s
:rs!
ne
Coes^
ffen.
OffEN
Donderdag 28 Maart 1907.
Derde Jaargang.
•■J
[azun
latisme.
FEUILLETON.
SLAVENKETENEN.
No. 38.
op maat.
Kraag)
van der Hoop,
emesting,
Goes.
GOES.
IEN-COSTUUMS.
welke netjes
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MUND1S-, WSEHSDAG- en IIVUUfOH.
Toestanden op het Platteland.
BUSTÊNLANDr
«A.VHHOKI»Ky
lafljn omboord.
a een fijne
dagelijks
Lie plaatsen.
en.
per kilo.
f 0.60
- 0.58 i
- 0.72
- 0.70
- 0.63
- 0.62
per bes - 6.50
1.15
- 0.95
- O.90
:n niet, manden en
hours.
iegezonden.
if. J. EGBERTS.
iterc. 519.
:'!ij 3 stuks
likrijk,
UJK (N.B.),
pl end,
ïent, dat bij
rooral in ge-
LUMBAGO
vormen van
Eumatiek, ook
AS e. d., de
rassende re-
eeft.
massage.
1ULDER, L. LA
Len bij J. GROE-
üITWIELER; te
ven.
an L«i Cointre, Goes.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afsonderlgke nummers k contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZÓNDAGSBLAD
voor aboriHé's f0.371/», voor niet-abonné's„0<5
BureauLANGE V0RST5TRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels 10.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. i contant.
Reclameberichten 2S Ct. p. r. Bg abonnement speciale prigs.
Het is een treurig, en toch door dra
ondervinding helaas maar al te dikwijls
bewezen feit, dat de katholieke plattelan
der zoo spoedig bedorven wordt als hij'
in eene andere omgeving komt.
In de groote havenplaatsen van ons
land, vooral in Rotterdam, wordt dit op,
groote schaal waargenomen; de katho
lieken, die uit de steden komen blijven
hunne godsdienstplichten trouw waarne
men, maar die uit de dorpen verwaarloo-
zen ze zeer dikwijls al heel spoedig.
Ook in Duitschland treft men ditzelfde
verschijnsel. In het laatste nummer van
het „Kath. Soc. Weekblad" verhaalt Pater
lldephonsus uit Habberich hierover het
volgendej
„Ik woon hier in Babberich met mijn.
geachten confrater Innocentius, die reeds;
bijna 'n drietal jaren onder de Nederland-
sche arbeiders in Duitschland voor hun,
geestelijk welzijn werkzaam is, die geregeld;
'tRuhrgebied (Sterkenrath, Styrum, Ober-
hausen, Duisburg, Hambom, Meidrich,
Ruhrort) intrekt, daar huisbezoek doet in
de kazernewoningen, in de fabrieken door
dringt, in de mijnen afdaalt, de havens
afloopt. Wanneer hij aan het vertellen is,,
wat hij daar hoort en ziet, wat hij daar
ondervindt, welke diep rampzalige toestan
den daar op godsdienstig en zedelijk gebied
heerschen, dan slaat men eenvoudig de
handen in elkaar en staat verpletterd.
Onwillekeurig, al hebt ge u zelf ook nog
zoo leeren bedwingen, schiet u een traan
in het oog".
De oorzaak van dit treurig verschijnsel
ligt voornamelijk hierin, dat de jonge man
uit onze dorpen niet evengoed gewapend;
is tegen de verleiding als d© jonge man
uit onze steden, die van jongs af in grooter
gevaren heeft verkeerd en daardoor voor-,
zichtiger is geworden en vooral geleerd,
heeft, zich aan te sluiten bij katholieke,
vereenigingen.
En dit geldt nog meer voor steden met
gemengde bevolking, dan voor onze katho
lieke steden, wijl in de eerstgenoemde de1
behoefte aan grootere zelfstandigheid en
het zich niet storen aan anderen van
jongsaf meer gevoeld en dientengevolge
ook meer geleerd wordt in den huiselijken
kring en in vereenigingen.
Een der hoofdzaken van bovenbedoeld'
treurig verschijnsel vindt pater lldephon
sus dan ook ia het nog niet voldoende
begrip van vereenigingsleven in onze klei--
63)
Hij naderde aanstonds de tafel; schoof
zgn vriend een armstoel en sigaren toe
en greep naar de couranten. Het duurde
vrij lang aleer hij de kolommen gevon
den had, waarin sprake was van de jonge
vrouw; maar toen zijn oog daar eenmaal
op gevallen was, verslond hij eiken regel,
ontging hem geen enkele lettergreep meer.
Emile Delfosse had gaarne over zijn
schouder meegelezen; doch hij verstond
geen woord engelsch, en hij moest zich
dus tevreden stellen met zijn vriend nauw
lettend gade te slaan.
De jonge man was zeer bleek geworden
zgn gelaat verraadde echter niets van het
geen er in hem omging, en reeds ver
heugde de journalist zich bij de gedach
te, dat hg thans overtuigd zou zijn ge
raakt van zgn dwaling, toen hij langzaam
de bladen dichtsloeg en zeide:
„Ik vertrek morgen met den eersten
sneltrein.
„Hoe!" riep zijn toehoorder smartelijk
verbaasd: „Gelijkt het portret dan toch
waarlijk?"
..Zij is het," klonk het toonloos: „er
blijft bij mij geen twijfel meer over."'
„Maar noemt men dan ten minste haar
naam?"
nere steden en dorpen. Zij die naar!
groote plaatsen, of in den vreem
de, vooral naar Duitschland trek-;
ken, dienen eenig idee van ware vereeni-
'ging te hebben en daar iets voor te yoelen.-
En gaat de Pater voort:
„Het vereenigingsleven heeft zich tot
nu toe eigenlijk alleen nog maar ontwik
keld in de steden. Slechts dorpen, waar
fabrieken zijn of die aan fabrieksteden
grenzen, kennen vakorganisatie of arbei-
dersvereenigingen. Maar overal elders zijn
de vereenigingen nog zeldzaam. Op het
katholieke platteland, in de katholiek©
dorpen, die het grootste contingent arbei
ders aan Duitschland leveren, is van ver
eenigingsleven óf wel nog geen spoor te,
vinden óf wet is dit nog lang niet, wat
het wezen moet.
En dit is juist de grootste hinderpaal,
welke de bescherming van Nederlandsche
arbeiders in den weg staat en, wanneer
daar geen verandering in komt, in den
weg zal blijven staan.
De praktijk zal hier wel de meeste be
wijskracht hebben.
Hoe is de toestand op vele dorpen,
vooral op vele katholieke dorpen?
Als de jongelui uitgaan en zij gaan
uit, voornamelijk op katholieke dorpen
dan kennen zij doorgaans geen ander ver-
eenigings- en ontspanningsiokaal dan de
herberg. En kieskeurigheid wordt hun
hieromtrent niet geleerd. Want op een,
katholiek dorp wordt bijna iedere herberg
een geschikte gelegenheid voor samen
komst geacht, omdat zij overal gezelschap:
ontmoeten, dat Roomsch is.
Ziedaar veelal hun vereenigingsleven;
maar ziedaar dan ook alles.
Vertrekken deze jongelingen, gedwon-,
gen door economische wantoestanden in
hun omgeving of aangelokt door de hooge
loonen, pf omgepraat door vrienden ,die
reeds „boven" werken en het daar zoo.
„lollig" vinden, naar Duitschland, dan,
komen zij daar aan zonder eenig begrip
van en zonder het minste gevoel voor het,
eigenlijke vereenigingsleven, met een door
gewoonte gevormde onweerstaanbare nei
ging om de herbergen af te loopen.
En dit nu werkt zoo verderfelijk. Daar
zit 'm voor 't grootste gedeelte de knoop,
In tegenstelling met hun dorp, vinden
zij daar niet altijd Roomsch gezelschap,,
doch dikwgls andersdenkenden, die hen
met andersdenkende zusters in aanraking
brengen; socialisten, die de kunst ver
staan om hen spoedig in te palmen; spot
been; doch er zijn geen twee vrouwen
op aarde, die het hierin beschreven uiter
lijk hebben. En ook al zwoer de gansche
wereld mij dat ik mij daarin vergiste; ik
zou weten, dat ik gelijk heb, ik die haar
eenmaal heb liefgehad."
HOOFDSTUK XIV.
De Zieke.
Anna Holm had, in weerwil van het
ongeluk dat haar zelve getroffen had, geen
oogenblik haar liefdetaak laten varen. De
ze was nog verdubbeld, nu zij ook haar
vader moest bemoedigen en troosten, want
de arme grijsaard was telkens als ver
suft van smart. Geldelijk had hij wel is
waar geen verlies geleden, maar de ver
woesting der haardstede waaraan hij zoo
zeer gehecht was geweest, had hem als
een donderslag getroffen. Ook al zou er
een nieuw huis verrijzen op dezelfde plek
waar de oude woning had gestaan, al zijne
herinneringen aan het verleden waren ver
nield; nooit zou hij het hoekje weervin
den, waar zijne vrouw zoo dikwijls aan
zijne zijde had gezeten; nooit zou hij haar
beeldtenis aan den aschhoop ontrukken,
nooit weder het portret aanschouwen van
zijn zoon, eene verbleekte daguerréotype
uit Wouter's kinderjaren; nooit zou Moor,
de trouwe wachthond, meer aan zijn voe
ten nederliggen, of het leven wederkeeren
tot de oude dienstbode, die zooveel lief
en leed met hem en de zijnen doorwor
steld had, tot zij eindelijk als een familie-
ters met God en godsdienst, wier gesprek
ken een allerderfelijksten invloed op hen
uitoefenen; onzedelijken, die hen op ver
keerde wegen brengen.
Het gevolg is al spoedig, dat zij hun;
Zondagsplichten venvaarloozen. Het duurt
niet lang, of zij komen in geen kerk of.
kluis meer; en na eenige jaren js het ook1
gedaan met het vervullen der Paasch-
plichten. Niet weinigen zelfs zijn in jle
eerste drie tot zes maanden al totaal be
dorven".
Hoe ellendig de gevolgen zijn van heb
niet-kennen van het vereenigingsleven
wordt verder uiteengezet:
I'. Innocentius heeft o|p het oogenblik;
4 St. Jozefsvereenigingen opgericht te
Styrum, Duisburg, Oberhauscn en Sterken
rath. Wje kan hij' er met geen stok hij
krijgen? Hen, die komen van het katho
lieke platteland, uit de Roomsche dorpen.
In do fabrieksteden van Duitschland
wordt door de Verein-prasides (ver-
eeniging-voorzitters) het meest ge
klaagd niet over de katholieken in de.
stad geboren en getogen, maar over de;
jongelui, die van het katholieke platteland;
door dé hooge verdiensten of anderszins'
naar de fabrieken worden getrokken.
„Domme Hollanders" worden deze laat-
sten door Duitschers genoemd, omdat zij.
geen „Bildung" hebben en nergens iets
voor voelen dan voor drinken, eten en lol.
Als zij zich ergens bij aansluiten, dan
is het hij een lolclub. In Styrum b.v. be
staat een algemeene Hollandsche vereeni-
ging, waar- iedereen lid vair kan worden.
Deze bond beoogt niets d,an vermakelijk
heden. Voor (fat lidmaatschap melden zij'
zich wel terstond aan.
Mij dunkt, (fat uit dit alles ten duide
lijkste blijkt, hoe noodzakelijk het is, dpf
vooral op de. katholieke dorpen, op het,
katholieke platteland het vereenigingsleven;
tot 'hoogen bloei komt. Mocht dat toch
begrepen worden daar, waar, om zoo te
zeggen, nog niets is, omdat men het nie,t
nooüig acht'
Laten wij ons spiegelen aan Duitsch
land! Daar bleek vroeger hij iedere volks
telling, 'dat het percentage der katholieken,
verminderde. Doch in den Kulturkampfi.
leerde men de hooge noodzakelijk-,
heid van het katholieke „Vesreins-,
leben" (veraenigingsleven) inzien. Do
jonge Geestelijkheid daarom „Hetz-
kaplane" genoemd pakten dit middel
met al hun jeugdige krachten aan, en sinds
lid was geworden.
Maar Anna vond voor alles nog een
woord van opbeuring, en zoolang zij bij
hem was, gevoelde de ongelukkige mau
zich weder herleven; dan verliet zij hem,
na een der kinderen tot hem gebracht te
hebbende, wel wetende hoezeer hij aan
zulke jonge wezentjes gehecht was, en
ging tot de zieke, die haar weder herken
de, en gewillig haar minste voorschriften
opvolgde, zonder dat er daarom nog een
woord over hare lippen kwam. Ook hare
edele verpleegster sprak haar slechts over
onverschillige zaken, zorgvuldig vermijden
de haar de minste vraag te doen die hare
eenige gemoedsbeweging kon koeten. Zij
zag slechts al te goed in hoe doodelijk
zwak zij was, en vreesde reeds voor het
geen er in de gedachten der kranke 'moest
omgaan.
De middag van den dag waarop Maailand
naar Polderdijk was gekomen, ver'liet zij
juist de ziekenkamer, toen zij den stati
onschef de trap op zag komen. H;ij bleef
staan en zeide:
„Ik moet u spreken, juffrouw? Holm.
Kunt gij even tijd daartoe vinden 1?"
„0! zeker; ik ben juist vrij. Er is toch
geen kwade tijding?"
Gerard Hendriksen zag er zoo ibedrukt
uit, dat die vraag haar onwillekem -ig was
ontsnapt.
„Er is geen nieuwe ramp gei beurd,"
haastte hij zich te zeggen, terwijlhij bij-,
na onhoorbaar sprak, opdat zijmj woor-
de drie laatste volkstellingen gaat het per
centage der Duitsche Katholieken weer
omhoog.
Zoo 'moet het ook bij ons gaan, wil het
werk onder de Ned. arbeiders in Duitsch
land slagen. Een krachtige katholiek»
sociale actie op het p 1 a 11 e 1 a n d in a 11 e,
katholieke dorpen, zooals die hier
op Zuid-Beveland gelukkig meer en meer
wordt gevoerd, moet vóór alles de leuze,
zijn. i
Overal dus, zooveel mogelijk, volksbon
den, arbeiders-vereenigingen en dergelijke
opgericht! En wat vooral niet mag ver
geten worden, dat zijn de patronaten.
Het vereenigingsleven moet er van jongsaf'
aaa inkomen. En daar kunnen de patrona
ten alles aan doen.
Dit alles verdient de meest ernstige over
weging
FRANKRIJK.
Voorbeeldige ambtenaren!
Zaterdagmorgen om half 10 kwam op het
bureau voor koloniën te Parijs een heer
binnen, die verlangde den directeur te
spreken. Hem werd geantwoord, dat deze
niet daar was. Ook de secretaris was af
wezig. Toen hij verder naar de overigen
vroeg bleekt het, dat ook de bibliotheca
ris en de 10 andere ambtenaren nog niet
daar waren. De bezoeker wachtte. Einde
lijk om kwart over tien komt de eerste
binnen. De heer bood hem zijn kaartje
aan. De ambtenaar buiten zich zelve. De
bezoeker was de kabinetsschef van den
minister van koloniën. Een onderzoek
bracht aardige dingen aan het licht. Om
12 uur waren van de 21 ambtenaren, die
er om 9 uur moesten zijn, nog slechts 3
aanwezig. De minister heeft strenge maat
regelen genomen ter verbetering van den
toestand.
ITALIË.
De „Osservatore Romano" meldt, dat
in het Consistorie, hetwelk thans bepaald
is op 15 April, zes nieuwe kardinalen zul
len worden benoemd, n.l.Mgr. Aristide
Rinaldini nuntius te Madrid; Mgr. Bene
detto Lorenzelli, voormalig nuntius te Pa
rijs en aartsbisschop van Lucca; alsmede
de hoogw. kerkvoogden van Mechelen
Mgr. Mercier, Pisa, (Mgr. Maffi) Venetië
(Mgr. Cavallari) en Palermo (Mgr. Lualdi).
Naar men zich herinnert, zijn de eerste
beide prelaten vóór hun benoemingen te
Madrid en te Parijs, ook als internuntius
geacrediteerd geweest bij het Nederland
sche Hof.
De pater Franciscaan, door wien dit jaar
in de kerk van S. Carlo te Rome de vas-
tenconferenties worden gehouden zijn
naam is Michel Angelo Draghetti - heeft
een buitengewoon succes.
lideren middag 5 uur, wanneer hij zijn
den tot niemand anders zouden kunnen
doordringen: „maar ik vrees dat wij op
onze hoede zullen moeten zijn."
„Waarom dat?"
„De gevangene is ontsnapt."
Een aanstonds gesmoorde uitroep ont
snapte aan Anna's lippen, en Hendriksen
hernam
„Wees voorzichtig, uw vader mag daar
van niets vernemen. Kom mede naar de
wachtkamer; daar komen voorloopig geen
vreemden, en wij zullen er vrij uit kun
nen spreken."
Anna Holm haastte zich hem, te ge
hoorzamen, maar zag eenigszins verrast
t>p toen zij aldaar een, haar nog onbe
kend persoon aantrof. „Het is de heer
Maitland," zeide de stationschef, die haar
jieeds op de hoogte had gebracht van de
ifaomst van den detective.
Deze zag er geheel ontsteld uit en vroeg
„Spreekt juffrouw Holm ook Engelsch
„Een weinig slechts", antwoordde zij:
„maar ik versta het zeer goed. Hoe is het
mogelijk dat de misdadiger ontkwam?"
De Engelschman haalde de schouders
op en zeide:
„Ik had er op voorbereid moeten zijn,
en het is dwaas er mij nog door teleurge
steld te voelen; maar ik rekende er zoo,
vast op dat ik den kerel aan het spreken
zou krijgen, dat ik eigenlijk aan niets an
ders dacht. Wat wil men verwachten van,
zulk eene kleine stadsgevangenis, waar.
(1e bewakers slechts gewoon zijn aan het
predikatie begint, en reeds geruimen tijd
te voren is de kolossale kerk stampvol.
Van toejuichingen zoowel in als buiten
de kerk, waartoe met Italiaansche uitbun
digheid eenige malen was overgegaan,
had degevierde kanselredenaar met na
druk verzocht dat. men zich onthouden
zou. Maar zijn succes alleen was een doorn
in het oog der anti-clericale bent, voor
wie de „vrijheid des woords" niet te groot
zijn kan, zoolang zij er zelve van profi
teert, maar die geen middelen ontziet om
dezelfde vrijheid in den mond van anders
denkenden te smoren.
Zoo kwam het na afloop eener predi
katie, buiten de kerk tot een hevige bot
sing. Daar had zich een troepje anti-cle-
ricalen opgesteld, dat den pater Francis
caan bij diens stil wegrijden uitfloot en
naschreeuwde met den kreet„Leve Gior
dano Bruno!" De veel talrijker katholie
ken lieten zich toen ook niet onbetuigd
en antwoordden met een daverend hand
geklap ter eere van hun populairen vas-
tenprediker. Maar het bleef hierbij niet.
Men werd over en weer handgemeen. D®
politie kwam tusschenbeide. Tien arresta
ties hadden plaats, waaraan natuurlijk de
brave redactie van den socialistischen
„Avanti" haar contingent leverde. Tot 7
uur 's avonds hield de volksoploop om
en vóór San Carlo aan.
Wederom een paar staaltjes van anti-
clericale vrijzinnigheid. Zelfs godsdienst
oefeningen in de kerk kan zij niet onge
moeid laten!
RUSLAND.
Uit Petersburg wordt gemeld, dat Wla-
dimir, de staatssecretaris voor eeredien
sten van het departement van Buitenland-
sche Zaken, naar Home is vertrokken,
om daar over gewichtige Katholieke aan
gelegenheden te confereeren. Men brengt
deze in verband met het voornemen tot
oprichting van een Katholieke metropo-
litaanzetel in Rusland. Als candidaat hier
voor wordt genoemd Mgr. Von Wan-
kowski, bisschop van Plozk, een gebo
ren Pool.
SPANJE.
Men maakt er bijna geen geheim meer
van, dat koning Alphonsus ernstig ziek
is, en aan dezelfde ziekte lijdt, waaraan
ook zijn vader op betrekkelijk jongen leef
tijd bezweek, n.l. de tering.
Het schijnt, dat de ziekte zulke ver
ontrustende vorderingen heeft gemaakt,
dat men ernstig over een raad van re
gentschap begint: te denken. De koning
geeft dikwijls bloed op.
RUMENIË.
Uit Toernoe Magoerelle, aan den Do-
nau, wordt bericht, dat de reservisten daar
weigeren de commando's der officieren
uit te voeren. Er zijn lieden, die de sol
daten tot dienstweigering ophitsen.
Eenige duizenden lieden wachtten aan
het station te Zimnicca den trein met
'soldaten af, die naar het bedreigde gebied
ging. Ze wierpen den trein met steenen en
dreigden den machinist met den dood, in-
herbergen van eenige domme wilddieven
of smokkelaars, lieden die zich dankbaar,
gevoelen als zij voor eenige weken onder
dak komen? Zij waren niet opgewassen,
tegen zulk een sluwen vos".
„Wanneer is hij ontkomen?"
„Het moet van nacht zijn geschied, want,
gisterenavond was alles nog in orde. Toen
ik aan de gevangenis kwam, was er niets
van bekend".
„Hoe is dat mogelijk De cipier gaat im
mers reeds vroegtijdig in den morgen
rond
„Ja, maar ziedaar juist de slimheid van,
den deugniet. Hij had zijn bed aldus opge
maakt, dat men gezworen zou hebben dat,
er nog iemand in lag, die zich de dekens,
over het hoofd had getrokken. Met deze
koude behoefde men zich daarover niet
te verwonderen. De bewaker vergenoegde
zich dan ook het brood op tafel te pjaajt-
sen en ging verder, overtuigd dat de ge
vangene nog sliep".
„En was er dan geen ander spoor van
zijn verdwijnen te bespeuren?"
„Geen enkel. Hij moet eenvoudig langs
de gewone deuren ontvlucht zijn. Het lijdt,
geen twijfel of hij was 'volkomen bekend,
met het smidsvak, en is er in geslaagd met
behulp van het een of ander werktuig,
door het sleutelgat heen, den grendel weg
te schuiten".
(Wordt vervolgd).