IMING
(blad
No. Ié.
Donderdag 31 Januari 1907.
Derde Jaargang.
t op het
I
DEN,
E PERS",
bekende ver
te Apeldoorn.
J. EGBERTS.
ca
eld
ran Effecten
jtocht.
INDRIKSE.
cent
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Versckijnt eiken MAAHDAG-. WflENSDAG- tn VRI1DAGAV0ND.
R ij s s e ii.
BUITENLAND
UIT ZEELAND.
UAABIIOEUEV
•afijn omboord.
lARI, 's namiddags
ru
mité van
Hie te GOES.
Rustenburger-
ij na zooveel lijden
per kilo.
f 0.6')
- 0.58
- 0.68
- 0.66
- 0.63
- 0.62
per bns - 6 50
3 stuks. - 1.15
- 0.95
- 0.90
uiet, manden en
urs.
szonden.
ire. 519.
«4
«oó
CO
c
u-
O
n
O
acs
s&ss
°-
W
ss
V»
UuJ
O
hotel de Kinderen
euws en illu
£OOP is.
E DIRECTIE.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten I 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.37V2, voor niet-abonné's„045
Bureau LANGE V0RSTST3AAT, GOES.
Advertentiën van 16 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Wij hebben een .oproep gedaan om gel-
delijken steun voor de stakers te Rijssen.
Daarop is in. 't geheel bij ons ingekomen
niet meldenswaardig bedrag van
zegge één gulden van „een trouw
lezer" uit Terneuzen.
Dit is allertreurigst.
Het is heel mooi artikelen en geschrif
ten te lezen, waarin de nooden en mis
standen van de maatschappij op de kaak
worden gesteld.
Maar minder mooi is het, met zwaar
wichtig gezicht te beamen, dat 'tin ver
schillende opzichten in de samenleving 'n
beroerde boel is, en tevensde beurs
gesloten te houden, als onrechtvaardig be
handelden onze hulp behoeven.
'tls mooi met aandacht ©en spieker te
volgen, die ons uiteenzet, dat ook en vooral
in de arbeiderswereld de christelijke be
ginselen van naastenliefde en rechtvaar
digheid den scepter moeten zwaaienmaar
men kan even goed thuis blijven, indien
men, wanneer die beginselen worden ver
kracht en den arbeiders werkelijk onrecht
wordt aangedaan nalaat, de behulpzame
hand te bieden.
De theorie is mooi, maar de praktijk is
alles.
De laatste weken, gelukkig, is hier in
den omtrek een welgeslaagde propaganda
gemaakt voor de K. S. A.
Welnu, voor hen, die het niet mochten
weten, èeelen we mede, dat het steunen
van een gerechtvaardigde werk
staking wel degelijk thuis behoort op
het terrein van Kathol i'é k© S ociale
Actie.
En dat de werkstaking te Rijssen een
gerechtvaardigde'is, wordt alge
meen erkend, zoowel door dr. Kuyper als
door mr. Aalberse, als door rector Lukas-
sen, kortom door ,de voormannen op soci
aal gebied van iedere richting.
Daarom herhalen we onzen oproep om
geldelijken steun voor de Rijssensche jute-
arbeiders, wie door de patroons aller
laagste loonen worden uitbetaald; wier
vakorganisatie niet wordt erkend, waar
door zij zijn geraakt in een toestand van
ellende, waarin dringend verbetering noo-
dig is.
Verbetering, die de patroons niet wil
len aanbrengen, en waarvoor de arbei
ders nu strijden door staking.
Daarom moet deze staking geldelijk wor
den gesteund.
Laat ,men nu ook, op dit punt, de K.
S. A. in praktijk brengen I
FRANKRIJK.
De studenten der katholieke instituten
van Rome studenten „uit alle stammen
en volken en talen" hebben tot hun
medebroeders va,n de Fransche seminariën
een adres gericht van sympathie en be
moediging en zegewenschen voor de
Fransche Katholieken in hun zwanen
strijd. Dit adres is Zaterdag aangeboden
aan den rector van het Fransche college
Z. H. de Paus heeft zich over deze mani
festatie zeer getroffen getoond en de or
ganisators ervan in gehoor ontvangen
„Geen betooging", aldus sprak de H. Va
der bij die gelegenheid, „kon dierbaarder
aan ons hart zijn dan die der solidariteit
van de Romeinsche seminaristen met hun
broeders uit Frankrijk. Meer dan 3500
broeders en priesters verlaten in Frank
rijk hun studiën voor de kazerne. Maar
moedig en onversaagd zijn zij bereid te
dienen onder de vaan des vaderlands, maar
meer nog onder die van Christus en het
geloof. Zij verdienen tillen onze genegen
heid en medelijden.
„De Kerk noemt zich één, katholiek,
apostolisch en Roomscb, maar ook dé
„strijdende". En die tijd, waarin de Kerk
niet heeft geweend en in volkomen vre'de
Peefde, was voor haar de gevaarlijkste
Die broederlijke solidariteit tusschen de
Katholieken openbaart zich in deze dagen
telkens weer in de Vereenigde Staten. Zoo
werd bijv. Zondag in bijna alle katholieke
kerken van New-York door de geestelijk
heid van den predikstoel tot de schare
een opwekking gericht tot deelneming aan
een groote vergadering, dien avond te hou
den en waarin protest zou worden aan-
geteekend tegen de bejegening, welke de
Fransche Katholieken ondervinden va.n de
zijde hunner regeering.
DU1TSCHLAND.
De majesteitsschennis, waaronder Duit-
sche rechters vaak zoo kinderachtige bru
taliteiten en aardigheden verstonden, zal
voortaan niet meer zóó zwaar worden ga-
straft. De „Reichs-Anzeiger" maakt een
keizerlijk schrijven aan den minister van
Justitie openbaar ter gelegenheid van 's
Keizers verjaardag, waarin deze voorstelt
een wijziging van het artikel betreffendiei
Majesteitsbeleediging, uit te werken in een
voorstel aan den Rijksdag. Tot op den
tijd dat dit voorstel wet zal zijn gewor
den moeten de gevallen van Majesteitsbe
leediging aan den Keizer worden voorge
legd, opdat deze gelegenheid hiebbe van
zijn gratie-recht gebruik te maken. De dag
bladen van allerlei richting begroeten dit
voorstel met ingenomenheid.
Voor den Duitschen Rijksdag moeten
nog 160 herstemmingen plaats hebbein,
Het is bijna zeker, dat bij die herstemmin
gen de Centrumspartij nog minstens 11
zetels wint, zoodat de Katholieke partij
goed versterkt wordt, den liberalen teil
spijt.
SERVIE.
Een ontploffing in de vertrekken van,
den Servischen kroonprins wekt te Bel
grado veel sensatie. In de stad doen aller
lei geruchten de ronde; men zegt, dat in
het koninklijk paleis een aanslag plaats
vond. Er moet een bom gesprongen zijn,
die veel schade aanrichtte.
Andere geruchten zeggen, dat er een
helsche machine in een kamer van den
koning gelegd was.
Dadelijk na de ontploffing werd net pa
leis afgezet. De commissaris van politie
werd geroepen en onmiddellijk begon het
onderzoek, waaromtrent een diep stilzwij
gen in acht wordt genomen, 't Koninklijk
paleis wordt streng bewaakt, de militaire
posten zijn verdubbeld, en in de naaste
omgeving van het slot bevinden zich veel
militaire troepen.
Er hebben eenige weken geleden ge
ruchten door de pers geloopen omtrent
voorgenomen bezoeken van H. M. de
Koningin aan Onze provincie.
Uit zeer vertrouwbare bron vernemen
wij thans dat H. M. vooralsnog geen plan
heeft dit jaar Zeeland te bezoeken.
Onze Commissaris der Koningin is ook
niet naar de residentie gegaan om II. M.
en den prins der Nederlanden te gaan
nitnoodigen. Zoo iets doet men niet, dat
is tegen de etiquette.
Doch Z.Exc. is door het Koninklijk
Echtpaar ten paleize ontboden en de reden
daarvan is dat waarschijnlijk de Prins de
De Ruyterfeesten te Vlissingen zal'
bijwonen en daarover wenschte te spre
ken met den Commissaris der Koningin in
onze provincie. (Zeeuw.)
Men meldt ons nog:
„De Zeeuw" vermeldde gisteren dat hij
uit officieel© bron vernomen heeft dat de
Koningin dit jaar Zeeland niet zal be
zoeken, maar wel dat Prins Hendrik de
De Ruyterfeester te Vlissingen zal bijwo
nen. Wij kunnen .verzekeren dat het bericht
van „de Zeeuw" onjuist is.
Van het een ;noch van het ander is iets
hekend. De Commissaris ,der Koningin, die
alleen de plannen kent, bewaart het diep
ste stilzwijgen.
GOES. Maandagmiddag had de heer
Goens© van Kwadendamme het onge-
geluk, dat zijn paard schrok voor een
orgel, bij den Karnemelksput, zoodat hij
met paard en tilbury iu de sloot geraakte.
Met eenige hulp was hij weer spoedig
op den weg, zoodat hij met den schrik
vrij kwam.
Za,terdag 2 Febr. p.- s. des avonds
om 8 uur zal in „de Prins van Oranje" al
hier eene lezing gehouden worden. De heer
A. C. Bos, lid van hel Hoofdbestuur van
het Centraal Genootschap voor Ktnder-
Herstellings- en Vacantie-Kolonies, zal
over deze herstellingsoorden voor "kinde
ren komen spreken, en daarna zal worden
getracht eene afdeeling „Goes" van het
Centraal Genootschap te stichten.
Mannen en vrouwen van elke richting
en kleur hebben hunne instemming mét
het streven van 't Genootschap betuigd.
Ook Mr. P. J. M. Aalberse, Redacteur
„Katholiek Sociaal Weekblad" te Leiden en
Dr. Alph. Ariens, Pastoor te Steenderen.
De harmonie „,Euphonia,", die in Juli
haar 20-jarig bestaan hoopt te vieren, is
voornemens een groot nationaal concours
uit te schrijven voor zuslervereenigingen.
Zij hoopt "dat de noodige bijdragen en
deelneming haar daartoe jn sïaat zullen
stellen. Het bestuur der harmonie heeft
zich eenige heeren geassumeerd tot eaine
feestcommissie, bestaande uit ,de heeren
De Koning Kooy, eere-voorzitterJ. Z.
Risch, voorzitter; I. ,G. J. Kakebeeke, vice-
voorzittsr; W. Temperman, le secretaris,
A. R. Breetvelt, 2e secretaris, P. A. de
Ligny, le penningmeester; J. C. Hollmanjn,
2e penningmeester; D. v. d. Bout en
A. F. v. Marcke, leden.
H. de Wilde over „De oude strijd".
In de Dinsdag te G o e s gehouden open
bare vergadering van de anti-rev. Propa-
ganda-club trad als spreker op de heer II.
de Wilde, lid der staten van Zuid-Holland,
en van den Haagschen gemeenteraad met
het onderwerp „De oude strijd".
Nadat de voorzitter, de heer Buijse, de
vergadering, die matig bezocht was, met
gebed had geopend en een kort welkomst
woord tot de aanwezigen had gesproken,
verkreeg de heer De Wilde het woord.
Bij het eerste politiek debat, aldus spr.,
na 't optreden van het ministerie de Mees
ter weid van links en rechts critiek op
dat optreden uitgebracht, o. a. door Mr.
Tydeman een oud-liberaal. Deze was 't
niet eens met hen d:e zeiden dat '1 mini
sterie Kuyper te weinig had gedaan. In
tegendeel dat ministerie had, ook volgens
hem, hard gewerkt. Zijn grief was van an
deren aard en betrof den geest waarmee
dat ministerie bezield was. Hij noemde
't tijdperk van 19011905 een kortston
dige ziekelijke afwijking van den nuchte-
ren geest van het Nederiandsche volk. Nu
behoeft men niet direct antirevolutionair
te zijn om tegen den vorm van deze be
schuldiging op te komen. Maar aan een
voor ons denigreerenden vorm zijn wij ge
woon. Opzoomer noemde ons een halve'
eeuw geleden al het niet-de,nkend .deel
der natie.
En nog verleden jaar hoorden wij iets
dergelijks zeggen door mr. Patijn in het
kiesdistrict Zierikzee.
De „N. Crt." schreef gister: Er waait
een frissche wind door 't district Slie-
drecht, dewijl de liberalen er wakker wor
den. Zie als hoogstaande mannen en bla
den zulke uitdrukkingen bezigen, da,, moet
in naam der volkseenheid, waarnaar men
zegt te jagen, daartegen geprotesteerd wor
den.
In de grief nu voor mr. Tydemaji
een a f w ij k i n g van den n u c h-
te re n geest van het Nederiandsche volk
lag de voorstelling alsof de strijd door
het miniisterie-Kuyper aangebonden iets
nieuws was. En dit js onjuist.
Hetzelfde was reeds te voren door mr.
Lohman bepleit en door Groen voorge
staan. Het was „de oude strijd".
Het levensdoel van den stichter der
anti-rev. partij trad in tweeërlei vorm naar
voren: Vrijheid voor alle burgers, en be
werking van den volksgeest in anti-rev. of
chr.-historischen zin. Allereerst vroeg hij
gelijkheid. Toen Maurits in den strijd tus
schen Gomaristen en Aripinianen, over
onderdrukking van laatstgenoemden door
geweld sprak, zeide Trigland: „wij ver
langen enkel vrijheid, en dan zijn wij,
Contra-remonstranten, nog krachtig genoeg
om de Arminianen dood te preeken."
Dat is het rechte standpunt. En dat
standpunt van vrijheid en gelijkheid werd
in dien tijd niet ingenomen.
In de Staatsregeling van 1798 was alloein
hij kiezer die tegenstander was van het
stadhouderlijk bewind, voorstander van
de bovendrijvende partij I
En nog na de verdrijving van 't Fran
sche bewind waren die begrippen van
vrijheid en gelijkheid averechtsch) ge
bleven.
Ds. Molenaar en de afgescheidenen in
'34 ondervonden 't.
Wie tegen den geest der eeuw inging
kon niet in eenig Staatsambt benoemd
woiden. De openbare instellingen, vooral
die van onderwijs, kwamen in dienst van
de richting der bovendrijvende partij. En
toen onzerzijds getracht werd door eigen
inspanning andere instellingen ba krij
gen, werd ons toegeroepen dat wij ver
deeldheid brachten. Het volk moest één
zijn, namelijk vrijzinnig. De Fransche re
volutie heeft niet gegeven wat het be
loofde in geen enkel opzicht staat zij hoo-
ger dan het Calvinisme. Bilderdijk en Da
Costa protesteerden tegen de ontkerstening
onzer openbare instellingen.
Een kortstondige afwijking van den
nucliteren geest van het Nederlandschq
volk! zei mr. Tydeman. Maar was dan
hetgeen van 't ministerie-Kuyper uitging,
in .strijd met 't ruime, mooie standpunt
van Trigland? De tegenstanders verwij
ten Kuyper partijwetten. De schoolwet-
Kuyper een partijwet! Ganschelijk, niet.
Ons standpunt zal door velen onzer te
genstanders, naar sprekers overtuiging, in
de toekomst worden overgenomen, want
het ligt in de lijn van onzen tijd. Spr.
wil geen kwaad zeggen van de openbare
school, maar de sociaal-democratische on
derwijzers op de openbare school zullen
in 't gedrang komen wanneer zij een ander
standpunt hebben dan dat der vrijheid.
Een symptoom is reeds gezien in 't pro
test tegen het zingen van Oranjeliederen
op het Koninginnefeest. Tol hiertoe gold
ook bij de liberalen liefde voor Oranje,
eerbied voor 't Gezag een maatschappe
lijke deugd. Dit schrapt de soe. dem. on
derwijzer, maar dan komt hij in conflict
met het wetsartikel dat opleiding tot alle
christelijke en maatschappelijke deugden
van hem eischt. Op dat gebied oprich
ting van bijzondere scholen als tegengif
tegen 't optreden van dergelijke onderwij
zers kunnen de liberalen van ons, ge
schoolden in den schoolstrijd, nog veel
ieeren en wij willen hen gaarne uit onze
rijke ervaring met advies dienen. (Ap
plaus.)
Maar de schoolquaestie had ook een
politieke zijde. Zij die aansluiting van de
school aan 't gezin begeerden, ondervon
den tegenwerking van den Staat en wel
zoo dat tot 1901 voor een kind op de
openbare school uit de openbare kas
f 36 betaald werd, en voor een kind op de
bijzondere school f 7.50. Zoo was de toe
stand bij 't optreden van 'tministerie Kuy
per. Alsof een liberaal of een sociaal-demo
craat vijfmaal meer waard is voor den
Staat, dan een Roomsche of Chr. Protes
tant! Toen is de schoolwet-Kuyper, „de
ramp voor 't land" gekomen. Hij heeft hier
bij de openbare school niet benadeeld, in
tegendeel nog iets bevoordeeld, en wel
door heogare wachtgelden en andere uit-
keering dan volgens de wet van 1897,
En van die f 7.50 heeft hij gemaakt -
niet f 36 (of f 38 zooals 't nu is I) maar
f 15. En toch gingen de openbare onder
wijzers 'tland rond, front makende. Voor
de openbare school in naam, voor de on
billijkheid in werkelijkheid, in strijd met
hun leer van vrijheid, gelijkheid en broe
derschap I En dat terwijl 't ministerie-
Kuyper meer dan zijn voorgangers voor
'topenbaar onderwijs deed. Wachtgelden;
en opneming van weduwen e.i weezen van
openbare onderwijzers in 't pensioenfonds
voor burgerlijke ambtenaren, danken de
openbare onderwijzers aan dr. Kuypers
wet. Indien er ooit sprake kwam van de
oprichting van een monument voor dr.
Kuyper, dan dienden de openbare onder
wijzers daarvoor het eerst hunne bijdra
gen te leveren.
Mr. Tydeman zeide in die merkwaardige
rede van 2 Dec. 1905 dat het stelsel-Kuy-
per weg is, voor goed weg. En mr. Troel
stra klapt© in de handen. De antithese,
die leidt tot de verdeeldheid en de classi
ficeering van het volk! Maar Dr. de Vis
ser schrijft terecht, dat niet. wij de anti
these in 't leven geroepen hebben, maar
de vrijzinnigen.
Er was een these: God de Souverein,
de Schepper. Hel volk aanvaardde die;
dan de revolutie kwam met een stelling
daartegende antithese van volkssouve-
reiniteit.
Is 't bovendien niet zonderling om te
spreken van een stelsel van een bepaald
persoon Heeft die antithese tusschen het
geen uit God en hetgeen uit den mensch
is, dan niet altijd bestaan? Is er dan geen
antithese Op straat struikelt men er haast
over. Men ziet ze in de huisgezinnen,
tusschen de scholen. Mag die dan niet be
staan op 't beteekenisvolle terrein van land
en overheid? Mag de Almachtige daar
niets te zeggen hebben? De antithese is
niet te loochenen en iedere jpartij moet
er rekening mee houden.
Veertig jaren geleden was al wat liberaal
was tegen de Zending; thans zijn zij er
nagenoeg allen voor. Zelfs de heer v. Kol.
Deze heeft in 1901 minister Cremer be
vordering der Zending aanbevolen; in
strijd met hetgeen zijn geestverwant Levita
in een soc.-dem. volksvergadering te Am
sterdam zeide, namelijk dat de automobiel'
van de sociaal-democratie door de straten
snort en het versleten karretje van 't Chris
tendom achteraan komt sukkelen! Van
Kol wilde niet die „automobiel" naar Indië
sturen, maar dat „karretje". (Gelach.)
Chr. philantropie o.a krankzinnigenver
pleging door prof. Lindeboom begonnen,
vindt thans bij alle liberalen waardeering.
Ook wordt het Chr. onderwijs bjj velen
hunner thans heel anders beoordeeld dan
voor 25 jaren. AlbeiHa v. Elkenstein,
Fransen v. d. Putte, 'Goeman Uorgesius
legden daar openlijk getuigenis van af.
Deze kentering is bewijs hoe de Heere
aan de spitse gestreden heeft en zij be
moedigt ons lot volharden in Zijn kracht.
(Applaus.)
Na de pauze trad met spr. iu debat de
heer Ossewaaide van lerseke.
De heer Ossewaarde wien een half uur
wordt toegestaan, begon met. een aan
merking te maken op het gebed van den
voorzitter. Deze had gebeden o. a. voor
de dienaren der Kroon en de Volksver
tegenwoordiging, en dat terwijl deze toch
niet van zijn kleur zijn. Wat moest hij van
zoo'n gebed denken. Komende op de rede
van den spreker, debater vond veel in
sprekers rede dat bestrijding verdient. Hij
erkent dat 't ministerie-Kuyper hard ge
werkt heeft, doch de vruchten zijn wei
nige. Het Ned, volk is er niet op vooruit
gegaan. Democratische wetten zijn er niet
gegeven. Er is dus niet goed gewerkt. Met
de critiek van den spr. op mr. Tydeman's
veroordeeling der a.-r. stemt hij in, doch
de anti-rev. veroordeelen ook hun tegen
standers. Spr. heeft gezegd dat de anti-rev.
ook tot de nationale eenheid behooren,
maar, vraagt debater, waarom noemde hij
de soc.-dem. niet? Heeft hij ons ook al
buiten de gemeenschap gesloten zooals
Kuyper gedaan heeft?
De antithese is nooit zoo schrep gesteld
als door 't ministerie-Kuyper. Kuyper is
ver afgeweken van zijn leermeester Groen
van Prins teler, door zijn splitsing der
natie in geloovigen en ongeloovigen. Het
ministerie-Kuyper bracht geen vrijheid,
maar verdrukking. De matrozenbond.
Lindeman. De stakingswetten. Verbod
aan soldaten om naar vergaderingen te
gaan. Speetwet. De Pensioenwet, waarbij
'n arbeider van zijn 16e jaar f2.50 moet
betalen en pas op zijn 70a jaar werd ge
pensioneerd. „Het een derde drie derde"
van minister Kuyper, en dergelijke be
wijzen die, alsmede dat de sociaal-demo
craten in 1905 te Vlissingen geen zaal
konden bekomen om een spreker te doen
optreden. De anti-rev. zeggen onze gods
dienst moet de godsdienst van Tvolk zijn,
moet doorgevoerd worden op 't gebied der
Staatkunde, dit is even afkeuringswaardig
als de tirannie van Constantijn.
Op ''t gebied van 't kiesrecht zijt gij a.-r.
ook aanbidders der bovendrijvende partij.
Godsdienst moet privaatzaak zijn; hij
staat de nationale eenheid in den weg,
wanneer hij naar buiten treedt. Tegen het
stelsel van 't Calvinisme stelt debater net
stelsel van 't. Socialisme.
In de schoolquaestie heeft dr. Kuyper
ongelijkheid gebracht; de liijz. scholen
zijn in voordeeliger conditie dan de open
bare. Het. onderwijs wat "'twetenschap
pelijke aangaat, is benadeeld door de vele.
kleine scholen. In dat opzicht heeft dr.
Kuyper de openbare school kwaad gedaan.
De school aanpassen aan 't huisgezin is
goed voor ons soc.-dem., want dan krijgen
wij ook vrije scholen. Op de openbare
school zullen de soc.-dem. onderwijzers
nooit in 't gedrang komen, want de open
bare school is de school voor allen en
daar is geen godsdienst mogelijk. De soc.-
dem. openbare onderwijzers hadden dus
schoon gelijk dat zij tegen het leeren van
oranjeliederen op de openbare school
opkwamendat is staatkunde.
Bovendien staatkundige en godsdien
stige dogma's passen niet voor de
jeugd. De anlirev. hebben het Koningshuis
