingen zijn zal. Maar juist daarover zwijgt de „Nieuwe Courant" geheel. Intusachen is het wel waarschijnlijk, dat 2. Onze-Lieve- Vrouwepolder. Wanneer men van Middelburg naar V e e r e gaat, dan passeert men, even Voor men het einddoel zijner wandeling bereikt, een armelijk gehucht. „De huisjes, zegt Pastopr J. J. van der Horst, die in zijn leven zoovele uren besteed heeft om de .Walchersche a chieve.i na te snufi len en de weinige bouwsteentjes te verzamelen welke hier en daar nog verborgen liggen' zijn laag en zien er poover uit; de smidse in hef midden zet geen leven hij, want haar Vuur is meestal gedoofd, en haar aambeeld verteert zich zelve van spijt, omdat het. geen slagen genoeg krijgt. Al leen het oude kerkhof herinnert nog aan vrpegere dagen, maar het ziet er treurig en akelig uit, zooals geen ander kerkhof doet. „Want, zegt Ueygersbergh, de kro niekschrijver, nadat de kerk van het ge melde dorp vervallen was, is de luister en de welstand van het dorp ook te niet gegaan". Daar is geen kasteel moer, geen kerk of kapel, geen godshuis. Zelfs de de heereu nimmer een clericaal" zullen stemmen. Wordt het advies van do „Nieuwe Crt.' opgevolgd, dan hebben de Rechtscbe partijen bij de eerste stemming een betere kans. provinciale staten van zeeland. In de zomerzitting van die Staten komen de volgende zaken in behandeling: Onderzoek van de geloofsbrieven van het nieuw benoemde lid, den heer P. van Houte. Benoeming van een lid der Staten be doeld bij art. 89 der provinciale wet. Voorstellen van Ged. Staten om aan te houden a. adressen van de „Vereeniging van Burgemeesters en Secretarissen in Zuid en Noord-Beveland" en van het Dagelijksch bestuur van den A. N. W. B., Touristen- bond voor Nederland, om wijziging van het Reglement op de wegen en voetpaden b. een verzoek van het Bestuur van de afdeeling Noord-Beveland van de Maat schappij tot bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland, om aan den Pro vincialen steiger te Kortgene eene vee- loods te bouwen c. een verzoek van Burg. en Weth. van Brouwershaven om een renteloos voor schot van föOOO voor havenverbetering; d. een verzoek van I. J. Porrey te Ier- seke, om subsidie voor het overzetveer van lersekendam op Gorishoek, Vooretellen tot toekenning van een sub sidie van f550 aan de gemeente Nisse en f362.50 aan'de gemeente Veere in de kos ten hairer huishouding over 1908. Verder tot toekenning van een subsidie over 1909, 1910 en 1911 van f500 per jaar aan de gemeente Zierikzee voor hare avondschool voor vakonderwijs, f500 aan de gemeente Goes voor hare avondschool voor ambachtslieden, f300 aan de ge meente Vlissingen voor hare avondschool voor handwerkslieden en f500 aan de ge meente Middelburg voor hetzelfde doel. Voorts tot toekenning van een subsidie van f275 per jaar over de jaren 1909 tot en met 1913 aan de school voor hand- en bouwkundig teekenen te Xholenvan f 100 over het jaar 1909 aan de teckenschool te Aardenburg en f200 over de jaren 1909, 1910 en 1911 aan de Verecnigiing Ver- eenigde handwerkslieden te Neuzen voor hare avondvakschool. Vooretellen van Ged. Staten tot nadere regeling der jaarwedde van den directeur •van den provincialen stoombootdienst; tot herstel van de tapijtbehangsels in het ge rechtsgebouw op het Hofplein; tot mach tiging aan hun college om tolhuizen met toebehooren te verkoopen en tot toeken ning van een renteloos voorschot van ten hoogste f5075 aan de gemeente Aagte- kerke voor wegsverbetering. Verder tot renvoyeering aan hun col lege ter beschikking van de adressen van den Nederlandschen Schildersgezellen- bond te 's Gravenhage c. a. in zake het ge bruik van loodhoudende verven; tot afwij zing van 't verzoek van den Gemeenteraad van Goes om wijziging van art. 83 van het Reglement op de wegen en voetpaden; tot toekenning van een subsidie van f250 per jaar, over de jaren 1909, 1910 en 1911, heugenis aan plechtige ommegangen en hoogtijden, aan schitterende feesten op den burcht en vroolijke gildefeesten is er ge heel verloren gegaan en geen enkele be woner belijdt daar nog het oude geloof der vporouders. Veere, ook al vervallen, is er voor in de plaats gekomen. Daar hield toch eenmaal W o 1 f a e r t van Rorsselen zijn schitterend hof op het kasteel Zandenburg, toen Graaf Fiogus V over Holland en Zeeland re geerde. Zooveel heeft ieder nog wel ont houden uit de Vaderlandsche Geschiede nis, dat hij weet, hoe deze Graaf in 1296 op een droeve wijze om het leven kwani in, het Gooi. De groote heeren dezer landen, de edelen, ia macht en aanzien dikwijls weinig onderdoend voor den Landsheer, trotsch, aanmatigend en vaak samenspan nend met 's lands vijanden, konden het maar niet verkroppen, dat kloris, tredend m het voetspoor van zijn roemruchten vader en voorganger, den Uoomschkoning Willem II, de steden en het platteland begunstigde en hun macht fnuikte, en zij vermoordden hem, toen zij geen kans meer zagen om hem aan den Engelschen Koning, des graven tegenstander, uit te leveren. aan L. G. Overbeeke te Goes, voor zijn omnibusdienst tusschen het Wolphaarts- dijksche Veer en Goes en tot machtiging van hun college, om af te wijken van het besluit van 16 Juli 1901 no. 8 betreffende het subsidie voor den stoomtramweg van Middelburg naar Domburg met een zijtak van Koudekei'ke naar Vlissingen. Voorts voorstellen tot toekenning van een renteloos voorschot van ten hoogste f9000 aan den polder Oud beoosten Blij bezuiden voor wegsverbetering; betref fende een adres van H. W. Odink te Kats over het overzetveer van den Anna- op den Wilhelminapolder; tot afwijzing van een veïzoek van Th. Weemaes te Clinge om subsidie voor een wagendienst van Hulst naar Nieuw Namen (gemeente Clinge); tot opening van een crediet van f 100 voor 1908 tot het aanleggen van schoolproefvelden bij door het Rijk gesub sidieerde cursussen in landbouwkunde. Ten derde male heeft het bestuur der af deeling Zeeland van de Vereeniging tot bevordering van de pluimveehouderij en tamme konijnenteelt in Nederland zich tot de Prov. Staten gewend met het verzoek om aan die afdeeling uit de provinciale kas een jaarlijksche subsidie van f 100 te verleenen. Evenmin als ten vorigen jare, vinden Ged. Staten vrijheid aan de Prov. Staten voor te stellen, op het ver zoek gunstig te beschikken. Reeds ten vorigen jare ontvingen Ged. Staten den indruk, dat o-rganisatie en ad ministratie dezer vereeniging noodeloos omslachtig en kostbaar zijn, welke indruk thans versterkt is. In het midden latende, in hoever de provinciale afdeeling als tus- schenpersoon overbodig is te achten, mee- nen Ged. Staten in elk geval, dat de af deeling geen recht heeft op steun uit de provinciale fondsen. Daarom is de kans te gering, dat die bijdrage inderdaad zou wjorden aangewend ter bekostiging van maatregelen, welke aan het beoogde doel onmiddellijk ten goede komen. Voor admi nistratiekosten kan de provincie geen geld geven, vooral niet als die nog noodeloos opgedreven schijnen. Ged. Stalen stellen mitsdien aan de Pro-v. Staten voor op het adres afwijzend te beschikken. Evenals voor de in 1905 te Middelburg gehouden tentoonstelling, heeft de tuim- bouwveieeniging „Walcheren", afdeeling der Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde, zich weder tot. de Prov. Sta ten gewend met verzoek om een subsidie voor een tentoonstelling van planten, bloe men, vruchten, groenten enz. te Middel burg te houden den 16, 17 en 18 Septem ber 1908. Ged. Staten stellen voor gunstig op dat verzoek te beschikken en een crediet te openen van ten hoogste f 109. Namens het hoofdbestuur der Maat schappij tot bevordering van landbouw en veeteelt in Zeeland, wordt aan de Prov. Staten verzocht, opnieuw een bijdrage tot bevordering der paardenfokkerij te ver leenen tot het bedrag, dat sedert 1902 jaarlijks werd toegestaan. Met het hoofdbe stuur zijn Ged. Staten van oordeel, dat het noodig is met de toekenning dier bijdrage voort te gaan, in welk gevoelen wordt gedeeld door den provincialen veearts der le klasse. Heer Wolfaert nu, de stamvader van de Van Boreselens van Veere, werd verdacht tot de saamgezworenen te behooren, die in het N. van Frankrijk en te Bergen op Zoom bijeenkomsten hadden gehou den, maar een werkzaam aandeel in den vorstenmoord nam hij niet. In 1282 had hij zijn bezittingen opgedragen aan Bea trix, de gemalin ran Floris V en een dochter van Gwy van Vlaanderen, ten einde ze als een onversterfelijk leen terug te ontvangen en te kunnen rekenen op hulp en bescherming van zijn leenheer, den Graaf. Werden de heeren van Amstel, van Woerden, van Velzen en anderen gevan gen, ter dood gebracht of uit den lande gebannen, Wolfaert bleef ongemoeid en hij kon weldra 's Graven zoon Jan, die uit Engeland overgekomen, waar hij gehuwd was met een koningsdochter, te Veere den .vaderlandschen grond betrad, ontvangen en in groote statie naar zijn kasteel g leiden. Het kon den Za.ndijkschen bekwa men, maar heerschzuchtigen burchtheer niet heel moeielijk vallen het ziekelijke en onervaren jongmensch hij was eerst 16 jaar onder zijn invloed te brengen en, te houden. Meer strijds had hij to voeren. Ged. Staten geven daarom de Prov. Sta ten in overweging, tot het voorschreven; doel opnieuw voor twee jaren een crediet te openen ad f 3550 's jaars. Nog doen Ged. Staten voorstellen tot toekenning van een voorschot van f 175.000 aan de Vereeniging tot christe lijke verzorging van krankzinnigen in Zee land en tot machtiging aan hun College om met die Vereeniging eene overeenkomst te sluiten; tot verhooging voor 1908 van het jaarlijksch subsidie aan de Vereeniging tot bevordering van animale koepokinen ting te Middelburg met f64, en tot slui ting van eene geldleening van ten hoogste f 175.000 voor het aan de Vereeniging tot christelijke verzorging van krankzinnigen in Zeeland te verstrekken voorschot. Eindelijk doen Ged. Staten voorstel len tot vaststelling der rekening en goed keuring der verantwoording van de Pro vinciale inkomsten en uitgaven over 1906; tot wijziging van de begrooting der Pro vinciale inkomsten en uitgaven voor 1908 tot vaststelling van de begrooting der Provinciale inkomsten en uitgaven voor 1909 en tot heffing van opcenten op de Rijksbelastingen voor 1909. Avondschool te Middelburg. Van den raad van Middelburg is een adres ingekomen om te beginnen met 1909 aan die gemeente een jaarlijksche subsidie te verleenen van f 1000, ten behoeve van hare avondschool voor handwerkslieden. Het is Ged. Staten gebleken, dat de plannen tot reorganisatie van het vakon derwijs te Middelburg aan het departe ment van Birmenlandsche Zaken bekend zijn en dat Rijkssubsidie in uitzicht is ge steld in verband met die voorgenomen, reorganisatie. Nu de Staten ten behoeve van avond scholen voor vakonderwijs te Goes, Vlis singen en Zierikzee subsidie hebben toege staan, bestaat er reden, ook voor de school van gelijken aard te Middelburg eene bij drage uit de provinciale kas te verleeneji., Het gevraagde bedrag komt Ged. Staten echter te hoog voor. Blijkens de gemeenterekelringen over 1906 bedroegen de kosten der avondvak scholen te Zierikzee en te Goes onder scheidenlijk f3944.01 en f4540.51 en bleef daarvan, na aftrek van Rijks- en Provin ciale subsidiën en schoolgelden, ten laste der gemeenten f1986.01 en f2565.18. Voor Middelburg zijn de 'kosten geraamd op f4467.50 en zou, bij toekenning van het gevraagde subsidie, f 1167.50 ten laste der gemeente blijven. Wordt het subsidie gesteld op het voor Zierikzee en Goes voorgestelde bedrag van f 500, dan zal Middelburg nog minder betalen dan deze beide gemeenten.. Ged. Staten stellen voor dat Bedrag te verleenen. Avondschool te Vlissingen. Door het gemeentebestuur van Vlissin gen is verzocht weder voor drie jaren ten behoeve van de avondschool voor handwerkslieden een subsidie van f500 te mogen ontvangen. Ged. Staten achten dit bedrag te hoog. Het gemeentebestuur van Vlissingen neemt onder de uitgaven voor de school posten op voor „rente en aflossing kosten inrichting schoollokalen" en „gebruik voor hij zich in het onbetwist bezit zag van de voogdij over den laatsten en zwak ken loot van den eertijds toch zoo, krach- tigen Hollandschen stam, die de eeuwen getrotseerd had. 'Nu schier onbeperkt gebieder geworden, maakte Wolfaert Üich meer gevreesd dan bemind. Het Bannen van vele edelen, het verbeurdverklaren hunner goederen, het verhoogen der belastingen en een nieuwe regeling der munt, zeer ten nadeele van de gemeenten, waren weinig geschikt hem aanhangers en vrienden te verschaffen. Het kwam zoo ver, dat hij het geraden achtte, met den jongen Graaf natuurlijk, want hij liet hem geen oogenblik aan zich zeffi over, naar Zeeland uit te wijken, om daar nieuwe strijdkrachten te verzame len. Door de duisternis begunstigd reden, de heeren van Den Haag naar Vlaardingen, maar het vertrek 'raakte te vroeg bekend. Toch zou de vlucht nog gelukt zijn, hadde er niet volslagen windstille geheerscht, die hel zeilen belette, liit alle macht roeiende, haalde het volk op de Maas het vaartuig in en de vluchtelingen moesten lerugkee- ren. De Graaf werd naar Den Haag ge voerd, Borsselen naar Delft. Wetend, dat liij in het Steenhuis was opgesloten, schoollokalen". Deze posten komen in de begrooting der gemeente niet voor onder de voor de scholen geraamde uitgaven; de andere gemeenten, wier bestoren voor gelijk doel subsidie vragen, brengen geene soortgelijke uitgaven in rekening. Laat men deze buiten beschouwing, dan blijkt, dat de uitgaven voor de school te Vlissingen over 1907 hebben bedragen f 1905.82 en voor 1909 worden begroot op f3130. Deze cijfers zijn belangrijk lager dan die voor de inrichtingen in andere plaatsen. Ged. Staten meenen, dat de evenredig heid tot de geraamde uitgaven beter be tracht wordt, wanneer het subsidie uit de provinciale fondsen wordt gesteld op f 300 en doen een daartoe strekkend voor stel. ritAYKKIJIi. „Wat ge doet, doe dat goed." Zoo dacht er ook de maire van een Fransch dorpje over. al verstaat hij waar schijnlijk evenmin Engelsch als Hollandsch. We willen met deze zinswending niet tekort doen aan de bekwaamheden van den heer Pasqnier zoo heet de magistraat maire van Surfonds. zoo heet het dorpje. Want in elk geval heeft hij groot admi nistratief' beleid, en dat is voor een bur gemeester, zelfs in Frankrijk, de hoofdzaak. Dat talent blijkt helder uit het volgende Er bestond een misstand in de gemeente van monsieur Pasquier. Een ernstige mis stand Een dienstmeisje aldaar had er plezier in, de dorpsjeugd de catechismus te helpen leeren, den kinderen liedjes te leeren zingen, en ze speelde daarbij op het orgel in de dorpskark Nu is dit laatste iets, wat men in FYank- rijk tegenwoordig beslist niet mag doen zonder speciaal verlof van de burgerlijke overheid. Een Nederlandsche dorpsburgemeester zou in zoo'u geval vermoedelijk de mis dadigster bij zich ontboden en haar vader lijk gezegd hebben: „E ior eens meisje, weet je wel, dat je zoo iets niet zonder mijn permissie moogt doen Maar de heer Pasquier is een Fransche maire, en hg deed het anders Hij nam een nieuwe pen. schreef en vaardigde het volgende edict uit: „Wij, maire der gemeeute Surfonds, arrondissement Le Mans, kanton Monfort; gezien do Wet op de Scheiding van Kerk en Staat gezien de missieve van den beer pre fect van La Sarthe dedato 13 April 1908; gezien ous eigen bevelschrift van dien datum lasten te bevelen Art. 1Teneinde de ons ter zake toe gekomen klachten te stuiten, bevelen wij inaderno;8elle Marie Bouvier, dienstbode van Madame Watz, grond bezitster te Sur fonds, geen gebruik van het harmonium in de kerk te maken vermits zij de bespeling van het instrument niet verstaat en er slechts schale aan kan veroorzaken tenzij krachtens onze persoonlijke mach tiging Art 2 Wij noodigeu mademoiselle Bouvier voornoemd uit, zich naar deze onze beschikking te gedragen op straffe schoolde het volk samen en men schreeuw de de wachters toe: „Levert ons den ver rader uit, of we steken het gebouw in brand!" En de lieden, wier plicht het was den gevangene te beschermen, wier pen hem een raam of de deur uit en Wolfaert stierf den len Aug. 1299 een ijselijken dood onder de slagen en li ouwen zijner verbitterde vijarfdeh. Reeds in de 10e eeuw wordt Zand ijk als een bebouwde plaats genoemd. De parochiekerk, waaraan vele geestelijken verbonden waren, kanunniken, was een groot en schoon gebouw. De adellijke fa milie op het prachtlievende Zandenburg zette aan de processie, waarvan ,we al melding maakten, niet weinig luister bij, en ook de vier gilden, die over ruime inkomsten konden beschikken, droegen hiertoe veel bijhet H. Sacramentsgilde, het St. Pietors-, St. Anna's- en St. Maar tensgilde. Ter meerdere opluistering van Gods Huis lieten vele kanunniken legaten na en de kasteelheer gat meermalen met milde hand, de bewijzen zijn nog aan wezig in het stedelijk archief te Veere. (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1908 | | pagina 1