Uitverkoop
in,Petten
iSSen enz.
AGIELSE
[agsblad
iocolade.
louilloii Superieur
No. 94.
Zaterdag 10 Augustus 1907.
Derde Jaargang.
ttent op het
CAO
Verschijnt eiken MAANDAG-JVQENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Heeschextract
|ortstraaf, Goes.
371/2 cent
45
A LIT EIT.
ACAO
ikelmarkt, GOES.
ch geld
fkoop van Effecten.
TH. HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Korte Inhoud Zondagsblad.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
[chtingen wenschen
jroor het deelnemen
Irijdag 13 Sept. a.s.
[iden Historischen
leven zich te vervoe-
per A. C. BOLÜIJT.
HET COMITÉ.
Ixoowel voor Dames als
gelegenheid fof deel-
Jies- en Heeren-Costumes
zijn voor een ieder te be-
DONDERDAG 8
van 's morgens 10 tot
lop de bovenzalen van
\eling.
kundige analyse van Dr.
It en Dr. J. A. J. Tonella
peschextract. Ze bevat
en 3.3 stikstof en is af-
Irroote Kenmerich fabrieken.
ei' flacon n,-.
deze prima merken.
[i. Bröerken ARNH£M
1 GRONINGEN
van Comestibles.
file voorradige
[)veel nieuws en illu
GOEDKOOP is.
DE DIRECTIE.
fc.G. f 0,85, H K.G. f 0,45.
IC G. f 0,55, X K.G. f 0,27'.
0,55, Vio K &- f 0,25.
f0,60, V10 K.G. f 0,27'.
öds een aangename drank,
ic.h opgewekt en verkwikt,
len borgtocht,
iade.
:S in het hötel de Kinderen
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers k contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.371/,, voor niet-abonné's„045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
Reckmeberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
PlatenEerste steenlegging van het Vre
despaleis; opheffing Amsterdamsche schut
terij; sportfeesten te Nijmegen; water
tochtje der Vredes-gedelegeerdenBonds-
feest van den A. N. W. B.; brand te
Utrecht met tekst.
VerhaalMededingers.
Algemeen Kiesrecht en Sociale Her
vormingen.
Dezer dagen schreef „Het Volk", dat er,
als de sociale wetgeving in vollen omvang
in het Parlement aan de orde wordt ge-
steld, maar één middel is voor de arbei
ders om te voorkomen, da,t er dan iets
anders dan schijnhervormingen voor den
dag komen. En dat middel is: te zorgen,
„dat zij zelf het volle gewicht van hun
invloed in de schaal kunnen werpen; dat
zij niet, gelijk thans, voor het grootste
deel machteloos moeten toezien, wat de
zaakwaarnemers der bezittende klasse hun
wel willen afstaan, maar dat zij' alleen
door het stembiljet sterk zijn, om den wil
die in de massa leeft, door te zetten, des
noods legen den verwoeden tegenstand van
het. machtig werkgeversdoin in".
Wie nu niet beter wist, zou, dit lezende
in den waan moeten komen, dat thans
nog slechts een onbeduidend getal arbei
ders aan de verkiezingen kunnen deelne
men, terwijl de overige kiezers zóó vijandig
tegenover de arbeiders staan, dat zij van
sociale wetgeving weinig of niets willen
weten. Maar behoeft nog aangetoond,
vraagt „Het Centrum", dat deze voorstel
ling eenigszins onjuist is
Het kiesrecht van den heer Van Houten,
„technisch" herzien door den heer Bor-
gesius, is geenszins een model-kiesrecht.
Maar dat toch reeds duizenden en duizen
den arbeiders het stemrecht hebben ver
kregen, staat vast. Het „machtig werkge-
versdom" kan daaraan niets veranderen.
En evenmin aan het feit, dat zelfs onder
het voorloopig kiesreglement van 1887 een
stuk sociale wetgeving tot stand kwam,
dat men ten onrechte als „schijn-hervor-
ming" zou betitelen.
Doch ook afgezien daarvan, hoe mis
leidend is de voorstelling, alsof eerst na
de invoering van algemeen kiesrecht goede
sociale wetgeving mogelijk zou zijn.
In Frankrijk bestaat dat kiesrecht sinds
lang, en heeft men daar te roemen op een
voorbeeldige sociale wetgeving? Is daar
met name de .ouderdoms-vei'zekering be
hoorlijk geregeld? Zijn daar anders dan
schijnhervormingen tot stand gekomen?
Bekende de soc.-dem. dr. Gorter niet, dat
de daar 'tot stand gekomen 10-urenwet,
slechts een wet waso p papier? In
derdaad, de socialisten zitten met de be
antwoording dezer vragen. Het feit is niet
te loochenen, dat in 't revolutionaire Frank
rijk, waai- de socialisten veel meer te ver
tellen hebben dan in Duitschland, en alles
„democratisch" is, de sociale hervormin
gen tot dusver nog zoo wat niets betee-
kenen.
Anti-clericaai, ja, is alles links, rood
incluis; maar tot iets anders dan schijn-
vertooningen op het gebied der sociale
wetgeving is men absoluut onbekwaam.
Denk maar aan de besluiten der vroegere
Kamer, kort vóór tiaar uiteengaan. 'tHad
er zelfs veel van, of met de arbeiders
gegekt weid door het democratische
„hloc" 1
Leger des Heils.
De „Middelburgsehe Crt."steekt
den loftrompet over het Leger des
Heils.
Het blad schrijft o. a.
„Zoo'n samenkomst is een der vele
staaltjes van de wijze waarop men de
chistelijke leer op maatschappelijk
terrein toepast in gezonden zin, tot heil
dhr menschheid.
Reeds herhaaldelijk hebben wij erop
gewezen hoe in die richting zoo ont
zaglijk veel nut wordt gesticht door
gansch de weireld.
En daarom maakt een uitvoering als
die van gisterenavond op ons steeds een
aangenamen indruk en keeren wij huis
waarts, versterkt in onze meening dat
het Leger des Heils, met al zijne onvol
maaktheden, zooals alle w e re 1 d s c h e
instellingen steeds aankleven, een
weldaad is voor duizenden en nog eens
duizenden".
We hebben in deze ontboezeming wier
woordjes gespatieerd.
Wij wisten nog niet, dat „zoo'n samen
komst" ;een staaltje is van,jde wijze,, iwajajrop
de „christelijke leer" op maatschappelijk
terrein in gezonden zin wordt toegepast!
De „Middelb. Crt." heeft schoon gelijk,
indien waar is, dat gezonde toepassing
der „christelijke leer" bestaat in het hou
den eener bijeenkomst met blaasinstrumen
ten en tromgeroffel; in een soort concert
of muziekuitvoering 1
Overigens is 'twel ietwat bevreemdend,
dat juist van d© zijde der „Midd. Crt."
dusdanige bombastische vertooningen als
gezonde uitingen der „Christelijke leer"
worden aangeprezen.
Immers, dit blad en geestverwanten vin
den meer hun ideaal in de stille be
lijders der christelijke leerin de b i n n e n-
k a m e r s-geloovigenvooral in dezulken,
die zóó „stil" en „nederig" zijn, dat zij
hun godsdienst te hoog achten om hem
bv. metde politiek te „vermengen", die
toch wel op „maatschappelijk terrein" van
invloed zijn zal.
Waarom dan nu die ongewone sym
pathie voor on-stille belijders der „christe
lijke leer", met vanen en trompetten?
We zijn geneigd te gelooven, dat de
reden hiervoor is gelegen in de bekentenis
der „Midd. Crt." zelve, nl.dat het Leger
des Heils is een „wereldsche in
stel 1 i n g".
En voor zoodanige instelling koestert
natuurlijkerwijze een blad, dat de opper-
almacht der Rede erkent, meer liefde,
dan voor de toepassing van een leer, die is
van Goddel ij ken oorsprong.
ITALIË.
De „Univers" verneemt uit Rome, dat
in een gebouw, behoorende tot het kloos
ter der Zusters van 0. L. Presentatie,
brand uitbrak, vermoedelijk het werk
van misdadigers, terwijl men de deur van
het college der Marianiten op de Via
Manzone tot tweemaal toe begoten vond
met petroleum. De anti-clericale bladen
beginnen zich nu over deze schandelijk
heden van het gepeupel het gevolg
van onbewezen en deels op de meest
besliste wijze als zoodanig ontmaskerde
lasterpraatjes te schamen en pro
testeeren tegen 'die misdaden. Doch wie
anders dan zij zijn er de oorzaak van
geweest door hun met pornografische bij
zonderheden overvulde lasterlijke ophit
singen tegen de Kerk en de priesters?
En daarbij heeft de „Vita", het orgaan
der vrijmetselarij, 'de meest vuile rol
gespeeld I
Naar de „Corriere d'Italia" meldde,
wordt met het oog op de anti-katholie
kenbeweging in Italië de ontvangst der
kardinalen door Z. H. den Paus, welke
(op den vooravond van den gedenk
dag der kroning, 9 Augustus) zou
plaats hebben, uitgesteld. Het schijnt te
Rome inderdaad reeds zoover te zijn ge
komen, dat de kardinalen zich niet zon
der gevaar van door het gepeupel te wor
den beleedigd over de straat kunnen be
geven I Het gebeurde met Zijne Eminentie
Cassetta wettigt althans de vrees ervoor.
De „Osservatore Romano" publiceert
een besluit van den H. Stoel, krachtens
hetwelk de voor de maand September
le Rome aangekondigde pelgrimstochten
niet zullen doorgaan. Hetzelfde blad be
vat naar aanleiding van de meer dan
schandelijke anti-katliolieken beweging,
welke thans woedt in geheel Italië, een
artikel, waarin nog eens duidelijk wordt
aangetoond hoe de zoogenaamde vrijheid
des Pausen, te Rome de persoonlijke
vrijheid van, beweging, welke de gering
ste burger der stad geniet een bru
tale leugen is.
De anticlericale apachen hebben voer
de tweede maal Mgr. Lorenzo Perosi aan
gevallen. Deze maakte een wandeling naar
Castelgandolfo, toen hij door onbekenden
werd aangehouden en geslagen.
Voorbijgangers kwamen tusscbcn beide,
om Perosi te verdedigen. Deze heeft ver
klaard, dat hij niet meer uit zal gaan, dan
gewapend met een revolver.
De generaal der Cisteriënsen werd met
steen en geworpen.
Een anti-clericale meeting te Panna is
op tragische wijze geëindigd. Na afloop
wilden de manifestanten het Carmelieten-
Klooster aanvallen. De politie, die toesnelde,
werd met steenen geworpen, en revolver
schoten werden gelost. De agenten schoten
toen ook, waardoor drie manifestanten ern
stig werden gewond.
DUITSCHLAND.
Het Eucharistisch congres te
M e t z. Deze grootsche katholieke botoo-
ging is Dinsdagavond begonnen met een
begroeting der congressisten in de kathe
draal. Mgr. Benzier, de diocesaan-bisschop
hield een welkomstrede tot den pauselij'ken
delegaat kardinaal Vincenzo Vannutelli, die
daarop antwoordde met een Fransche toe
spraak en aan de dicht opeengepakte me
nigte den pauselijken zegen schonk. Te
half tien begon het congres zijn zittingen.
Er werden twee vergaderingen tegelijk ge
houden: een van Franschen en éen van
Duitschers. De eerste werd bijgewoond
door de meeste der bisschoppen en pre
laten. Ook kardinaal Fischer, aartsbisschop
van Keulen, kwam tegen het pinde der
zitting de Fransche congressisten bezoe
ken, na eerst de vergadering der Duitschers
te hebben bijgewoond. Zijne Eminentie be
groette de Franschen in hun eigen taal en
deed uitkomen „dat wij hier geen Duit
schers of Franschen, doch eenvoudig ka
tholieken zijn". „Het is voor ons Duit
schers", zeide de kardinaal, „een bijzon
dere plicht onze groeten te richten tot
do Fransche bisschoppen, in wier beproe
vingen wij doelen. Steeds zullen wij in
onze gebeden de Fransche katholieken
gedenken". Deze woorden van den Duit-
schen kerkvorst werden levendig toe
gejuicht.
Het aantal congressisten overtreft de
stoutste verwachtingen: niet minder dan
6000 personen wonen de vergaderingen bij.
Het katholieke blad „Le Lorrain", dat ter
gelegenheid van dit congres feestnummers
publiceert, geeft de portretten van de ver
schillende kerkelijke hoogwaardigheidsbe-
kleeders en wereldlijke dignitarissen, wier
tegenwoordigheid aan het congres grooten
luister bijizet.
Voor de algemeene vergadering, van
Woensdag bleek zelfs de grootste zaal
in geheel Elzas-Lotharingen de „Termi-
nus"-zaal, te klein. In deze algemeene
vergadering hield kardinaal Vannutelli
een latijnsche redevoering, om allereerst
dank te betuigen voor de hem als ver
tegenwoordiger van den H. Vader bereide
grootsche ontvangst en vervolgens inden
bree.de te wijzen op de geestelijke voor-
deelen dor veelvuldige H. Communie. Op
voorstel van Mgr. den bisschop van Na
men werd aan den Paus een telegram
van hulde verzonden.
RUSLAND.
Gelukkig mislukt. De Peterburg-
sche politie kreeg dezer dagen bericht, dat
er een samenzwering op touw was gezet
tegen het leven van generaal Roedigher,
den minister van oorlog. Er zou een auto
door de Kirochuayastraat rijden, waar de
barakken liggen van het Preobrajensky
garde-regiment, op het oogenblik dat de
minister in zijn landauwer zou wegrijden
en dan zou een aanslag plaats vinden. De
politie waarschuwde den minister, die zijn
weg wijzigde en de Kirochuayastraat werd
bewaakt. Een automobiel werd aangehou
den en de vier mannen, die er in zaten en
met revolvers gewapend waren, werden
gearresteerd.
PERZIE.
Uit Perzië komen steeds meer onrust
barende berichten omtrent de daar heer-
schende onlusten. De Sjah heeft minder
invloed dan ooit. Do bevolking twijfelt
zelfs of hij wel recht heeft op den troon.
Middelerwijl is de troonpretendent met
35000 man uit Hamadan opgetrokken en
versterkingen zijn te Tabris aangekomen.
De volksvertegenwoordiging is twee
drachtig en de Sjah houdt zich te mid
den van dit alles in zijn paleis opge
sloten.
MAROKKO.
Casablanca was dezer dagen in
vollen staat van oorlog. Want wel
heet het aan de ministeries van oor
log en Buitenlandsche Zaken te Pa
rijs, dat men nog van mets iets weel,
maar de berichten die wel iets weten, zijn
te uitvoerig en nauwkeurig dan dat ze
op valscho getuigenis kunnen berusten.
Die berichten kómen uit Tanger en ver
tellen met de onvermijdelijke herhalingen
die aan zulke tijdingen eigen zijn:
„Een stoomschip kwam hier aan uit Ca
sablanca, zonder vluchtelingen mede te
brengen.
In brieven wordt gemeld, dat de Kaby-
len de stad aanvielen.
Op verzoek der Marokkaansche autori
teiten werden door den Franschen kruiser
„Galilée" 60 man, door den Spaanschen
kruiser 40 man ontscheept.
De Kabylen schoten op de aan land
gaande troepen, waarbij 6 Fransche zee
soldaten en een officier gewond werden.
Toen de stad eens van de Kabylen be
vrijd was plaatsten de commandanten der
Fransche en Spaansche kruisers wacht
posten bij de consulaten; daarna ging de
„Galilée" over tot de beschieting van het
Marokkaansche kwartier en de omstreken
van Casablanca,
Mot het oog op de toenemende vijandige
stemming onder de stammen, gaf de Fran
sche consul te Casablanca den. comman
danten van de „Du Chayla" eu de „Gali
lée" last do (toegangen tot het consulaat
te doen bewaken.
Het bombardement der stad is met goed
gevolg begonnen, de landingscompagnieën
hebben de stad bezet.
De berichten omtrent de beschieting van
Casablanca worden bevestigd en daarbij
wordt nog medegedeeld, dat de „Galilée"
het bombardement opende, terwijl 't gewa
pend peleton, dat. aan wal was gegaan,
zich naai' het consulaat begaf.
Het bombardement werd verricht op de
omliggende plaatsen, teneinde de stammen
te beletten naar Casablanca, te komen.
Tegelijkertijd werden weder 200 man
door de Fransche en Spaansche schepen
aan wal gezet".
Te Londen vernam men dat de landings
divisie te Casablanca op weg naar de con
sulaten 160 inboorlingen met de bajonetten
neervelde.
Het bombardement door de oorlogssche
pen hield den geheelen dag aan, eenige
honderden inlanders werden gedood en de
dorpen om de stad werden verwoest.
De toestand is, dank zij' het pootig op
treden der Franschen plotseling rustig. Al
leen vreest men, dat het vernielen bij het
bombardement van een moskee het fana
tisme der Mohammedanen nog zal hebben
verhoogd. Casablanca krijgt nu echter ter
stond de reeds lang voorbereide interna
tionale politie.
Een nota is overhandigd door de Fran
sche gezanten aan de regeeringen der mo
gendheden die de Actie van Algeciras on-
deïbeekenden, zeggende
„dat de gebeurtenissen de maatregelen
vooruitgeloopen zijn, die door de Fran
sche pegeeiing waren vastgesteld en aan
d© mogendheden zouden worden medege
deeld".
De nota wijst verder op de dringende
noodzakelijkheid om de politie in de Ma
rokkaansche havenplaatsen te regelen.
De nota betoogt, dat Frankrijk besloten
is, het gezag van den Sultan te handhar
ven, en de onafhankelijkheid en integriteit
van zijn tijk te bewaren, maar tevens orde
en veiligheid te verzekeren. De vrijheid
van handelstransacties wordt gewaarborgd.
Een aantal Moorsche soldaten zijn als
gijzelaars in Fransche bewaring, met den
dood voor oogen als hun landgenooten
weer beginnen.
Een van Casablanca aangekomen stoom
schip bracht het bericht, dat het bombar
dement op 8 dezer voortduurde. De
Franschen hebben 2000 man aan land
gezet. De opvarenden van de ter
reede liggende schepen hoorden dag
en nacht geweerschoten, waaruit op
gemaakt wordt, dat er nog in de straten
gevochten wordt. De Marokkanen plunder
den de Joodsche wijk en doodden een groot
aantal Joden. De Europeanen bevinden
zich allen in veiligheid; het meenendeeli
aan boord van de stoomschepen in de baiai,
de overigen in de consulaten, die door
Fransche en Spaansche matrozen worden
bewaakt.
De 6 Fransche soldaten, die bij het eer
ste gevecht gewond werden, zijn allen over
leden. Naar verluidt liggen de straten vol
met doode Mooren. Alle winkels zijn ge
sloten. Vijf Fransche oorlogsschepen en
een Spaansch oorlogsschip liggen voor de
stad.
Een nader bericht uit Casablanca meldt,
dat het agentschap van de Marokkaansche
staatsbank aldaar beroofd is; er is onge
veer 3000 pd. st. gestolen. Het Fransche
consulaat werd in den nacht van 5 dezer
aangevallen; één matroos werd gedood en
drie zwaar gewond. De kruiser „Du Chay
la" is naar Mazagan vertrokken om de
Fransche belangen te beschermen. De
Fransche kruiser Cassini, onttrokken aan
het smaldeel, dat op weg is naar Casa
blanca, is te Tandzjer aangekomen en
wacht bevelen van het gezantschap af. Een
Spaansche torpedovexnieler is ook 1©
Tandzjer.
De ontscheping der troepen was gister
namiddag afgeloopen. Het geschut der krui
sers heeft in staat gesteld, niet zoozeer
om de Marokkaansche ruiters te verstrooi
en, dan wel om dezen op een afstand te
houden. Deze ruiters gingen op de vlucht
juist toen het schip, dat deze berichten
hier bracht, Casablanca verliet. De rust
is nu geheel hersteld.
De Arbeidersbeweging. De
„Ned.„ stuit vaak op een misverstand, het
welk de begrippen arbeidersbewe
ging en sociaal-democratie door
een wart en met elkaar gelijk stelt
Het blad doet een poging tot opheffing
van dit misverstand.
De arbeidersbeweging is een natuurlijk
maatschappelijk groeiproces, evenals het
paralel loopend begripmiddenstandsbe
weging. Ook laatstgenoemd begrip teekent
eene beweging van onzen tjjd, door tal
van natuurlijke sociale oorzaken in het
leven geroepen, eene beweging, welker
recht van bestaan niet kan worden ontkend,
en welke door tal van eerlijke en bekwame
mannen, die er niet aan denken op staat
kundig gebied de eene groep der bevolking
te bevoorrechten boven de andere, met
belangstelling wordt gevolgd en met warmte
gesteund.
Denkt nu iemand bij de middenstands
beweging aan de gruwzame klassenstrjjd-
leer of aan een afzonderlijke politieke
richting of aan revolutionnaire omverwerping
der grondslagen van ons volksbestaan
Natuurlijk neen. Waarom dan wel op de
arbeidersbeweging, die eveneens is een
streven van een groep der bevolking deels
om uit een inpasse te geraken, waarin
nieuwere economische verhoudingen (gevolg
van nieuwe uitvindingen en daardoor ge
wijzigde verkeers- en productievormen)
haar hebben gebracht, deels om bevrediging
te vinden voor de hoogere behoeften, die
een voortschrijdende cultuur bij haar heeft
gewekt?
De sociaal-democratie daarentegen is heel
iets anders. Zjj is de wegcijfering van
ideologie. Zij is de ontkenning van het
zelfstandig bestaan van recht, zedelijkheid,
godsdienst enz. Z(j meent, dat deze dingen
slechts uitingen zijn van klassebelangdat
zjj een schijnbestaan voeren en feitelijk eene
weerspiegeling in de hersenen zijn wat het
stoffelijk belang van ieder mensch en elke
klasse in een bepaalden tijd en een bepaald
land eischt. Daarom meent zij, dat in de
botsing der „klassebelangen'' aan het recht
van den sterkste het laatste woord toekomt.
Daarom is alle principieele quaestie voor
haar een beursquaestiealle verschil van
inzicht voor haar een louter verschil van
belang. Daarom gelooft zij niet aan de
onbevangenheid van haar tegenstanders
en ziet in eiken politieken kamp een fata
listisch tegen elkaar aanbotsen van tegen
strijdige belangen, waaruit geen beroep of
hooger re«ht mogelijk is. Deze vergiftigende
leer, welke over de volle breedte van het
leven woedt en ook de houding tegenover
het gezag, de rechtspraak enz. bepaalt, is
de oorzaak van al wat in de practijk der
sociaal-democratie ons dagelijks ergert.
Die sociaal-democratie nu richt haar
