JNo. 145.
Zaterdag 7 December 1907.
Derde Jaargang
BÏUTE H LA H D.
bïnn eh land.
UIT ZEELAND.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Korte Inhoud Zondagsblad.
De Vijanden van ons Geloof,
v.
Abonnementsprijs per 9 maanden voor Goes f0.76, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers k contant 0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné'g f 0.371/,, voor niet-abonné's„045
Advertentiën van 15 regels 10.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels tooi 25 Ct. i Tontant.
Reclameberichteu 2S Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Platen: Vorstelijke personen aan 'tEn-
gelsch-e hof; de moord te Zeist: het kof
fiehuis, plaats der gramophone, de kelder
en de sloot, waar 'tlijk gevonden is; gre
nadiers te Rottelrdajm; New-York bij avond;
nieuw paleis van den koning van Dene
marken; Parijsche boulevardspotprent op
den vrede; enz. met tekst.
Verhaal: Mededingers.
In ons vorig artikel beantwoordden wij
de vraag: hoe kunnen de ongeloovige, de
Liberale kranten onschadelijk gemaakt wor
den? Laat ons thans eens zien, hoe dit
geschieden kan met het godsdienstloos,
neutraal, openhaar onderwijs.
Het eenige en alles afdoende wapen is
in dit geval het gOidsdienstig onder
wijs.
Het openbaar onderwijs is een nood
zakelijk kwaad, maar bet is voor den ka
tholiek onbruikbaar.
Een katholiek kind moet een katholieke
opvoeding hebben, en een onmisbaar
deel der katholiek© opvoeding is bet ka
tholiek, godsdienstig onderwijs.
Daarom staan voor een katholiek deze
twee onaantastbare beginselen vast:
Overal moeten althans waar
zo nog niet zijn katholieke
scholen worden opgericht.
Waar een katholieke school
is, moet iedere katholiek zijn
kinderen het daar gegeven on
derwijs doen genieten.
Iedere parochie heeft haar kerk en haar
priesters
Maar een parochie zonder school is als
een huis zonder meubelen.
Een kerk zonder school is als een schip
zonder roer.
Een pastoor zonder school is als een
ploeger zonder ploeg.
Naast iedere katholieke kerk behoort
een katholieke school te staan.
Zoo begreep het onze ©erste geloofs
verkondiger, de H. Willebrordus, die over
al, waar hij een kerk stichtte, ook een
schooi bouwde.
Zoo hegrijpen het ook onze missiona
rissen in de nog beddensche landen, die
in iederen missiepost een katholieke school
stichten.
Zoo begrijpen het ook onze Bisschop
pen, die den priesters uitdrukkelijk voor
schrijven, dat overal, waar het slechts
eeaigszins mogelijk is, katholieke scholen
moeien worden opgericht.
En nu rijst onwillekeurig de vraag: is
Zeeland op dit punt jxiet bij zijn tijd
ten achter? Bezitten onze Zeeuwscbe ka
tholieken voor het godsdienstig onderwijs
wel dien geest van offervaardigheid, wielke
er voor noodig is, en die het toch inder
daad verdient?
Wie denkt hieij niet met voldoening*
maar ook met een zekere jaloerschbeid,
aan de schatten, aan de duizenden en mil-
Iioenen, die in andere streken van ons
vaderland aan de stichting van katholieke
schalen, aan de bevordering van het ka
tholiek onderwijs gedurende meer dan een
halve eeuw zijn ten offer gebracht?
En dat in een tijd, toen het bijzonder
onderwijs, zonder eenigen steun van ne-
geeringswege, geheel aan zich zelve was
overgelaten; toen de katholieken op
de eerste plaats het openbaar onderwijs
moesten betalen, waarvan zij geen gebruik
konden noch wilden maken, maai' vervol
gens bovendien hun eigen gosdienstig on
derwijs.
Sedert de wet op het lager onderwijs
gewijzigd is, en ook de bijzondere scholen
een zoo al niet voldoende, dan toch
«enigszins behoorlijke subsidie van rijks
wege genieten, kunnen de offers, welke
voor het godsdienstig Onderwijs gevorderd
worden, zoo zwaar niet meer worden
geacht.
En menig vermogend katholiek mag zich
zeiven dan ook wel eens afvragen, of hij
het voor God en zijn geweten kan ver
antwoorden, indien hij de pogingen, welke
tot het stichten eener katholieke school
worden in het werk gesteld, verijdelt door
zijn bijdrage te, weigeren, of op geheel
onvoldoende wijze bij te dragen.
Zou het zoo geheel misplaatst zijn, ook
hier de katholieken, en vooral de vermo
genden onder hen, eens te herinneren aan
hun duren en, ernstigen plicht om het
katholiek bijzonder onderwijs jiaar ver
mogen te steunen, en du,s ook de stich
ting van 'katholieke scholen te bevorderen?
Zijn onze Zeeuwsche katholieken dan
al niet vöörgegaan, laten zij dan ten
minste volgen.
Strijden zij al niet in de eerste ge
lederen, laten zij dan ten minste niet ge
heel fce huis, blijven.
Komen zij dan al eerst ter elfder ure
in het strijdgewoel, laten zij dan door
verdubbelden ijver' goedmaken, wat zij
door hun te laat komen te kort schoten-'
J. T.
FRANKRIJK.
De pastoor van Saint-Paul-de-Granville
heeft van den prefect de aanzegging gekre
gen, dat hij de pastorie moest huren, en
anders werd hjj er uit gezet.
Toeh is het slechts eenige jaren geleden,
dat het kerkbestuur de pastorie met het
geld der parochianen gekocht heeft.
Bij gelegenheid der openbare verkooping
van een patronaatsgebouw had de pastoor
van St. Louis biljetten doen aanplakken op
de muren van Lorient, waarin hij de katho
lieken herinnerde aan de geestelijke straffen,
die de koopers van kerkgoed treffen.
Aangeklaagd door den prefect weid de
pastoor vervolgd wegens vrijheidsbelem-
mering van een verkooping.
De rechtbank van Lorient sprak z.eerw.
vrijmaar de prefect ging in appèl.
De pastoor moest dus weer voorkomen,
ditmaal voor het gerechtshof te Rennes,
met het gevolg dat dit de vrjjspraak be-
De burgemeester van Lyon, de hear
Henriot hesft verboden 'smorgeLS vóór zeven
uur de Angelus te luiden. Z.ed. wordt in
zjjn zoeten slaap gestoord. De koster eener
kerk beeft reeds een proceg verbaal opge-
loopenHoe kleingeestiger, hoe mooier.
Het zjjn echte vrjjheid-gelijkheid-en-
broederschapsmenschen, die FranschenBen
artillerist te Rennes werd plotseling ziek
en naar bet hospitaal gebracht. Zijn broer
werd haastig bij zijn sterfbed geroepen,
en deze vroeg om een aalmoezenier voor
den stervende. De zieke heeft daartoe
geen verzoek ingediend bjj zjjn intrede in
het ziekenhuis," was het antwoord van den
dienstdoenden onderofficier. En of de broer
van den stervende al pleitte of verzocht,
geen aalmoezenier werd toegelaten en de
artillerist stierf zonder priester. Het anti-
cleiicali8me kent geen genade, zelfs niet
voor een stervende.
Dieu est une borne qui recule
4 mesure que la science l'homme
avance.
De volzin is godslasterlijk, niet waar?
„God is een grenspaal, die achteruit
wijkt naarmate de menscheljjke wetenschap
vooruitgaat".
En die boosaardigheid of zullen we
„domheid" zeggen is volgens de „Croix"
als schrijfvoorbeeld gegeven aan de kleuters
der bewaarschool in de rue Lacordaire te
Parijs
Ziedaar de neutraliteit der openbare
school in Frankrijk onder 't anti-clericalisme
dat de Broeders- en Zusterscholen sluiten
deed.
De godloochening wordt er den kleinen
van kindsbeen af ingepompt.
Dezer dagen stapte in een klein dorpje
van Seine et Oise een heel detachement
justitie af: procureur, griffier, politiecom
missaris, gendarmes, met rijtuigen, postil
lons en paarden met rinkelschellen. De heele
streek liep uit. Wat was er te doen? Een
moord? Een anarchist op spoor?...
De stoet hield voor de bijzondere meis
jesschool stil, die door eene eerzame juf
frouw gehouden wordt De deuren werden
gesloten en bewaakt, de leeilingen in af
zondering gezet, huiszoeking werd gedaan,
papieren in beslag genomen.
En dat alles, omdat er onder de hulp
onderwijzeressen eene is, die vroeger lid
eener kloosterorde schijnt geweest te
zijn 1 11
ITALIË.
De verkiezing van Ernest Na
than. Naar een niet van clericale neigin
gen verdacht orgaan, de „Tribuna", mede
deelt, is 't bjj de verkiezing van Nathan
tot burgemeester van Rome echt „heidensch"
toegegaan. Op de publieke tribune werden
onder het zingen van de „Hymne aan de
arbeiders 'n dertig stoelen stuk geslagen
en de kunstvol bewerkte balustrade van
noteboomenhout gedeeltelijk vernield. Van
de deur is een koperen handvat ter waarde
van vijftig gulden meegenomentwee an
dere handvatten van brons hadden bijna
hetzelfde lot ondergaan, indien de deur
wachters niet tusschenbeide waren gekomen.
Zeker 'n hartelijk welkom!
KUSLAKP.
Toen de gouverneur-generaal van Moskou,
Mörschelmann Woensdag in een rijtuig dooi
de stad reed, slingerde een vrouw een bom
naar het rjjtuig. Hörschelmann bleef onge
deerd. De daderes werd gewond. Het paard
is in stukken gescheurd.
MAKOUKO.
De troepan van den Sultan hebben de
opstandelingen bij Mar Chica aangevallen.
Deze iaatsten moeteD vele dooden en ge
wonden gekregen hebben. De kanonnen van
het oorlogsvaartuig Saida steunden den
aanval van de troepen des Sultans. Zij
schoten zêer nauwkeurig en vaagden ver
scheidene gehuchten schoon.
Godsdienst en Sociaal-democratie.
De bijzondere aandacht dient gevestigd
op het zoo juist verschenen nieuwe Vlug
schrift No. 15 der K. S. A.„Godsdienst
en Sociaal-Democratie". Dat vlugschrift
moet in ieders handen komen. Niet alleen
van hen, die op het kantje staan om bij
de S. D. A. P. ingelijfd te werden, maar
ook van die groote massa, die niets van
de Sociaal-Democratie wil weten.
Want we moeten voorkomen, dat de
godsdienstige man zich kan laten vangen
in de netten der sociaal-democratie. Een
bekend Frausch spreekwoord zegt: „Een
gewaarschuwd man geldt voor twee".
Daarom moeten de Katholieken gewaar
schuwd zyn.
In dit vlugschrift: „Godsdienst en sociaal
democratie", wordt aangetoond, hoe de
sociaal-democratie tegenover den godsdienst
staat en ook, dat een godsdienstig man
geen sociaal-democraat kan zijn.
Het wordt er in aangetoond op een
voudige, heldere wijze, begrijpelijk voor
iedereen, en aan de woorden wordt kracht
bjjgezet doordat juist wordt aangegèveu
wie der sociaal-democraten het een en
ander heeft gezegd, waar en wanneer.
De sociaal-democraten worden hier be
streden met de woorden van hun eigen
mannen.
Op do overtuigendste wjjze vindt men
in dit vlugschriit aangetoond, dat „Gods
dienst is privaatzaak' een holle leus is,
door de sociaal-democratie slechts gebruikt
om ook invloed te willen uitoefenen onder
het geloovige volk.
Daarom is dit vlugschrift voor onze pro-
pagandaclubs zooveel waard. Maar er is nog
méér.
Het geeft in duidelijke woorden aan, wat
men te verstaan keeft onder materialistische
geschiedbeschouwing.
De eenvoudige man, die dit vlugschrift
leest, leert er uit, wat de socialisten eigen
lijk willen, en zal niet zoo gemakkelijk ge;
raken onder den invloed van groote woorden,
als de seciaal-democraten zich by hem aan
dienen als wereldhervormers.
Daarom moet dit vlugschrift in groote
massa s worden verspreid.
Het verdient het ten volle.
En onze waakzaamheid vraagt zulks ook.
Kamerverkiezing Sneek.
De uitslag der in Eet district Sneek
gehouden stemming voor de Tweede Ka
mer was als volgt:
Uitgebracht 5659 geldige stemmen. Vol
strekte meerderheid 2614.
Gekozen mr. S. d© Vries Czn. (antir.)
met 3599 stemmen.
Voorts had mr. A. F-erf (lib.) 1452 en
do heer W: H. Vliegen (soc.-dem.) 608
stemmen.
De uitslag der verkiezing voor de Twee
de Kamer in het district Sneek in 1905
was de volgende:
Bij de eerste stemming, op 16 Juni 1905,
werden 6026 geldige stemmen uitgebracht.
Daarvan verkregen resp. de heeren: mr.
H. Okma (antir.) 2837, dr. C. J. Niemeijer
(Lib. Un.) 2020, H. v. Eijck v. H-eslinga
(Friesch chr.-hist.) 959 en A. P. Staalman
(chr.-dem.) 210.
Bij de herstemming, op 28 Juni 1905,
werden uitgebracht 6407 geldige stemmen.
Gekozen werd toen mr. H. Okma (antir.)
met 3633 stemmen. Dr. C. J. Niemeijer
(L. U.) kreeg 2774 stemmen.
Tweede Kamer. Begrooting Water
staat
Bij de afdeeling Spoorwegen klaagt dhr.
v. V 1 ij m e n over de slechte stationstoe
standen in Limburg, en over de overmatige
controle op de ljjnen die 't den reizigers
zeer lastig maakt.
Dhr Jansen vraagt betere behandeling
van het spoorweg-personeel en om hunne
rechtspositie op steviger basis te grondves
ten.
Dhr. F r u (j t i e r beklaagt zich over de
treinvertraging, een chronisch euvel, waar
onder vooral Zeeland zeer te lijden heeft,
omdat de treinendienst aansluit bij de boot
diensten.
Door te laat aankomen te Vlissingen,
missen de reizigers de aansluiting op de
provinciale booten naar Zeeuwsch-Vlaande-
ren en wordt hun groot nadeel berokkend.
Alleen in September, October en November
werd 60 maal de aansluiting gemist. Door
het missen der aansluitingen is men op
Zeeuwsch-Vlaanderen ook dikwjjls versta
ken van de post. De reizigers naar Zee
land hebben toch reeds groote moeilijkhe
den te overwinnen. Het nieuwe station te
Roosendaal is prachtig en Spr. brengt den
ontwerper hulde Maar de perrons van 500
meter lengte hebben het bezwaar, dat de
reizigers zoo goed als niet in staat zijn,
zoo noodig, zich van plaatskaarten te voor
zien. Immers, men heeft te bedenken, dat
men reist over de lijnen van twee maat
schappijen. Is men eenmaal aan het plaats
kaartenbureau aangekomen, dan heeft de
ambtenaar nog tien meter te loopen om
het kaartje te halen. Deze toestand eischt
verbetering; er is een plaatskaartenbureau
noodig dichter by de treinen.
Dhr. Boogaard klaagt over den slech
ten toestand van het station te Breda.
Dhr. Helsdingen vraagt afschaffing
van de waarborgsom bij het koopen van
Kilometerboekjes. Hy vraagt verkrijgbaar-
stelling van vacantiekaarten aan alle sta
tions, en wil die ook in Juli uitgegeven
zien.
De heer v. Doorn bestrijdt dhr. Treub
die gezegd heeft dat de regeering zich
desnoods schadeloosstellen kan door het
doen failliet verklaren der spoorwegmaat
schappijen.
Dhr. Passtoors klaagt over de slechte ver
houding tusschen den directeur-generaal en
t departement van waterstaat, welke ver
houding zeer slecht werkt op het personeel.
Spreker keurt ook af de intrekking van
het Koninklijk Besluit van 1904, waarbij
alleen vrouwelijke ambtenaren in dienst
mogen blijven wanner 't belang van den
dienst er niet door geschaad wordt. Door
deze intrekking wordt de moeder aan het
kind onttrokken, en het Neo-Malthusianis-
me geprotegeerd. Ook trekken dergelijke
vrouwen arbeidsloon.
De heer Helsdingen bestrijdt dit laatste.
De heer Drucker vraagt uitbreiding van
het aantal vrachtposttreinen, en betreurt
het gebeurde met de De Ruyter postzegels.
De heer Lobman de verhouding bespre
kende tusschen den directeur-generaal en
den minister betoogt dat eerstgenoemde
een zelfstandig, onder eigen verantwoorde
lijkheid optredend ambtenaar behoort te
zijn, waardoor echter de waardigheid van
den verantwoordelijken minister onaange
tast blijft.
De heeren Heemskerk en Rugs de Bee-
renbrouck steunen het protest van den heer
Passtoors tegen de intrekking van het kon.
besluit in zake den dienst der gehuwde
vrouwelijke ambtenaren.
Dhr. Limburg (vrjjz) dankl echter den
minister voor die intrekking welke aan den
verkeerden rechtstoestand der vrouwelijke
ambtenaren een einde maakt.
De heer Roodhuijzen (Uni-lib.) is 't met
den heer Heemskerk eens en oordeelt dat
wanneer een gehuwde vrouw wordt ge
handhaafd in staatsdienst, de regeering van
het huwelijk een caricatuur maakt.
Het bezoek van den Ouitschen Keizer.
Den 13en dezer zal de Duitsche Keiz>er
vermoedelijk tusschen tien urn' en half
elf te Amsterdam aankomen. De komst
ton paleize op den Dam zal te ongeveer
11 uur zijn.
De Liberale Unie en het Kies
recht. Het Hoofdbestuur van de „Libe
rale Unie" heeft een rondschrijven verzon
den aan de aangesloten kiesvei amigingen,
inzake het kiesrecht roor de Tweede Kamer
op de basis van het kiesrechtrapport in
1903 uitgebracht door de heeren De Kanter,
Rink en Patijn, in aansluiting aan de thans
ingediende voorstellen van het 3e en 4e
hoofdstuk der Grondwet.
Daarin wordt hetgeen in bovenbedoeld
rapport gezegd is omtrent het kiesrecht
voor mannen grootendeels gehandhaafd.
Alleen wordt de uitsluiting van bedeel
den wat getemperd doordat wordt voorge
steld slechts de blijvend-gedeelden uit te
sluiten. Ook ten opzichte van de uitsluiting
van veroordeelden is eenig verschil met
1903. Het hoofdbestuur wil uitsluiten „hen,
die bij onherroepelijk geworden rechtelijke
uitspraak van hun kiesrecht zijn ontzet."
Wat het kiesrecht voor vrouwen betreft,
spreekt het hoofdbestuur zich met meer
beslistheid uit dan de commissie van 1903,
in dier voege, dat het zich verklaart voor
de toekenning van het kiesrecht aan onge
huwde vrouwen, die den leeftijd van 30 jaar
bereikt hebben.
Verder werden nog behandeld de stem
plicht en do evenredige vertegenwoor
diging.
De conclusies zullen in de vergadering
de Lib. Kamer van half Januari in behan
deling komen.
Betaalt uw rekeningen. Dr. J.
H. Gunning J.Hzn. schrijft in het „Utr.
Dbl."
Laat mij toch eens een ernstig wooril
mogen spreken, tot allen, die het aangaat,
om hetgeen zij anderen schuldig zijn ook
te betalen.
Mij' zijn tienlallen van handelaars be
kend, die vier, zes, acht jaren levergeefsi
op betaling hunner rekeningen wachten,
die teneinde raad eindelijk eens. beschei-
denlijk op voldoening hunner vorderingen
aandrongen, en dan óf een booze brief
kregen met de boodschap dat zij niets
meer zouden leveren, óf in het geheel
geen antwoord kregen, maar in beide ge
vallen geen gèld.
Dat men toch bedenke op deze wijze
onzen handelsstand onfeilbaar te gronde
te richten. Die menschen moeten hun wis
sels op tijd betalen, en worden nu op deze
wijze gedwongen tegen 7 a 8 percent geld
bij anderen op te nemen, om aan hun
verplichtingen te kunnen voldoen. Ik ken
een winkelier, die meer dan 12 mille te
goed heeft bij menschen, van wie men met
zekerheid zeggen kan, dat zij het dubbel
en dwars kunnen betalen. Het kwaad heeft
hier in Utrecht zulk een hoogte bereikt,
en de nood is dientengevolge bij vele le
veranciers zóó hoog gestegen, dat ik in
het algemeen belang dringend een beroep
doe op allen, die van goeden wille zijn,
om door spoedige betaling van hun schul
den groote, zeer groote ellende en moei
lijkheden te helpen voorkomen.
Zijn geld op prolongatie of in deposito
te geven, als men nog onbetaalde reke
ningen heeft liggen ,is toch eigenlijk niet
anders dan diefstal. Het is het geld van
een ander, waar men geen zeggenschap
over heeft.
Dat ieder doe in deze wat zijn plicht
gebiedt!
GOES. We schreven in ons vorig num
mer, dat we naar aanleiding van het over
lijden van een typhuslijder in hotel „Koren
beurs", mogelijk nog een onderwerp van
gemeentelijk belang zouden aanroeren.
Voorloopig tenminste behoeven we dit
niet te doen, nu we in de gelegenheid zijn
onderstaand schrijven te publiceeren, ge-
