Donderdag 21 Februari 1907.
Derde Jaargang.
Verschijnt uiten IUHU-JKIMH- en VRIIDtGtVOHD.
FE UI LLËTÖN
SLAVENKETENEN.
E N,
N,
r
Ji. J. EGBERTS.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
A
JJo. 23.
onds 8 uur in het
M
I
ijk Comité van
c. Actie.
-
ut
o
"i1
o
J g
iD
1=i
m.
O
U
P1
cg
t
=1
UI
O
l i—i
UJ
C£
J
XI
OP
er
Ui
1
EE—i
EE—h
j
t
—i
P3
l i
C/2
m
per bns
bij 3 stuks.
den niet, manden en
mbours.
toegezonden.
Intere. 519.
i oogenblik zeer
aanverwante bedrijven
•nder werkgevers
Directie te Zwolle-
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant 0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.377s, voor niet-abonné's„045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
De Crisis in frankrijk.
Op bet oogenblik, dat wij dit schrijven
is er vermoedelijk in de Fransche Kamer
een belangrijke beslissing gevallen over
de „soheidingspoiitiek".
Het gaat tussohen den onverzoenlijken
eerste-minister Clémenceau en zijn
mede-minister-leerling Briand, welke
laatste in meer verzoenenden geest schijnt
te willen optreden, dan degene, die hem
in het minister-zadel hief.
Reeds lang liepen er geruchten, dat
Briand zijn ambt zou neerleggen; andere
berichten weer maken melding van een
„entente cordiale", van een verzoening.
Luistert Briand naar de woedende stem
men der geloofs-, kerk- en priesterhateren,
zeker, dan zal hij afstand moeten doen
van heel zijn „verzoeningsgezindheid" en
zijn toegevendheid, die beide niet onwaar
schijnlijk voortvloeien uit het in zijn be
sef en overtuiging geboren bewustzijn, dat
zonder toegeven een verpletterende neder
laag, in niet. te ver verwijderd verschiet,
onontwijkbaar is.
De rots van Petrus!....
Maar de partij, bij welke nu ook Clémen
ceau-zich heeft aangesloten, wil niet weten
van eenige toegevendheidzij wenscht te
gen de Kerk den strijd op leven en dood.
iWaarom die strijd dan nu weer loopt?
In een enkel Fransch blad en in „de
Tijd" vinden wij dit, in 'tkort, medege
deeld; en met het oog op de petualiteit der
zaak nemen wij te dezer plaatse die uit
eenzetting over.
De strijd loopt op het oogenblik over
drie stelsels, wat betreft de contracten-
quaestie, het in huur-geven der kerken.
Allereerst het stelsel der sectarissen: de
burgemeester onderhandelt met den pas
toor en onkel en alleen met dezen. Zoo
dra. de pastoor ophoudt herder der paro
chie te zijn, herkrijgt de gemeenteraad zijn
volledige vrijheid. De burgemeester kan,
naar willekeur, het contract met. den op
volger van den vorigen pastoor vernieu
wen of niet.
Ziedaar een stelsel, geheel in strijd met
het beginsel-zelf der Schcidingswet, wijl
"daardoor het concordaat van 1801 vervan
gen zou worden door.-36.000 nieuwe
concordances, d. w. z. door evenveel als
er in Frankrijk gemeenten zijn.
Vervolgens het stelsel van het hoogwaar
dig episcopaatde burgemeester onderhan
delt met den pastoor niet als individu,
maar als pastoor. Deze onderhan-
deling verplicht hem dus „ipso facto"
i, Le Cointre, Goes.
55).
De justitie hield zich onde'rtusschen
druk met de zaak bezig, en zoowel hijzelf
als de heer Holm werden herhaaldelijk
gehoord; maar Anna zag thans in hoezeer
de ziieke in hare voorspelling gelijk had
gehadwat men ook beproeven mocht,
welke strikvragen men hem ook mocht
stellen, de gevangene bewaarde een min
achtend stilzwijgen, en had reeds twee
of driemaal verklaard dat men niet wijzer
door hem zou worden.
Men had hem tegenover zijn dooden
kameraad gebracht, en al wat hij gezegd
had, was:
„Ik beklaag hem niet, hij is voor de
goede zaak gevallen".
„Voor welke goede zaak?" vroeg men
hem, meenende dat hij zich eindelijk ver
raden zou.
n *s aan u om ontdekken",
klonk het spottend„maar bespaart uzelve
die moeite. Gij komt er toch niet achter".
„Daaromtrent vergist gij u", sprak de
rechter van instructie bedaard: „gii zijt
met de eenige persoon, die ©ns inlich-
trngen kan verschaffen. Gij vergeet een
slachtoffer; eene vrouw, die men tot twee
maal toe naar het leven stond, zal geen
(door het. feit. zelf) ook tegenover des pas
toors opvolger, die bij zijn benoeming zon
der eenige tusschenkomst van den burge
meester treedt in de volle rechten en ver
plichtingen van zijn voorganger. Ziedaar
een officiëele en volstrekte erkenning der
hiërarchie, waarvoor Briand evenmin le
vinden schijnt te zijn als de Clemenceau-
partij.
Ten slotte 't stelsel van minister Briand
het contract tusschen pastoor en burge
meester is een particulier huurcontract,
zoodat de opvolger van den pastoor tot
het vervullen der door zijn voorganger
aanvaarde verplichtingen niet kan worden
gedwongen zonder deze verplichtingen ook
zelf op zich te hebben genomen. Hij moet
dus het contract niet den burgemeester
vernieuwen.
Doch van den anderen kant:
daar de kerk is toegewezen aan
den katholieken eere dienst,
kan de burgemeester niet naar
willekeur de uitoefening van
den katholieken eeredienst
verhinderen door de weigering
van het vernieuwing van het
contract, zooda t dus de b e n o e-
m i n g v an een pastoor ing e e n e n
d e e I e afhankelijk wordt g e-
maakt van de goedkeuring des
burgemeesters.
Zooals men ziet, is het voorstel-Briand
een bemiddelingsvoorstel, hetwelk inde
practijk de rechten der kerke
lijke hiërarchie eerbiedigt.
Doch nu is het woord aan het ministerie.
Briand kan niet handelen zonder de goed
keuring zijner ambtgenooten en zonder die
der Kamer, welke zijn voorstel zal moeten
sanotionneeren tot een wet. Clemencoau
en de bende kerkvervolgers begrijpen zeer
goed dat door Briand's stelsel het hnnne
inderdaad vernietigd wordt.; dat, mocht
Briand's voorstel worden aangenomen,
hun sectarische politiek, die er slechts op
berekend is der Kerk in alle 36,000 ge
meenten van Frankrijk moeilijkheden te
berokkenen en haar te kwellen, schipbreuk
lijdt. Vandaar de oppositie!
De Katholieken kunnen het resultaat
van de botsing der meeningen in de Kamer
afwachten in alle kalmte. Delven de on
verzoenlijke priestervreters het onderspit
kies te beter. De Kerk zal dan ten koste
van al haar stoffelijk© goederen, die zij
heeft opgeofferd, verzekerd hebbende
eerbiediging van hel beginsel en van de
rechten harer hiërarchie alsmede de voort-
moeite hebben te zeggen wie en wat hare
vijanden zijn".
Voor ©an oogenblik las men eene hevige
aandoening op het gelaat van den ge
vangene.
„Ik meende dat zij dood was", pre
velde hij.
„Neen, men redde haar uit de vlam
men".
„Dat weet ikde stationschef had haar
in de armen; maa,r ik zag haar aan en
zij scheen mij stervend toe".
„Zij zal integendeel herstellen".
De man stiet een ruwen spotlach uit
en antwoordde
„Als zij nog niet beter is, zullen de
broeders zich wel belasten met (le taak
haar voor goed het stilzwijgen op te leg
gen".
Dat was alles wat. men uit hem krijgen
kon ,en aangezien de dokter nog ten
strengste verbood de kranke te ondervra
gen, meende men voorloopig geen schrede
verder te zulten komen, toen op zekeren
morgen dat die trein uit Vlissingen te
Polderdijk stilhield, een man van om
streeks veertigjarigen leeftijd daaruit
stapte, en aanstonds op den stationschef
toetrad.
Hij was goed gekleed, en had een ernstig
gelaat, dat aanstonds vertrouwen inboe
zemde, ofschoon men hem bij den eersten
oogopslag geen bijzonder ontwikkeld ver
stand zou hebben toegeschreven en hij
aan een welgesteld koopman deed denken.
during der ongestoorde uitoefening van
den openbaren eeredienst; zij zal uit dezen
strijd, materiëel verzwakt en in Frank
rijk schier tot den bedelstaf gebracht
maar wat zedelijke kracht betreft, glorieus
en zegevierend te voorschijn treden. Wordt
echter Briand's voorstel verworpen, dan
zal het voor iederen onpartijdige, voor el-
ken rechtschapen en eerlijk denkenden
geest ter wereld overduidelijk blijken wie
in deze kerkelijk-staatkundige krisis naar
vrede en wie naar oorlog gezocht heeft,;
dan zal men openlijk kunnen conslateeren
het ongehoorde feit, dat dieven de verzoe
nende hand van bestolenen hebben afge
wezen!
Hoe dan ook de beslissing valle, ook
bij de meest verfoeilijke en hatelijke ver
volging ten slotte zal blijken, da.t de
Kerk pal staat als een rots; dat. zij nog
„palier" staat dan een rots, omdat de
gestadig op haar neervallende droppels
van laster en haat de steenrots van Petrus
niet vermogen uit te hollen.
Inderdaad, hel „g u 1.1 a, c a v e t lap i-
dem" iis niet toepasselijk op Christus'
Kerk, en volgens Zijn woord zullen zelfs
de machten der hel niets tegen Haar ver
mogen.
„De Nieuwe Koerier" maakt mel
ding van ernstige misstanden bij het Lim-
burgsche spoorwegpersoneel. Zoo vermeldt
het blad o. a.
„Een dezer dagen heeft een machinist
24 uren, zegge vier en twin
tig uren achtereenvolgens
dienst gedaan.
En een hoofdconductou r,
aan wien evengoed als aan den machi
nist, de zorg voor de veiligheid is op
gedragen, had een diensttijd van
zes en twintig uren".
Wij zouden er aan twijfelen, als het
blad niet. stellig verzekerde, dat, hare mede-
deeling volkomen vertrouwbaar is.
Maar da,n ook is de houding der be
trokken Spoorwegmaatschappij volkomen
onhoudbaar.
Bij een zóó inspannenden en afmatten-
den arbeid als deze machinisten en con
ducteurs hebben te verrichten, is het reeds,
in het algemeen, niet alleen wenschelijk,
maar ook noodzakelijk, dat dezen men-
schen, moer dan anderen, een ruime rust
tijd zij gegeven.
Ten eerste: om het algemeen
belang. Want. een spoorwegmaatschap
pij, die karig is in het verteenen van vol-
„Ik heb de eer den heer Hendriksen
te spreken, niet. waar?" vroeg hij in het
Engelsch.
De toegesprokene zag hem verbaasd
aan, maar antwoordde toestemmend.
„Dan zou ik gaarne een onderhoud met
u hebben".
De stationschef, die nog altijd op zijne
hoede was tegen al wie uit Engeland
schenen te komen, aarzelde even; maar
de vreemdeling scheen dit te bemerken
en haalde een kaartje uit zijn zakboek
te voorschijn.
„Kent gij dezen naam?" vroeg hij.
„Ernst Nieuwenheim". las Hendriksen:
„zeer zeker, mijnheer".
„Wil dan kennis nemen van hetgeen
de heer Nieuwenheim achter op zijn
kaartje geschreven heeft".
En inderdaad. Ernst had op het stukje
karton geschreven
„Waaide heer, ik beveel u den over
brenger dezer woorden aan, en hem in
alles behulpzaam te zijn. Ik weet welk
een onwaar.-!eerbaren dienst gij aan mijne
ongelukkige vrienden hebt bewezen, en
ik twijfel er niet aan of deze main zal
de zaak helpen ophelderen. Hij heet Mait-
land, en is een der slimste engelsche
detectives".
Hendriksen's gelaat - werd door eene
uitdrukking van blijdschap verhelderd, en
hij haastte zich Maitland uit te noodigen
bij hem binnen te treden.
„Ik durfde niet hopen da.t gij voor deze
(loenden rusttijd aan ondergeschikten met
zulk een groote verantwoordelijkheid, han
delt niet. alleen in strijd ten opzichte
harer werklieden met de Christelijke
beginselen van rechtvaardigheid en
naastenliefde, maar brengt tevens veler
leven in gevaar.
Zij neemt weg eiken waarborg voor vei
lig verkeer.
Maar ze doet nog meer!
Een spoorwegmaatschappij, die een
machinist zegge vier en twintig
uur achtereen doet dienst doen, en een
hoofdconducteur zes en twintig uur
bij 'l neerschrijven kunnen we 't.haast
niet gelooven, maar de „N. K." verzekert
het pertinent brengt, heiaas terecht,
onder de spoorwegbeambten den geest van
verbittering en van verzet.
En wat een zoodanige geest, eenmaal
doorgedrongen in veter gemoed, zou kun
nen uitwerken? we behoeven slechts
de spoorwegstaking in 1903 in herinnering
te brengen, om het treurige antwoord
schuldig te blijven.
Om deze drie reden dan ook
èn om het rechtvaardige voor
den ondergeschikte;
èn om de veiligheid van verkeer;
èn voor de zekerheid van dat ver
keer bij binnenlandsche troebelen, waar
mede handel, nijverheid en industrie ten
nauwste zijn gemoeid, is het. ten hoogste
gevvenscht, is het. dringend noodzakelijk,
dat. er spoedig een einde worde gemaakt,
aan eiken misstand, die er heerschen moge
bij hel, spoorwegpersoneel welken dan
ook.
Het personeel, (le 'reizigers en inder
daad ook despoorwegmaatschappijen
kunnen er slechts wel bij varen!
FRANKRIJK.
De gemeenteraad van Roche (dep. Pas
de Calais) moet. besloten hebben den 102-
jarigen pastoor Cardine, die sedert 70 jaar
zijn functie vervult, uit zijn parochie te
zetten, als hij niet, de 240 francs, ver
schuldigd wegens huur van de kerk, be
taalt.
DUITSCHLAND.
Een katholiek Duitscher van aanzien gaf
aan een korrespondent van de „Echo de
Paris" de volgende verklaring van de over
winning des Centrums bij de verkiezingen
voor den Rijksdag.
„In Duitschland hebben wij een leven
dig, gezond en vast vertrouwen in den
triomf onzer ideeënelke overwinning, die
wij behalen, geeft ons nieuwen moed en
gewichtige zaak waart gekomen", zeide hij,
na den Éngelschman gevraagd te hebben
of hij eenig ontbijt wilde gebruiken, wat
deze afsloeg aangezien hij reeds te Vlis
singen dat maal genuttigd had, „wij tas
ten hier nog altijd op betreurenswaardige
wijze in den blinde rond, en ik begon
al te vreezen dat de justitie geen stap
verder zou komen".
„Te Londen stuitten wij ook op groote
moeielijkheden", antwoordde de man die
rustig een pijpje opstak„maar wij zullen
er daarom toch wel komen. De schelmen
hebben eene groote onvoorzichtigheid be
gaan, door den boer Nieuwenheim aan
te vallen, hij was hun te sterk fii, en
toen wij maar eenmaal het. portret van
den door hem gedooden schurk hadden,
waren wij een heel eind verder".
Hendriksen was door een brief van
Nieuwenheim aan Lodewijk Holm op de
hoogte van al hetgeen den jongeling se
dert zijn vertrek overkomen was, en luis
terde dus met de grootste belangstelling
toe.
„Ik kan allereerst ook de photographie
zijner 'beide handlangers van hier nemen",
vervolgde de detective: „misschien kent
men hen daarna, wel te Scotland-Yard of
elders. En daarenboven heb ik nog een
gewichtige opdracht te vervullen. Is de
jonge vrouw, die blijkbaar door de bondge-
nooten ter dood was veroordeeld, nog al
tijd bij u?"
„Zeer zeker, mijnheer. Haar leven ver-
prikkelt ons tot verhoogde krachtsinspan
ning; maar om haar (de overwinning) te
behalen, steunen wij op het volk.
„De boeren en de arbeiders en werk
lieden, wier belangen wij verdedigen,
weten dat zij op ons kunnen rekenen.
Het is uit het domein van het volk, dat
wij onze kracht, trekken. Aan de boeren
bezorgen wij beschermende rechten; voor
de werklieden maken wij sociale wetten.
Trimborn (Keulen's afgevaardigde) iaat
de regeering geen rust met zijn protectie-
'wet ten gunste van weduwen en weezen,
welke men tracht te ontkomen, doch zal
moeten aanvaarden, graag of niet graag,
omdat de katholieken ze oprerht en vast
willen.
„Zoolang als in Frankrijk boeren en
werklieden niet een flinke macht aan de
katholieke partij zullen leveren, zal het
mogelijk zijn, dat. gij vervolgingen lijdt,
zonder u op stevigen weerstand te kunnen
verwachten.
„V erlaat uwen toren va# ivoor en bouwt
in brikken en cement een goeden en ster
ken volkstoren; dan zult gij met ons
kunnen zingen„Het moge bliksemen
en donderen, de katholieke toren blijft
hecht en recht."
De Duitsche socialisten geven telkens
en ook thans weer lessen in de praktijk
van den toekomststaat.
In sommige fabrieken te Leipzig moeten
de werklui hun boterhammen in een vel
van het daar verschijnende socialistische
blad meebrengen, en dat vel moet telkens
afkomstig zijn van het nummer va,n den
vorigen dag. Een man die door het partij
bestuur daartoe is aangewezen en in de
fabriek werkt, gaat eiken dag na, of dit
voorschrift opgevolgd wordt.
Inderdaad, de gewone vrijheid is niets
bij de heerlijke ongebondenheid der roodo
:samenlevingdaar moet een nieuw woord
voor uitgevonden worden.
Evenais wij deden, wijst nu „de Stand."
er op, dat de socialisten in Duitschland
wel meer dan een derde van hun zetels
verloren, maar dat hun stenimencijfer
toont, hoe weinig hot aanlal door hen be
zette zetels met hun werkelijke kracht on
der de kiezers in overeenstemming is.
Uit do volledig bekend geworden cijfers
blijkt Ihans niet alleen, dat ze, vergeleken
bij 1903, nog een 250.000 stemmen voor
uitgingen, maar dat ze nog altoos de sterk
ste partij in heel Duitschland zijn.
Het Centrum haalde 2.183.381 stemmen,
zij 3.258.968.
Gevolg is dan ook, dat. elk sociaal-demo
craat ruim 75.000 kiezers vertegenwoor
digt, elk Centrumlid slechts 20.000.
In het Oosten van Duitschland is het
in de laatste week nog geducht koud ge
weest. In Oost-Pruisen zijn 12, in West-
Pruisen 7 en in Posen 5 menschen, meest
op straat of onderweg, doodgevroren. Het
wild in de bosschen, heeft schrikbarend
geleden. De beesten konden niet voldoende
gevoerd worden, en dientengevolge zijn
keert nog in gevaar, ofschoon er sedert
gisteren weer meer hoop op behoud
is gekomen. Zij was nog doodelijk
zwak toen de brand uitbrak en haar ge
stel werd door dat nieuwe onheil niet
weinig geschokt".
„Dat zal de zaak vertragen", mompelde
Maitland: „Wij rekenen vooral op haar
om licht over alles te verspreiden".
„De heer Nieuwenheim schreef ons dat
die O'Connell een Ier was; gelooft gij niet
dat. wij hier met een aanslag van Fenians
te doen hebben?" vroeg de stationschef.
De Engelschman schudde het hoofd.
„Daaraan valt, volgens mij niet te den
ken. De Iersche samenzweerders trekken
te velde Kegen de grondbezitters of de
mannen van hel Gouvernement; maar het
zou de eerste maal wezen dat zij zoo
hardnekkig een vrouw vervolgden, die
geen hunner aan de politie overleverde;
want wij hebben de processen nagezien
in de laatste tien jaren tegen de Fenians
gevoerd. Zoo er vrouwen in gemoeid wa
ren ,dan was het integendeel om de schul
digen tot het eind toe terzijde te staan,
en deze is een afvallige, daaraan behoeft
men niet te twijfelen. Kon de Engelsche
justitie haar slechts iu handen krijgen,
dan was alles gewonnen, maar- ik zie
voorloopig niet in hoe dit te bereiken zal
zijn. En toch.
„Mag ik weten welke gedachte u daar
invalt?"
(Wordt vervolgd.)
