iaux.
fLSE,
s
s
s
en Suikerwerk.
N
No. 144.
Donderdag 5 December 1907.
Derde Jaargang.
FEUILLETON.
ERIJEN-
IE HOEDEN,
es-pelterijen
LAGE.
>che Apotheek
lericht voor Homoeopathie.
IRTE - Apotheker.
lot „Zuid-B eveland".
TALA
ïTpLAAT.
ERLETTERS.
PDORP, Goes.
iek en Vetwaren.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
De heer Tydeman op zijn smalst
Het Geheim van het Paleis.
BINNENLAND-
.NTASIE's,
CTEN.
■ken worden
Icafé-Boudeling.
■s
k
fijne Chocolaadletters, de
|ood, Marsepain, St Nicolaas
Paling in Gelei.
|UPERS. "W
onfiseur, Cuisinier, Glacier
'E MARKT - GOES.
I: de meeste Korrels, Verdun-
vrijvingen, benevens Tincturen
I gebruik, zooals Arnica-, Calen-
sia-, Pinus-, Rhustinctuur etc.
lalf en Hamameiisextracf
|k van Dr. Willuab Sohwabk
te Leipzig,
voorhanden zijnde middelen
enkele dagen geleverd.
/ekelijksche dienst.
|it-Rotterdam-Gonda-Amster dam
mit illt tussclienlipginda plaatsen.
Vertrek van GOES
idagmlddag 12 uur.
Jrek Tan AMSTERDAM
'dagmorgen 5 uur.
tan ROTTERDAM
irdagavond 8 uur.
Sn te Amsterdam bij W. DE
B. YERSCHURE, Kloveniers-
I Rotterdam bij de Directie J. en
pCHUIJT, te Dordrecht bij S.
Zn. en te Goes bij den Agent
IVELD.
id,
indsch geslacht.
a f 0.66 per Kilo
er Kilo.
0.70 per Kilo
68 per Kilo.
IEUZEL
Kilo
één veer f 7.per bus.
ND VET
ehouden te 's Bosch 1907.
rijs
Kilo f60.
ninsten8 50 Kilo f58.
eden staat mits franco voor het
enomen.
nbekenden rembours.
)0N? Utrecht.
we i Etiirar coin
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes (0.76, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant „0.05
GEÏLLUSTREERD EOHDAGSBLAD
voor abonnè's f 0.371/,, voor niet-abonné's 045
Verschijnt int MHANDAG-JTOEISOAG- tn VRUDACtVdHO.
BureauLANGE VORST5TRAAT, GOES.
Advertentiën Tan 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatat, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingsa 5 regels rooi 25 Ct k wntant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
De oud-liberalen, de groep van den heer
Tydeman berijden gaarne het stokpaardje
van janti-clericalisme. Dit is dezer dagen
weer sprekend uitgekomen, toen in de
Kamer subsidie moest verleend worden
aan „Christelijke" Boelenleenbanken en bij
het wetsontwerp tot verbetering van de
positie der onderwijzers.
Daarover schrijft nu het „Huisg."Wij
hadden vroeger al de hoop uitge
sproken, dat bij de behandeling van het
wetsontwerp tot verbetering der positie
van de onderwijzers de politiek buiten
de deur zou worden gehouden.
Het ontwerp is van zuiver feitelijken
aard. Iedereen, mag men wel zeggen, vindt
de tegenwoordige regeling der onderwijL
zersjaarwedden onbevredigend en wil die
verbeteren. De vraag is alleen, hoe ver die
regeering met het oog op de kosten gaan
wil en gaan kan.
Bij de behandeling van het wetsontwerp
had. dus geen onvertogen politiek woord
behoeven te vallen.
Toch kwam al dadelijk de heer Tyde
man, de leider der oud-liberalen, met zijn
anti-cltericalisme om den hoek.
Het blijft waar, dat, terwijl de vooruit
strevende vrijzinnigen ten aanzien van
christelijke belangen werkelijk meer dan
eens van te waardeeren vrijzinnigheid blijk
geven, de oud-liberalen meestal in het anti-
clericalisme blijken vastgeroest. En van
alle oud-liberalen is mr. Tydeman wel het
felst en het onverzoenlijkst anli-clericaal.
Het bleek dezer dagen bij de subsidie
aan de boerenleenbanken; het bleek nu
weer bij de behandeling van het sa
lariswetje.
De heer Tydeman beweerde, dat de
slechte isalaxisregeling voor de onderwij:-
zers een gevolg is van den politieken
onderwijsstrijd. Verder beweerde hij', dat
de kans, dat 4© traktementen niet komen
in de zakken van de onderwijzers, is toe
genomen door de wet van 1905. En ten
slotte verklaarde hij huiverig te zijn de
salarissen te Verhoogeri, zoo lang de
rijksbijdrage niet ten goede komt aan de
onderwijzers, maar in de kassen der ka
tholieke orden aanlandt.
Het is „wellicht goed, deze beweringen
nog eens aan de werkelijkheid te toetsen.
De politieke schoolstrijd is de oorzaak
van de slechte salarisregeling, meent de
heer Tydeman.
Is de salarisregeling thans slecht, vroe
ger was ze nog slechter. Welnu voor 1889
ontving het bijzonder onderwijs geen sub
sidie. De salarisregeling gold toen alleen
voor openbare onderwijzers. Hoe kon toen
de schoolstrijd van invloed zijn op die
salarisregeling.
De onderwijswet-Mackay kende aan de
bijzondere scholen subsidie toeeen ze
kere som voor iederen onderwijzer (f150
a f 200, voor den onderwijzer met ver
plichte hoofdakte f 300,) en een zekere som
voor het hoofd (f 250 a f 600 naar ge
lang van het aantal leerlingen.)
Hoe kon deze subsidie welke ver bene
den de meest bescheiden traktementen
5)
„Ca'Spada!" riep hij, en uit het schier
onoplosbare gewirwar, schoot een zwarte
gondel te voorschijn en legde vlak voor
den trap aan. Luigi sprong er in, en
reikte mij1 de hand, ik volgde hem en moest
bukken om door het met wapens versierde
deurtje te stappen, maar binnen zonk ik
op weeke, zwarte atlaskussens neer, ver
licht door een met rose zijden sluiers dis
creet gedempte, sierlijke ijzeren lantaarn,
die boven den dikken, geslepen, zilveren
spiegel in den hoek hing en het kamertje
tooverachtig verlichtte.
Maar hoe gezellig dit gondel-interieur
ook was, de zware lucht daarbinnen be
klemde mij toch, en mijn eerste werk was,
de atlasgordijnen weg te schuiven en de
glazen vensters te openen. Buiten was
het warm en zacht, en ik had ha de lange
spoorreis liever in een open gondel geva
ren. Maar wat hielp dat? Luigi praatte
voor de deur met den gondelier, maar ik
verstond er niet veel van, eigenlijk alleen
de dikwijls terugkeerendie woorden, „mar-
chesa" en „marchese". De frissche avond
lucht, die nu toch over het water begon
bleef, welke aan onderwijzers konden wor
den toegekend, oorzaak zijn van de slechte
salarisregeling?
Had de wetgever voor de openbare on
derwijzers een bevredigende salarisrege-
ling getroffen, dan zouden indirect ook
de bijzondere onderwijzers daarvan hebben
geprofiteerd, doordat de besturen daar
door zouden zijn gedwongen de traktemen
ten hunner onderwijzers te verbeteren.
En zegt men, dat dit den drang naar
een betere subsidieering zou hebben ver
sterkt, welnu, ware het veeleer niet beter
geweest, dat men jaren vroeger ware ge
komen, met een regeling in den geest van
het ontwerp-Kuyper?
Wat is er verder aan van de bewering
van mr. Tydeman, dat de kans, dat de
rijksbijdrage niet komt in de zakken van
de onderwijzers, door de wet van 1905
is toegenomen
Dus ook voor deze wet kwam. volgens
mr. Tydeman, de rijksbijdrage niet steeds
in de zakken der onderwijzers.
Wij hebben reeds gezien, dat de rijksbij
drage zoo gering is, dat ze ver bleef be
neden het bescheidenst denkbaar salaris.
Zelfs het meest inhalige en het armste
schoolbestuur moest bij de subsidie nog
bijleggen om een heel klein tractementj©
te kunnen geven.
En hu, na de wet van 1905
Ja, nu is de rijksbijdrage grooter.
Doch daarnaast staat de verplichting
aan de schoolbesturen willen zij sub
sidie genieten om minstens het bedrag
der rijksbijdrage aan den onderwijzer als
Lractement uit te betalen. En de heer Ke
telaar zei, dat in het bisdom Haarlem
de bijzondere onderwijzers veel betere trac-
tementen hebben dan de openbare.
Maar de kassen der katholieke Kerk en
der katholieke orden dan?
De Katholieke Kerk heeft met de subsi
die niets te maken. Haar kassen worden
er in geen geval door gevuld.
En de Katholieke orden?
Haar leden-onderwijzers ontvangen, ffi t
van de orde, maar van het schoolbestuur
hun salaris evengoed, als leeken. Wat zij
met hun traotement willen doen, moeten
zij zelf weten, evengoed alweer ;als de
teeken.
Zoo min als dezen zijn de religieuze
onderwijzers aan den heer Tydeman of
aan wien ook verantwoording schuldig van
de wijze, waarop ze hun traotement wen-
schen te besteden.
Het komt niet te pas hierop captie te
maken, zoo min als het zin zou hebben te
jammeren over de besteding van 's Rijks
geld, indien vrijzinnige Kamerleden, lid der
vrijmetselarij, hun vergoeding als Kamer
lid geheel of ten deel© in idie kas der
Loge stortten.
De vrijzinnigheid moge de heer Tydeman
in pacht hebben, van vrijheid heeft hij
nog steeds niet het ware begrip.
Het is jammer voor hem, want de tijd
dat zijn wanbegrip van de vrijheid ons
deren kon, is voorbij. Voorgoed en onher
roepelijk.
te strijken, maakte mij verlangend er meer
van te genieten, en ik opende de deur van
het kamertje, waarvoor Luigi juist plaats
nam, terwijl de gondelier op het achter
gedeelte van den gondel dezen van den
trap afstiet.
„Is dit het „Canale grande"?" vroeg ik
naast de deur gaan zittend, maar voor
nog een antwoord volgen kon, ontving de
gondel een schok, die hem zeer onaange
naam deed kantelen, doordat op het oogen-
hlik van afvaren een manlijke gestalte di
rect van het platform in den gondel was
gesprongen.
Als ik na den eersten schrik over deze
brutaliteit eene scherpe terechtwijzing van
Luigi verwacht had, vergiste 'ik mij zeer,
want de goede man sprong integendeel
met eene voor het evenwicht van den
gondel zeer gevaarlijke levendigheid in de
hoogte en maakte eene diepe buiging. De
indringer wierp zonder een woord te zeg
gen de door mij geopende deur voor mijn
neus toe, en begon met Luigi een op zoo
vluggen toon gevoerd gesprek, dat ik er
geen syllabe van verstond, geheel afge
scheiden van het feit dat zij hunne stem
men opzettelijk zoo dempten, dat ik heele-
maal niets kon hooren.
Terwijl ik bevend van schrik in mijne
kooi zat, en als een kalf aan een touwtje
moest wachten tot. het den gondelier zou
8USTENLAND-
FRANKRIJK.
Het „milliard" d-er Congrega
ties. In aansluiting, op onze berichten
omtrent het rapport betreffende het „mil
liard" der congregaties, door den groot
zegelbewaarder uitgebracht, lezen wij nog,
dat de meeste groote processen nog han
gende zijn, zoodat het cijfer der advoca
ten-honoraria lang niet volledig is.
Waarschijnlijk moet dit cijfer nog wel
met millioenen verhoogd worden.
De arbeiders, wien pensioen beloofd was
uit het „overschot" van het fameuss
„milliard" komen dus bedrogen uit. Ook
zij behooren tot de bestolenen.
Tot nog toe heeft de Kerkvervolging
niet anders dan geld gekost.
Een Fransch blad stelt in het licht dn
ontzagljjke uitgaven van het budget van
oorlog tegen God. Het toont ons, hoe
zeer de strijd tegen de christelijke scholen
de financiën der gemeente, der departe
menten en van den Staat uitput.
De kosten van deze duivelsche campagne
der vrijmetselarij zijn tot op dit oogenblik
tot milliarden gestegen.
Maar een andere campagne, die nog mis
dadiger is wellicht, en die nog meer kost,
is het werk der verleeking van de gast
huizen, eveneens ondernomen uit haat tegen
God.
Volgens de statistieken kostte een Gast-
huiszuster per jaar den Staat 200 francs,
terwijl een leekenverpleegster den Staat
jaarlijks 1100 fraaos kost
En de eischen van het leeken-personeel
in de gasthuizen nemen steeds toe. Zij
dreigen zelfs met staking, indien men al
hun eischen niet inwilligt.
Aan de „Croix" wordt geschreven, dat
door de katholieke missiën in Noord- en
Zuid-Amerika aan de algemeene overste der
Pransche Liefdezusters niet minder dan
1000 religieuzen zijn gevraagd.
Deze aanvrage geschiedt met goedvinden
der onderscheiden regeeringen en binnen
eenige dagen wordt een groote boot ver
wacht met een lading kaoetsjoek, bestemd
om de kosten van overtocht voor de 1000
Liefdezusters te dekken.
De Amerikanen hebben niet ten onrechte
den naam, van het meest practisehe volk
der wereld te zgn. Zij begrijpen welk een
onberekenbaar voordeel er voor het alge
meene volksbelang te trekken is uit den
arbeid en de toewijding der kloosterzusters
die in Frankrijk als nutteloos en gevaarlijk
ontuig het land uitgedreven worden.
ITALIË.
Dagelijksche lectuur van den
Paus In de voorstelling van sommige
menschen, die het óf zelf graag geIoo7en
willen óf het anderen probeeren wijs te
maken is het Vaticaan een plaats, waar
men zich tegen allen vooruitgang verzet,
en waar, zooals het dan heet, men nog
midden in het duister van de middeleeuwen
leeft. Hoe dikwjjls vertelt men niet, dat de
Paus absoluut niet op de hoogte is van de
groote gebeurtenissen van den dag. Onder
behagen af te varen, werd de deur weer
geopend, d© zeer hoog© gestalte van den
indringer drong zich naar binnen, en ging
dood bedaard naast mij zitten.
„Vergeef mij, mejuffrouw, deze zonder
linge voorstelling", zeide hij, den hoed
in de hand, in vlekkeloos Duitsch. „Wij
waren bestemd den gondel samen te ge
bruiken ik had nog het een en ander aan
het station te doen, en deze beid© wijzen,
Paolo en Luigi, waren er bijna van door
gegaan, ais ik; niet een beetje grooten
sprong gewaagd had. Veroorloof mij, mij
zei ven voor te stellen: Doktor Marino. Ik
ben de secretaris van den marchese della
Spada".
Ik boog een weinig koel het hoofd, maar
kon toch moeilijk anders dan eenige be
leefde woorden antwoorden op deze ver
klarende verontschuldiging of verontschul
digende verklaring, want deze secretaris
wais zoo geheel het type van een gentle
man, dat ik tegenover hem slechts tot mijn
eigen nadeel de gepikeerde had kunnen
spelen.
„Goeden avond, doktor!" antwoordde ik
dus beleefd. „Vaart gij ook naar de Casa
Spada?"
„Zeker, juffrouw, het schijnt dat wij
daar voorioopig huisgenooten zullen zijn",
was het beleefde antwoord. „Ik ben se
dert twee dagen in Venetië, om in opdracht
Leo XIII werd nog in allen ernst beweerd,
dat de „Civilta Cattolica" de eenige krant
was, die de Paus las.
Het is dus belangwekkend genoeg iets
mede te deelen omtrent hetgeen de Paus
iederen dag zooal leest.
De lievelingslectuur van den Heiligen
Vader zijn twee kleine Italiaansche bladen
de „Difesa" van Venetië en de ,.Berico''
van Vicenza. Beide bladen kende hij al en
het eerste steunde hij zelfs op bijzondere
wijze toen hij nog patriarch was van Venetië.
Maar ook alle groote bladen, die in
Rome verschijnen, worden den Paus voor
gelegd. Om hem echter een overzicht
te geven van de heele Italiaansche pers
van den dag wordt hetzelfde middel
gebruikt als bij andere vorsten of staats
lieden, die veel bezigheden hebben de voor
naamste artikels worden nl. uitgeknipt en
den Paus voorgelegd. Hiermede was tot
Februari van dit jaar belast de Katholieke
journalist en oud-gemeenteraadslid van
Rome Primo Acciaresi. Maar een oogziekte
die steeds verergerde dwong hem dit werk
op te geven, dat toen aan den doctor in
het kerkelijk recht Jacob Orselli, een
medewerker van de tegenwoordige „Con
sulente .Ecclesiastico" werd opgedragen.
Deze moet dagelijks 20 tot 30 der voor
naamste Italiaansche bladen doorlezen en
er de artikels, waar de Paus belang in stelt,
uitknippen. De uitknipsels worden dan alle
opgeplakt in cahiers Boven ieder uitknipsel
staat de titel van het blad en de datum.
Bovendien geeft dr. Orselli op de laatste
bladzijde van het cahier een overzicht der
uitknipsels met een korte inhoudsopgave.
Voor den kardinaal-staatssecretaris wordt
altijd een nauwkeurig copy vervaardigd. De
cahiers zjjn genummerd en worden in een
bibliotheek bewaard. Iederen dag komt er
in de Via Giulia, waar dr. Orselli woont,
een pauselijk gendarme, natuurlijk in bur-
gerkleeding om de beide cahiers te halen.
Buitenlandsche couranten worden den
Paus niet voorgelegd, maar wel wordt hij
mondeling door den kardinaal staatsecre
taris of door anderen omtrent den inhoud
ingelicht. (Msb.)
PORTUGAL.
De regeering laat weer eens rondsei-
nen, dat alles in het land rustig is, ondanks
de geruchten, door de oppositiepartijen
verspreid over betooigingen der omwente-
lingspartijen te Oporto en der republikei
nen te Lissabon. Maar dan volgt er on
middellijk: Het blad „El Mundo" is voor
een maand geschorst. En de „Daily
News" verneemt uit Lissabon, dat een
stoomschip daar een groote hoeveelheid
wapenen en munitie uit Duitschland voor
de Portugeesche reegering heeft ont
scheept.
Heel rustig schijnt de regeering dus 'de
heerschende rust niet aan te zien.
Tweede Kamer. Voortgezet werd
het debat over het ontwerp, biedarij.
de 15 ton voor de verbetering van de
onderwijzerssalarissen. De minister ver-
van den marchese studies in het huisar
chief te maken, en hoorde vandaag tot
mijne verbazing, dat de marchesa u naar
hier gezonden heeft".
„Waarom tot uwe verbazing, doktor?"
vroeg ik vroolijk.
„Och, omdat sedert menschenheugenis
geen gast meer dien drempel van dit huis
betreden heeft", was het. antwoord. „De
familie heeft een vooroordeel tegen het
Palazzo daartegen is nu eenmaal niets
te doen".
„Ik vind het verrukkelijk hier te moeten
wachten", riep ik. „Venetië is het doel
mijner stille wenschen sedert o, sedert
eeuwige tijden, en nu hier een oud pa
leis te mogen; bewonen, da,t gaat zelfs
mijn stoutste droomen te boven. Is de
Casa Spada mooi?"
„Volgons mijn oordeel is zij goddelijk",
zeide doktor Marino levendig. „Het is
eigenlijk zonde, zulk een meesterwerk van
architectuur, aangevuld met de meester
werken van iedere1 kunstrichting, te la
ten leegstaan - terwill© van ©en gril.
Maar waarom gaan wij niet verder?
Luigi! Waarop wordt nog gewacht?"
„Op hot bevel tot den afvaart", stot
terde de oude dienaar.
„Nu, laat ons dan spoedig gaan! Ten
minste, wanneer gij het goed vindt, me
juffrouw
klaarde dat op het oogenblik do schatkist
niet toelaat verder te gaan en bij' aanne
ming van amendementen met groote fi
nancieel© gevolgen het ontwerp niet kan
handhaven.
De voornaamste amendementen werden
daarop ingetrokken.
De heer Artz heeft een motie voorge
steld waarbij de Kamer oordeelt dat het
minimum salaris van f 500 te laag is. De
motie wordt later behandeld.
De Tweede Kamer heeft het z.g.n. Sala
riswetje, waarbij een nieuwe regeling der
Onderwijzerstractementen wo-rdt inge
voerd, afgehandeld. Hoewel die eindstem
ming nog niet heeft plaats gehad, is het
toch zoo goed als zeker, dat deze een
voor de onderwijzers gunstig resultaat zal
hebben en dan is het ook nauwelijks twij
felachtig of de Eerste Kamer zal er haar
goedkeuring aan hechten. De verschillen
de amendementen betreffende de salaris-
verhooging zijn verworpen en derhalve
komt de wet tot uitvoering, zooals ze is
ingediend. Ziehier den korten inhoud:
De wet strekt tot 'verbe tering der posi
tie van de onderwij'zers en van die hoof
den van scholen. Zij bepaalt:
le. Van de onderwijzers.
De aanvangsjaarwedde, f500, blijft. De
vier verhoogdngen, om de vijf jaar, thans
elk van f 50, wordenf 100, f 75, f 75, f 75.
Nu bedragen de minima: f 500, f 550, f 600,
f 650 en f 700zij zullen wordenf 500,
f600, f675, f750, £825.
■2e, Van de hoofden van scholen.
De hoofden van scholen ontvangen even
eens vier periodieke verhoogingen telkens
na. vijf dienstjaren als hoofd der school.
Een onderwijzer, die; met tien diens tjar
ren, als hoofd der school wordt benoemd,
begint dus voor de periodieke verhooging
van voren af aan te tellen.
Dit zal nu anders worden. Ook yoor
het hoofd zullen de dienstjaren als onder
wijzer meetellen. Wie dus. na vijftien
dienstjaren als onderwijzer tot hoofd be
noemd wordt, kan niet op het minimum-
salaris als hoofd worden aangesteld, maar
ontvangt reeds dadelijk drie verhoogingen
boven het minimum. Het eenig onderscheid
met de onderwijzers, is ,dat de hoofden
niet de voor de onderwijzers voorgestelde
verhoogingen van f 100 en drie keer f 75
zullen ontvangen, maar vier keer f50.
Een tweede positie-verbetering, niet
voor alle, maar toch voor veel hoofden
is, dat de laagste categorie vervalt en
met de daaropvolgende wordt samenge
smolten. M. a. w. de hoofden, wier aan-
vangsjaarwedde thans top f 750 is be
paald, komen op f 850, het minimum der
tweede klas. En daar gewoonlijk een on
derwijzer tot hoofd zal worden benoemd,
als hij reeds vijf dienstjaren heeft, komt
het hierop feitelijk neer, jdëi de mini-
mum-aanvangsjaarwedde der hoofden van
scholen in de laagste klas uiterst zelden
minder dan f 900 zal bedragen. (Tijd.)
Voor den middenstand.
Het „Dagbl. van N. Br." bevat de vol
gende behartigenswaardige wenken
„Heel gaarne", antwoordde ik.
En nu voeren wij niet, neen, wij vlogen
over het water, geluidloos licht als op vleu
gels. Mijn reisgenoot had den hoed nog
in de hand, en keek naar buiten zoodat
ik hem tenminste kon aanzien en consta
teerde dat hij nog jong was, al was hij
misschien wel over de dertig, en ©en zeer
sympathiek gelaat had, dat zonder be
paald mooi te zijn, edel besneden was,
met een open energieks uitdrukking, waar
mee de mooie bruine oogen, met hun
droomenden blik een zachte tegenstelling
vormden. De mooie opgedraaide snor en
de korte spitse baard konden den vrien
delijken bijna belooverenden lach, die zijn
gelaat wonderbaar verfraaide, niet verber
gen, gelukkig niet. Ik had een broer
die jong gestorven, ook deze zonnige,
jeugdige, betooverende lach had, en deze
gelijkenis was oorzaak, dat de vreemde
mij geen vreemde scheen, maar ik mij
integendeel zeer tot hem aangetrokken ge
voelde. Hij was een elegante, overal op
vallende verschijning, groot, slank, en
toch krachtig als een Duitscher, voornaam
in houding en manieren, en toch een huur
ling als ik, afhankelijk ter wille van het
lieve brood als ik.
(Wordt vervolgd).
