tocolade.
Dinsdag 9 Januari 1908
Vierde Jaargang.
UIT ZEELAND
N BU RG,
No. 3.
franco toegezonden.
EVCAO
AO
elmarkt, GOES.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
VerscliijRl tiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIIDAGAÏOND.
DE CRISIS.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Jm
MSTERBAM.
ïO gulden
[0 gulden
f0 gulden
)0 gulden
19 gulden
A LIT EIT.
.G. f 0,85, K G. t O,45.
>..G. f 0,55, K K.G. f 0,27®,
,55, VioK.G. f 0,25.
0,60, 1/ioK.G. f 0,27'.
s een aangename drank,
h opgewekt en verkwikt
ian le Cointre, Goes.
UWE ZEEUWSCHE COURANT
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes tO.76, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant „0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f 0.371/,, voor niet-abonné's045
Bureau LANGE V0R5TSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; ieders regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen. 5 regeln voor 25 Ct. k aon'.aat,
Reclameberieht-ou 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Allen die iets te vorderen heb
ben gelieven hunne nota in te zenden
vóór 15 Januari a. s. bij de Directie.
De Correspondenten voor dien datum aan
de Redactie.
We konden in ons vorig nummer nog
melden, dat aan mr. Heemskerk (a.-r.)
door H. M. de Koningin de opdracht tot
een Kabinetsformatie was gegeven.
Onze a.-r. confrater „de Zeeuw" zegt
het optreden van mr. Heemskerk met ge
mengde gevoelens te begroeten ein het blad
uit het vermoeden, dat mr. Heemskerk
„terstond heeft toegehapt".
Mr. Heemskerk had dan pas „als red
der in den nood" moeten optreden, in
dien geen vrijzinnige „gezind" was de Ka
binetsformatie op zich te nemen, schrijft
„de Zeeuw", het vermoeden uitspre
kend, dat er te weinig Linksche staatslie
den zijn geraadpleegd.
Eenige dagen geleden schreven o,ok wij,
dat in deze crisis Rechts niet denplicht
tot Kabinetsformatie kon worden opge
drongen.
Dat slechts de bekentenis van onmacht
door de Linkerzijde aan Rechts reden tot
ingrijpen geven kon.
Maar was die bekentenis eigenlijk wel
absoluut rtoodig?
Kon zelfs mr. Heemskerk zonder erken
ning van onmacht Üoor Links, niet met
genist hart terstond toehappen?
We gelooven van wel.
Immers, 'tis zoo óver- overduidelijk,
dat de vrijzinnigen totaal onbekwaam zijn
om den wagen, die ze zelf in de sloot
stuurden, ook weer zelf op het droge be
brengen; 'twordt zoo algemeen ingezien,
dat niet Links ons uit het stereotype
„moeras" kan helpen, dat o. i. mr. Heems
kerk ©en pertinente onmachtsverklaring
niet van no ode had, om ©en opdracht tot
Kabinetsformatie te aanvaarden.
Wanneer iemand door het ijs is gezakt,
vraagt men niet, of hij hulp noodig heeft,
men brengt die eenvoudig.
Met opoffering.
En ware het dus, dat Links in zelfver-
blindheid en krachtoveischatting zichzelf
geen brevet van onvermogen heeft willen
uitreiken, welnu, dan heeft de aangewezen.
Rechtsche Kabinetsformateur o. i. van
broeden blik en ruime opvatting, van hoo-
ge loyauteit blijk gegeven, door onder de
gegeven, niet gering te schatten moeielijk-
heden, een zware taak op zich te nemen.
Een taak in het welbegrepen Lands
belang.
De vraag blijft: zal mr. Heemskerk
slagen
Zal hij mannen vinden geschikt en be
reid om nu de portefeuilles over te ne
men?
Want dat de heer Heemskerk bij de aan
vaarding van zijn opdracht denken zou
aan de formatie van een „Cabinet d'affai
res", ©en Zakenkabinet, betwijfelen
wij sterk.
Deze manier van oplossing der crisis is,
wel is waar, door ©en paar bladen aan
gewezen en door 'n enkel blad wensche-
lijk verklaard, 'maar daargelaten nog de
wel te overwegen kwestie, of inderdaad
onder ©en Zakenkabinet de soci
ale wetgeving, die naar oplossing
roept, rustig, zonder botsing, naar den
wensch en het inzicht der Rechtsche par
tijen zou kunnen tot .stand komen, blij
ven toch nog steeds van kracht de gevol
gen der leuzen, waaronder in 1905 de
bestorming van het ministerie-Kuyper
werd ingeluid.
De meest misleidende verkiezingsleuzen
brachten in 1905 de zegepraal aan de
Vrijzinnigen.
Het beruchte propaganda-boek „Wat wil
len de vrijzinnigen" werd van huis tot
huis verspreid, en in dat boekje, dat ons
Nederlandsche volk wilde leeren door
„Eenheid" tot „Vrijheid" te komen, werd
een program van actie ontvouwd, lijn
recht in strijd met de door het ministerie-
Kuyper voorgestane beginselen, indrui-
schend tevens tegen de Staatkunde van
onze Katholieke Kamerleden.
Niemand zal duiven ontkennen, dat in
1905 de toeleg was: ©en geprononceerd
vrijzinnig ministerie de teugels in handen
fe geven.
De toeleg gelukte.
Het „5248" werd als triumfkreet. uit
gegalmd.
De vrijzinnigen waren in den zevenden
hemel.
Ze kregen hun zin.
Een Zakenkabinet in 1905 wa.s onmoge
lijk, al was 'tmaar alleen om deze re
den, dat niemand van Rechts, na den stem
busstrijd van 1905, een portefeuille kon
aanvaarden, zonder zich te compromit-
teeren.
En aangezien sintsdien de naald der po
litieke weegschaal nog vrijwel op hetzelfde
punt staat; aangezien mede van vrijzinnige
zijde van de hoog opgegeven, vermaard
geworden „verzoeningsgezindheid" niet
zoo bijster veel te bespeuren viel, en na
al de „aangeziens", die we hier nog aan
■zouden kunnen toevoegen, kunnen wij niet
denken, dat nu ©en Zakenkabinet gefor
meerd zal worden, en zouden wij het op
treden van zulk Kabinet niet kunnen toe
juichen.
Het beeld dier 'tweeslachtigheid de
vleermuis heeft reeds als waarschuwing
om B.orgesius' eerwaardig hoofd geflad
derd, en niet slechts bijgeloovige men-
schen zeggen, dat dit beestje schuld draagt
aan de catastrofe. Bij den tegenwoordigen
stand van zaken zou o. i. Borgesius' on
geluksbode, zou tweeslachtigheid hij die
samenstelling van ©en ministerie het Ne
derlandsche volk niet ten goede komen.
We meenen wel, 'dat de Nedierlandsoh©
Rechtsche pers, bijna algemeen, deze over
tuiging deelt Maar ook de buitenlandsche
pers spreekt 'n woordje mee.
Zoo vinden we in het Kath. Brusselsche
blad, de „XXe Siècle" dat, hoewel ove
rigens goed ingelicht, met zooveel andere
buitenlandsche bladen gemeen beeft, dat
gebeurtenissen inNedierland niet altijd
juist worden weergegeven medegedeeld,
dat mr. Heemskerk niet zal trachten een
Reehtsch ministerie te vormen, en be
sloten heeft een Zakenkabinet te
formeeren.
En als reden geeft het blad op, dat de
Rechterzijde slechts in de Eerste Kamer
de meerderheid heeft. Het optreden van
©en kleurbekennend ministerie, zegt d©
„XXe Siècle", zou onmiddellijk door Ka
merontbinding moeten gevolgd worden, en
deze oplossing zou mr. Heemskerk op dit
oogenbli'k niet geschikt (inopportune) ach
ten.
Mr. Heemskerk zou 'dan volgens het
Brusselsch orgaan besloten hebben, met
een Zakenkabinet het land te regeeren tot
aan de algemeen© verkiezingen in 1909.
Wij meenen, dat in deze de „XXe
S i c I e" slecht is ingelicht.
Kamerontbinding desnoods directe
zou, gegeven den huldigen toestand, na
't optreden van ©en Reehtsch ministerie
niet slechts parlementair gewettigd, maar
o. i. eisch van goede regeerkunde zijn.
De Gordiaansche knoop moet eens door
gehakt.
Of moeten we nog langer in de strub
beling blijven?
Één Minister met drie portefeuilles.
Minister B r i a n d, de man van de Fran-
sehe Scbeidingswet, beheerde tot nu de
portefeuilles van Eeredienst en Onderwijs.
Van Eeredienst: om de Katholieke
kerk te bestrijden en te berooven.
Van O n d e r w ij som door de kinderen
het geslacht der toekomst te hebben; om
het godsdienstloos onderwijs bepaald
anti-godsdienstig te doen zijn.
De man had nog geen hooi genoeg op
den vork.
Plotseling sterft de minister van Justi
tie en Briand krijgt ook diens portefeuille
in handen
Niet zonder reden, vermoedelijk.
Men kent de oppositie, die mede van
de zijde van sommige „blocards" uitging,
tegen de Briandsch© recht- en wet-ver-
krachting, tegenover beschikkingen der
do oden op 't getouw gezet.
En men weet, hoe meerdere rechters
en rechtbanken, rechtsprekende volgens
recht, niet „rechtspraken" naar den zin
van den heer Briand en zijn bende.
Zou 't niet mogelijk zijn, dat er ©enig
verband bestaat tusschen het schenken
der derde portefeuille! aan Briand en
©en zekere neiging, die bij zekere rechters
nog bleek te domineeren, om Recht te
doen gaan boven godsdiensthaberige par
tijzucht?
Want dat voor het hoofd van het Fran-
sche departement van Eeredienst, die op
'toogenblik en nog voor geruinren tijd,
de „hooge politiek" voor zijn rekening
heeft, behalve de waarneming van de
portefeuille van Onderwijs, nog tijd over
blijft, om capaciteiten er nog buiten
gelaten als hoofd op te treden van het
departement van Justitie daar kunnen
we moeielijk bij.
Briand: minister van Eeredienst,
minister van Onderwijs, minister van
Justitie eni dat allemaal niet in
Montenegro, maai- in Frankrijk, 't lijkt ons
minstens Turksch!
FRANKRIJK.
De Fransche corr. van „de Tijd" schrijft
o. m.
„Een nieuwjaarsbezoek aan een hoogge
plaatst geestelijke bevestigde mij het op
zienbarend bericht van de „Echo de Paris",
dat de hoogere clerus zich ernstig ongerust
begint te maken over de toekomst der
kerkgebouwen, die door Briand met rnïnee-
ring worden bedreigd. Want in een rond
schrijven aan de prefecten heeft hij wel
de verwachting uitgesproken, dat de onder
houdskosten der kerken voor een groot
deel zouden betaald kuDnen worden uit de
in beslag genomen fondsen en kerkelijke
goederen, voor zoover die aan de departe
menten en gemeenten werden overgedragen;
maar Briand voegde er bij, dat de Katho
lieken zich wel evenmin als in 't verleden
onwillig zouden toonen om de „edelmoe
digheid1' der Regeering te beantwoorden,
en geregeld zouden blijven bijdragen in de
onderhoudskosten van de tempels, die hun
ten gebruike zouden worden gelaten.
De Katholieken zjn door de Scbeidings
wet en haar noodlottige gevolgen zoozeer
met financieele lasten als overstelpt, dat
redelijkerwijze het onderhoud der kerken,
wier eigendom hun ontnomen is, niet van
hen kan verlangd worden. Juist op deze
gedwongen machteloosheid schijnen Briand
c. s. te speculeeren, ten einde.den toestand
voor de Katholieken nog ondragelijker te
maken, ja, de kerken op den duur in puin
te doen storten."
En verder merkte dezelfde correspondent
nog op
„Het was te verwachten, dat de hachelijke
toestand der Fransche kerk ook ter sprake
zou komen op de nieuwjaarsreceptie van
den kardinaal-aartsbisschop mgr. Richard.
Namens de geestelijkheid der drie aarts-
diakooaten van het Parijsche bisdom nam
op deze receptie de pastoor van Saint-Pierre-
de-Chaillot, abbé Sicard, het woord om, na
de gebruikelijke gelukwenschen voor het
nieuwe jaar, een terugblik te werpen op
het voor de Fransche Kerk zoo droevige
1907. Hij herinnerde aan de gevolgen der
beroovingswet van 3 Januari, aan de uit
drijving der geestelijkheid uit de bisschop
pelijke paleizen, seminariëa en pastorieën,
aan den triomftocht, dien bu die gelegenheid
door de Parijsche Katholieken aan Mgr.
Richard werd bereid, aan de tyrannieke
toepassing van verschillende wetsbepalingen
in den loop des jaars, aan den rechtloozen
toestand der priesters in de kerken, den
stillen en openlijken strijd tegen het katho
liek onderwijs, en eindelijk aan de behan
deling der wet op de overdracht der kerke
lijke fondsen en bijzondere eigendommen,
welke wet zelfs de dooden van hun rechten
beroofde en in het samenleven der maat
schappij iets ergers beteekent dan lijken
schennis.
Abbé Sicard wilde zeide hij geen
woorden van bitterheid spreken. Beter zou
het zijn, nit de lessen van het verleden
wijsheid te trekken voor de toekomst. „En
als wij, priesters, op dezen plechtigen dag
van het eerste jaar in ons-zelven keeren,
ontdekken wij dan daar niet iets, wat ons
min of' meer mede verantwoordelijk stelt
voor de droevige gebeurtenissen, waarvan
wij getuigen zijn Hebben wij onzen plicht
vervuld volledig, ten einde toe? Zijn wij
met name tot het volk gegaan met die
broederlijke toewijding en die diepe onbaat
zuchtige genegenheid, welke van ons ver
wacht mochten worden 'l Een ieder beant
woorde die vragen naar de inspraak van
zijn geweten."
De meubeleD van een pastoor worden
verkocht om zijne verdrijvers te betalen.
Op bevel van den prefect van Olon.-e heeft
een deurwaarder den pastoor eene sommatie
gebracht om 181 francs 54 centimes te
betaleD ten einde de kosten van de verdrij
ving uit zijne pastorie op 19 Maart van
het vorige jaar, te dekken.,
's Avonds zeide de pastoor aan de 1600
geloovigen, die zijne kerk vulden „Mis
schien heb ik nog 'n paar stuivers om aan
de armen te geven ik heb echter niet
genoeg om de kruiers te betalen. Dat geld
moet men dus met geweld van mij zien
los te krijgen. "Waarschijnlijk zal men dus
op mijne meubelen beslag leggen en ze in
het publiek bij opbod verkoopen".
Na uit zijn huis verjaagd te zijn, moet
de pastoor dus ook zijne meubelen laten
verkoopen om de verjagers te betalen
UCmtHLAND.
De Duitsehe bisschoppen en
do H. Stoel. De „Kbln. Volkszeitung"
publiceert den tekst van een adres der
hoogw. bisschoppen van Duitschland aan
den H Stoel naar aanleiding van de Ency
cliek „Paseendi" en herinnert dan aan
hetgeen de liberale „Köln. Zeitung" onlangs
verzekerde dat nl. op de te Keulen gehouden
bisschopsvergadering „de pauselijke ency
cliek over het Modernisme een kleine schei
ding der geesten zou hebben te weegge-
bracht" en dat de groote meerderheid der
bisschoppen, met kardinaal Kopp aan het
hoofd, het noodig achtte den H. Stoel te
kennen te geven hoe wenschelijk het ware
zich voortaan omtrent Duitsehe toestanden
beter te laten informeeren. Uit het thans
bekend geworden schrijven, onderteekend
door al de deelnemers aan de genoemde
vergadering, blijkt duidelijk dat het liberale
blad er maar wat op los schreef, en de
liberale bladen hier een onzin meer over
namen, zonder te herroepen.
ITALIË.
De hevige gasontploffing, die te Rome
op de Beurs plaats had, zou naar veler
opvatting een heel andere oorzaak hebben,
n.l. van kwaadwilligheid, zoodat er zelfs
sprake is van een geworpen bom.
Eerst tegen de Kerk, dan tegen het
burgerlijk gezag en het kapitaal; dat zou
de gewone volgorde zijn van anarchistische
aanslagen. Na de bom in de St. Pieter
een bom in de Beurs!
RUSLAND.
Uit St. Petersburg wordt gemeld dat er
bommen zijn gevonden in het keizerlijk
paleis van Tsarkoje Selo, alsook in het
appartement van minister Stolypine, in het
winterpaleis in de stad. Om de veiligheid
van Stolypine te verzekeren, had de keizer
n 1. een deel van het winterpaleis te zijner
beschikking gesteld.
De politie heeft strenge bevelen ontvan
gen om beter te waken.
Een jong meisje vervoegde zich Zaterdag
aan het gebouw van de marine-club te St.
Petersburg en vroeg admiraal Wiren, den
commandant der Zwarte Zee-vloot (die
thans getuige is in het geding tegen Stö3-
sel,) te spreken. De houding van het meisje
wekte argwaan. Men onderzocht haar aan
den lijve en weldra kwam een geladen re
volver voor den dag. Het meisje werd
onmiddellijk in hechtenis genomen.
Een zorgwekkend verschijnsel.
Dezer dagen is verschenen de officieel©
staat van misdaden, enz., van regeerings-
wege in het licht gegeven.
Droevige cijfers worden ons hier te le
zen gegeven.
Zorgwekkend is het verschijnsel, waarbij
wordt geconstateerd, dat de meer ernstig©
misdrijven in de laatst© tien jaren piet.
weinig zijn toegenomen.
Twee groepen van misdaden hebben
vooral groote afmeting aangenomen.
tot de eerste groep moeien worden
gerekendde moorden en doodslagen,
mishandelingen met zwaar lichamelijk let
sel of doodelijk gevolg; tot de tweede
g r o p de misdrijven tegen de zeden en
de publieke eerbaarheid.
In tien jaren tijd is het cijfer van de
ernstige misdrijven tegen den persoon, en
di© legen hel leven verdubbeld, nn dat
van d© misdrijven tegen de zeden gestegen
met p'j, terwijl d© bevolking niet in di©
mate is vooruitgegaan.
Een ontzettende vooruitgang hebben wij1
dus hier te boeken, ©en vooruitgang even
wel, die niet in het voordeel van ons
volk is.
Naar de oorzaken van dit zorgwekkend
verschijnsel behoeven wij niet bijzonder
lang t© zoeken.
In het algemeen kan men zeggen, dat
men hier de wrange vruchten heeft van
het verlaten van God en Zijn Geboden.
En in hel bijzonder komt hier in aan
merking de vloed van slechte litteratuur,
met den daarbij behoorenden vuilhandel,
waartegen dit Ministerie geheel lijdelijk
bleef.
M r. Heemskerk. ..Het Handelsblad"
zegt van dezen kabinetsformeerder het
volgende
Mr. Heemskerk is rechtsgeleerde, staats
man, partij-aanvoerder, bewindvoerder, ad
vocaat en van goeden naam.
Zijn doopeeel: Geboren in 1852, als
derde zoon van den grooten mr. J. Heems
kerk Azn te Amsterdam, aan de Keizers
gracht 207gestudeerd te Leiden waar
hij corpspraeses was bij het 60e lustrum
en daar gepromoveerd op proefschrift
„Over huweljjken buitenslands". Sinds ad
vocaat in Amsterdam, waar hij tot de anti
revolutionaire partij overging. Kamerlid van
1888 af, behalve de vier jaren na 1897,
toen in Sneek eerst Wybe Cnossen, en
later in Amsterdam VI een onbekende
thuisblijver hem als den mindere in jaren
tegen zijn tegencandidaten, die een gelijk
aantal stemmen haalden, maar eerder ge
boren waren, deden vallen.
Na deze ballingschap, trad hij in de
Kamer op als aanvoerder der anti-revolu
tionairen. In Amsterdam behartigde hij de
stadsfinanciën en bedrijven. Dan is hij sinds
1891 curator der Vrije Universiteit; sinds
haar oprichting lid der Commissie voor
Internationaal Privaatrecht en sedert meer
dan 25 jaar de secretaris en de ziel van
den Raad van Tucht.
Als hij naar Den Haag mocht gaan,
verliezen wij uit oDze Raadszaal de char-
mantsche figuur, en ontvalt den burge
meester zijn krachtigste steun in het col
lege van B. en W.
Maar 'nmillioen! De redacteur van
het „Weekblad" van den A. N. D. B.
deelt mede, dat in de Bondskas niet is
f 1.3 )0 000, zooals men meende en weken
lang in den waan gelaten werd, doch niet
meer dan één millioen gulden. Wellicht
moet daaruit gedistilleerd, dat de burgerij
nu wel zal kunnen begrjpen, dat van dat
millioeD geen cent voor de werkloozen in
het diamantvak kan worden gemist!
GOES. Zaterdagmiddag waagden, zich
twee jongens van een jaar of zestien op
het ijs in de haven, en zouden onder de
brug doorrijden. Het waagstuk mislukte.
Een hunner zakte onder de brug door hot
ijs. Doordat wonder boven wonder het ijs
niet verder afbrokkelde, wist de roeke-
looze zich zelf weer op. het ijs te brengen.
De branies werden aan boord der „Zuid-
Beveland" gelukkig binnengeloodst. 'tHad
lallicht erger kunnen afloopen. Met 'n nat
pak meer en wat „lef" minder ging bet
naar huis.
-Over de verhouding tusschen den
burgemeester en den commissaris van po
litie te Hilversum; is al heel wat geschreven
en gewreven.
D© commissaris, de heer W. van Dijk,
vroeger commissaris van politie, te Goes,
Ttl. 1246.
p dooi Jacob Dek kei,
i Nfcuwerna.
[n door: Js. Metselaar,
tr. 95, Ber^schetrttoek.
In door: N.N. te Amster-
nt vnnj. Si mis, schipper-
rit lü tc Amsterdam.
"ioor J.Lemmcns-Mev*
f Wylre (L).
In door:
1 van J.
j-Vatentynstr. tc
