nders,
♦elen.
EL, Goes.
eniging „Goes".
achines.
stemmen.
BINGEH-ROUTS
ige Kerkstraat C 31
IVo. 72.
Donderdag 20 Juni 1907.
Derde Jaargang.
E CRANE,
FEUILLETON.
BUITENLAND
in en dade-
nsche
REUZEL.
G. J. EGBERTS.
geld
jp van Effecten
HENDRIKSE.
KKER, Goes.
llandsch
Sigaren-Magazijn
- Oude Haven.
„Zuid-Beveland".
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Hoe hef kwam.
SLAVENKETENEN.
VERGADERING op
1907, des avonds te
ostende.
indeling: Candidaten-
emeenteraad.
jroppingsbrief.
HET BESTUUR.
per kilo.
f 0.58
- 0.68
K°. - 0.63
K°. 0.62
- 6.25
- 0.65
- 0.85
in en Vleesckwaren.
fden Iliet, manden en
mbours.
toegezonden.
Interc. 519.
borgtocht.
het hotel de Kinderen
keer of bij abonnement
estemd.
ling van het instrument
bg wordt gegarandeerd,
leden mede tot billijken
e van deugdelijkheid.
GOES.
leen in Schouwen e"
onderpand van Effecten
billijke voorwaarden.
Ijksche dienst.
(terdam-Gouda-Amsterdam
Kilt tusschenliggende pluttin
lek vau «OES
middag 12 uur.
in AMSTERDAM
morgen 5 uur.
on ROTTERDAM
javond 8 uur.
Amsterdam bij W. DË
ERSCHURE, Kloveniers-
rdam bij de Directie J. en
IT, te Dordrecht bij S.
:n te Goes bij den Agent
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant 0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonaé's f 0.377j, voor niet-abonné's045
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
Reclameberichtan 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale pqjs.
Zij die zich met ingang van het
nieuwe kwartaal (I Juli) op ons blad
abonneeren, ontvangen de vóór dien
datum verschijnende nummers gratis.
De nederlaag der Vrijzinnigen bij de
stembus voor de Provinciale Staten is in
de pers een onderwerp van bespreking ge
weest.
Van liberale zij le heeft men zich de
vraag gesteld, hoe het kwam, dat de
Vrijzinnigheid, die in 1905 eene kleine
overwinning behaalde, nu over het geheele
land een nederlaag geleden heeft, waar
door zij van „misère" spreken moest.
Dat onderzoek, zou men verwachten,
moest in de eerste plaats het eigen gewe
ten betreffen; moest zijn een antwoord
geven op deze andere vraag, of men soms
zich had vergist in de beteekenis der ver
kiezingen van 1905.
Want wat in de laatste dagen in heel
Nederland is geschied, dat staat ons met
recht toe, eenigen gegronden twijfel te
koesteren aan hetgeen toen algemeen werd
gezegd: het Nederlandsehe volk heeft zich
uitgesproken ten nadeele der antithese.
Mocht men echter die vergissing uitge
sloten achten, dan kunnen wij nu met
vreugde zeggen: het Nederlandsehe volk
heeft die eerste uitspraak plechtig
herroepen.
Echter zou het ook kunnen zijn, dat ons
volk begint in te zien, hoe het bij den
neus is genomen, toen men het voorhield,
de „onmacht van het vorige Kabinet-
Kuyper".
De ruil welke men toen aankondigde,
als te zijn van het grootste belang voor
land en volk, die ruil heeft aan land en
volk niet veel winst gebracht.
Twee jaar heeft men nu een liberaal
ministerie aan het bewind gezien, en men
heeft er niet veel van bemerkt, dat alles
zooveel beter gaat dan toen.
Doch in die richting beweegt het onder
zoek der Vrijzinnigen zich niet, om te
weten „hoe het kwam". Neen de schuld
van hun nederlaag ligt geheel aan „cleri-
cale" zijde.
Meen echter niet, dat men daarmede
aan de troepen der Verbondenen een hulde
wil brengen. Juist het tegendeel moet
men daarin zien.
„De clericalen hebben den godsdienst
gemengd in het openbaar leven". Deze
woorden slingert men ons naar 't hoofd
en zij gelden tegen ons als een beschuldi
ging.
82.)
Mordale was lijkkleurig geworden. Zijde
tanden, klapperden, en met eene kramp
achtige beweging greep hiji naar zijn re
volver,
„Gij zijt dus gekomen om mij te ver
boorden?" stott&rde hij.
„ween, mylord", klonk het bedaard
aar om u te laten kiezen tusschen de
gevangenis en oneer over u en al de uwen,
of wel den dood".
..^°01. bet e6rst wellicht dacht hiji aan
ziine beide zoontjes,
zijne schuld een gehrandmerkten
af wown*11» weg zich tevens
vièr bestaan zou zijn tusschen
vier kerkermuren; wat het zelfs zou we-
l J °01^ uit de gevangenis onb-
mJZ ^tselmg een tesluit ne
mende, sprak hij op schorren toon:
vJ„ ?°g ,eenige tóeven te schrijf-
daartoe d®n tijd?"
dmide?"1 UW"' Mylord-'Is dat v»1"
Ik begrijp dat gij mij niet
oog wilt verliezen. Volg mij' dus
naar imjn studeervertrek".
En hij waggelde als een dronkaard naar
Wij voor ons meenen, dat men dichter
bij de waarheid zou komen, als men zeide:
Het Liberalisme heeft God uit het open
bare leven gebannen.
Dit streven, dit verbannen van God
uit het openbaar leven, dit doen alsof er
geen God bestond, dit alleen is de oor
zaak, dat drie partijen het reeds zoover
hebben gebracht in de verdraagzaamheid,
dat zij op politiek gebied broederlijk samen
gaan; drie partijen die in vroeger jaren
juist om godsdienstige redenen zoo scherp
tegenover elkander stonden.
En hoe meer nu het Liberalisme betoogt
en roept, dat God te hoog staat om Zijn
Naam te gebruiken bij het regeeren der
volkeren, des te meer ook zal het diezelfde
drie partijen in één drijven op politiek
gebied, om te waken voor het behoud van
den godsdienst in het openbaar leven.
Het roept dan ook ten Hemel om wraak,
dat stelling nemen tegen God en Zijn
Gebod en het is geen wonder, dat de ge-
laovige zich gaat afvragen, of zijn geweten
niet schuldig is aan zonde, als hij geen
deel zou nemen aan dien strijd
tegen dat Liberalisme.
Waar dat stelsel heeft heen geleid zien
wij in Frankrijk: en nu zegt men wel,
dat in ons land nog geen enkele gods
dienst bedreigd wordt, maar dat is de
vraag hier niet.
Wanneer wij wijzen naar Frankrijk, dan
doen wij dat, omdat wjj daar het stelsel
van goddeloosheid in alle uitvloeisels zien
toegepastin naam der vrijheid joeg Oom
bes de kloosterlingen uit hun heiligdom,
dat zjj zich vrijwillig had uitgezocht; in
naam der wetenschap doofde Viviani de
lichten aan den hemel en Clemenceau de
creteerde dat Frankrijk de bescherming
van God niet meer noodig had.
Zegt men dan, dat het hier nooit zoo
ver zou komen, dan halen wij ongeloovig
de schouders op, omdat wij ons maar niet
verklaren kunnen, hoe ia heel de Neder
landsehe liberale pers nooit een woord van
protest heeft gestaan tegen de vrijheids-
berooving van de Fransche religieuzen,
hoe in heel de Nederlandsehe liberale
pers heeft gedrukt gestaan: „de leugens
van het Vaticaan": hoe niemand in
geheel de liberale pers uit eigen beweging
opkwam, tegen het onrecht aan de Kerk
van Rome aangedaan door de Fransche
Republiek, toen deze geheel willekeurig
en zonder eenigen vorm een contract ver
brak, dat op wettige wijze was gesleten
tusschen dienzelfden Franschen Staat en
de kamer, waar hij nog zoo kort te voren
de waarschuwende stem zijner zuster had
vernomen.
Een uur later was Guy Mordale niet
meer.
Van het oogenblik af waarop men de
misdadigers in handen had, was het gan-
scbe proces slechts eene quaestiie van tijd.
Dagelijks vernam men nieuwe onthullin
gen. Gelijk Maitland wel voorzien jhad,
aarzelden die lieden zonder ©er of ge
weten niet hun leven te redden door alles
te 'bekennen, wat hun slechts omtrent de
vereeniging, zelfs in andere landen, fa
kend was. Ook tegen Hellia brachten zij
hunne beschuldiging in, maar zoodra men
hiervan te Polderdijk verwittigd was,
zorgden do vrienden der zieke ier voor,
dat Demiroffs brief in handen van het
Engefsche gerecht kwam. Dit schrijven
luidde als volgt:
„Ln de vrees dat de gebeurtenissen van
den 1 aalstori tijd een verkeerd licht zouden
kunnen werpen over eene lang vergeten
zaak, reken ik het tot plicht de feiten
onder kun waar daglicht te stellen. Kort
voor de eerste opvoering van mijn treur
spel „Ermingawle" kwam de zich toen
noemende Olga Liliënstern tot mij om mij
te verklaren dat zij, die evenals ik voor
heen, met de edelste bedoelingen tot den
Bond der Verdrukten was toegetreden, door
het bestuur daarvan heiast was mij voor
mijne afvalligheid te straffen; maar dat
den Paus van Rome.
Meer nog: omdat wij niet erg gerust
zijn over den tammen aard van het Libera
lisme hier te lande, waar wij vernemen,
dat op den jongsten partijdag te Gorin-
chem een der aanhangers van dat stelsel
uitriep, onder applaus van de vergadering,
dat er maar één v ij and was die be
streden moest worden, en dat is het „cleri-
c a 1 i s m e".
Dat begint ons volk te beseffenen het
verlangt, dat bij het bestuur en de leiding
van ons volk rekening worde gehouden
met de Opperheerschappij en de onver-
jaarbare, nooit vervreemdbare rechten Gods
over de wereld en de volkeren.
Zoo kwam het.
J. v. W.
Herhaaldelijk wezen wij op de van vrij
zinnige zijde aangewende pogingen om
scheuring te brengen tusschen de Katho
lieken en geloovige Protestanten op Staat
kundig terrein.
De „Middel burgsche Courant"
is op dit stuk onverbeterlijk.
Nu weer schrijft dit brave blad:
„Nu doen protestantsch geloovigen cn
conservatieven mee om Rome's macht
in Nederland uit te breiden. Want dat
is het gevolg van het samengaan op
politiek gebied.
Rome doet niemendal voor niets; en
het verliest nooit zijn doel uit het oog:
winst te behalen zooveel mogelijk.
En toch wordt een deel van het Priot-
testaiïtsche Nederland maar niet wijzer".
Mogen we dit Middelburgsche orgaan
even onder den neus houden, wat de af
gevaardigde van Goes, de heer de Sar
vornin Lokman reeds in 1889 in
het voorwoord schreef zijner brochure
„Waarom en hoelang"?
„Vele mijner landgenooten, schreef die
heer Lobman, daaronder zeer stellig ook
verscheidene, die op godsdienstig gebied
vlak tegen mij overstaan, worden
door eene liberalistische club
misleid.
Men roept de „protestanten", pnder den
schijn van de „Roomschen' 'te bestlijden,
tegen die antirevolutionairen in 't harnas.
Dit is in waarheid een „speculeercn" op
de godsdienstige hartstochten.
Het ïs den liberalen van die gezindheid
niet te doen, om hunne eigene vrijheid
te behouden, want die wordt door nie
mand bedreigd; evenmin om de Room
schen er onder te houden, want deze be
zitten reeds dezelfde rechten als zij, en
zij zich slechts in schijn met die taak
had belast, ten einde mij des te zekerder
te kunnen waarschuwen. Wij zochten te
vergeefs een uitweg om aan dit
doodvonnis te ontkomen, en inziende,
dat wij ons vergeefs aan de wTekende
hand dier ellendelingen zouden pogen te
ontrukken, besloten wij een einde aan ons
bestaan tie maken. Ik wilde echter ge
tuige zijn van de zegepraal van mijn werk;
men had ons slechts tot zoolang tijd gege
ven, en wij' spraken af dat alles zijn zou
gelijk men dat bepaald had, maar dat zij-
zelve zich daarna met hetzelfde wapen
zou doorsteken. Onze liefde tot elkander
veotleende een zekieren troost aan dit einde.
Ik werd ernstig gekwetst. Olga Liliën
stern deinsde op dat vreeselijke oogenblik
voor den dood terug. Zij was door waan,-
zin aangegrepen en vluchtte. Maar zij brak
van stemde af aan met de partij en wendde
door bedreigingen al hare krachten pan
om verdere misdrijven te voorkomen. Ik
hen overtuigd dat menig leven daardoor
gespaard bleef, en de vrees welke men
voor haar onthullingen koesterde, spreekt
duidelijk uit de hardnekkige wijze, waar:
op de Bond haar sedert dien vervolgde
en voor altijd trachtte onschadelijk te
maken.
Ik heb hier slechts dit ééne bij te voe
gen, dat ik van ganscher harte hoop dat
men haar nimmer late boeten voor het
geen slechts eene daad van wanhoop, van
niemand kan er aan denken hun die te
ontnemen.
Maar zij1 (de liberalen) begeeren pan
Roomsehon en antirevolutionairen beide
het gebruik maken van hunne
rechten te beletten, opdat het nim
mer tot wezenlijke gelijkstelling van „ge
loof" en „ongeloof" kunne komen.
Dat, en dat alleen, is de reden
waarom zij ons op allerlei wijze bevechten.
Daarom alleen wordt beurte^
lings Rome tegen Dordt en
Dordt tegen Rome opgehitst.
Zoolang die twee ook op politiek gebied
elkander onderling bestrijden, kan de li
beralistische club haar Christendom en
kerk-ondermijnende politiek rustig voort
zetten".
Commentaar is na deze uitspraak wel
overbodig.
Boycot.
Volgend bericht lezen wij in de „Zie-
rikzeesche Nieuwsb."
„GOES. Onder den 'indruk van den
afloop der Statenverkiezing, deed ©en
geacht ingezetene den voorslag om alle
R.-K. winkeliers te boycotten. Als de
kalmte weer is ingetreden, zal men het
onzinnige van dergelijk voorstel wel
inzien".
Wij zullen de liberale partij1 niet aan
sprakelijk stellen voor den voorslag van
dezen „geachten ingezetene", die mis
schien wel een dubbelganger is van eten
„geacht ingezetene", die voor ©enigen tijd
weigerde zich verder door een „anti-nevot-
lutionair" te laten scheren D
Maar teekenend is toch wel het feit, dat
er nog een liberaal „geacht ingezetene"
bestaan kan, die anderer vrijheid wil knot
ten op deze schandelijke wijze.
Deze liberale „geachte ingezetene" zal
met prof. Treub zeggen: de Katholieken
zijn vrije Nederlanders en hun vrijheid
hebben ze aan ons te danken; maar ze
zijn alleen vrij omliberale candi-
daten te stemmen!!
Verdraagzaamheid
Veel liberalen in ons lieflijk stedeke
Goes zijn boos, en erg boos, over de rede,
door ds. V. d. Valk, alhier gehouden.
't Is nu eenmaal zoo, dat een goed ge
richte pijl, die een wonde plek treft, veel
pijn veroorzaakt,
En „pijn" brengt veelal „boosheid" mee.
Nu willen wij volstrekt niet ontkennen,
dat de rede van ds. V. d. Valk op som
mige punten te hartstochtelijk was.
dichterlijk© dwaasheid van ons heiden was.
Mijne verklaringen hieromtrent kunnen be
vestigd worden door mijn vriend, den heer
Emile Delfosse, 23 rue du Chateau te Pa
rijs, bij wion ik destijds verpleegd werd.
Hij zal tevens getuigen hoe ik, in de hoop
aan onze vijanden te ontkomen, door
zijne bemiddeling in de couranten het be
richt van mijn overlijden liet opnemen,
en na mijn herstel mijn pseudoniem van
Edgar de Bonal aannam.
Sergius Demiroff".
Alen riep inderdaad de getuigenis van
Emile Delfosse is; maar deze had zijn
vriend moeten beloven geen ander ver
haal van het gebeurde te doen als boven
genoemd verdichtsel, en Hellia bleef op
deze wijze voor elke gerechtelijke vervol
ging gespaard.
Het was Anna, die haar dit het eerst
aankondigde. Zij hoorde haar tot het eind
toe stilzwijgend aan en liet haar daarop
nog eenmaal den inhoud van üemiroff's
brief her-halen.
„Hijzelf heeft zich met de zwaarste ver
gelding belast", fluisterde zij eindelijk:
„het zal mij eene ongeneesielijfce pijn we
zen mijn behoud te danken te hebben aan
hem, tegen wien ik zoo zwaar heh mis
daan".
HOOFDSTUK XX.
Verwoeste Hoop.
Hellia was nu in zooverre hersteld, dat
Ook öns kwam in die rede meer beza
digdheid wenschelijk voor.
Zeker.
Maar de vrijzinnigen verloren
alle recht om ten deze te klagenim
mers: waar zij, onder pressie van Boluijt
en consorten, een man als Treub, hoog
leeraar-Kamerlid, zijn goede reputatie in
„do Prins van Oranje" hielpen begraven,
toen deze hooggeleerde heer gehuurd moest
worden voor een unfaire, bij-de-grondsche
verkiezingspraktijk daar hebben heeren
vrijzinnigen niet meer of minder dan te
zwijgen over de rede van ds. V. d. Valk
FRANKRIJK.
De wjjnbouw-krisis in Zuid Frankrijk
wordt voortdurend ernstiger. De Regeering
schijnt besloten over te gaan tot krasse
maatregelen, daar Marcellin Albert naar
aanleiding van (Jlemenceau's bekend schrij
ven tot de burgemeesters thans aan deze
laatsten heeft doen weten, dat zij van den
minister-president geen bevelen te ontvan
gen hebben Het bekende Parijsehe agent
schap „Information" wist dan ook reeds
Zaterdagavond mede te deelen, dat de ge
ruchten als zoude het ministerie het comité
van Argelliers laten arresteeren, op waar
heid berusten. Bijna alle invloedrijke bladen
dringen trouwens daarop aan. En vooral
nu de soldaten gaan meedoen
Pas behoort de soldaten-muiterij te Nar-
bonne tot het verledene, of er valt een
nieuwe te constateeren. Ditmaal te Perpig-
nan. Wegens de inkrimping van hè'f aantal
verloven hield het 12de regiment infanterie
aldaar Zaterdag, bijna volÉüi'g^oor den
ingang der karzerne gesclralrd, luidruch
tige betoogingen. De „Internationale" werd
gezongen en tegen den kolonel, die tusschen-
beide wilde treden hadden handtastelijkhe
den plaats.
Welk een schouwspel 1 Een regiment
Fransche soldaten zingende het oproerslied,
hetwelk „kogels aan onze generaals 1" be
looft. Dit feit, onmiddellijk volgende op de
muiterij van de vorige week te Narbonne,
bewijst hoe welig het zaad der anti-milita
ristische propaganda is opgeschoten ook in
het Zuiden van Frankrijk
Ook Viviani, hoe luide zijn uitblusschen
van de hemellichten ook werd toegejuicht,
is uit de wisselende gunst des volks ge-
stooten, evenals zijn roode collega's Briand
en Clemenceau. Toen Viviani Zondag te
Corbeil-Essones aankwam ter inwijding
van een blok goedkoope arbeiderswonin
gen, was er niemand aan den trein om
hem te verwelkomen dan de burgemeester,
maar wel hielden de socialisten een tegen
hem gerichte betooging.
Hij zal den hemel minstens moeten be
schieten om weer populair te worden.
RUSLAND.
Uit St. Petersburg wordt gemeld, dat
zij reeds den dag bepaald had, waarop
zij Polderdijk zou verlaten, om naar Can
nes te reizen, waar zij op raad van den
dokter, de laatste wintermaanden zou
doorbrengen. Ook Lodewijk Holm had zich
uit zijn staat van verdooving wakker ger
schud en ©en drietal kamers gehuurd in
eene boerderij}, niet ver van zijne vroegere
woning, waar hij zijn intrek zou nemen
totdat de nieuwe hofstede gereed zou zijn.
„Het huis zal als uitgestorven schijnen",
mompelde Gerard Hendriksen tot Anna,
den avond toen dit laatste bepaald zou
worden. „De kinderen zullen u missen,
in de laatst© weken waren zij telkens bij
u. Weet gij1 wel wat de oudste mij ge
vraagd heeft?"
„Neen", antwoordde Anna Holm, di©
zich gelukkig gevoelde over de wijze waar
op hij bij haar ophanden zijnd vertrek
stilstond.
„Gij moet niet boos worden zoo ik het
u herhaal", hernam de stationschef, over
wiens eerlijk gelaat zich een gloeiende blos
verspreidde: „het kind vroeg mij waarom
gij niet voor altijd bij ons zoudl blijtven
en ik vond geen ander antwoord dan,
zoo gij slechts wildetl Ja, zoo gij slechts
wildet, Anna, dan zou niemand gelukki
ger wezen dan ik, maar ik durf het u
nauwelijks vragen, ik ben niet jong meer,
ik zou u slechts een huishouden met kin
deren aanbrengen, en slechts een nederig
bestaan waarborgen".