WORN".
lazijnen.
JSEH.
GOES.
ilNGIHRICHTINGEN. I
Dinsdag 16 Juni 1908.
Vierde Jaargang.
oorradig m
oorten.
sk van
Hordijk's Bank,
SS»
d Deposito.
ie Orgels
BURG.
tn flambards,
Breedje, Goes.
irijs groote
e welvaart van
i gemakkelijke
het Hoofdkan-
Singer, bij
TSE,
/-HARRIS
AA1MACH1NE
- GOES.
IN
IDDELBURG.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
VerschiiRt eiken MAM-, WOENSDAG- en VRUDABAVODD.
Langs den zelfden weg
vooruit.
BUITENLAND
BINNENLAND
- -*
t
'TEN, LINOLEUMS,!
AFELKLEEOEN, g
IEN, enz. m
RATIS GEMAAKT.
ERGOEDING
IS 3 o/0.
'anten
I.VBtlï.EJf.
;en van de
t bevelen.
EJASSEN, enz.
an haar tijd; voortdurend
erbeterd geworden, zoodat
8 de meest verbeterde
>emd worden. De MASSEY-
|igt lichter, maakt met bo-
van smeertoestellen aan
omgang vervalt en wordt
ook; dit zjjn de redenen
zoo enorm is toegenomen
|2 zwad bord en en 8 messen,
radig de MASSEY-HARRIS
oonmaaien.
'OORDIGERS-FIRMA
ül gevraagd, het zjjn alle
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant-0.05
BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Adv ertentiën van 1—5 rogels f0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant,
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Nog even een jaar en de verkiezingen!
van 1909 zullen hebben uit te wijzen, of
het. Landsbestuur zal blijven in de han
den. der Christelijke partijen, dan wel ko
men zal bij de vrijzinnigheid.
Dat die verkiezingen door de vrijzinni
gen niet zonder bekommernis worden te
gemoet. gezien, is even begrijpelijk als ver
klaarbaar.
Immers in het Linksche kamp heerscht
de verdeeldheid erger wel dan ooit.
Men ziet de oud-liberalen lang niet in
genomen met. het. march-tempo, door ra
dicalisme en socialisme aangegeven.
En de klove tusschen hen en de Unie
liberalen is onoverbrugbaar geworden
sinds deze volgelingen van Goeman Bor-
gesins zich hebben uitgesproken voor al
gemeen stemrecht, die oud-liberalistische
nachtmerrie.
De oud-liberalen zien de Unie-liberalen
opgeschoven naar, zoo niet. veranderd in
vrijzinnig-democraten, want. wat anders
had indertijd de oprichting van den Vrij
zinnig Democratischen Bond tot oorzaak,
dan het feit, dat toen liet gros der Unie
liberalen tégen algemeen kiesrecht ge
kant bleek.
Met schrik ook heeft de vrijzinnigheid
ontwaard, bij de jongste wethoudersbe
noeming te Amsterdam, dat er mannen
onder hen zijn, wolven in schaapsvacht,
die afvallig zijn geworden van de trots
en de glorie van het liberalisme, n.l. bet
Openbaar Onderwijs, dat zij door radicale
en socialistische elementen zien meege
sleept naar den afgrond van t achtloosheid.
Nog meer schrikbeelden dansen de vrij
zinnigheid voor oogen.
En bet is dan ook geen wonder, dat.
zij, algeheele scheuring met de oud-libe
ralen voorziende, dit gemis wil vergoed
zien door toetreding in hunne gelederen
van. mannen van Rechts.
De „politieke antithese", zoo redenee
ren de vrijzinnigen, dal cement, het
welk de rechterzijde tot nu zoo stevig
verbonden hield. is dood; door het
optreden van het ministerie-Heemskerk
heeft zij den genadeslag gekregen.
Een andere partijgroepeering moet er
komen.
Geleidelijk moet dan worden aange
stuurd op het vormen van een krachtige
„hervormingspartij", die de medewerking
zal krijgen van de vooruitstrevende ele
meuten van Rechts.
Aan den eenen kant dus de vooruitstre
vende!! van alle richtingen verzameld, aan
de andere zijde overgebleven de behoud
gezinden.
Aldus de wensch der vrijzinnigen.
Maar 'l,is een wensch, die onmogelijk
f werkelijkheid kan worden.
ant zoolang een Christelijke levens
opvatting staan zal tegenover het. mo
derne ongeloof, en dat zal altijd zijn;
zoolang liet vaststaat, dat een geloovige
en een ongeloovige levensbeschouwing
invloed heeft op het Staatsbestuur, b.v. in
zake onderwijs, huwelijkswetgeving, enz.
zoolang is een groepeoring :in vooruit-
si re veilden en conservatieven een hersen
schim.
Dat de groepeering Links niet deugt,
is voor ons allerminst reden, om onze
oude, beproefde Staatkundige groepeering
vaarwel te zeggen, Integendeel I
Mede mei hel; doel eenmaal tot die ge-
wenschte groepeering te komen is men lm
al aan den gang met vuurtje stoken in
de vrijzinnige pers men zal eens wat.
beleven, als de verkiezingen meer in zicht
komen I
Want hel staat nu wel vast, dat een der
stormrammen, zoo niet de hoofdbeuker,
die tegen het. Christelijk Kabinet zal wor
den gebruikt, is: door hel oprakelen van
veelen en geschillen do eene Rechtsche
partij legen de andere in 'I harnas te ja
gen, om zelf mot den buit to gaan
strijken.
Hot onzalig geharrewar tusschen liet
hoofdorgaan -der Christelijk-historischen
en dat der anti-revolutionairen; enkele
minstens genomen zeer onvoorzichtige
artikeltjes tegen dr. Kuyper, die voorkwa
men in een paar Beneden-Moeidijksch-e
Katholieke organen hot zullen twee
hooge troeven zijn in 't vrijzinnige
kaartspel.
Al kan men, vooral in de politiek, nooit
voorzichtig genoeg zijn, toch gelooven
we ook wat. Zeeland betreft, dal we
ons niet al te zeer behoeven te veront
rusten.
Men heeft met name in onze provincie,
vooral de laatste jaren, duidelijk gozion,
hoe een gecoaliseerd optrekken zege na
zege bracht.
Hel bewijs vam de wederzijdsehe alge
heele betrouwbaarheid werd schitterend
geleverd.
En <le organisaties hebben den vuur
doop mol glans doorslaan.
Men zal dan ook in onze .gevechtslinie
geen bres schieten, en schouder aan schou
der hopen wij in 1909 den liberalen vijand
Jcrachtig van ons erf te weren, niet om
den persoon, maar 0-111 liet, godsdiensllooze
stelsel, dat hij voorstaat.
FRANKRIJK
Do Fransche politiek. De „Cor-
rLspondenza Romana" publiceert een zeer
interessant artikel over de binnenlandsche
politiek van Frankrijk'. „De tegenwoordige
periode", zegt de „Corrispondenza", „zou
men eene periode van sociaal conserva
tisme kunnen noemen. De burgerlijke ra
dicalen, zijn er in geslaagd met een pro
gramma van orde en eerbied voor dén-
eigendom tegen de uiterste linkerzijde op
te komen; en om hunne victorie te vol
maken, nemen de radicalen van de col-
lectivisten eeni-ge punten van hun pro
gramma over".
„De Katholieken", voegt de „Corris
pondenza" er aan toe, moeten hun volle
aandacht, aan dezen toestand schenken.
Gehecht blijvende aan de beginselen van
orde en van den eigendom, moeien zij
niet. optreden als verdedigers van liet
oogenblikkelijke finapcieele beheer. Zij
moeten een veldtocht voeren voor demo
cratische hervormingen, en trachten het
volk daarvoor belangstelling in te hoe
zemen. Eli vooral om het oogenblikke
lijke anli-collectivisme van het ministerie
Clemenceau, moet het voortdurende anti
o.Iericalisme niet vergeten worden. De
feiten wijzen uit, dat dit. anti-clericalisine
zelfs sterker wordt. Op den rug der Ka
tholieken, evenals op dien der geunifieerde
socialisten, wil de radicale partij liaar
zetel opslaan. De Katholieken zouden zich
vergissen, indien zij uit eene economische
reactie zouden hesluiten tot een stillen
van den religieuzen strijd. Zij moeten al
leen op zichzelven rekenen, op hunnen
moed; hunne heldhaftigheid; hunne or
ganisatie en hunne discipline. Al het ove
rige is eene illusie".
Jeanne d'Arc. De „Croix" ver
neemt, dat fle Paus tegelijk met de heilig-
verklaring van Jeanne d'Arc do nieuwe
heilige tot beschermvrouw van Frankrijk
zal uitroepen.
ITALIË.
De vreeselijke klassenstrijd in Panna
duurt voort
De velda-rbeiders hebben eenstemmig tot
voortzetting va:n de slaking besloten. Aan
gezien de graanoogst binnen achl dagen,
moet beginnen, wordt de landbouw met
ernstige schade bedreigd.
Men herinnert zich de geweldige „over
winning bi de Ilomeinsche gemeente-
mdsvcrkieziiiren in Juni en November
1907 behaald door het. anti-clericale bloc,
dal den Jood-vrijmetselaar Nathan burge
meester heeft gemaakt. Hoe eigenlijk deze
overwinning werd bevochten, is ten over
vloede uit een rechterlijke uitspraak thans
gebleken. De rechtbank heeft namelijk
dezer dagen Augusti Sallustri, directeur
va-n het socialistische dagblad „Avanli",
tot. vijf maanden gevangenisstraf veroor
deeld, omdat hij in liet. district, waar hij
voorzitter was van het. stembureau, de
stembiljetten heetl vervalseht. Een zijner
medeplichtigen, een zekere Salida, is we
gens gebrek aan bewijs vrijgesproken.
Maai het brandmerk van chantage is
nu eenmaal op deze verkiezingen onuit-
wischbaar ingedrukt.
BELUIK.
Aangemoedigd door het welslagen van
den falsaris, die onlangs in België een,
groot, bedrag aan valsch bankpapier lieefl.
weten Ie plaatsen, en lot dusverre onbe
kend is gebleven, is een jongeman, van,
goeden huize, op hel denkbeeld gekomen,
dit kunststuk na le doen. Zelf niet in
tgraveeren, bedreven, heeft hij getracht,
door bemiddeling van een vriend, in ken
nis le komen met een graveur, van wien
hij zich herinnerde, dat liij, vele jaren ge
leden, verdacht is van het vervaardigen
van valsche bankbiljetten. De vriend
heeft den, graveur opgezocht en is met
het plan voor den draad gekomen. De
graveur sprak oen rendez-vous af voor
den vorm, maar gaf alles oogenblikkelijk
bij de politie aan,. De maker van hel plan
en. zijn vriend de namen worden nog
niet genoemd in de Belgische bladen
zijn in hechtenis genomen. Volgens de be
richten zou het een grootsche onderne
ming zijn, millioenen aan valsche bank
biljetten.
De rechter van instructie heeft ge
meend, dat de jongeman vervolgd kon
worden op grond van aansporing tol. mis
drijf met een begin van uitvoering en dat
de vriend vervolgd kan worden als mede
plichtige.
DUITSCIILAJÏD.
Een KiesTcc.hlpolemiek is in Duitschiamd
gevoeld die een oogenblik aandacht vra
gen mag. Hel Centrum wil in Pruisen hel
beslaande ingewikkelde kiesrecht afge
schaft en door algemeen kiesrecht ver
vangen zien. Tegen het Centrum nu werd
door de liberale „Kölnische Zeitung" de
meening aangevoerd van pater Victor
Calhrein S. J., die volgens dat blad
in deze quaestie oordeelen had uitgespro
ken, met de politiek van het Centrum
in strijd. De „Köln. Vo-lksz." wees er reeds
op dat p. CathtTein's uitspraken be
trekking hadden op het g e 1 ij k e kies
recht en n'u schrijft de katholieke geleerde
uit Valkenberg aan laatstgenoemd Wad,
dat hij het .algemeene gelijke kiesrecht on
voorwaardelijk beter acht dan het in Prui-
sen geldende drie-klassen-kiesrecht, wijl
hierbij enkel het bezit, het geld den door
slag geeft, en dit „natuurlijkerwijs bijna
alleen dé belangen van het bezit dient".
„Wanneer ooit, dan g e e f t i n den
huidige n lijd meerder bezit
nog geen waarborg voor meer
inzicht, rechtschapenheid en
liefde lot. het gemeenschappe
lijk welzijn". Dil alles staat, te lezen
in p. C at hre in's Moral-philosophie,
die in 1904 verscheen, maar dit werd door
het liberale Keulsche blad niet geciteerd I
RUSLAND.
Een mislukt komplot?
In Engelsche bladen komen berichten
voor uit Reval, waarin gesproken wordt
van een aanslag, die tegen het leven van
den Tsaar beraamd zou zijn geweest,
doch mislukt, zou ziju door deri onwil
van, een onderwijzeres om den aanslag,
dien men haar opgedragen had, uit te
voeren. Toen het hekend werd, dat |de
Tsaar naar Reval zou komen ter ontmoe
ting van koning Eduaxd, staken de (re-
volutionnairen de hoofden bij elkaar en
zonnen op middelen om hem uit den weg
te ruimen. Makkelijk was de zaak niet.
Want. Peterhof was ontoegankelijk en de
spoorlijn was zoo nauwlettend bewaakt,
dat aan hel, plegen van een aanslag daar
hoegenaamd geen denken was. Bovendien
zou niemand op hét station worden toe
gelaten, om getuige te zijn van de aan
komst des Tsaren, behalve de schoolkin
deren en het onderwijzend personeel, Nr
had een der onderwijzeressen vroeger in
betrekking gestaan tot de reyolutionna.
ren, doch later had ze zich eenigszins
uit die kringen teruggetrokken; het wa,
der politie dan ook volkomen onbekend,
dat die onderwijzeres, revolution naire nei
gingen gehad had of had. Aan die onder
wijzeres droegen de terroristen de vol
voering van den aanslag op. Ze had een
bóm moeten werpen naar den Tsaar, iets
waartoe ze gemakkelijk de gelegenheid
zou hebben, daar zij zich met de kinderen
in de onmiddellijke nabijheid van den
Tsaar zou bevinden. Maar om wat
voor reden dan ook de onderwijzeres
kon niet. tot de daad besluiten en verkoos
zelfmoord boven een moord op den Tsaar.
Een dag voor de aankomst van den Tsaar
wierp ze zich onder een trein.
Donderdagmiddag werd de kas van het
douane-station te Tiflis door 10 lieden
overvallen en leeggeroofd. De beheerder,
h bediende en vier personen werden ge
dood. Bij de achtervolging van de Mo
vers werden, drie van dézen gedood pul
één verwond. Twee politie-ambtenaren lie
pen verwondingen op. Zes roovers met
24.000 roebels bij zich, ontkwamen.
ENGELAND
Uit Engeland komt wederom een be
richt van een schitterende bekeering on
der de hoogore standen. De markies van
Queensberry is tot de katholieke kerk over
gegaan. Hij werd door den Aartsbisschop
gevormd, nadat hij vooraf tot de Eersle
li. Communie was toegelaten. De toenade
ring tot. de oude moederkerk wordt steeds
grooter in 'tland der Anglikanen. Het
schijnt dat God in die streek op dezelfde
wijze wil invoeren, wat men in Frankrijk'
met zulk een betekende sluwheid afbreekt,
n.l. het geloof. De grooten trekken daar
door hun Voorbeeld de kleinen mede; ter
wijl de machtigen in 't Frankenland de
menigte bederven.
Eerste Kamer.
Wijziging der Boterwet.
In de Mem. van Antwoord in zake het
wetsontwerp tot aanvulling en wijziging der
Boterwet van 9 Juli 1900, houdende be
palingen tot voorkoming van bedrog in den
boterhandel, betoogt de min. van landbouw
dat deze wet niet belemmerend is voor de
margarine-industrie. Na aanneming van het
ontwerp blijft de margarine-industrie een
grootere vrijheid genieten dan die in het
buitenland.
Een bepaling, dat de wet binnen vijf
jaar zal moeten worden herzien, wijst de
min. af.
Zoo noodig zal de reg niet dralen andermaal
wijziging voor te stellen, desgewenscht
binnen vijf jaar. Veel zal in algemeene
maatregelen van bestuur moeten worden
geregeld, om schadelijke vertraging te
voorkomen.
Een opsomming van vetten, welke in
boterbereidplaatsen mogen aanwezig zijn,
behoort minder eigenaardig in de wet zelve
thuis.
Weerleggende het bezwaar van het stem
pelen der boter, wijst de min op de groote
waarde die het buitenland aan onze boter-
contröle gaat hechten en op de belangrijke
vermindering van uitvoer van verknoeide
boter.
Een wettelijke bepaling ven de samen
stelling van boter is aan ernstige beden
kingen onderhevig, omdat ten spoedigste
rekening moet kunnen worden gehouden
met de gevolgen van verbeteringen of
veranderingen in de bereidingswijzen.
De vaststelling van een grenscijfer voor
het vetgehalte in boter was noodig om paal
en perk te stellen aan bedrog; aan het
mengen van water door de boter.
Verplichte aangifte, óók door hen die
uitsluitend boter bereiden, is overwogen,
maar de voordeelen waren zeer gering en
de lasten en kosten met deze registratie
gemoeid, zouden zeer hoog zijn geweest.
De aard van de overtredingen der Bo
terwet maakte het wenschelijk, ook de
marechaussee in de opsporing te betrekken.
De praktijk maakt het noodzakelijk de
voorschriften betreffende den invoer van
boter en margarine in een algemeenen
maatregel van bestuur op te nemen en niet
in de wet. Bij wijziging van buitenlandsche
wetten is dan spoedige wijziging dier voor
schriften mogelijk.
Het denkbeeld om naast gevangenisstraf
alsnog geldboete te bedreigen zou een
nauwgezette naleving der wet niet verze
keren
Tweede Kamer.
Mond- en klauwzeer.
Op een desbetreffende traag van den
heer De Waal Malefijt antwoordde Minister
Talma, dat Nederland thans kan geacht
worden vrij te zijn van mond- en klauwzeer.
Daarvoor komt lof toe aan het veeart-
senijkundig toezicht. De genomen maatre
gelen tegen het mond en klauwzeer zullen
thans geleidelijk worden ingetrokken.
Gehuwde Onderwijzeressen
Een medewerker schrijft aan het „Hbld."
In verband met het gegeven ontslag door
d n Rotterdamschen Gemeenteraad aan drie
onderwijzeressen die gehuwd waren, vind
ik het niet van belang ontbloot u het
volgende mede te deelen. Zaterdag sprak
ik eene onderwijzeres, die reeds 12 jaren
getrouwd en wier huwelijk met een paar
kinderen gezegend is. Ik vroeg hare meening
over de veel besproken quaestie van onder
wijs geven als men getrouwde vrouw en
moeder is. Haar antwoord, dat mij van veel
waarde scheen, omdat het steunde op een
jarenlange praktijk, luidde kort en bondig:
„Het onderwijs lijdt er niet onder, maar
wél de zorg voor het gezin en de plichten,
die men als vrouw en moeder heeft. Als
ik het geld dan ook niet broodnoodig had
voor de instandhouding van mjjn gezin,
dan zou ik uit mijzelf ontslag als onder
wijzeres vragen, want én goede onderwij
zeres èn goede huisvrouw en moeder zijn
behoort tot de onmogelijkheden."
De toepassing der Woningwet.
De heer A. van Weideren Rengers te
Dronrijp bepleit in „Gemeentebelangen''
van 1 Juni een vereenvoudiging van de
voorwaarden voor rijkssteun ten behoeve
van woningbouw. Hij wijst er op hoe ge
makkelijk het verleenen van Rijkssubsidie
voor school bouw geregeld is.
Acht een gemeenteraad een nieuwe o. 1.
school noodig, of wenscht hij een bestaand
schoolgebouw te verbouwen, dan is slechts
noodig de goedkeuring van het bouwplan
door den districtsschoolopziener om verze
kerd te zijn van betaling door het Rijk
van 25 pCt. der kosten.
Vraagt echter een Raad van het Rijk
een voorschot pm te kuunen uitvoeren een
plan tot verbetering der volkshuisvesting,
dan worden stapels toelichtingen, goedkeu
ringen, adviezen en nog eens adviezen
vereischt, voordat het Rijk besluiten kan
om aan de gemeente geld te leenen, ter-
wjjl door de inhouding der aflossing op
de rijksuitkeering het Rijk tegen alle schade
wordt gevrjj waard.
Indien als algemeene regel in de wet
werd opgenomen dat het Rjjk aan een
gemeente voor eigen bouwplan of voor
een „toegelaten" vereeniging, heide door
den woninginspecteur goed te keuren, het
benoodigd geld ter leen verstrekt tegen
een rente van b. v, 3 pCt en de termjjn
om de aflossing werd gesteld op 75 jaren,
dan kan ieder bouwplan niet alleen ODt-
worpen, doch ook berekend en vastgesteld
worden door hen, die het best tot beoor
deeling in staat zijn en het onnoodige
centraliseerende van de tegenwoordige
regeling was verdwenen. Evengoed als op
andere geldzaken der gemeenten, behiel
den de colleges van Gedeputeerde Staten
het financieele toezicht op raadsbesluiten
van dezen aard. Naar mijn meening zou
zulk een regeling aanleiding geven tot
grootere belangstelling op dit gebied dan
ooit heden getoond werd de ervaring die
enkele vereenigingen en gemeentebesturen
met hun plannen onder het thans geldende
régime opdeden, is dan ook verre van
aanmoedigend;
De hier aangegeven vorm van steun
van rijkswege zou misschien voor enkele
ai moedige streken niet voldoende zjjn,
doch evenzeer als gemeenten in bijzondere
gevallen geholpen worden met buitenge
wone subsidie voor de inrichting van het
lager onderwijs, zouden ook gemeenten
met een talrijke armoedige bevolking, die
geen redelijke huishuur kan betalen, op
buitengewone wijze gesteund kunnen wor
den.
Kan men bij de in uitzicht gestelde wjj-
ziging der Woningwet besluiten om een
eenvoudigen vorm te kiezen voor den gel-
delijken steun van rijkswege en voor ver
legging der beslissing naar het college,
dat het meest tot beoordeelen bevoegd ia,
n. 1. de gemeenteraad, dan was de aanlei
ding tot heel wat harrewarren weggeno
men en de verbetering der volkshuisves
ting werd er door gebaat.
