Goes.
stelling.
.sterdam".
lietiiMerl
elburg.
Het Spook in het Keizersslot.
No. 104.
Dinsdag 3 September 1907.
Derde Jaargang.
er!
DOES.
Verschijnt eiken MAANDAG-JVOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
FEUILLETON.
ns van Oranje".
II
ite op dit gebied,
ite succes van het
te Amsterdam.
Aug. af dagelijks
|uur)
lorstellingen.
pianofabriek
ïdhoven.
ude Fekela.
L> e Directie:
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
De Sociale Week.
v.
ij. en volgende
emde Koninklijke
i Pathé frères
A. ABRASSART.
tsen Avondvoorstellin-
»,75 2de rang f 0,50
lie 10 jaar eerste rang
0,25.
Iddag-vertooningen als
peren onder de 10 jaar
11 f geld.
Ische installatie.
D 33
i, te Eindhoven.
1 a m.
aten, te Hulst.
volgens zeer billjjke
aandpremie.
pdigen op het gebied van
leiding de jaarlyksche
van kapitalen das zoo
IAND: P. DE BAAR;
v. POELJE.
eter als een pakje krulden
evonden.
>ude, volheid in de borst,
in de leden, hoofdpijn, enz.
van 40 cent.
bij W Hubregtse, Korte
Hoek bij C. de Rouwte
te Vlissingen by A. C.
islag bij M. Riemens Dz.
erte Camperland bij A.
3ath bij J. Vogel Oz.te
irland.
islraat 99.
ort f 300.000.—.
24.747,32 H.
■zen en landerijen en geeft
- en f100.—, verkrijgbaar
K's BANK.
ff HOUTEN.
|EN B .UGGEN CATE.
IA NOS
'ELERLEI PRIJZEN.
lUNBETAlim
HDIGE GARANTIE.
Stemmen.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant „0X15
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.371/», voor niet-abonné's„045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Opening.
Als we het succes dezer tweede Sociale
Week moesten beoordeelen naai' de op
komst ter eerste vergadering van Zondag
avond 8 uur, dan belooft deze week een
schitterende te worden.
De groote zaal van hel gebouw van den
Volksbond was stampvol. Vee] eerw. h'ee.
ren geestelijken en veel dames waren aan
wezig, terwijl de meeste voormannen der
K. S. A. met mr. Aalberse tegenwoordig
waren, benevens verschillende hoogge
plaatste Katholieken uit 'l heele land.
Prof. He Groot werd bij zijn binnen
treden met applaus en hoera begroet.
Jhr. mr. O. van Nispen tot Seve-
naer, voorz. der K. S. A., opende met
den groet „Geloofd zij Jezus Christus" de
vergadering.
Hij zegt, dat het heden de tweede maal
is, dat hem de eer te beurt, valt de Sociale
Week te openen, en 'dat hij het nu met
nog meer opgewektheid doet dan den eer
sten keer, en wel omdat het moet worden
geconstateerd, dat de belangstelling voor
de K. S. A. en haar werk niet alleen
niet is verflauwd, maar integendeel, dat
er vermeerdering van belangstelling valt
waai' te nemen. Vooral na de Sociale
Week te Utrecht. Het werk door het Cen
traal Bureau en speciaal door mr. Aalberse
verricht, mocht ook waardeering vinden
bij andersdenkenden, zelfs bij de meest
militante socialisten. De tweede reden,
waarom spr. met meer opgewektheid de
Sociale Week opent zijn de herinneringen
aan de Soc. Week te Utrecht. Met bezorgd
heid had hij zich toen afgevraagd, of het
mogelijk zou zijn de belangstelling een
volle week gaande te houden; maar de
opkomst was trouw op elke les. De Soc.
Week te Utrecht was een schitterend
succes.
Ook van deze Week heeft spr. de beste
verwachtingen; van alle zijden heeft de
Pers medegewerkt, tal van eminente spre
kers gaven hun steun zoo zal heden
avond spreken prof. de Groot, het sieraad
der Amsterdamsc.he Universiteit (ap
plaus). Binnen onze landgrenzen zijn hoor
ders opgekomen van Noord en Zuid; ook
brooders uit Zuid-Nederland zijn aanwezig,
wie spr. het welkom toeriep (applaus). Zat
een Soc. Week slagen, dan begrijpt men
wat voor voorbereidend werk noodig is ge
weest. Veel werk is verricht door 't Cen
traal Bureau, dat in ruime mate hulp vond
bij 'tpl. comité te Breda. Daarvoor brengt
spr. dank.
Gij weet, zegt spr., dat de K. S. A. be
oogt de Kath. maatschappij in vereenigin-
gen te omvatten en samen te brengen en
om de klassen in de maatschappij samen
te brengen onder leiding van het Episco
paat en adviseurs. Zij tracht dat te doen
met inachtneming van ieders rechten, en
door ieder te wijzen op zijn plichten. In
die K. S. A. moeten samenzijn alle groe-
14.)
UIT EEN OUDE KRONIEK.
Het was in denzelfden nacht omstreeks
tegen 11 uur toen de Keizerlijke kamerdie
naar zich aan de kleine woning van den
hofarchivaris Dominikus aanmeldde en
dezen te spreken verlangde. Zoo iets was
volstrekt niet vreemd en daarom dan ook
opende Dominikus, die met zijne dochter,
welke dezen avond zich bijzonder opger
wonden toonde, de deur en heette den
kamerdienaar welkom. Deze trad de helder
verlichte woonkamer binnen, doch gaf ter
stond den hofarchivaris een teeken, dat,
hij hem alleen wenschte te spreken.
Anna stond terstond van tafel op en ver
liet de kamer, want het betrof hier wel
licht eene Keizerlijke mededeeling. Nadat
de beide mannen alleen waren, kwam de
kamerdienaar zonder omwegen ter zake.
Het was zeer zeker, een buitengewoon
geval.
Zijne Majesteit deed den ouden hot
archivans terstond 'bij zich in zijne par
ticuliere vertrekken ontbieden en wel
onder omstandigheden, die even ongewoon
waren.
pen, alle standen, want de oplossing der
sociale quaesfie is moeielijkvoor die reu
zentaak is aller medewerking noodig. Veel
is reeds gedaan, maar veel nog blijft te
doen over. Kent ge, vraagt spr., het werk
„Un Siècle", met het motto „regi Saecu-
loruin immortali honor et gloria" (aan
den onsterfelijken koning der eeuwen eer
en glorie), waarin door tal van Fransche
geleerden beoogd wordt pen overzicht te
geven van wat in de laatste eeuw het
menschelijk vernuft had tot stand gebracht)
Over alle .belangrijke ontdekkingen, over
alles wat wetenschap en kunst voortbrach
ten, over verkeer, voortbrenging, enz.,
wordt daarin gehandeld, en gejuicht wordt
over den vooruitgang. Maar één hoofdstuk
is er, waaruit geen juichkreet opklinkt;
hel hoofdstuk, dat handelt over de sociale
questie; en dit hoofdstuk is geschreven
door den Franschén baanbreker, graaf de
Mun. Deze stelt daarin een scherpe aan
klacht; 'hij beschrijft de oorzaken der toe
standen van de 19e eeuw; hoe doo-r de
Fransche revolutie de maatschappelijke in
stellingen zijn afgeschaft; hoe 't econo
misch liberalisme hoogtij vierde en de
christelijke opvatting van Staat en Maat
schappij te Ioor ging; hoe een verkeerde
opvatting van den eigendom treurige gevol
gen had; hoe instellingen tot versterking
der zwakken werden afgeschaft; hoe er
treurige toestandpn voor de arbeiders ont
staan zijn, en hij zegt, dat we voor een
zware faak staan, waar wij de maatschap
pij op chris telijken grondslag willen op
bouwen. Wij allen moeten een deel van die
zware taak op ons nemen. Daarbij, moet
vernieuwd worden de christelijke geest.
We hebben tegenover ons twee leeren:
die van het economisch liberalisme en die
der sociaal-demokratie, die niet kap geven,
wat 'ze belooft en niet eens weet te zeggen,
hoe de toekomststaat moet zijn ingericht.
Daartegenover hebben wij de Katholieke
leer, die welvaart brengen zal, die naast
rechten tevens op plichten wijst.
We moeten staan midden in 'tveel be
wogen leven onzer dagen, om de nooden
te leeren begrijpen, en om 't vertrouwen
der arbeiders te winnen, aan wie in de
eerste plaats het werk zal moeten geschie
den. In Frankrijk hadden de Katholieken
te veel het contact met het sociale leven
verloren. Wij hébben beginselen in toepas
sing te brengen, die gedurende eeuwen
deugdelijk bleken.
De S. W. wil de kennis bijbrengen om
de nooden weg fe nemen, en op christe-
lijken grondslag te (hervormenzij wil doen
zien, hoe onze beginselen m'oeten worden
toegepast. En wie van deze beginselen
goed doordrongen is, hij zal reeds tot de
ijverigsten der K. S. A. behooren.
Het Katholicisme als levens- en
wereldbeschouwing.
Over dit prachtige onderwerp hield prof.
de Groot een pitn#m.ende rede, die onder
ademlooze stilte aangehoord, pret bijzon
dere belangstelling werd gevolgd.
Dominikus moest aan het bevel echter
toch gevolg geven en verklaarde, ondanks
het late avonduur zich bereid, om binnen
tien minuten met een oud hoek, 'twelk
Frans 1 uit de Keizerlijke Bibliotheek en
wel uit het geheime archief verlangde,
zich bij Zijne Majesteit te bevinden. De
kamerdienaar meende, echter dat hij in
opdracht had Dominikus zeiven daarheen
te brengen, en er schoot dus niets anders
over dan dat de archivaris hem naar de
kanselarij medenam.
Is het veroorloofd, dat ik mijne doch
ter eenige geruststellende woorden zeg,
voor ik heenga? zeide de archivaris. De
kamerdienaar knikte. Anna kwam op een
roepen van haar vader. Haar gelaat was
heden opvallend bleek en in de oogen
van het jonge meisje stond duidelijk de
angst te lezen, die haar binnenste ver
vulde.
De oude vader keek met geheime zorg
zijne dochter aan, maar daar Anna hem
op zijne vroegere vragen, wat haar scheel
de, slechts ontwijkende .antwoorden had
gegeven, zoo deed hij thans geen verdere
vragen meer.
Zijne Majesteit de Keizer heeft mij bij
zich ontboden, mijn kind, zeide hij, ik
weet nog niet wanneer ik terugkeer, want
Zijne Majesteit verlangt, dat ik hem eene
plaats uit een oud 'boek verklaar, dat ik
eerst nog uit het Staatsarchief moet ha
len. Je moet je inmiddels maar ter ruste
begeven, doe het. ter wille van je ouden
Zijn stellingen waren (te volgende:
r.
Het Katholicisme beschouwt het leven
op aapde en (de verhouding van den mensch
tot de hem .omringende wereld in onaf
scheidelijk verband a. met God; b. met
Christus, den Godmensch; c. met eene
goddelijke wet; d. ,met eene hoogere be
stemming.
II.
Deze beschouwing is op zich zelf van
de hoogste waarde. .Want zij' bevat een
richting en regeling voor individu, gezin
en gemeenschap onder de souvereiniteit
Gods naar eene wet van rechtvaardigheid:
en liefde.
III.
De Katholieke levens- pn wereldbeschou
wing miskent niets wat elders waar, goed
en edel is; veeleer bezit zij het verheven
vermogen om dit alles te beschermen, te
bewaren en te volmaken.
IV.
In wezen onveranderd en onverouderd
ontwikkelt de Katholieke levens- en we
reldbeschouwing zich door alle eeuwen in
altijd nieuwe toepassingen harer beginse
len, de bestrijding harer vijanden en hef
rusteloos streven der volkeren zijn haar
©ene gestadige aanleiding tot rijker ontvou
wing harer innerlijke levenskracht.
V.
Het Katholicisme, als levens- en wereld
beschouwing, staat in nauw verband met
de belangrijkste vraagstukken der modern©
maatschappij, en is daarom van groote
actualiteit, voor allen.
Het werk, aldus de geleerde redenaar,
door de leiders mij toevertrouwd, is wel in
staat om u geduld te doen hebben voor
mijn beschouwing, tk weet, hoe onbegrijpe
lijk ver .ik beneden de stof blijven moet,
wa.nl. het onderwerp, dat is het denken,
het lijden, het voelen, het strijden en stre
ven van die millioenen, wat in de ware
kinderen des Evangeliums van het paleis
tot het armste zolderkamertje gedacht, ge
voeld, gestreden .wordt.
Spr. heeft niet gerept van Roorasch-
Katholicisme, wijl dit bedoeld is en gekend
is, waar in de wereldgeschiedenis van h e t
Katholicisme gesproken wordt.
Wij beschouwen 'tleven op aarde in
onafscheidelijk verband met God. Dit is
de eerste gedachte van het Katholicisme.
Toen Paulus op den Areopaag stond, ver
klaarde hij wat hij kwam brengen: Ik pre
dik den God, Die de wereld gemaakt heeft.
Maar in verhand met God als eerste oor
zaak der wereld, beschouwt het Katholi
cisme dit leven, deze wereld in verband
met Christus als Godmensch. Die waar
heid is niet alleen verdedigd feitelijk door
het bloed der martelaren maar ook door
de grootste leeraren. Christus is God en
mensch, twee pafuren in één Persoon. En
dit is de groote beteekenis van 't Concilie
van Nicea (anno 325) dat daar duidelijk
vader, die zich zeer bezorgd over je maakt,
't Is een Ieelij'ke nacht en het onweer
schijnt zoo spoedig niet te zullen ophou
den.
Hij1 kuste Anna op het voorhoofd en ven
liet toen met den kamerdienaar het ver
trek.
De beide mannen liepen zwijgend door
do lange gangen van den Keizerlijken Hof-
burg, antwoordden ook meermalen op het
aanroepen van de wachtposten, die ter
stond terugtraden, toen zij doop den kamer
dienaar een woord toegeroepen kregen.
Weldra was de ingang van het Staatsar
chief bereikt en Dominikus opende het
zware slot. Binnen in de groote zaal, wier
vensters van dikke, ijzeren tralies waren
voorzien, heerschte een benauwde, zwoele
lucht. Er scheen van de vele folianten
een muffe reuk uit 1e gaan.
De kamerdienaar had reeds hij1 het bin
nentreden eenige waskaarsen aangestoken,
die op een luchter stonden, en trad daarop
naar den ouden archivaris, om dezen naar
het bewuste boek te helpen zoeken. Er
lag nu over de trekken van Dominikus een
groote onrust, want hij' begreep niet wat
het bevel des Keizers te beteekenen had.
Zijne hand beefde een weinig, toen hij
een stevig versperde, ijzeren deur open
sloot, die zich aan een wandkast bevond.
Hierin echter schenen de oudste boeken
van het Keizerlijk archief geborgen te zijn.
Dominikus zocht een tijd lang, haalde
het eene boek er uit, schoof hel weder
is afgekondigd de mede-zelfstandigheid van
den Zoon met den Vader. Daarnaast be
schouwt 't Katholicisme de wereld, het be
staan in verhand met een Goddelijke wet,
en daarom moeten we erkennen een Wet
gever boven ons. Wij hebben de wereld te
beschouwen in .verband niet een hoogere
bestemming. Ziet naar hooger. Christus
zag om zich heen de lijdende menschheid
en riep.„Komt allen tot mij" 1 en „Ik
heb medeiijden met de schare", maar die
roepstem wordt altijd beheerscht door de
gedachte, die boven de stoffelijke goede
ren gaat, 'tééne noodige, vandaar: „wat
baat het den mensch, zoo hij de heele we
reld bezit, maar schade lijdt aan zijn ziel".
Onze levensbeschouwing is van het
hoogste gewicht. ,Tegen deze kanten zich
het monisme en agnosticisme. Monisme
van monos, eenig, is een streven in de
wetenschap om alles te brengen tot één.
Wij Katholieken verklaren, dat buiten ons
mensch-zijn nog is een oneindig volmaakt-
zijn. De geleerde (redenaar trad hier in
een diepzinnige beschouwing. „Uit God
naar God" is altijd opnieuw geformuleerd,
voorgelicht, ontvouwd, ,en zal nog duide
lijker ontvouwd worden.
Tegenover het .agnosticisme, de bewe
ring, dat de onwetendheid wijsheid is, stelt
het Katholicisme de bewering, dat de
mensch omtrent oorsprong, bestemming
kan zeggen: daaromtrent heb ik zeker
heid, de zekerheid, die ligt in 't woord
„Credo", ik geloof.
Het Katholicisme geeft zijn levensbe
schouwing met vastheid. Een man, die
daarin is opgegaan, heeft hierin iets ab
soluuts.
Het Katholicisme js levensvolheid, ge
lijk Goethe .erkend heeft. Spr. wijst hier
op wat de H. Sacramenten voor ons zijn,
op de vez-eering de dikwijls verkeerd be
grepen der heiligen een mooie uiting
van levensbeschouwing, die ons reeds in
gemeenschap doet leven, met onze broe
ders en zusters, zoo God het wil, en op
de vereering .van Maria.
De Kathol, levensbeschouwing js popu
lair. De wijsheid der oude heidensche wijs-
geeren is nooit populair geweest; de
Kathol, levensbeschouwing is het eigen
dom van het volk. Nog altijd staan voor
het volk de deuz'en der kerken open en het
onderwijs der priesters is de herhaling
van Christus' weord: „Laat die kinderkens
tot Mij komen". Nog altijd tracht 't. Katho
licisme te vervullen het teeken, dat Chris
tus gaf: „Het evangelie wordt verkondigd
aan de armen".
Er zijn menschen, die als in een ï'oes
den ernst van 'tleven vez'geten, maar er
zijn diepe zielen, (lie naar richting zoeken
en een antwoord willen op de vraag waar
heen? Door machtige motieven moet de
mensch in lichting geleid worden. Zoo is
't Katholicisme een (regeling pn richting,
geen ij'dele> theorie, maar levend wejzenhet
geeft het pad, dat naar 'tdoel leidt en
dat zoowel aan individu, aan huisgezin,
op zijne plaats, om eindelijk het juiste
te vinden. Hij knikte den Kamerdienaar
toe, sloot de deuren weder en volgde den
kamerdienaar naar boven in de voorkamer
van den Keizer. Daar vonden zij een twee
den dienaar, die vlak biji den ingang tot
de werkkamer van Frans I op een stoel
zat en wachtte op mogelijke bevelen des
Keizers. Zijne Majesteit vroeg reeds een
maal of mijnheer de hofarchivaris nog niet
was aangekomen, zeide de man zacht.
De eerste kamerdienaar klopte met de
hand tegen de eikenhouten deuz-, die toe
gang verleende tot het Keizerlijke vertrek
om deze vervolgens zachtjes te openen'
en over den drempel te treden.
De hofarchivaris, Uwe Majesteit,
meldde hij zijn jneester.
Frans I zat in het groote, met donkere
meubels gemeubelde vertrek alleen voor
zijn groote schrijftafel, vóór zich een luch
ter met zes brandende kaarsen. Hij1 hief
even het hoofd op toen de deur zich had
geopend. Zijn gelaat was ernstig, en de
trekken van den Keizer drukten iets
vreemds, voor den kamerdienaar iets on
gewoons uit.
Franz f droeg een zwartzijden kleed,
'twelk de bleekheid van zij,n aangezicht
nog meer deed uitkomen.
Laat den archivaris binnen, zeide hij
op de melding van den kamerdienaar. Ik
wensch geheel ongestoord met hem te
blijven. Wie er ook komen mocht, ik ben
Voor niemand meer te spreken, en mocht
als aan de geheele maatschappij.
Het Katholicisme richt de schreden
van het individu, waar hij richting
zoekt in de geheimen en mysteriën van het.
leven, hij' de marteling van het raadsel van
't oneind ige. Ook aan het huisgezin
geeft het Katholicisme richting in zijn on
verbiddelijk heilige theorie van den huwe
lijkshand, welke nergens anders zoo aan
te treffen is. Spr. licht dit toe door een
schilderij van Michel Angelo in de Sixtijn-
sche Kapel.
Ook in de kinder- en ouderliefde komt
do Kathol, levensbeschouwing tot. uiting.
Zien we naar Monica, de moeder die
tranen schreide, terwijl haar zoon in glorie
stijgt.
Dat is Werk der Kath. levensbeschou
wing, die aan de ziel gelooven doet.
Wanneer het Katholicisme niets anders
te geven had, dan het geloof aan de ziel,
dan alleen reeds was hot waard beschermd
te worden tegen allen laster (applaus).
Voor de gemeenschap geeft het
Katholicisme richting naar de wet van
rechtvaardigheid en liefde, 'tls een onbe
rekenbaar goed, dat hot Katholicisme met
zich brengt, een ,wet van Rechtvaardig
heid voor de gemeenschap, die zegt, dat
wij broeders zijn, dat het aardsche goed
bestemd is, om met eerbiediging van het
privaat-bezit, stoffelijk welzijn te brengen
aan allo menschen, pn die misbruik van
het aardsche goed (verbiedt. Niet de klas
senstrijd, maar de uitgevoerde rechtvaar
digheid is de redding en het heil der we
reld, daarom js het Katholicisme van on
berekenbare waai-de. En de Liefde bestaat
volstrekt niet alleen in 't geven van aal
moezen. Liefde is de vervulling der wet,
do heilige wet door Paulus aan de Corin-
thiërs beschreven. Liefhebben moeten wy'
God bovenal, en den naaste om God. Maar
den naaste beminnende, mag niet vergeten
worden, dat boven alles staat, Die gezegd
heeftgij zult den Heer uwen God liefheb
ben. Met den olijftak gaat het Katholicisme
de toekomst tegemoet, (applaus).
En nu ik u van de Liefde gesproken heb,
vervolgde spr., begrijpt gij de Souvereini
teit Gods onder welke het Katholicisme
die richting en (regeling inhoudt, 'tls niet
de ongenaakbare Vorst, maar de God die
genoemd wordt „Abba": Vader.
Bij' de uiteenzetting van bovenvermelde
stelling 111 zegt spr., dat op dit stuk vele
Katholieken dwalen. (Er is geen categorie
van tegenstanders, die absoluut kwaad is;
er is niemand of voor een deel zij 't
'n zeer klein is hij drager van het goede.
Niet uitsluitend aan ons heeft God het
privilege geschonken om het wal© te ont
dekken. Blind zijn voor het goede in onze
tegenstanders zou onzerzijds (bekrompen
zijn. Daarom kunnen wij in 't goede inet
andersdenkenden samenwerken en ook
met hen b.v. in zake wetgeving hand aan
hand gaan.
Katholicisme, zegt .men wel, is wereld
verzaking. Dit js onwaar. Wij behoeven
de wereld niet te ontvluchten en de oogen
voor 't goede te sluiten. Zeer verkeerd zou
de Keizerin soms tot mij toegelaten wen-
schen te worden, zoo zeg haar dan dat
ik mij reeds ter ruste heb begeven.
Do kamerdienaar hoog en begaf zich
weder naar de voorkamer.
Kort daarop stond Dominikus voor den
Keizer. Deze had een snellen blik op het
in de hand van den'archivaris geworpen
en iets als bevrediging ging over zijn
gelaat.
Gij weet, (wat ik van u wensch te
hooren, Dominikus, begon de Keizer. Het
oogenblik is wel iets of wat ongewoon,
ik erken zulks, doch bij dit nachtelijk
onweer kan ik niet slapen en zonderlinge
gedachten gaan mij door het hoofd, die
mij het laatste restje kalmte ontnemen.
Trek dien stoel bij1 de tafel en neem plaats.
Ge zijt een oude man, Dominikus, en het
staan zoude u op den duur te zwaar val
len. Laat u door het rollen van den don
der niet van uw stuk brengen en sla mij
de betrokken plaats op.
Uwe Majesteit, ik sta geheel en al
ter uwer beschikking, antwoordde de ar
chivaris.
Hij ging behoedzaam op den hem aan
geboden stoel zitten, legde hel. groote boek
met varkensleeren band vóór zich neder
en bladerde er in. Eindelijk had hij' ge
vonden, wat hij' zocht.
Mag ik beginnen, Uwe Majesteit?
vroeg hij.
Wordt vervolgd.)
