Dinsdag 26 Mei 1908
Vierde Jaargang.
No. 62
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Mijnt eiker MAAHDAG-. «Ui- en IIIIDiUIHD.
De Haarlemsche
Katholiekendag.
FEUILLETON
De dubbele moord.
ONZE PERS.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten 10.95
Afzonderlijke nummers 5 contant-0.05
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Ad\ ertentiim van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Redameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
(Vervolg).
In de t woede a f d e e 1 i n g sprak de
beer t'. R. dc Klerk over bet. onderwerp
Lectuur en Kunst. In de derde
afdoe ling behandelde rector Lucassen
het. onderwerp Goedkoope Lectuur.
De zeereerw. heer rector Lucassen be
gint met le zeggen, dal het onderwerp
voor dezen Katholiekendag gekozen, tref
fend de vaisclie beschuldiging weer
spreekt, dat het doel der katholieken is
Ie heerschen over liet volk en het dom
te houden. Neon, de Kerk wilde en wil
het volk ontwikkelen, het verstand zal dan.
den mensch beter voeren tot God. Daarom
wordt de boekdrukkunst als een geschenk
des Hemels beschouwd. Zij strooit het.
zaad, waaruit later een heerlijke oogst
van goede daden zal opgroeien. De pers
bracht de wetenschap buiten de enge
kloostermuren en zij voorde hel. volk na
der lol. de bron van .alle kennis en wijs
heid, tol. God. Geen. Katholiek zal dan
ook ooit de uitvinding van Lourens Cos-
ter vervloeken.
Maar, helaas, ook deze gave Gods
wordt door den misdadigen mensch mis
bruikt als middel om leugen, dwaling en
laster te verspreiden. Dan wordt liet ge
drukte woord, een vergif, dat zielen
moordt En. onze materialistische maat
schappij staat dit vrijelijk toe.
Met beide armen lieeft de macht der
liet dit vergiftigingswerktuig aangegrepen,
liet, goede wordt verbannen, het slechte
aangeprezen. Duizenden geschriften val
len geloof en Kerk op allerlei wijzen aan,
wakkeren don haat tegen de Kerk aan
on pogen de Katholieken in hun geloof
lo doen wankelen.
De pers ondermijnt ook de zedelijkheid
en voedt het lagere in den mensch. Pro
pagandisten brengen die schunnige lec
tuur onder 't volk, vooral onder de jon
geren.
Onze 11. Kerk waarschuwt niet alleen
hare kinderen, doch gebiedt, ook streng
als bet noodig is. En zeker op 't gebied
der lectuur. Zij bestrijdt de slechte lec
tuur eu stelt de goede ervoor in do plaats.
Goede lectuur moet ruim verspreid wor
den, want 'tvolk hongert en dorst te
genwoordig naar lectuur, lil voorgaande
jaren is door tal van Katholieke veree-
nigingen en instellingen goede lectuur
verspreid. En toch is deze wijze van han
delen niet. meer voldoende. Want de ver
spreiders dor slechte lectuur waren, ons
voor, zij gaan als propagandisten met
lmn zielenmoordend gif onder 'tvolk.
Dat is de moderne colportage, die in
Duitschland en Oostenrijk aan 43000 ge-
wetenlooze colporteurs den kost geeft
Wat ai zedelijke ellende hebben die
schunnige romans niet veroorzaakt, voor
namelijk onder 'de jongens en meisjes van
1520 jaar.
Onverantwoordelijk zou het zijn, va,n
priesters en leeken, die degeneratie der
2
Je keek naar den grond en be
schouwde boos de gaten en openin
gen in bel plaveisel, wat. mij de
gevolgtrekking deed maken dat gij nog
aan de steenon dacht. Wij kwamen aan
de eerste zijstraat, die voor proef met.
een soort klinkers bestraat was. Hier
klaarde je gelaat wat op en daar je lip
pen zich bewogen, meende ik mot zeker
heid te kunnen aannemen, dat zij het
woord stereometrie uitspraken, een cenigs-
zins gezochte benaming' voor dit soort, pla
veisel. Daardoor moest gij aan atomen
denken en dit bracht u weer tot de leer
van Epicurus. Kort van te voren hadden
wij dit onderwerp besproken en daarbij
opgemerkt, dat de onbestemde onderstel
lingen van dezen ouden Griek merkwaar
digerwijze bevestigd werden door de laat
ste onderzoekingen in de Nebular-Kosmo-
genie. Ik nam' daarom met zekerheid aan,
flat gij opwaarts naar de groote Nebula
van den Orion zoudt zien, en dat: ge
beurde ook. Daarbij viel je de spottende
recensie van gisteren over Chantilly en
het. Mnsée in, waarin opgemerkt werd, dat
jeugd onverschillig aan te zien. Hier is
een prachtig en noodzakelijk werk te doen.
En allen den strijd aangebonden, ook
door onze vereenigingen. Met gelijke wa
penen dient de vijand bestreden. Een te-
gen-colportage op .ruime schaal moet in
het leven worden geroepen. Iedere ver-
eeniging moet zijn afdeelings-propagan-
gislen hebben, die „elck wat wils" bren
gen. En het is te hopen, dat talentvolle
schrijvers dan ook zullen medewerken.
Hel verweer legen 't kwaad inoel niet
het eenige motief zijn, maar ook de nood
zakelijkheid eener gezonde volkonl wikke
ling. En dan dient rekening gehouden mei
de geestelijke en stoffelijke draagkracht,
van 'tvolk. Op gemakkelijke wijze moe
ien allen kennis op kunnen doen van al
heigeen geweten moet worden op sociaal
en godsdienstig gebied.
Meer dan vroeger moei de werkman
zich bewegen op publiek -terrein en daar
om moet hij zich ontwikkelen. Doch niel
alleen op sociaal, ook op godsdienstig
gebied. Want. ook op dit laatste is de
strijd hevig en dc onzen zijn niet. altijd
opgewassen tegen de aanvallen. Bevor
deren wij de volksontwikkeling, dan zal
het best gelogenstraft worden de bewe
ring, dat Christendom en Katholieke Kerk
vijandig staan tegenover vooruitgang en
ontwikkeling. Zorgen wij vooral voor de
volksontwikkeling, want. een zeer groot
deel onzer geloofsgenooten bchooren lol
de volksklasse. Gedachtig aan het „Ken
nis is macht", zal 'tvolk bij goede ont
wikkeling geloof en godsdienst, steunen.
In de colportage zijn onze Protestant-I
sche Broeders ons reeds jaren met suc
ces voorgegaan. Zouden wij, die veel
zwaardere verplichtingen hebben, minder
'ijverig zijn
Roomsche colportage in den ruimsten
zin is in deze dagen bard noodig. Spr.
noemt als voorbeeld 't. werk der Haag-
sche propagandaclub „St. Paulus", in
1903 door (le ,schandaal-<jolporlage ont
staan. Deze hebben de mannen van „St.
Paulus" overwonnen, doch zijn daarna
niet gaan rusten. Na het slechte afge
broken (e hebben, zijn ze hei goede gaan
opbouwen. En 80 mannen brengen nu
reeds 4 jaar goede lectuur in de arbei
dersgezinnen.
Spr. vestigt voorts de aandacht op den
noodzakelijken strijd tegen de slechte
spoorlectuur, wier kwaad bekend is. Op
dit punt is de Roomsche actie wakker
geworden, getuige de circulaire der R. K.
Handelsvereeniging, die (50000 liandteeke-
ningen verkreeg. En ook van Eindhoven'
uit is een krachtige actie uitgegaan, wier
pogingen met blijdschap begroet werden.
In de 4e afdeeling sprak do heer A. C.
A. v. Vuureïi, lid der 2e Kamer, overdo
D a g b 1 a d p e r s.
Spreker begint met een verklaring, dal
hij, journalist van professie, hier kotnl
spreken voor en over de Katholieke Dag
bladpers. Dat lijkt, onbescheiden, maar
het is het. niet, want spr. staat, thans
buiten de journalistiek en een practisohc
beschouwing over de beste wijze om de
do schoenmaker hel, met bet opgaan van
zijne tooneelster, ook noodig vond zijn
naam te veranderen. Er werd ook een la-
tijnsoh vern geciteerd, waarover wij ook
'reeds eenige. malen spraken:
„Pel'didit antiquum litera prima sonum".
Bij die gelegenheid zeide ik je, dat. dit
op Orion betrekking, had, die vroeger Urion
genoemd werd. Ik kon aannemen, dat. dit
je hierbij in de gedachte kwam en daar
mee was hot. verband tusschen Orion on
Chantilly klaar. Ik maakte dit op uit het.
spottende lachje dat om je lippen speelde.
Tot daartoe was je houding tamelijk on
gedwongen, maar nu richtte je je hoog
op en ik was overtuigd, dat je aan Chan-
tillys kleine gestalte dacht. Toen stremde
ik je gedaclitengang door de opmerking
dat Chantilly eigenlijk beter voor do „Va
riété" geschikt was.
Spoedig daarna, toen wij de avondcou
rant. ter hand namen, had de volgende
mededeeling onze attentie gelrokken
„EEN ZEER BIJZONDERE MOORD".
Heden morgen, legen drie uur, werden
de bewoners van het Quartier St. Roche
in hun slaap gestoord door hulpgeroep,
dat uit de vierde verdieping van een huis
in de rue Morgue scheen te komen. Dit
huis werd alleen dooi; mevrouw '1 Espa.
nage en bare dochter juffrouw Camille be
woond, Na eenë kleine vertraging, die ont-
Kalholieke pers te dienen kan Ion sloUc
toch de journalist die aan geen blad ver
bonden is, nog het besl en onpartijdigs!,
leveren.
Wat de Katholieke Courant dan betreft,
betoogt spr. dat zij ontwijfelbaar zeker
allereerst. „Courant" moet zijn, d. w z.
de eischen die in het. algemeen aan een
courant worden gesteld, moet vervullen.
Daarom is bet ook noodzakelijk, dat elke
Katholieke courant allereerst moet zor
gen juist dat le geven, wat met haar
karakter, plaats, met de omstandigheden,
der streek cn,z. overeenkomt. Een alge
meen blad vervalle niet in plaatselijke
beschouwingen, een plaatselijk of gewes
telijk blad moet zijn volle aandacht vooral
schenken aan '(le dingen om zich heen.'
En dan komt het. Katholiek karakter, dat
niet. de vlag moet. zijn, die do lading
(lekt, maar dat spreken moet in alles wat
de courant levert.
Spreker geeft 'dan een ideale beschrij
ving van den Katholieken journalisthij
moet zijn vlug, en gemakkelijk schrijvend,
oppervlakkig en toch de zaken kennende,
degelijk en loch niel zwaar op de hand,
tactvol en. een man van karakter, moedig
zonder overmoed, geen eigen belang zoe
kend, doch zoo noodig niemand sparend,
ving maar niet vluchtig. Hij moet. dis
creet zijnde meening dat de journalist
het met geheimen en geheimhouding zoo
nauw niet behoeft te nemen, is door en
door valsch. Hij heeft noodig Christelijke
liefde vooral en zelfbeheersching. Zoo
zijn er zegt. spreker vele ernstige
Katholieke journalisten, al heeft spreker
zichzelf, Lij deze optelling van eischen,
aan den Roomschen dagbladschrijver ge
steld, die voor spreker als een gewetens
onderzoek is, wel een en ander te ver
wijten. Maar de eischen moeten gesteld,
en alleen wie er naar streeft, die eischen
zoo goed mogelijk te beantwoorden, kan
een waardig Katholiek persman wezen!
Aan zoo'n persman behoort dan ook
een aan die liooge eischen evenredige po
sitie te 'worden verzekerd. Daarom moet
er aan de Katholieke courant een vaste
redactie zijn, die de leiding van de krant
heeft, geen beunhazerij van niet-belaalde
of weinig-betaalde schrijvers met behulp
van schaar en lijmpot voor het overige
deel.
Want hel denkbeeld moet er uit, dat
de Katholieke krant eigenlijk is een werk
van liefdadigheid. Scherp geesoklo spr
die katholieken, die de Roomsche krant
als iets minderwaardigs beschouwen en
met. de verzuchting: „Och ja, ik ben aan
deelhouder, maar ik lees het Roomsche
krantje natuurlijk nooit en er komt toch
ook niets van terecht I" maar weer trouw
en geregeld naar hun liberale of neutrale
krant grijpen. Die meening moet worden
uitgedreven, dat de Katholieke Pers al
leen met een aalmoes te steunen is. En
daarom zegt. spreker in zijn conclusie
ook niet dat, men zich op een katholiek
blad moet abonneer en,maar hij stelt
dat men 'geregeld het Roomsche blad moei
lezen.
De Katholieke ,pers heeft geen grooter
stond doordat men tevergeefs trachtte de
huisdeur te openen, werd deze openge
broken en acht a lien buren, gevolgd door
twee politieagenten drongen naar binnen.
Tegelijkertijd verstomde hel hulpgeroep,
maar men hoorde op de trap boven twee
of meer ruwe stemmen, die schenen te
(wisten. Toen men de tweede Irap be
reikt had, was: er niets meer van te hooren.
Zij snelden naar boven en toon zij de,
van binnen gesloten deur der groote ach
terkamer openbraken, aanschouwden zij
een vreesclijk tooneel. Alles lag door el
kaar, (le meubelen waren vernield, uit de
slaapplaatsen waren de «bedden geworpen.
Op een stoel lag een met Woed bevlekt
scheermes, op 'den haard lag een bos lang
glrijs haar, dat. gedurende het worstelen)
uitgetrokken was. Op den grond lagen vier
goudstukken, een oorbel van topaas, drie
zilveren eetlepels, drie theelepels en twee
geldzakken, dio ongeveer vierduizend
francs bevatten. De laden van een
bureau stonden open en schenen doorzocht
te zijn. Een kleine ijze'i'en geWtrommel
.lag onder hot, bed. Zij was open en do
sleutel stak in het slot, e'r bevonden zich
eenige waaijdelooze papieren in.
Van mevrouw i'Espanage was geen
spoor te zien, maar op den haard, lag
een massa roet. Men doorzocht nu den
schoorsteen, die een vreeselijken aanblik
vijanden, dan do geabonneerden zonder
meert... Met pittige en slaande juistheid
toekende spr. die vijanden, die nog-w'ol
meenen, dat. ze groote vrienden zijn van
de Roomsche pers: „In het gunstigste
geval slaan zij het blad open, maar 'na
eerst liet niet-Kalholieke lijfblad le heb
ben doorgelezen. Het wordt dan even
oppervlakkig ingezien en geconstateerd,
„dat. er weer niets in staat!" want ze
hebben juist hetzelfde gele
zen in het t.oge 1 ijk verschenen
niet-Katholieke blad"...
Spr. werkt, dit nader uil. en doet het
sprekend uitkomen, dat een courant niet
alleen abonné's moet hebben, maar abon-
né's die lezers zijnen al zou zegt
spr. in het algemeen de vrucht v,an de
zen Katholiekendag piet anders zijn dan
dat allen, die hier aanwezig zijn, en hun
huisgenooten en vrienden der Katholieke
pers, eens een vol jaar lang eiken dag
hun Roomsche courant, van het begin
lot het eind van hel hoofdartikel tot aan
den laatsten regel der advertenties, ge
regeld zouden uitlezen dan zouden
wij voor de Roomsche pers vruchtbaarder'
hebben gewerkt, zonder één enkel abonné
aan te brengen, dan met duizend abonné's
te hebben verworven, die geen lezers zijn
Als men lezer is van zijn Roomsch.
blad, dan wordt dat. ook hot lijfor-
gaan. Dan zoekt men het en eischt men
het in sociëteit, in koffiehuis, in wacht
kamers van stations en andere lokalen,
waar veel menschén komen. Dan maakt
men bok anderen, met-Katholieken zoo
goed als Katholieken, op hel blad op
merkzaam. Dan brengen ook de adver
tenties, die onder (le aandacht van zoo-
velen komen, hun geld op. Lezer moet
men wezen ook van de advertentiën. En
adverteerder moet men wezen, niet om
een aalmoes lo geven aan de Roomsche
courant, maar om zijn eigen belang te
bevorderen. Familieberichten van
Katholieken bchooren in de
Roomsche hl a den en n e r g e n s
anders. Een handelsman, die adver
teert, doel. dat echter alleen daar, waar
hij er voordeel in kan zien; daarom moe
ien de lezers zorgen, dat. de prikkel van
hel eigenbelang den Katholieken handels
man, en óók den niet-Katholiek, den Pro
testant, een Israëliet, drijft naar hot ad-
verteeren in de Katholieke pers.
Spr. geeft in dit opzicht nog vele nut
tige wenkenlaten de boeren aandringen,
dat advertenties van verkoopingen, waar
bij ze belang hebben, komen in de Room
sche Courant; evenzeer zij, die in de stad
bij verkoopingen of veilingen geïnteres
seerd zijn. Als de Roomschen, zonder
uitdrukkelijk te boycotten geregeld weg
blijven van verkoopingen, die niet in cle
Roomsche Courant zijn geadverteerd, om-
dal. ze geen andere dan de Roomsche cou
rant lezen, dan zult ge eens zien hoe
gauw de notaris of makelaar de Roomsche
courant voor zijn advertenties weet te
vinden.
Het gelieele geheim om een bloeiende
Kath. Pers te verkrijgen zegt spr.
is dat de Katholieken de Roomsche cou-
bood. liet lijk der dochter was namelijk,
met het hoofd naar beneden, door de
nauwe opening, tamelijk hoog naar boven
geschoven. Het lijk was nog warm en had
talrijke schrammen, die waarschijnlijk
door het instoppen ontstaan waren. Ook
hel gelaat toonde een massa schrammen,
de hals was met bloed doortrokken en
droeg de sporen van worging.
Deze zorgvuldige huiszoeking bracht,
niets bijzonders aan hel licht. Men begaf
zich nu naai* eene kleine binnenplaats en
vom.'d daar hst lijk der oude vrouw. De
hals was doorgesneden eu bij het oprich
ten van het lichaam viel het hoofdj e'r
af. Dit was' vreeselijk verminkt en nauwe
lijks meer te herkennen. Tot nu toe ont
breekt. ieder licht in deze vreeselijke mis
daad".
Den volgenden dag berichtten de cou
ranten l)e tragedie in de rue Moï-
gu e. Meerdere personen werdep ver
hoord, maar er kwam niets aan den dag,
ivat licht, verschaffen kón. Wij geven hierbij
het getuigenverhoor. Do waschvrouw Pau
line Dubourg zegt, (lat zij de verslagenen!
sedert drie jaar kent en voor hen waschf;
zij betaalden contant. De ou.de vrouw en
hare dochter, leefden in de beste verstand
houding. Over hunne levenswijze kan zij
niets mededeelen. Zij meent, dat mevrouw
haar vermogen met kaartleggen heeft ver-
rant maken tol hun lijforgaanSpr. roert
nog aan den wensch naar een groot, blad
niet. ochtend- en avondeditie: laat. men
zich niet. overijlenals het. komt, dan zij
het goed in alle opzichten, of het kotno
niet. Het moet 'dan zoo zijn, dat het 'I lijf
blad worde van ben, die een ochtendeditie
noodig hebben.
Met. een welsprekende peroratie, waar
in spr. nogmaals de groote macht en den
ontzaglijken invloed der pers ontwikkelt
en de geweldige kracht bespreekt, welke
een hoogstaande Katholieke pers is voor
den groei der Katholieke kerk, besluit
spr. zijn inleiding, die daverend wordt
toegejuicht.
Do oud-redacteur van de „Residen
tiebode", hel Tweede Kamerlid van
Vuuren beeft op den jongsten Haarlem-
schen Katholiekendag een inleiding gehou
den over! de Katholieke pers.
Tot een enkele passage zijner rede wil
len wij ons hier bepalen, daarbij den raad
voegend de „Inleiding" te lezen in haan*
geheel. Heli is (lie passage, waarin de heer
Van V u u r e n met. veel nadruk het denk
beeld bespreekt en bestrijdt, dat de ka
tholieke pells is „een werk van liefdadig
heid hetwelk een goed christen mensch met
een aalmoes heeft in bet leven te hou
den, oni het in parenthesi gezegd
zelf tri gelegener tijd om een aalmoes lastig
te vallen in den voTrn van gratis adver
tenties voor alles en pog wat".
„Niels werkt meer verontzedelijkend,
zegt de) heel* v. V., niets moer neerdruk
kend, dan verzuchtingen als„Och ja,
ik ben aandeelhouder geworden, maar
ik weet natuurlijk, dat er nooitl wat
van terecht komt", „ik ben geabonneerd,
op het Roomsche courantje, maar ik
lees het niet"; „ik adverteer, hoewel
het niets geeft, om het katholieke blad
te steunen". Ik zou ze stond het mij
te doen allen toeroepen: houdt uw
geld, uw abonnementen, uw adverten
ties".
„Hel Centrum" teekent hierbij terecht
aan
„De heeit Van Vuuren heeft hiermede
zeker al zijnen oud-collega's uit het hart,
gespToken. Nog minder te dulden dan een
onverdiende crifiek, is dat air van quasi-
bescherming, dat! sommigen bij hun zooge
naamden „steun" aap de katholieke pers
meenen te mogen aannemen. Een air, dat
vooral in onze (lagen bespottelijk wordl,
nu de meeste couranten hun abonnements
prijs zoo1 laag hebben gesteld, dat van de
abonnementen weinig of niets overschiet;
terwijl, wat de advertenties betreft, een
katholiek blad natuurlijk rekening heeft
(e houden met allerlei omstandigheden,
welke voor een liberaal, of „neutraal"
orgaan niet in aanmerking komen. Iemand,
die zes of zeven gulden betaalt in een
gehéél jaar en daarvoor dag aan dag een
courant, ontvangt van vier, soms zes, acht
en meer pagina's, meent werkelijk reeds,
dat hij' een „steunpilaar" is van de katho-
diend. De mensclien! gelooven, dat zij geld
in huis bewaarde. Dienstboden hield
mevrouw niet. en vreemden heeft zij er
nooit in huis gezien. Alleen do vierde
verdieping was tot woning ingericht.
De tabakshandelaar Pierre Morcan zegt:
hij leverde sedert ongeveer vier jaar soms
snuiftabak aan mevrouw. Zij en hare
dochter bewonen meer dan zes jaar dit.
huis, dat haar eigendom is. Vroeger
woonde er een juwelier, die de bovenste
kamers verhuurde. Dat scheen mevrouw
niet te bevallen; zij trok zelf in het huis
en liet het onbewoonde gedeelte onver-
huurd. Zij maakte den indruk alsof zij
reeds eenigslzins kindsch was geworden.
De dochter zag hij in den loop der jaren
nauwelijks meer dan vijf of zes maal.
Zij leefden beiden zeer teruggetrokken en
golden voor vermogend. Hij geloofde niet
aan het. praatje van de menschen, dat me
vrouw kaart legde. Met uitzondering van
hen beide, den dokter en nu en dan eens
een boodschaplooper, zag! hij nooit iemand
het huis binnengaan.
Gelijkluidende verklaringen legden ook
de buren af. Niemand zag er ooit men
schen. De vensterluiken werden slechts
zelden geopend. De luiken der achterramen
waren bijna altijd gesloten, behalve die Van
de groote achterkamer. (Wordt vervolgd.)