i\0# 22. Dinsdag 19 Februari 19U?. Derde i aug.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Vmchijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- m VIIIDAGAVOHD.
BUITENLAND.
BINNENLAND
UIT ZEELAND.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant 0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.377s, voor niet-abonnè's„045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
Reclamebericbten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Wij maken er berichtgevers en adver
teerders attent op, dat Woensdag a. s. dit
blad vroeger dan gewoonlijk wordt afge
drukt, zoodat wij n a 3 u u r geen berich
ten meer kunnen ontvangen en we ver
zoeken om de advertenties vóór 1 uur
te bezorgen.
De Crisis.
De verwerping van de Oorlogsbegxooting
door de Eerst© Kamer is in zekeren zin
voor de vrijzinnigen een buitenkansje. Ze
gaan politieke munt slaan uit de venver-
ping en haar exploiteeren.
Op oneerlijke manier.
Wat toch zal bij de komende verkiezin
gen „den kleinen luyden" van vrijzinnige
zijde onder den neus worden gehouden?
Dit: dat de „clericalen" niet van be
zuiniging willen weten; dat deze het zijn,
die de oorlogslasten maar steeds hooger
willen zien opgevoerd en dat het hoofd
zakelijk „de mindere man" is, die dat
alles zal hebben op te brengen.
Deze voorstelling is echter onjuist.
Wij zijn wel degelijk vóór bezuiniging
op leger en vloot; wij willen inderdaad
de oorlogslasten verminderen, mitsdit
zij in overeenstemming met het landsbe
lang; maar wat wij in tegenstelling met
de vrijzinnigen niet willen is: bet lands
belang aan de bezuiniging onderge
schikt maken.
Nu kunnen we de vraag in het midden
laten, of de door minister Staal genomen
en verder voor te stellen maatregelen bet
landsbelang in gevaar brachten, al zou
men na verklaringen van mannen als mr.
van Leeuwen geneigd zijn die vraag in
bevestigenden zin te beantwoorden
zeker is het, dat het stelsel van
minister Staal de geldelijke
lasten zou hebben doen stijgen
en den persoonlijken druk ver-
z waard.
Zoodat het ten slotte de v r ij z i n n i -
gen zelf zijn, die de „kleine luyden" nog
dieper in den zak wilden laten tasten.
Men onthoude dit wel terdege bij de
komende verkiezingen 1
De crisis is nog steeds onopgelost.
„Het Centrum" neigt naar een ka-
bineL van zaken, maar acht een ministe
rie uit de rechterzijde een zeer goed mo
gelijke oplossing.
De christelijke partijen zegt ze
beschikken in de Eerste Kamer over de
meerderheid en in de Tweede zijn ze wel
iets zwakker in getal dan de linkerzij,
maar meer homogeen.
Volkomen juist.
Maar dezelfde reden, die er in 1905
voor pleitte, dat geen ministerie uit de
rechterzijde optrad, pleit er ook nu nog
voor, zegt nu „het Huisgezin" en ver
volgt
„Met 48 of 49 man achter zich, treedt
geen principieel kabinet op. Het wenscht
©en vaste meerderheid, niet een, die van
daag op deze, morgen op gene wijze moet
worden bijeengescharreld, een derden keer
zelfs ontbreekt".
Natuurlijk niet: geen Kabinet kan re-
geeren met een minderheid in de Tweede
Kamer achter zich.
Maar wanneer nu de Koningin met
ons mocht meenen, dat de kabinets
formatie in betere handen zou zijn bij de
partijen Rechts, dan in die der vrijzinni
gen; wanneer het duidelijk is, dat
de teugels van het bewind in de ge
geven omstandigheden 'tbest zijn toever
trouwd aan de Christelijke partijen, dan
zal noodwendig Twieede Kamerontbinding
moeten volgen, waarna, door de nieuwe
verkiezingen, dan over het al of niet aan
blijven van een Christelijk ministerie zou
worden beslist.
Overigens lijkt ons, met „het Centrum"
de voorstelling onjuist, alsof een Kabinet
uit de Rechterzijde zwakker zou staan dan
het Kabinet, dat heenging en feitelijk al
leen op Unie-liberalen en vrijzinnig-demo
craten steunde.
„Het Huisgezin" schijnt bovendien te
vergeten, dat er sinds 1905 anderhalf jaar
verloopen zijn en in dien tijd de onmacht
der concientratiepolitiek van Bo'rgesius
gebleken is.
Dat de christelijke partijen thans in e 1 k
geval een opdracht van de Koningin zou
den moeten afwijzen, lijkt ons minder aan
nemelijk.
Want herinneren wij ons ten slotte ook
dit nog, dat de nederlaag van 1905 fei
telijk een voor ons ongelukkige rol speelde
en op de candidaten van Rechts toch nog
vijftig ditizend stemmen méér werden uit
gebracht, dan op die van Links!
FRANKRIJK.
Tot de priesters die aanzegging hebben
gekregen, om hun pastorie te verlaten,
behoort ook cle kanunnik Gadenne, pastoor
le Ruches, die in April 100 jaar wordt.
De schismatieke bisschop Vdatte
maakt te Parijs een bespottelijk figuur;
hij gaat met knikjes en glimlachjes door
de kerk en kreeg aan 't altaar een reke
ning van 625 frs. wegens niet betaalden
wijn. Precies niet stichtelijk! De oud-Ka
tholieken hebben hem reeds alle gemeen
schap ontzegd.
EenFransche ministercrisis?
Te Parijs gaat het gerucht van een minis-
tercrisis. Eerst hield men het voor een
beurs-manoeuvre, met geen ander doel dan
den slechten indruk van 't ontwerp voor
de inkomstenbelasting uit. te wisschen.
In politieke klingen houdt de meening
zich echter staande dat tusschen Clemen-
'ceau en Briand een ernstig meeningsge-
schil is ontstaan met betrekking tot de
houding der regeering tegenover de bis
schoppen in zake het vruchtgebruiksvefl-
drag voor de katholieke kerk. 't Schijnt
dat Clemenceau Briand in zijn tegemoet
komingen niet langer wil steunen. De
meerderheid der Kamer is echter op
Briand's hand en men onderstelt dat ze
uiterlijk heden partij zal kiezen.
Briand wil niet enkel de verplichte aan
gifte door den H. Stoel verboden la
ten vervallen (de Kamer heeft deze con
cessie reeds goedgekeurd), hij wil nog
meer. Men weet dat de bisschoppen een
eenvoudige regeling hadden gewenscht,
krachtens welke de burgemeesters en de
prefecten aan de^pastoors, optredende met
goedkeuring van hun diocesane overheid,
■het gratisbruik der kerken en kerkgoederen
bij contract zouden toestaan voor den
duur van 18 jaren, overal in alle 36,000
gemeenten des lands zonder uitzondering.
Dit voorstel was door bet episcopaat ge
formuleerd ter gelegenheid zijner jongste
bijeenkomst op het kasteel De la Muette
en door den H. Stoel goedgekeurd. Neen,
zeide de Regeering, wij zijn bereid het
bedoelde gratisgebruik in eens voor den
duur van 18 jaren toe te staan, mits de
pastoor optreedt namens een vereeni-
ging, zooal niet een „vereeniging voor
den ©eredienst", dan toch een vereeniging
gebaseerd op'de wet va,n 1901, een Vereeni
ging, opgebouwd op de beginselen van het
algemeen recht; doet hij dit niet, handelt
hij individueel, dan vervalt het contract
zoodra hij een opvolger krijgt en kan het
door den burgemeester en den pastoor
worden hernieuwd. Op deze voorwaarden
weigerde de H. Stoel in te gaan en kardi
naal Richard gaf daarvan kennis aan de
bisschoppen.
Briand heeft nu medegedeeld
Wat de vrije beschikking voor den
duur van 18 jaren over de kerken be
treft, is er geen quaestie van een anderen
pastoor dan die, welke benoemd is door
den bisschop en die het contract zal heb
ben geteekend met den burgemeester,
welke op zijn beurt naar behooren daar
toe gemachtigd is door den gemeenteraad.
De pastoor of de hulppastoor zal dezelfde
voorwaarden vervullen als dengene, dien
hij opvolgt; (hiermede is bedoeld: het zor
gen voor het bewaren van de orde en de
rust, voor het onderhoud der kerk en der
kerkgoederen, enz.) geen pastoor zal zich
kunnen onttrekken aan de verplichting om
te teekenen. Wat de burgemeesters betreft,
zij zullen zich voor den duur van achttien
jaren verbinden, door de termen-zelve van
het contract; zij dienen echter gemachtigd
te zijn krachtens de beraadslagingen van
dien gemeenteraad en het. is volstrekt nood
zakelijk dat deze beraadslaging aan duide
lijkheid niets te wenschen overlaat";
de overdracht, der bevoegdheid van den
pastoor om in de kerk den eeredienst. uit
te oefenen, kan niet afhankelijk worden
gemaakt van de willekeur der burgemees
ters; de pastoor zal vanzelf in zijn rech
ten treden altijd onder voorwaarde van
het vervullen van zekere formaliteiten. En
deze zijn1, dat hij verklare den eere
dienst te zullen voortzetten, 2. dat hij
ofwel de hulppastoor zich verplichte
tegenover de gemeente te voldoen aan de-,
zelfde voorwaarden, welke zijn voorgan
ger op zich beeft genomen.
Men schijnt dus te gaan toegeven.
DUITSCHLAND.
De sociaal-democraten hebbm, naar lif t
Reich meldt, te Rochum van jammerlijke
middelen gebruik gemaakt, om hun can-
didaat Otto Hue verkozen te krijgen. Bij
de herstemming kreeg Hue 59.738, zijn
liberale tegenstander Haarmann 57.818
stemmen. Hue won het dus met een meer
derheid van 1920 st... Maar ei' zijn 4681
stembiljetten ongeldig verklaard, die mee-
rendeels den naam Harmann, in plaats
van Haarmann, behelsden. De verkiezing
van Hue zal nu wel vernietigd worden.
Volgens het Reich, zijn de stembiljetten
met den verkeerd gespelden naam "door de
sociaal-democraten opzettelijk verspreid.
Ook elders hebben zij dit stelselmatig ge
daan. Te Maagdenburg doken onjuiste
stembiljetten op, ter misleiding van de
kiezers van Kobelt, en in Barmen moest
gewaarschuwd worden tegen stembriefjes,
die in plaats van den naam van den on
derwijzer Linz dien van een anderen on
derwijzer, Lintz, vermelden. „Drie geval
len van geheel denzelfden aard toonen,
zegt het Reich, dat de schuld niet een
enkelen falsaris treft, maar dat er stelsel
in de zaak zit. Volgens Kautsky is, gelijk
men weet, ook voor de sociaal-democratie
leugen een geoorloofd middel in den slrijd.
Van leugen tot valschkeid is de afstand
niet groot.
ITALIË.
Een zekere Rigamonli, een kopstuk dei-
socialisten te Milaan, is plotseling zoek
geraakt, en met hem zijn er 300.000 francs
zoek.
Men zegt, dat hij naar Frankrijk is uit
geweken. Een goed toevluchtsoord!
Als een nieuw staaltje van den chaos
op de Italiaansche spoorwegen moge gel
den de ontdekking door de spoorwegoverlt
heden van twee onbeheerd rondzwervende
wagens met dynamiet.
OOSTENRIJK.
Ook daar! Ook in Oostenrijk de anti
these Hier in ons land, in Frankrijk, in
Duitschland hebben wij ze scherper dan
ooit nog zoo pas zich zien uitteekenen.
En nu in 'Oostenrijk de verkiezingsbewa
ging in vollen gang is, komt het. nog eens
duidelijk uit, dat ook daar de antithese
nog verre van dood is. „De groote vraag,
waar het hier om gaat, zoo zegt een fel
Jodenblad, luidt: Zijt gij vrijzinnig of cle-
ricaal? Ook bij deze verkiezing moet het
tusschen de vrijheid van den geest en het
clericalisme worden uitgestreden."
RUSLAND.
Eenigen tijd geleden werd in Tiflis op
klaariiehtendag de 16-jarige zoon van den
Armenischen millionair Aramjants op
straat gevangen genomen en door roovers
als gijzelaar ontvoerd. Den vader, die zich
in Petersburg ophield, werd telegrafisch
om ©en losgeld van 50,000 roebel ge
vraagd. De vader gaf de zaak bij do politie
in Tiflis aan, die nu ijverige nasporingen
deed naar den ontvoerden knaap. Dezer
dagen ontdekte men de rooversbende, die
werd overvallen. Maar wat bleek nu? De
jongeheer Aramjants stelde zich zoo goed
als de roovers met de revolver in de hand
tegen de politie, die hem wilde bevrijden
te weer, en nu kwam aan het licht, dat
hij -zich vrijwillig had laten ontvoeren, om,
in compagnie met de roovers, papa, de som
van 50,000 rbl. uit den zak be kloppen.
Het jongmensch is voorloopig tot drie
maanden gevangenisstraf veroordeeld, we
gens overtreding van het verbod op het
dragen van wapens.
CHINA.
De „Daily Telegraph" meldt, uit Shang
hai het heerschen der zwarte pokken in
de hongersnooddistricten. Tengevolge van
deze epidemie, moeten de groote houten
barakken, die voor de opname van hon
gerlijdenden gebouwd waren, verbrand
worden. 300.000 Chineezen zijn daardoor
aan de bitterste armoede prijsgegeven. Het
lijden dor bevolking is ontzettend. Als er
geen hulp komt opdagen, zijn alleen in
Antoeng 3/4 millioen menschen den hon
gerdood nabij.
Zaterdagmiddiag omstreeks één uur,
toen de minister van justitie, mr. E. van
Raalte, va.n het departement, kwam, om
huiswaarts te keeren, kwam in de Amalia-
straat nabij zijne woning een mansper
soon naast hem loopen. Toen de minister
bemerkte, dat deze persoon zich al meer
en meer aan hem opdrong, vroeg Z.Exc.
of hij hem iets te, verzoeken had. In ant
woord hierop haalde de, man een revol
ver voor den dag, waarmede hij vier scho
ten op den beer Va,n Raalte loste. Alle
vier schoten misten hun doel, zoodat de
minister wonder boven wonder ongedeerd
bleef. Twee kogels kwamen terecht in de
ramen van het. huis van den minister.
Twee jongens, die van het. voorval ge
tuigen waren, ijlden naar het paleis, om
daar politie te halen. Twee agenten air-
resteerden den man, die na het lossen
der schoten op den minister ter plaatse
was blijven staan. Alleen de revolver had
hij op straal weggeworpen.
Uit ©en voorloopig onderzoek bleek, dat
de dader genaamd is Simon Polak, die
zich v©el hier ter stede ophield. Hij ver
klaarde de revolver te Amsterdam te heb
ben gekocht met. het doel om den mi
nister, dien hij niet kende, dood te schie
ten, omdat hij zich gegriefd voelde door
een uitspraak van het. hooggerechtshof.
Over de beweegredenen tot zjjn misdrijf
zou hij later wel meer vertellen.
Polak werd naar de polilieafdeeling a,an
het Alex anders veld gebracht, om daar in
verhoor te worden genomen.
De minister van justitie keerde natuur
lijk zeer verschrikt en ontdaan zijn woning
binnen, maar herkreeg kort daarna, zijn
gewone kalmte.
De burgemeester en de hoofdcommissa
ris van politie, de heer Versteeg, waren
een der eersten onder de velen, die den
minister geluk kwamen wenschen, dat. hij
aan dezen aanslag ongedeerd was ont
komen.
De man, die den aanslag pleegde, is pl
niet jong meer; ongeveer 40 jaar oud.
Hij verklaarde lijdende te zijn aan in
fluenza en verzocht zoo, spoedig mogelijk
naar het bureau te worden vervoerd, al
waar hij, aangekomen, om een stoel vroeg.
De dader van den aanslag op den mi
nister van justitie onderging een verhoor
van den commissaris van politie der vierde
afdeeling, den heer Wulffers.
Eenige getuigen verklaarden, dal de man
de revolver bij het afschieten met zijn
beide handen vasthield. De minister, die
het wapen tegen zich zag richten, bukte.
Trouwens, d-e man richtte te hoog, daar
de kogels twee meter boven de straat de
ruiten van het huis doorboorden. Een
vijfde schot kon hij niet lossen, daar het
wapen toen weigerde.
Drie personen, door den commissaris
gehoord, herkenden den dader. Zij waren
bij het voorval tegenwoordig geweest.
De dader. Polak, was alhier in de kost
in de Jan de Baehstraat. Hij is gewezen
onder-kapelmeester van de infanterie in
West-Indië ten was sedert een paar ja,ar
gegageerd met f 190 's ja,ars.
Hij meende daardoor benadeeld te zijn
en een hooger gagement t» hebben ver
diend. Polak verklaarde dan ook gere-
questieerd te hebben bij „Koloniën, bij de
Koningin en bij anderen", ma,ar steeds
nul op het rekest te hebben gekregen.
Daarover verstoord, liep hij rond met het
doel, de eene of andere hooge autoriteit,
wie het ook mocht zijn, gelijk hij zeide,
„de minister, of desnoods dr. Kuyper" te
dooden.
Bij het verhoor maakte hij den indruk
toerekenbaar 'te zijn. Hij was volkomen
kalm; verklaarde geen berouw te gevoe
len over het gebeurde en het doel te heb
ben gehad den persoon, op wien hij schoot.
en van wien hij wist dat hij de minister
van justitie, mr. Van Raalte was, te
dooden.
De crisis. H. M. die Koningin heeft
onder de door Haar na de ministercrisis
geraadpleegde leiders v,an Kamergroepen
ook ontvangen mr. Kolkman en mr. Tyde-
man, leden der Tweede Kamer.
Naar „Het Volk" verneemt, wordt er
ook met het lid der Eerste Kamer, den
heer Van Leeuwen, burgemeester van Am
sterdam, geraadpleegd over de vorming
van een nieuw ministerie.
Het Haagscbe correspondentiebureau
meldt
Men verneemt, dat besprekingen van H.
M. met staatslieden over de mmisterieele
crisis althans in de eerstvolgende dagen,
niet verder zullen gehouden worden.
In welingelichte staatkundige kringen
wordt met grond betwijfeld, dat de advie
zen der tot dusver door de Kroon over
de crisis geraadpleegde autoriteiten zich
bewogen hebben in de richting van ont
binding der Tweede Kamer.
Mgr. Endrici, bisschop van Triest, heeft,
in zijn herdersbricf over het cl erica-"
lis me gesproken. O.a. luidt het in zijn
bisschoppelijk schrijven
Wanneer de meest, verheven goede
ren door onrechtvaardige wetsvoorstellen,
in de parlementen voorbereid, door de
pers of door ander© middelen worden
aangegrepen en in gevaar gebracht, is het
de plicht van iederen Katholiek, zijne gees
telijke Moeder, de H. Kerk, te verdedigen,
om zich bij deze of dergelijke vragen nauw
gezet aan de vermaningen en vingerwij
zingen der Kerk te houden.
Zoo men dit clericalism© noemt, is het
duidelijk, dat men onder het woord „cle
ricalisme" niets anders verstaat dan de
verdediging der rechten der Heilige Kerk,
hare goddelijke instellingen, haar verheven
zending. In dezen zin verstaan, moet. ieder
Katholiek, die met. zijn geweten rekening
houdt, een clericaal zijn.
Wil men evenwel met de uitdrukking
„clericalisme" te, kennen geven, dat de
Kerk er naar verlangt en streeft, in naam
van den godsdienst in zuiver wereldlijke,
politieke en economische kwesties zich te
willen mengen, zoo, bestempelen wij dat
met den naam v.a.n laster en leugen. De
Kerk beeft altijd de ware vrijheid bevor
derd en beschermd. Zij veroordeelt alleen
de losbandigheid of 't misbruik der vrij
heid".
Niet onaardig is deze advertentie in de
„Notekraker" (Zbl. v. 'tVolk):
Heden overleed tot onze diepe droefheid,
onze innig geliefde Dochter
BLANCHE,
in den aanvalligen leeftijd van nauwelijks
1 Vo jaar.
L. UNIE.
V.-D. BOND.
Den Haag, 12 Februari 1907.
Dit slaat natuurlijk op de ontslagname
va,n het b 1 a n c o-ministerie.
In verband met de geruchten over de
vorming van een „cabinet d'affaires"
kwam aan „H©t Centrum" ter oore, dat
geen der katholieke Kamerleden zal wor
den bereid gevonden in zulk een Kabinet
zitting te nemen.
De Katholiek© Pers. Gelijk de
Bisschop van Haarlem spoorde ook de Bis
schop van den Bosch die geloovigen aan,
om de katholieke pers te steunen.
Mgr. van de Ven besluit die aansporing
met de navolgende woorden:
„In elk Katholiek huisgezin, zeide on
langs het „Katholiek Sociaal Weekblad",
moet minstens een katholieke krant
zijn. En zoo is het. Waar deze in eere is,
daar zal ook het denken en het spreken
en het werken en het leven katholiek zijn
en blijven in volle kracht".
GOES. De coöperatieve weeghruggen-
vereeniging alhier, hield Zaterdag de
jaarl. Aandeelhoudersvergadering in de
Prins van Oranje. Er werd totaal ontvan
gen f 1322,04s, de uitgaven bedroegen
f648,19, saldo verdienste, f 673.85s. In dc
reservekas werd hiervan gestort f 17,71s,
zoodat nu die kas totaal bedraagt
f 274.06s. Over de 135 aandeelen ad f 10,
