No. 15,
Vierde Jaargang.
Dinsdag 4 Februari 1^08.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOE1SOAG- en VRffOAGAVOND.
Koningsmoord.
"'BÜIYÉNLANDT"'
BINNENLAND.
HE EEEIIWSCHE COURANT
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant i „0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.371/,, voor niet-abonné's„045
BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentién van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voet 25 Ct. k tontant.
Reclameberichteu 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Bewijs gevraagd.
Dezer dagen had „Het Volk" een artikel
over het stnevon van de aanhangers dei-
relatieve neutraliteit op de openbaret
school. Die school moet natuurlijk vrij
blijven van alle „elericale" smetten, en
open voor de socialistische onderwijzers.
In dat artikel nu las men a. ook
deze heel goedkoop® bewering
„Met de rijksdaalders ram zich verdel
en verder uit te breiden, kraag, zij, de
bijzondere school, de bevoegdheid, om
haast zoover beneden het peil van het
openbaar onderwijs be blijven als het haar
zelf maar lust; en wte wil weten hoever
in deze de verlangens van het klerikalisme
gaan, die moet niet in de groote steden
het bijzonder met het openbaar onderwijs
vergelijken, omdat daar ook tot de geloo-
vige arbeiders-bevolking het besef van,
de noodzakelijkheid van maatschappelijk
goed onderwijs allangs doordringt; hij'
moet pogen, een kijkje te nemeri in de
achterhoeken van het land, in de katho
lieke Zusterscholen speciaal.
„Het Huisgezin" vat terecht op dit stuks-
ken vuur en beweert, dat de bijz. school
gelijke wettelijke verplichtingen beeft na
te komen als de openbare. Doch al ware
dat niet zoo, de bijzondere school zou
niet bij de openbare willen achterstaan;
en dat om meer dan één reden.
„Niet willen, omdat ze niet graag in
de pogen van het volk voor minderwaar
dig zou wenschen te worden aangezien.
Niet willen, omda,t zij niet kan verlan
gen, dat haar leerlingen bij die der open
bare school zouden ja.chberstaan.
Niet willen ook uit plichtbesef.
„Het Volk" erkent zelf, dat haar alge
meen© bewering voor de groote sleden
geen steek houdt.
Zij beperkt die reeds tot de achterhoe
ken van het land, speciaal tot de Zuster
scholen.
Nu zal men van ons niet vergen, dat
we met een simpele bewering van „Het
Volk" genoegen nemen. Hier zijn bewijzen
noodig.
Niet het bewijs, dat. aan deze of geen©
bijzondere school het onderwijs te wen
schen laat hetzelfde zou ook van deze
of gene openbare .school wel te consta-
teeren zijn -maar dat het onderwijs
aan de bijzondere scholen in de achter
hoeken, speciaal van de Zusterscholen niet
deugt".
„Het Huisgezin" wacht het bewijs voor
die bewering af.
Misschien zal het blad een weinig ge
duid moeten oefenenwant met het geven
van bewijzen is „Het Volk" niet zóó vlug
als met het geven van allerlei beweringen.
Zoo heeft men, om maar iets te noemen,
reeds een paar maanden uitgezien naar
de mededeeling, dat er inderdaad door een
socialistisch Raadslid te Amsterdam ge
roepen was„Kooi t", op de vraag van
Mr. De Vries: wanneer wilt ge dan, dat
men beginnen zal tot de kinderen van
God te spreken. Toen dat verbeid werd,
beweerde het blad op zijn eigenaardig
beminnelijke wijze, dat het gelogen was,
De waarheid werd staande gehouden, den
naam van het bedoelde lid genoemd maar
„Het Volk" liet maar staanhet was
gelogen; en zei niets meer.
Deze herinnering om „Het Huisge
zin" te troosten, als het wat lang op
't gevraagde bewijs moet wachten.
Door aanplakking van een telegram kon
den we gister nog melding maken van
een gruwelijk freit, een Koningsmoord, die
heel de wereld in beroering heeft ge
bracht.
Koning Carlos van Portugal kwam met
de Koninklijke familie Zaterdagmiddag
m een open rijtuig terug van zijn residen
tie Villaviciesa.
Naast hem zat Koningin Amelie en voor
hun ouders zaten de Kroonprins en Prins
Manuel.
Op 't oogenblik, dat het rijtuig de Ar-
fsenaalstraat inreed, weerklonk een ge
weersalvo.
Een groep personen, gewapend met ka
rabijnen schoten tegelijkertijd op den Ko
ning en den troonopvolger.
Koningin Amelie richtte zich in volte
hoogte op, om met. haar- lichaam, haar
oudsten zoon tegen de kogels te bescher
men.
Maar de ongelukkige Prins was, even
als zijn vader, den Koning reeds doodelijk
getroffen.
Men bracht het rijtuig spoedig in het
marine-arsenaal, maar de twee gewonden,
(Koning en Kroonprins) gaven aan
stonds den geest.
Ook Prins Manuel is door een kogel
getroffen, maar niet ernstig. Koningin
Amelie bleef ongedeerd.
Politie en de menigte wierpen na den
aanslag zich óp de moordenaars. Drie
hunner werden op de plaats gedood. Een
werd gedood door ©en ordonnans-officier
des konings, die naast bet rijtuig liep,
een andere door de politie. De ©ene bleek
een Spanjaard, de andere Franschman te
zijn. Men had de karabijnen onder mantels
verborgen.
De lijken van Koning ©n Kroonprins
werden om 9 uur 's avonds om 5
uur had de aanslag plaats naar het
Koninklijk Paleis overgebracht, door cava
lerie begeleid. Do Koning was door drie
kogels getroffen, ©en in den hals, ©en in
den schouder en een in den nek. Het
eerste schot was doodelijk. Het had den
slagader doorschoten. Prins Manuel was
aan den kaak en den arm getroffen.
Toen het gerucht van den aanslag snel
door Lissabon verspreid was, werden alle
winkels gesloten. Men is zeer verontwaar
digd. De straten zijn als uitgestorven. De
electrisch© trams rijden zonder reizigers.
Verschillende arrestaties, ook van hoog
geplaatste personen hebben plaats gehad.
Met welk complot men te doen had
is nog niet bekend.
Overal in het buitenland heeft de moord
groote ontroering gewekt.
Zondagmorgen heeft minister Franco
een proclamatie rondgezonden, aankondi
gend den dood dos Konings en des Kroon
prins en de troonsopvolging van Prins
Manuel, ©enig erfgenaam. De hooge functi
onarissen en de generaals hebben dien
©ed van trouw reeds gezworen.
Koning Manuel heeft bet Kabinet Franco
gehandhaafd.
Van .alle hoven stroomen condoleance
brieven toe.
De Paus heeft kardinaal Merrv del Val
opgedragen zijn rouwbeklag aan Koningin;
Amelie, Koning Manuel en het. parlement,
over te brengen.
Een later telegram meldt ons:
De Portugeesche Minister van Buiten
landse!» Zaken geelt .volgend officieel
communiquéDe moordenaars des Ko
nings waren zes dn getal, alten gewapend
met karabijnen en revolvers. De Konings
moordenaars waren betaald door aan het
gouvernement vijandige politieke agita
toren.
Onder de dooden bevond zich ©en
Franschman, op wien men ©en met geld
gevulden gordel vond, den prijs voor den
moord.
Een gewapende troep heeft getracht het
huis van den minister-president Franco
aan te vallen. Sterke geweersalvo's wer
den in de stad gehoord.
De toestand van den gewonden nieu
wen Koning is voldoende goed. Zijn won
den brengen geen complicaties mee. De
leden van het gezantencorps brachten ©en
deel van den nacht ten paleize door.
Alle politieke leiders der monarchal©
partijen zijn het over de handhaving van
het Koningschap en het herstel der
orde eens.
De aanslag werd Zaterdagnacht op het
Vaticaan bekend. Men wekte den Paus om
drie uur 's nachts om hem den inhoud
van het telegram .mede te doelen, door
de nuntiatuur te Lissabon verzonden.
Pius X was hevig ontroerd. Z. H. stond
op om onmiddellijk een H. Mis op te
dragen voor de zielerust van Koning
Carlos en den Kroonprins.
FRANKRIJK.
Bekentenis van een socialis
tisch Vrijdenker. Een socialist te
Reims, Mongin, berucht o.m zijne geavan
ceerde denkbeelden, schrijft in .een brief
de volgende oprechte passage:
„Als vurig socialist, atheïst en mate
rialist en consequent vrijdenker, ben ik
een heftig voorstander der „verwereld
lijking", maar toch zou ik de leekever-
pleegsters wel wat beter de zusters in
bekwaamheid, goedheid, toewijding en
zachtmoedigheid zien evenaren. Helaas!
met droefheid verklaar ik, te moeten be
kennen, dat vele leekeverpleegsters in het
stedelijk hospiLaal te Reims nu juist niet.
uitschitteren do.or die hoedanigheden, die
de zusters in zoo hooge mate bezaten.
Goedheid, toewijding en zachtmoedig
heid zijn vrijwel onbekend bij vele ver
pleegsters, die onverschillig hun werk ver
richten en ongeduldig het einde der maand
afwachten, teneinde hun salaris in ont
vangst te kunnen hemen. Toch weet ietier,
dat deze hoedanigheden voor een© ver
pleegster onontbeerlijk zijn.
Een merkwaardig getuigenis van di©
zijde.
Toepassing der Lynchwet. De
stelselmatige begenadiging van misdadi
gers, die ter dood veroordeeld zijn, schijnt
de verontwaardiging van bet Fransobe pu
bliek te hebben ,opg©w©kt. Toen dezer
dagen in Donay een moordenaar in het
gerechtshof de tijding zijner begenadiging
vernam, viel bet woedende publiek op
hem aan en mishandelde hem deerlijk.
De gendarmerie moest hem bevrijden en
bracht hem stervend naar het hospitaal.
„Er is verloren tusschen de Kamer van
afgevaardigden en het paleis van justitie
een milliard (het zoogenaamde milliard der
congregaties.)
„Thans is de liquidatie afgeloopende
congregaties zijn uiteengejaagd de werken
van liefdadigheid en vau onderwijs verwoest.
De werklieden-pensioenen zijn er nog lang
niet.
„Duizend millioen had men ons beloofd.
Slechts negen millioen zjjn in de staats
kas terecht gekomen.
De rest is verdwaald tusschen de hazden
der zoogenaamde volksvrienden, die er hun
kas mee gespekt hebben alvorens te denken
aan de werkliedenpeDsioenen".
Dit is de tekst van een plakkaat, aan
gebracht tegen de u uren der volkswijken
van Parjjs.
Eeist thans ziet het volk in, hoe afschu
welijk het bedrogen is door de anti-cleri-
caleu.
Leeken ziekenverpleging.
De rechtbank voor correctioneele zaken te
Parjja heeft Vrijdag een verooideelend
vonnis uitgesproken tegen een ziekenver
pleegster,juffrouwUreuiUiet Deze heeft eeni
gen tijd geleden inhet bospitaalTrousseau een
patiëntje gebaad van twee jaar zonder er
op te letten, hoe hoog de temperatuur van
het badwater was. Het kind werd gruwelijk
gebrand en overleed.
Het burgerlijk armbestuur, dat het hos
pitaal beheert, is veroordeeld tot 40UU frank
schadevergoeding, uit te betalen aan den
vader van het kind, die als civiele partij
in het proces optrad.
Na uitspraak van het strafvonnis een
maand gevangenisstraf voorwaardelijk
zeide de president tot de verpleegster U
hebt bij de uitoefening van uw beroep een
ernstige fout begaan. Toch heeft de recht
bank gemeend u voorwaardelijk te moeten
veroordeelen. Zij heeft daarbij ïekening
gehouden met het verslag van den genees
heer die de opdracht had, u te onderzoeken,
en die concludeerde tot verminderde aan
sprakelijkheid.
Inderdaad is gebleken, dat juffrouw
Grenilliet, voordat zij als verpleegster aan
het hospitaal Trousseau verbonden werd,
4 jaren lang zelf verpleegd is geweest in
een krankzinnigengestichtFraai.
Een staaltj'e van de zegeningen des onge-
loofs. Daar zijn in Fr ongeveer elf millioen
3UOOOÜ huisgezinnen. Welnu in 1 millioen
800 -'00 vindt men geen kinderenin 2
millioen 900.000 slechts één kind: in 2
millioen 600 000 maar twee kinderen. In
andere landen worden op de 10.000 inwoners
«ngeveer 138 kinderen geboren in Fran
krijk 19.
AUSTRALIË
Het Katholicisme in Austra
lië. In Australië werd onder voorzitter
schap van den aartsbisschop van Sydney,
kardinaal Moran, eene synode gehouden,
waar een gemeenschappelijke herderlijke
brief der Australische bisschoppen werd
uitgevaardigd. Daarin lezen wij, dat in 1818
onder Pius Vil de eerste pogingen tot or
ganisatie der Australische Katholieken wer-
ondernomen. In het jaar 1820 werd vrijheid
van Godsdienst afgekondigd. Sedert dien
ontwikkelde de Katholieke Kerk in Australië
zich zoodanig dat van de 5 millioen inwo
ners er 1.100.000 katholiek zijn met een
kardinaal en twee aartsbisschoppen, 14
bisscnoppen en 1400 geestelijken, een Be-
nedictjrien- en een Jezuïetencollege, 5500
geestelijke zusters, 33 kostscholen voor
jongelui, 160 pensionaten voor meisjes en
94 liefdadige instellingen. De Engelsche
regeering laat volledige vrijheid toe. Het
herderlijk schrijven sluit met de woorden:
Ofschoon Australië de jongste dochter der
Kath. Kerk en de van Rome het meest
verwijderde is, zoo bljjft ze toch in liefde
en aanhankelijkheid jegens hare Moeder
bij geen harer oudere zusters ten achter.
PORTUGAL.
De Daily Mail van Zaterdag heeft een
telegram uit Lissabon. Het telegram luidt
aldus
„Gisternacht (Dins lag) is in het centrum
der stad zwaar gevochten tusschen repu
blikeinen en politieagenten. Er werden
twee bommen geworpenook is met re
volvers geschoten. Er zijn verscheiden ge
kwetsten.
De betoogers hadden gehoopt, de ge
vangenissen open te breken, waarin som
migen hunner leiders opgesloten zaten;
Daar de toeleg faalde. De in hechtenis
genomen manifestanten werden in gesloten
rijtuigen, onder cavalerie-bewaking, over
gebracht naar de Cascaes-en Taagforten.
Lissabon verkeert in staat van beleg.
Op straat mogen geen groepen bijeen staan
praten. Na zessen 's avonds worden op
straat geen vrouwen meer gezienin de
winkels blijft het leeg."
Het blad deelt wijders nog mee, dat een
decreet des Konings zou worden uitgevaar
digd, waarbij de regeering wordt gemach
tigd leiders van het verzet te verbannen.
Dat decreet is inderdaad afgekondigd.
Nog vinden wij in een der bladen het
volgende vermeld
„Het schijnt dat de aanvallen tegen de
politie, in den nacht van 28op 29 Januari,
gelijktijdig hadden moeten geschieden op
het sein van een kanonschot, gelost door
een op de Taag voor anker liggend schip.
Er zou van den wal eerst een lichtsig
naal gegeven worden, van uit een vertrek
der Nationale Bibliotheek, en het was daar
dat de leiders Alfonso Gosta, burggraaf
da Ribeira en de douane luitenant Pepe
werden aangehouden.
De voorzitters der republikeinse!» wijk
commissies zjjn ontboden om inlichtingen
te verschaffen. Het schijnt dat het doel
was Joao Chalgas en dr. Almeida uit de
gevangenis te bevrijden.
De aangehouden Kamerleden zijn I into
dos Santos, Egaz Moniz, burggraaf da Ri
beira Brava burggraaf Pedralsa, dissiden
ten en progress!visten en Antonio Almeida
en Alionso Gosta, republikeinen.
De aangehoudenen erkennen dat zij niet
hoopten een revolutie te kunnen uitlokken;
overigens was aites te snel in zijn werk
gegaan."
POLES.
De Pruisische regeering heeft den Polen
nu weer verboden, zonder voorafgaande
machtiging huizen te bouwen op hun lan
derijen. De boeren hebben daar wat op
gevonden, door zich woonwagens aan te
schaffen, maar zij hebben daarbij gerekend
buiten het wettelijk verbod om vuur op
hun land te brengen, zoodat zij ook in die
wagens niet mogen stoken. Een hunner is
deswege reeds voor tien mark beboet en
toen hij die boete weigerde te betalen,
werd zijn wagen met den inboedel in be-
slag genomen om publiek te worden ver
kocht Een poolsch blad merkt op, dat de
Poolsche boeren er nog erger aan toe zijn
dan Zigeuners.Men moest de Duitschers
in andere landen zoo eens behandelen
Waarlijk Europa moet zich schamen over
het ontwikkeld en beschaafde Duitschland
ITALIË.
Kardinaal Richard. Met groote
plechtigheid is in de kerk „Sancta, Maria
in via" te Rome, waarvan de doorluchtige
overledene titulair-kardinaal was, ©en H.
Mis van Requiem opgedragen door Mgr.
Stagni, aartsbisschop van Avila.
Boven het portaal der kerk was ©en
opschrift aangebracht, luidende: Bid voor
kardinaal Richard, beroemd om de zacht
moedigheid, heiligheid van zijn levenswan
del, zijne zielskracht, zijn ijver en liefda
digheid.
AZIË.
Omtrent het Katholicisme in Azië ver
neemt men niet vaak ietsdoor de mees ten
ook hunner eigen geloofsgenooten verge
ten, werken daar onze missionnarissen, letj
ven "daar de katholieken.
Daarom mag bijzondere aandacht vragen
■een brief nit Bombay, 15 Dec. vandaar aan
do „Köln. Volksz." gericht en die van
niets minder gewaagt dan van een „Cen
trale vereeniging voor de Indische katho
lieken".
Reeds lang was sprake va^i dit plan,
maar een diepe hindernis voor de verwe
zenlijking lag in de scheidingslijn der ka
tholieken naar volksaard en huidkleur. Alj
teen reeds in het district Bombay wonen
vier „soorten." van katholieken: Europea
nen, Goaneezien, Oost-Indiërs en Kan ara-
katholieken. Z© belijden allen hetzelfde
geloof, maar boschouwen elkaar met want
trouwen en afgunst. De afstand tussc.he.nl
de Europeesch© en iniandsche Christenen
is zelfs zóó groot, dat in Bombay twee
katholieke aartsbisschoppen zetelenieder
piet ©en eigen diocees in dezelfde stad
en hetzelfde land: Mgr. Jürgens S.J.
en mgr. Per ei ra. Maar voor ©enign
maanden, toen de katholieken van Bom
bay een groote protestvergadering liielden
tegen de maatregelen der Fransche regee
ring, bleek daf de kloof toch niet zóó
onoverbrugbaar was als men vroeger wel
meendede vergadering verliep in de beste
eendracht en niet lang daarna hield de
geestelijkheid met een aantal aanzienlijke
hoeren ©en vergadering, pm een federatie)
der katholieken voor te bereiden.
Groote aanplakbiljetten, een gedrukte
circulaire en de ontwerp-statuten maakten
overal het plan bekendmaar men was
niet zonder vrees, dat de zoo lang bestaan
de tweedracht de goed© voornemens tocl^
nog zou verijdelen.
De vrees bleek niet ongegrondden dag
te voren werden brochures tegen de fede
ratie verspreid ©n vlak vóór, de vergadering
werd door een betaalden Mohammedaan
een lasterlijk pamflet uitgedeeld, waarin
bet oude wantrouwen tegen de Europea
nen werd wakker geschud.
Maar de a.ula, van het Jazuietencollegej
waar de beide aartsbisschoppen plaats
hadden genomen, kwam met goed gezinde;
belangstellenden vol, zoowel blanken alls'
zwarten, en niemand gevoelde anders dan
weerzin (tegen den schrijver van het pam
flet die zich volgens den uitdeelier in d©
zaai noest bevinden. P. Flink wekte
zelfs algemeen gelach mot do meening uit
to spreken, dat hot geschrift ©en slmve
kunstgreep der- Jezuïeten was om do zaak
beter te doen slagen.
De federatie kwam tot stand: zij zou
bijna een Indische K. S. A. kunnen wor
den genoemd; met behoud van elks eigen)
zelfstandigheid bindt zij alle bestaande
katholieke vereenigingen, broederschap
pen, clu,bs enz. te samen, terwijl zij, ten
doel heeft bevordering van het katholiek
loven, verspreiding van Roomsche lectuur,
wegruiming der social© misstanden die in;
Indië met zijn samenlevingverwoestend
kas te-stelsel, grooter zijn dan ergens
elders.
Elk lid bejtaalt 4 Anna's, ongeveer 18
cent, persoonlijke contributie. Zoo blijkt
ook hier de eenheid des geloofs sterker)
dan alles w,a,t ons scheiden kan.
Haarlemsche Katholiekendag.
Het Algemeen Comité voor de Katholieken
dagen in het diocees Haarlem vergaderde
de vorige week in het Zuid-Hollandsch
Koffiehuis te 's Gravenhage ter bespreking
van den op 20 Mei a.s. te Haarlem te houden
Katholiekendag.
De functiën in het hoofdbestuur zyn
verdeeld als volgt: voorzitter mr. Thijssen,
secretaris de heer P. Bos, penningmeester
de heer A. Gilissen
Besloten werd voorts de ledenlijst van
het Algemeen Comité uit te breiden, spe
ciaal uit de Boomsche studenten-vereenigin-
gen, „Geloof en Wetenschap" te Amster
dam, Volksbond en andere centraleden te
assumeeren, hoewel niet werd ingegaan op
het denkbeeld, om de vereenigingen zelf
te vertegenwoordigen.
In overweging werd gegeveD, voortaan
permanente leden van den Katholiekendag
te creëer en tegen een vaste jaarlijksche
contributie, waarvoor die leden vryen toe
gang, besproken plaats enz. verkrijgen.
Dit voorstel zal nader geregeld worden.
Overigens werd de financieele regeling
aan het uitvoerend Comité overgelaten.