Menie, zwakte. Toniek Be Goeseke Oorlog. kenbiels No. 51. Donderdag 30 Aj)ril 1908 Vierde Jaargang. FEU1LLÊT0K ts TONIEK. Verfkwast" Verfkwast" Verfkwast" Zuid-Beveland". >ek en Reuzel- Utrecht. KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN. De onbevoegdverklaring der R. K. Kiesvereenigingen. Waar werk te vinden is. BUITENLAND I artijliggende op de I)0st42, Voorstad. |id, zelf.-, 's morgens droefgeestig, ont wilskracht, onder- i-lei zenuwstoringen, in de ooren, zenuw- bpingen, draaiingen, fcumatische pijnen, lest, maagpijn, moei- Tm het water, vroeg- lendepijn, steken listige slaap vol droo- eenen bol in de keel, Brtraagde maandston- pn influenza, vallende enz. Ziedaar de ge- pwzwakte. van al deze kwalen uen worden door het flacon f 1.25; icons f6.90. loor Holland bij firma fCie te Middelburg; lebr. Mulder; te J. de Roos; te Luitwieler en Ovezand bij R a e s De G o f f a ute Potter; te Krab- I e Cock Ie bussen a 30 cent. la C. A SCHULT Co., Kieuwendijk. lijksche dienst. tterdam-Gouda-Amsterdam alle tuitchenliggendB plaatsin. gek van (jüES imiddag 12 uur. hn AMSTERDAM imorgen 5 uur. jan ROTTERDAM Pg avond 8 uur. Amsterdam bij W. DE fERSCHURE, Kloveniers- prdam bij de Directie J. en |JT, te Dordrecht by S. Ion te Goes bij den Agext If O 62, by 10 Kilo af 0.60, Blo a f 0 67 per Kilo. lf 0.72, bjj 10 Kilo a f 0.70, 1 Kilo f 67 per Kilo. .EÜZEL Tmn f n veer a f 6 25 per bus, bij pmbours. Tel. Inferc. 209- toegestaan. Hi raw» ooü™ Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95 Afzonderlijke nummers a contant- 0.05 Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant. Reclameberichten 25 GL p. r. Bij abonnement speciale prijs. Wij hebben als onze meening uitgespro ken, dat „de Tij d", die onze kiesvereeni gingen in zake de kiesrechtregeling tot ooï'deelen onbevoegd verklaarde zich zelf tegensprak, waar het blad do hoop uit sprak, dat het Katholieke volk verstandig genoeg zou zijn zich tegen algemeen, kiesrecht te verklaren. „De Tijd" verweert zich nu als volgt: „Na te hebben aangetoond, dat. de beantwoording van de bekende 15 vra gen, welke aan de R. K. Kiesvereeni gingen zijn voorgelegd, in het algemeen uitmunt, door „oppervlakkigheid" en daarom geringe „gezagswaa.rde" heeft, schreven wij: „Wij hebben evenwel afgezien van het al of niet wetenschappelijk gehalte dei" Kiesrechtvergaderingen be treffende de ingewikkelde en technische d t a i 1-qnaesties nog genoeg ver trouwen in den gezonden, kal mem, ve-r- standigen zin van het katholieke volk om te verwachten, dat de toekomstige uitspraak van den Bond het gevaar, aan de gesignaleerde extravagantie verbon den, zal weten af te weren. Een flink votum tegeu algemeen kiesrecht, het zou het optreden van den Bond in zekere mate tot een zegen maken". Wij veronderstelden derhalve, dat „dei gezonde, kalme verstandige zin van het katholieke volk", welke op zich zelf nog niet in staat is om „ingewikkelde en technische détail quaesties" deugdelijk op te lossen, in verzet zal komen tegen den door sommigen gestelden, extrava ganten, easch van algemeen kiesrecht. En juist, omdat het beoordeelen dier moei lijke vraagstukken, waarvan de oplos sing veel positieve kennis e,n rijp beraad vordert, niet op één lijn kan gesteld wor den met de veroordeeling van een kies stelsel, welks „extravagantie" tot dus verre de meeste Nederlandscbe Katho lieken als bij intuïtie gevoeld heb ben, konden wij aa,n het eerste oordeel veilig minder waarde hechten dan aan het tweede". VV'iji nemen eerlijkheidshalve dit verweer op, maar het blijft voor ons vaststaan', dat „de Tijd" zich zelf heeft weersproken; De waarde van intuïtieve gevoel- lens in deze is voor ons gering. En of deze intuïtieve gevoelens ten op zichte van algemeen kiesrecht bestaan, dient nog bewezen. De vraag is alleen: is het Katholieke volk, zijn onze kiesvereenigingen, is de Bond genoegzaam op de hoogte van het kiesrecht-vraagst.uk om uit verschillende, stelsels een keuze te doen. „De Tijd" nu verklaart de kiesvereemi- giugen onbevoegd. Welnu, dan kan zonder inconsequent te zijn „de Tijd" niet vergen: „een flink votum tegen algemeen kiesrecht" i door diezelfde onbevoegd verklaard© kies vereenigingen. Daar komt nog bij, dat op da Bonds vergadering in Mei niet een votum t gen, maar een votum voor de een of andera Al bleven de „stronkelsteenen" ,.-u -steentjes niet ontbreken op het pad der Katholieken, het ging redelijk wel in stad en land. In het be,gin van 1734 waren met de herderlijke zorg beiast de Eenv. heareu Jacobus Ki s tem aker en Joanne: van de Velde. Van 7 Nov. 1694 t0 11 Sept. 1699 was hier ook een Pastoo geweest met name Joannes van de. Veld e, van wien w© vinden aangetee- kend, dat hij. de eerste Pastoor gei weest is, die openbaar bij schijnende! zonne de geloovigen beeft bezocht en be diend, niet zonder lastig gevallen te wor den natuurlijk, in het begin; maar hij wist aan het schelden en heleedigien Mn einde te maken door telkens een hand vol duiten bij zich t© steken en de lieve, jeugd te laten grabbelen. Typisch is het, dat vooral de weeskinderen uitmuntten in het naroepen van den Priester. Tw-ee- en twintig jaar, nadat deze Pastoor hier kiesrechtregeling vallen moet. N\i kan men meenen, dat indien daar eert votum valt ten gunste van een ander kiesrechtstelsel dan algemeen kiesrecht, zulks een votum is tegen dit laatsl» stelsel. Maar dan „meent" men, o. i. toch ver keerd. Immershet bestuur van den Bond heeft in zijn rondschrijven meer dan duidelijk te verstaan gegeven, dat een uitspraak vóór algemeen kiesrecht de coalitie der Rechtsche partijen in gevaar zou kunnen brengen. E11 het is dus niet onmogelijk, het is zelfs zeel" waarschijnlijk, dat er kiesvein eenigingen zijn, voor welke deze waar schuwing aanleiding is geweest om zich uit te spreken tegen een kiesrecht- stelsel, waaraan zij anders adhaesi© zou den hebben betuigd. Wij willen niet verder op deze quaes lie en' wat er mede in verband slaat, ingaan. Het bewuste artikel van „d e T ij d" heeft verder in verschillende Katholieke bladen bestrijding gevonden. We troffen nog geen blad aam, dat het voor de onbevoegdverklaring opnam. Wel heeft de ons vijandige peirs het artikel „uitgebuit", en het doen voorko men, of de beweringen daarin vervat, de meening inhielden der Katholieke Pari ij. „Het Volk" was zoo vriendelijk er zelfs de Bisschoppen bij te halen. Naar aanleiding daarvan schrijft de Limburger Koerier": „Ook het Volk valt op het artikel van de T ij d uit. Natuurlijk I zoo iets is koren op den sociaJistischen molen en er zeker zoo welkom als de meer vooruitstrevende artikelen van katho liek© bladen, waartegen de T ij d onlangs zoo uitdrukkelijk waarschuwde, als te gen ©en spel in de rood© kaarten. Het soc.-dem. orgaan buit, gelijk vanzelf spreekt, de in hot regcntan-tijdperkl terugbehoorende volkswaardeieiing van de T ij d naar hartelust uit. We zullen er niel veel van zeggen; wie zich te veld© bloot geeft moet de kans loopen dat er op hem geschoten wordt. Maar tegen! ééne uiting van het Vo 1 k moeten we opkomen: die nl. waarin van de T ij d in dit verband gesproken wordt als van „het bisschoppelijk orgaan". De socialistische redacteur-partij- voorzitter weet stellig evien goed als elk katholiek kan 't althans uit vroe ger dagen weten (dhr. Vliegen is afval lig Katholiek. Red. N. Z. C.) dat de T ij d iu staatkundige- qua-eslies niet is een bisschoppelijk orgaan, maar het orgaan van een bekend katholiek Eerste- Kameriid, wiens soms zeer persoon lijke zienswijzen het vooral in de laatste jaren met meer volhardendheid da,11 ooit tot overwicht tracht te brengen. Een Kamerlid, dat groote bekwaamhe den, veel talent, maar van de massa zijner partij sterk afwijkende begrippen heeft, ,en aan wiens erkende verdiensten, men niets te kort doet, als men zegt, dat men hem tot zekere hoogte zou kunnen noemen den F a b i u s der ka tholiek© partij". (Dhr. Fabius is de nicest „conservatieve" in de anti-rev. ter rust© was gebracht, zond de Aposto lische Vicaris 14 Sopt. 1721 her waarts een -andere Joannes van de Velde, van St. Truien geboortig. Van dezen Pastoor wordt verhaald, dat hij een lief hebber was van bloemen, waarom do kerkmeesters hem ©en grooten tuin ge geven hebben. Beide Pastoors woonden nu in de stad, naast elkaar. Pastoor Van de Veld© mocht zich verheugen in vete „begaaflheden" en was een goed predi kant. Vooral zijn onderwijs in de Chris telijk© teer wordt zeer gieroemd. Pastoor Kistemaker is later Landdeken ge worden. En nu nog ©en enkel woord over som mig© verbeleringen in -de kerk aange bracht, en ik ga 11 verhaten, wat ik eigen lijk vertellen wou. Moesten de geloovigen, di© hun biecht wenschten te spreken, tot nog toe gaan nederknielen achter ieen schutsel bij d© k-erkekamer, in het begin van het gedenkwaardige jaar 1734 wer den two© „bigthuiskens" geplaatst. Ook een nieuw altaar werd aangeschaft, dat voel gold had gekost, maar waarvan ove rigens^ gezegd moest worden, dat het „lomp was van vorm en „zonder eenig ciraet Aan weerszijden van, het altaar- partij, die o. a. het standpunt inneemt, naar het oude liberale stelsel, dat hij van Staatsinmenging bij de sociale wet geving ni-els wil weten. lied. N, Z. C.). Halen we nog „h e t H u i s ge z i n" aan, dat o.a. opmerkt: „De besten onder ons volk, de ont wikkelden, de mannen van studie en diep- inzicht de- T ij d geeft het dui delijk te veï-staan zijn tegen uitbrei ding van het kiesrecht. Hoe komt het nu, dat desniettegen staande nagenoeg alle kiesvereenigingen, de kieswet-Van Houten veroordoelen en veruit de meeste zich verklaren óf voor algemeen kiesrecht, óf voor ge-zins,hoof- denkiesrecht met toevoegingen, in ieder geval dns voor ©en zeer ruime ui thread i n g. Dit komt zegt d© T ij d omdat degenen, die over den tegejnwoordigen toestand niet bijzonder ontevreden zijn, meestal wegblijven, zoodat eien gehedt valsch beeld van de eigenlijke gezind heid des volks verkregen wordt. Aan wie dus de schuld, ais het mis loopt? Aan de thuisblijvers natuurlijk, 'die, indien ze hun plicht deden, indien ze zich d© geringe moeite getroostten, welk© de goede zaak van hen ©ischt en mag eiscben, indien ze op de vergade ringen der kiesvereenigingen versche nen en daar hun inzichten tevens de inzichten van de T ij d uiteenzetten en verdedigden, een heel andere uit- spTaak zouden bewerken. Elf zou dan niet, zooals naar de T ij d beweert thans geschiedt, gedachteloos nagepraat en in het honderdweg gepro clameerd en gedecreteerd worden. Een ding verwondert ons: dat de T ij d, die zoo scherp afgeeft op de ge dachteloosheid, de onkunde, de opper vlakkigheid, de stelselloosheid van de kiezers, die aan de beslissingen der kiesvereenigingen meewerken, geen woord van blaam over beeft voor de „goedgezinde" thuisblijvers, die oorzaak zijn van het „geheel valsche beeld", dat door hun thuisblijven verkregen wordt. Zelfs de scherpste alkenring ware niet misplaatst geweest met bet oog op het weinig minder dan ergerlijke plichts verzuim, waaraan zij schuldig slaan". Vóór ©enige weken vertrokken, door ,tus- schenkomst der Haagsche Arbeidsbeurs, eenig© gezinnen naar Zuid-Limburg, waar de kostwinners arbeid zouden hekomen bij d© mijnen. Een -dier kostwinners zond nu aan ©en katholiek Raadslid, dat zijn medewerking aan -de gezinnen had verleend, |eien uit voerig verhaal van zijn wedervaren, waar aan in 1) Residentiebode open baarheid werd gegeven. Het verhuizen van Den Haag naar de Staatsmijnen „Wil- helmina" 1© Winster was zoo gemakke lijk mogelijk gemaakt. 25 gulden was voor geschoten en kon later worden afbetaald. Afgehaald door den baas van de Staats mijn, ging men van den trein naar 'Wins ter en daar, ontvangen in ©en goed ver warmd© keet, voorzien van koffie ©n bracht men een schuifraam aan. We kunnen ons nu ©enig denkbeeld ma-ken van den toestand der Katholieken in di© dagen. Het gemengd© huwelijk, di© groote kwaal waardoor zooveel onheil gesticht wordt, was ook toen niet geheel onbe kend en de ervaring had al geteerd, „dat uit houwelijken van verschillende reli giën zeer dikmaels groot© moyelijkheden voordkomen". Toch stond toen Roomsch en Onroomsch scherp tegenover elkaar, blijkend reeds uit het verschil in kteeder- dracht. Op een hoeve Ie D ij k w e 1, onder Kapel le, ik zou er kunnen bijvoe gen ,,-daer heden L a -m b r e g t Nieuw- kamer woont",, maar ge zoudt er niet veel wijzer door worden, want ook deze man is misschien al meer dan een ©euw te ruste gegaan I hoerde Frans Leyns, diaken bij de Protestantsche ge meente te Kapielte. Die man was gehuwd met Catharina H e k e b e k e, van de „Roomsch© Religie". Den 14©n Maart werden de ouders verheugd door de ge boorte van ©an zoon en toen een paar dagen later de haas afwezig was, - al- brood, werden hem zelfs bedden ver strekt, totdat zijn huisraad zou zijn aan gekomen, wat den volgenden dag ge beurde. Twee paarden en karren wierdan gegeven om te lossen en te .vervosren,1 en hij kreeg 4 mud steenkolen om geen, kou te lijden. Aan den straatweg naar Kerkrad© beeft hij ©en flinke woning, met 2 kamers, groo-ten kelder, twee slaap kamertjes, grooten zolder, een schuurtje en een lap grond van 100 M2. voor eigen gebruik en dat voor zes gulden 50 cent in de maand. Do kerk ©n de school sta,an te Kerk rad©, twintig minuten gaans: hij kan dus zijn plichten waarnemen. Het werk, dat wij eerst moesten ver richten, zoo schrijft hij, toen wij des Vrijdags te werk gingen, was jjovengronds, want wij moesten eerst ©en. idag pf zes bovengronds werken voor het worm-on derzoek. Nu werken wij pndergronds in de mijn, acht uur daags, verdeeld in drie ploegen. De eerae week das, morgens van zes tot twee uur, 'de andere week van tien uur 's avonds tot zes uur 's morgeus, met een schaftijd van ©en half uur. Het werk wat wij doen is niet zwaar, het is sleepen, dat is de geladen en teege wa gens op en neer rijden. Het is wel altijd donker, maar daar went men wel aan. Ongezond is heit er niet, want ter wordt goed gezorgd voor ventilatie. En bang voor instorten behoeft men ook niet te zijn, want er wordt goed gebouwd en ge schoord. Het loon, dat wij verdienen, is een gulden zeventig daags. Nu met den; len April zou het een gulden tachtig wor den, maar ik weet nog niet zeker of dat zoo is, want men ontvangt het loon den 3en werkdag na den 15©n van de maand Dan komt er ook nog aecoord-gdd hij: hoe meer koten er boven komen, hop. meer of er verdiend wordt. Het vooruitzicht is goed, men. krijgt er jaarlijks verhoogüig, totdat mieai twee gul den tachtig cents per dag verdient. Dat kan men binnen drie jaar verdienen, dan is men houwer. Mij bevalt het lar goed en do vrouw en de kinderen ook. We heb ben een goede, gezonde streek en de vrij heid. De omgang der mienschen is er vrij good; men kan ze wel niet al ta best verstaan, maar dat went wel; alles moet ITALIË. Onze Paus. Voor enkele maanden kwam in Europa de aartsbisschop van Quebec in Canada en reisde naar Rome. Z. D. H. is weer in zijn diocees teruggekeerd en het door hem gestichte blad de „Action Sociale" vertelt nu van zijn terugkeer en van de toespraak te dier gelegenheid door den Kerkvorst gehouden. „Verschillende malen heb ik het geluk gehad onzen H. Vader Paus Pius X te aanschouwen en heel vertrouwelijk als het ware van hart tot hart met hem te spreken. Hoe vaak heeft Uy onder tranen aangeroerd de rampen van Frankrijk, zonder evenwel ooit zijn vertrouwen te verliezen in een betere toekomst wanneer het geloof tot deze edele natie terugkeeren zal. licht, naar ©en of anderen koopdag werd het kind zorgvuldig ingepakt en door de dienstmaagd naar d© stad ge bracht, naar Pastoor Kistemaker, om ge doopt te worden. Het jongetje ontving inderdaad, onder den naam vain Jacobus, het H. Doopsel. Maar of nu baas Leyns vroeger huiswaarts kwam, dan verwacht was, of dat d© meid onderweg wat lang getoefd had, de afwezigheid van den klein© werd door het hoofd des gpzins opgemerkt en hij vroeg, liet. is te hegrij pen, om opheldering. „Groot misbaer". De diaken klaagde den Pastoor aan bij „do wel" van Kapelle, hot collegia van schout en schepenenmet het gevolg, dat deze streng© beteren pan hoela op legden van maar eventjes honderd pond, door voorspraak van eenig© goede vrien-i den later verminderd lol 200 gulden. Nu hoort dit geval wel niet rechtstreeks tot di© gebeurtenissen, waaraan men la ter den naam heeft gegeven van den Go©se,hen Oorlog, maar het droeg or (och veel toe bij, om de gemoederen: nog meer legen elkaar op I© zetten. liet ongeluk wilde, dal (loos in die dagen binnen zijn poorten huisvestte, een mule kleerkonpsler mei een boosaardige .Hoe vaak heeft Hy mij gesproken van zijn dierbaar Italië, dat Hij tracht te bewaren voor den anti-christelijken invloed der vrijmetselarij. „Hoe vaak ook heeft Hij mij onderhouden over die dwaling of liever die samenvatting van alle dwalingen die men het modernisme heeft genoemd en die in werkelijkheid niets anders is dan rationalisme met een dun vernisje van katholioisme. „De laatste Encycliek van den H. Vader heeft zeker aan deze verderfelijke dwaling den doodsteek toegebracht. „Hoe vaak ook heeft Hy mij gesproken over de organisatie der christelijke krachten, van de Katholieke Sociale Actie die Hij wenscht ingesteld te zien in alle landen. „Het is op aansporen van den H. Vader dat do bisschoppen van Sicilië en die in het land van Napels voorbereidingen treffen om groote katholieke dagbladen te stichten. „Hoe verheugd was Hij te zien dat wij hier in Canada reeds bezig zijn met deze beweging „Hij heeft mij dikwijls geluk gewenscht dat ik mocht leven in een land zoo vol van geloof en christelijken geest. „Hij heeft mij aangemoedigd om nooit den arbeid te staken tot het bewaren by ons volk van de gevoelens van godsvrucht en trouw aan de Kerk die onze kracht in het verleden hebben uitgemaakt en die ongetwijfeld ook in de toekomst onze kracht zullen blyven". Tel- gelegenheid van 's Pausen J 11- b i 1 komen er natuurlijk een massa pel grims te Rome. Haast elk woord, dat Z. H. tot zijne verschillende bezoekers zegt, is het vertalen waard. Al maar zorg voor de zielen spreekt uit zijn toespraken, en al maar verlangen om de menschen heter te maken door de practijk van den katho lieken godsdienst. Zoo sprak Z. H. tot ©en, groep Fran- sche studenten: „Wilt ge uw geloof bewaren, weest dan deugdzaam, en om de deugd te kunnen, beoefenen, moet ge u losmaken van elk menschelijk -opzicht. Bemint God en bemint de zielen. Strekt, uw© werkzaamheid uit tot ver buiten d© muren van uw Instituut en werk vooral onder hen, die vier van u schijnen te staan. Het heimwee naar deugd leeft dikwijls in het binnenste van hen, die do deugd schijnen te verachten. Er is niets glorievoller dan de overwinning van een ziel". De vorige week Donderdag ontving de Paus 1500 boeren uit don omtrek van Rome. Hij verheugde zich te midden dezer eenvoudige kinderen en hij vermaande hen haar tradilioneele deugden te bewaren en een vasten steun te blijven voor den gods dienst. De boeren waren opgetogen over de eenvoudig hartelijke- wijze, waarop de Paus met hen omging. Waarschijnlijk 6 Mei a. s. zal de Va.ti- caansche tentoonstelling van paramenten en kerksieraden, di© bij gelegenheid van 's Pausen gouden priesterfeest ten bate der behoeftige kerken is georganiseerd^ door den H. Vader zelf plechtig worden geopend. Vooral uit Duitschland is zeer veel ingebonden. Eenige dames zijn dagei- lijks bezig in d© zaal der Kandelabers en de zaal der Landkaarten (dei tweede! verdieping boven de lange galerij der Va- tong, die nog vrij wat meer beroering wist te weeg te brengen, dan dat Dijk- welsch© „misbaer". Om zaakjes te doen, was zij naar den Overkant gevaren, naar do Meische kermis te Hulst. Op de terugreis kwam zij in gezelschap van een stadgenoot, heer Jacobus San- d ij k, goud- en zilversmid naast de Beurs. Al pratende over gedane zaken toondle; Sandijk aan de vrouw een nieuw testa ment, zeer schoon gebonden i;n schild padden-band, met zilveren leden en slot. Daar de man toch Roomsch was, ver zocht de oude-kleerkoop dit Protestant sche bijbel Ij© aan haar over te laten, maar daar kwam hij niet van in. Thuis gekomen, haastte het vrouw- mensc-h zich, om wraak te nemen over dez© weigering. Aan al wie het hooren wilde, vertelde zij, dat, Sandijk te Hulst onderscheidene bladen uit het boekje had gescheurd. Met di© bladen had hij! hier niet nader aan le duiden onwelvoe^ gelijkheden bedreven, om zijn verachting van het „Woord Gods" t© kennen te ge ven, en hij had gespol, bitter gespot en de bedreiging geuit: „Wagt maier, op St.- Jansdag zal het wel anders ga-en!" (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1908 | | pagina 1