tfo. 151»
Zaterdag 21 December 1907.
Derde Jaargang.
BINNENLAND.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Versckpt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIIDAEAVOHD.
Korte Inhoud Zondagsblad.
Ziekenverpleging op het
platteland.
UIT DE PERS,
BUITENLAND
NIH rara COURAKT
Abonnementsprijs per 8 maanden voor Goe* (0.76, daarbuiten f 0.96
Afzonderlijke nummers k contant „0.06
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor aionrié'a f 0.371/,, voor niet-abonné's0A5
BureauLANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 16 regel» f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt S X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regel» voor 26 Ct A -joutaal.
Reclamebericbteu 23 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
PlatenHet nieuwe Zvveedsche konings
paar; het paleis te Stockholm; Deensche
kunstvoorwerpen; de aanvaring van „de
Scheldestroom" met portretten der ver
dronkenen; tegels in de Amsterdamsche
beurs; een geforceerde brandkast; keizer
Wilhelm in Engeland; 'portretten, waar
onder dat van dhr. J. J. Ramondt; ijs
beren oip Spitsbergen; domplein te Pisa;
legerauto-mobielen met tekst.
Verhaal: De Rooverhoofdman.
Het Kath. Soc. Weekblad van 28 Sept.
1.1. schreef o. a. dit onderwerp besprekend j
„Tot het veLe goede, dat de Katholieke
Sociale Actie op het platteland doen'
kan, behoort niet op de laatste plaats
het bevorderen eener goede ziekenver
pleging".
Zuid-Beveland staat er, wat zie
kenverpleging betreft, nu niet schitterend
voor.
En de vraag dringt zich op, of daarin
geen verbetering zou te brengen zijn, b.v.
door de oprichting te Goes van een Ka
tholiek ziekenhuis op bescheiden schaal,
dat open zo-u staan voor de Katholieken
van geheel Zuid-Beveland, en waar, zoo
gewenscht en zoo noodig, tevens ouden
van dagen hun intrek zouden kunnen
nemen.
Indien dit slechts even aangestipte plan
tot uitvoering zou kunnen komen, dan
gelooven wij, dat in een werkelijk bestaan
de behoefte wordt voorzien; en dat velen
deze zaak een warm hart toedragen, daar
van zijn we overtuigd.
Mogelijk dat hier ongeveer zou kunnen
geschieden, wat b.v. gebeurd is te Lu t je-
broek (N.-H.).
Daar is zoo verhaalt het K. S. W.
door het initiatief van den ZeerEerw.
pastoor Gribling en de weldadigheid der
parochianen en eenige anderen een zie
kenhuis gebouwd 'tls 27 mete.r lang; be
vat een zaal van 12 hij 6 meter, en twee
kleinere zaaltjes van ongevteer 6 bij 7 me
ter. Zoo beneden. Boven is het verblijf
der Eerwaarde Zusters, vier kleinere en
drie grootere kamers, een waranda op
't. Zuiden en een badkamer.
Er is plaats voor 12 zieken. In Oct.
1904 kwamen hier 3 Eerw. Zusters van
het Hypolitus-Gesticht te Delft, thans
is dit getal reeds uitgebreid tot 8.
De bevolking beschouwde dit zieken
huis als een groote zegen. Bij on
gevallen is steeds de loop naar „de Zus
ters". Er komt zóó een klein polikliniekje.
Ook gaat steeds een der zusters bij
afwisseling uit voor wijkverpleging,
men kan daar een week of >een maand oen
zuster in huis krijgen voor voortdurende
verpleging of nachtwaken.
Ook deomliggendedorpenpro-
fiteeren reeds van haar' goed© dien
sten.
Het ziekenhuis 't ©enige katholiek©
in 'theele Noorder-kwartier, is een ker
kelijk en koninklijk goedgekeurde stich
ting, en wordt bestuurd door den Zeer
Eerwaarden pastoor en eenige heeren uit
de parochie.
Voor do armeren verleenen de zusters
hunne diensten pro Deo. De mieergegoe-
den dragen iets hij in de kosten der stich
ting.
Aan 't ziekenhuis is bovendien verbon
den een soort van Meisjes-Patronaat. De
Zusters geven aan die meisjes een knip-,
naai- en versteleursus. Boven is ©en mooie
ruimle gemaakt voor strijkinrichting; ter
wijl het plan bestaat ook met een kook
school te beginnen.
Ten slotte is er ook 'n bewaarschool bij.
De gemeente geeft geen subsidie, doch,
naar 't schijnt, kan de inrichting zich wel
zoo ongeveer bedruipen.
Lutjebroek is een parochie van 740 com
municanten.
Indien het mogelijk zijn zou iets in de
zen of in anderen geest hier op te rich
ten, 'tzou een zegen zijn voor geheel
Z u i d-B eve 1 and.
Een punt van Overweging.
In onze Centrale R. K. kiesver-
e e n i g i n g, die de R. K. kiesvereenigin-
gen op Zui d-B eveland omvat, is in
dertijd de vraag aan de orde geweest, of
het wenscholijk zijn zou, zich aan te slui
ten bij; den Algemeen©n Bond.
Deze vraag heeft slechts een onderwerp
vatn vluchtige bespreking uitgemaakt, om
dat men terecht eerst wilde komen tot de
oprichting van een Provincialen Bond
van R. K. kiesvereenigingen.
Men kan nu wel aannemen, dat de po
gingen daartoe aangewend schipbreuk le
den, en dat alzoo een bond van R. K.
kiesvereenigingen in Zeeland
niet zal tot stand komen.
Waar dit naar ons verstrekte mede-
deelingen wel vaststaat, dringt zich met
meer kracht de vraag op, of het wensche-
lijk is, da,t onze kiesvereenigingen nu zul
len toetreden tot den Algemeenen Bond.
En die vraag en haar bespreking en de
beslissing zijn nu juist actueel, nu na de
publicatie van het bekende kiesrecht-rap
port, de hij den Bond aangesloten kiesver
eenigingen de gedragslijn in zake kies
recht hebben uit te stippelen, en moeten
trachten zooveel mogelijk tot overeenstem
ming te geraken.
We hopen dan ook, dat onze Centrale
aan dit punt spoedig haar aandacht
zal wijden.
En tot den Algemeenen Bond van R. K.
kiesvereenigingen zal toetreden.
Roomsch kiesrecht-rapport.
Het is onzen lezers bekend, dat de heeren,
die dit rapport saamstelden, niet tot een
heid van inzicht kwamen. „De Tjjd" had
niet anders verwachtof de discussie, die
nu in de pers en op de vergaderingen te
wachten is, het door de commissie aange
vangen werk voltooien zal, het blad heeft
er een hard hoofd in. Doch zijn hoop is
gevestigd op de Kamerleden
En dan mag vooral niet uit het oog
verloren, dat ten slotte enkel de Kamer
leden, die voeling houden met de ver
schillende partijen en met de eischen
van opportuniteit en practisch staatsbeleid
moeten en kunnen rekenen, hier het
laatste woord hebben.
Wanneer de zaak urgent wordtwat
voorloopig nog niet 't geval schijnt
zullen onze politieke voormannen niet
nalaten ernstig te streven naar de een
stemmigheid, welke thans niet bereikt
werd en langs dezen weg eigenlijk ook
onbereikbaar is. Voor het licht, dat de
commissie, de pers en de volksvergade
ringen over dit ingewikkeld vraagstuk
doen opgaan, zullen zij hunne oogen
stellig niet gesloten houden, maar ander
zijds mogen wij niet verlangen, dat de
verantwoordelijke personen, die alleen
dit terrein zoo vol klemmen en voetangels
goed kunnen overzieD, zich door wat pers
en volksvergadering uitmaken, gebonden
achten
„Het Centrum" verwacht van de verdere
behandeling der zaak uitkomst
En zoo hebben thans de bjj den Bond
aangesloten kiesvereenigingen de over
eenstemming te bewerken, waartoe de
commissie op belangrijke punten niet
kon geraken
Prachtig materiaal is doorde vijf heeren
aangevoerd.
Materiaal dat daarvan zijn wij over
tuigd tot een vruchtbare gedachten-
wisseling zal aanleiding geven, waaruit
ten slotte door den Bond de conclusie
kan worden getrokken, welke het stand
punt der katholieken bepaalt.
Dat de Bond daarbij in botsing zou
komen met de uitkomsten van het onder
zoek, dat de Kamerelub naar het kiesrecht-
vraagstuk instelt, is, gelet op den nauwen
band tusschen onze partij en buiten
de Kamer, niet waarschijnlijk.
„Het Huisgezin" komt tot deze, nogal
negatieve conclusie
Ten slotte staan deze twee dingen
vast
le. dat geen enkel lid der Commissie
voor een zeer grooté uitbreiding van het
kiesrecht terugschrikt
2e. dat het blanco artikel, „de schoonste
uitvinding dezer eeuw", bij geen enkel
Jid steun vindt, daar allen, tot hoezeer
afwijkende conclusiën zij mogen komen,
het hieromtrent eens zijn dat de hoofd-
beBtanddeelen der kiesrecht regeling in
de Grondwet behooren te worden ge
schreven.
„De Gelderlander" meent, dat het gemis
aan eenstemmigheid afbreuk doet aan de
beteekenis van het rapport voor de prac-
tische politiek.
Slechts dan, als besloten kon worden
de nu eenmaal in onze gelederen be
staande en in dit rapport opnieuw beves
tigde, uiteenloopende opinies, behalve
wanneer een positief compromis-voorstel
van rechts mogelijk zou blijken, ook
in de katholieke parlementaire partij tot
uitdrukking te doen komen, zou de invloed
van dit rapport op de practische politiek
merkbaar en zelis aanzienlijk kunnen
wezen.
In ieder geval constateert het blad een
trek van gemeenschappelijke overtuiging,
daar alle commissieleden stelsels voorstaan,
die in de practjjk op kiesrechtuitbraiding
neerkomen.
fb.1XHHIJK
Een Pransche schoolmeester, in het de
partement Cöte d'Or prentte zjjn leerlingen
onvaderlandslievende, goddelooze en onze
delijke denkbeelden in. Zoo althans dacht
een vader er over, en hij sprak voor de
rechtbank, wegens zedelijke schade zijn zoon
toegebracht, den meester aan voor een
schadevergoeding van duizend frank. De
rechtbank verklaarde zich onbevoegd om
van dien eisch kennis te nemen. De vader
ging daarvan in hooger beroep voor het
hof te Dyon, en dit stond den vader toe
zijn beweringen te bewijzen. Wanneer een
ambtenaar misslagen begaat aldus oor
deelde het hof is hij voor de wet aan
sprakelijk voor de schade die hij berokkent.
Als deze vader zijn geding wint, kan het
wonderlijke gevolgen hebben.
Een schandelijk voorval wordt uit Parijs
gemeld.
Een afvallig priester, de heer Ruel, kwam,
gekleed in geestelijk gewaad en vergezeld
van twee leeken, de kerk van St. Louis
d'Antier binnen en verklaarde, dat hjj na
mens eene opgerichte cultueele vereeniging
bezit van het gebouw kwam nemen sin er
de Mis op te dragen. Onder de kerkbezoe
kers openbaarde zich eene groote veront
waardiging, en hunne houding tegenover
den heer Ruel was van dien aard, dat de
commissaris van politie kwam toesnellen en
het drietal heeren ontzette, dat daarop de
kerk verliet.
ITALIË.
DeheldendadeD van Br..'. Na
than. Een der eerste daden van den nieu
wen gemeenteraad te Rome, waarvan de
vry metselaar Nathan pas als voorzitter ge
kozen is, was de schrapping eener toelage
van eenige honderden franken aan Fran
ciscanen, die gedurende eeuwen belast zijn
de 1 yken der bedelaars in Rome naar hun
laatste rustplaats te brengen.
Deze hatelijke maatregel is door de be
volking van Rome alles behalve vriendelijk
ontvangen. De „Corriere d'Italia" opende
een inschrijving voor de kloosterlingen en
in drie dagen tijd had men reeds driemaal
meer dan de benoodigde som.
Maandag heeft Z. H. Paus Pius X in
het geheime Consistorie vier nieuwe kar
dinalen benoemd, nl. de aartsbisschoppen
van Rheims en Marseille, en twee kardi
nalen van de Curie. Verder werden eenige
aartsbisschoppen en bisschoppen benoemd.
In zijne toespraak wees de Paus op den
strijd onzer dagen tegen de Kerk.
Van alle zijiden wordt tegen haar een
openlijke of een geheime oorlog gevoerd.
Haar rechten on wetten worden geschon
den door dezulken, wier taak' het ware,
haar te beschermen, terwijl een goddelooze
en schaamtelooz© pers haar hoont, ja zelfs
de openbare rust verstoort, gelijk kort ge
leden in Italië heeft plaats gehad. Daarbij
komt een onheilbrengende propaganda
in den schoot der Kerk zelve die uitgaat
van de Modernisten, welke het pauselijk
gezag verachten, ja zich, althans door hun
daden in de plaats daarvan willen stellen,
door het uitvinden van een nieuw geloof
en een jiieuw geweten. Het kwaad zou
nog minder ernstig zijn, wanneer deze
menschen zich vrijmoedig en openlijk
onder de verklaarde vijanden der Kerk
wilden rangschikken; doch neen, zij dur
ven hel bestaan, zich Katholieken te blij
ven noemen, lot de H.II. Sacramenten te
naderen en het H. Misoffer op te dragen.
Ten slotte spreekt Paus Pius de hoop uit,
dat de hemel deze verdwaalden moge ver
lichten.
duitschlakd.
Te Keulen zijn zes anarchisten, waarvan
enkele uit Amsterdam afkomstig, gearres
teerd. Ze trachtten door middel van bro
chures de soldaten tot plichtverzuim aan
te sporen. Voorts is in verband met deze
zaak zekere Fischler uit Arnhem gearres
teerd, juist toen hij aan het station Keulen
uitgestapt was.
De arrestanten zouden ook relaties onder
houden met de verdachten in de bekende
zaak van de te Berlijn gevonden revoluti-
onnaire geschriften.
servië.
De kroonprins schijnt weer bezig te zijn
geweest. De socialist Lapsjewits zal de
ökoepsjtina een interpellatie totderegeering
richten, waarin hij de regeering zal vragen
op welke wjjze zij den arbeiders genoeg
doening denkt te geven, die onlangs door
den kroonprins zijn uitgescholden en zelfs
afgeranseld. Een en ander geschiedde, toen
de kroonprins in een fabriek kwam kijken,
hoe het stond met reparatiën, die ziju mo
torboot moest ondergaan, en het herstel
lingswerk niet genoeg naar zjjn zin gevor
derd was. Deze interpellatie wekt groot
opzien, juist nu het gaat tegen den tjjd,
dat de kwestie van de toelage van den
kroonprins bij de begrootingsdebatten zal
ter sprake komen.
BlISLAiVI).
Gisterennacht zou er te Petersburg in de
wjjk Wassili Ostrof een huiszoeking plaats
hebben in een woning waar twee jonge
lieden verblijf hielden. De politie werd met
revolverschoten ontvangen, waardoor een
luitenant der politie gedood en twee andere
officieren der politie gewond werden. De
beide bewoners namen vervolgens de vlucht.
Twee afdeelingen politie, een te voet en
de andere bereden, gingen dadeljjk tot de
vervolging over, maar de vluchtelingen
wisten te ontkomen, na de bevelhebbers
dier twee afdeelingen te hebben gewond.
Tweede Kamer.
De heer Ruys de Beerenbr-ouck
bestreed den post voor een nieuwe Rijks
kweekschool die door dhr. Ketelaar, Ter
Laan en den minister werd verdedigd. Ten
slotte werd het amendement-Ruys tot
schrapping van dien post verworpen met
39 tegen 33 (links tegen rechts, alleen,
dr. De Visser stemde met de linkerzijde).
De heer v. Wijnbergen stelde een
amendement voor om niet over te gaan
tot oprichting van normaallessen althans
vaste te Tiel, Assen en Rhenen.
De heer Roodhuyzen stelde voor
den post met f 60.000 te verhoogen om
de bestaande rijksnormaallessen te ver
beteren.
Na een uitvoerig debat, waarbij de mi
nister den heer Roodhuyzen zei niet te
weten wat hij met die 60 mille zou moeten
beginnen, werden de amendementen-
Roodhuyzen en v. Wijnbergen ingetrokken.
Bij de afdeeling Kunsten en We
tenschappen werd behandeld het ont
werp om 71/2 ton toe te staan voor de
overneming van de collectie-Six. De heer
De Ridder verdedigde die voordracht.
Het Melkmeisje alleen was dien prijs
waard. De heer Troel s tra bestreed
haar, als zijnde niet gemotiveerd door de
verklaring der regeering, dat de nationale
eer en waardigheid de aanneming vor
derde.
Er zijn nog vele andere kunstwerken,
die naar het buitenland gaan; er zijn nog
te veel andere dingen waarvoor geld noo
dig is, en wij hebben nog te veel te con-
curreeren met buitenlandsche geldvorsten.
Ten slotte is 't ontwerp aangenomen met
67 tegen 17 stemmen.
Aan de orde is 0 o r 1 o g. De beer
Thomson critiseert het beleid van de
zen minister.
Hij noemt hem wild; brokstukken ge
vende voor afgewerkte plannen. De hoe
danigheid van 't leger verbetert hij niet.
Na de groote manoeuvres moesten de
miliciens niet langer in dienst gehouden
worden. Het optreden van dezen minis
ter is geheel in strijd met het beginsel
van een volksleger.
Spr. ontried de 3e ploeg bij het blijvend
gedeelte. Den slechten geest in het leger
schrijft hij toe aan de wijze van leger
vorming. Alles een heenwijzing naar bet
Volksleger.
Bij de regeling der werkzaamheden kwa
men 'de heeren v. Citters en v. Nispen er
tegen op dat nog dit jaar zal worden be
handeld het Handelstractaat met Amerika.
Het voorstel v. Nispen om dit van de
agenda af te voeren werd niet 48 tegen 23
stemmen aangenomen.
De heer Duymaer v. Twist ontried
eveneens de instelling van de dierdie ploeg.
De heer T y d e m a n klaagde over 's mi
nisters onvast beleid. Wil de minister een
ander stelsel, spr. is bereid het te onder
zoeken, doch de nu genomen maatregel
bevordert de tuchteloosheid.
Schooldebat.
De hatelijke ongerijmdheid, dat op de
publieke school in een Christenland per
se het positieve Christendom moet worden
geweerd, is bij de begrooting van binnen-
landsche zaken, door den afgevaardigde
van Goes besproken. Aan de hand van
een uitlating van minister Rink in de Me
morie van Antwoord, sprak hiji de hoop
uit, dat in de toekomst niet steeds juist het
openbare godsdienstloos en bet. godsdien
stige „bijzonder" zou moeten blijven, maar
dat het evengoed omgekeerd zou kunnen
zijn. Aan de huidige scherpe tegenstelling
tusschen openbaar ,en bijzonder onderwijs
ware dan tevens een eind gemaakt.
Van de zijde der hoeren Ketelaar en
Ter Laan rees tegen dit denkbeeld scherp
verzet. De absolute neutraliteit moest ge
handhaafd blijven. Anders zoo meende
do heer Ter Laan zonden de soc.-
dem. onderwijzers van de school geweerd
worden. Ook de heer Troelstra sprak in
dien geest, toen hij' later den heer Lief-
tinck bijl interruptie toevoegde, dat deze
niet scheen te beseffen „welk een groote
politieke beteekenis achter de ideeën van
den heer Lohman verborgen ligt". Ook
de heer Troelstra, vreest dus blijkbaar, dat
wanneer op menige openbare school de
onderwijzers gekozen worden in overeen
stemming met den geestderouders,
de sociaal-democraten achterop zullen ra
ken, d. w. z. in een minder profijtelijke
positie zullen komen dan thans. Dit is een
opmerkelijke erkentenis. Zelfs van het op
richten, in zoodanig geval, van vrije soc.-
dem. scholen schijnt men weinig heil te
wachten. Wanneer het. soc.-dem. etiket er
op staat, zouden de kinderen minder ruim
toestroomen dan wanneer de openbare
school den soc.-dem. onderwijzers ten
dienste staat.
Het denkbeeld van den heer Lohman
vond daarentegen toejuiching bij de hee
ren Lieftinck en Borgesius, doch op een
wijze, die aantoonde dat beide sprekers
er weinig van begrepen hadden.
Ziet ge wel, riep de heer Lieftinck, dal
de neutrale school alleszins godsdienstig
kan zijn! Wij hebben het steeds beweerd,
en nu geeft ook de heer Lohman het toe.
Terwijl de heer Borgesius daaraan toe
voegde, dat de G o e s c h e afgevaardigde
tot zijn genoegen bekeerd was tot het be
kende „christendom hoven geloofsver
deeldheid".
In 'zijn repliek deed de heer Lohman uit
komen, hoezeer de heeren zich
vergisten. Er bestaat, zeide hij, tus
schen den heer Lieftinck en mij verschil
over het woord „godsdienstig". Hij meent,
dat de neutrale school godsdienstig kan
zijn. Ik daarentegen wil de neutraliteit op
heffen en daarmee de voorwaarden voor
godsdienstigheid scheppen. Dat is niet het
zelfde, maar vierkant het omgekeerde. En
aan den heer Borgesius werd in gelijken
geest geantwoord, dat niet het oud-liberale
„christendom boven geloofsverdeeldheid",
maar een christendom met inachtneming
