Dinsdag 22 Januari 1907.
Derde Jaargang.
BINNENLAND.
UIT ZEELAND.
JNo. 10.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
EEN SCHANDAAL.
UIT DE PERS,
HE MME HIP
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant„0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.3772) voor niet-abonné's„045
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Uit het beginsel der christelijke recht
vaardigheid en naastenliefde vloeit onmid
dellijk voort, dat de patroon den arbeiders
een behoorlijk loon uitbetale.
Pauselijke voorschriften drukken dit ten
overvloede den Katholieken nauw op het
hart.
Een der eerste vereischten om de sociale
wanverhoudingen weg te pemen is na
tuurlijk, dat. de arbeiders niet als onmis
bare meubelstukken, maar als mensch
worden behandeld; dat de in het zweet
des aanschijns verrichte arbeid billijk en
rechtvaardig worde vergoed.
Dan, helaas, er zijn nog patroons, tot
wie het niet is doorgedrongen, dat de wer
ker zijn loon waard is.
Patroons, die de wetten van sociale
rechtvaardigheid met voeten treden, die
de zoo noodige vakorganisatie maar niet
willen erkennen, en zoo door de sociaal-
demokra,te,n voor hun propaganda worden
„uitgebuit".
Als verfoeilijk toonbeeld van zulke pa
troons moeten wij de firma, Ter Horst
te Rijssen op de kaak stellen.
Op de fabrieken dezer hoeren wordt jute
gesponnen, een stof, waaruil vooral vloer-
kieeden, tafellakens, enz. wordt gefabri
ceerd, en die ook vermengd wordt met
katoen, wol of vlas.
De jutc-spinnerij is een voor de gezond
heid zeer schadelijke arbeid.
Longlijden en tering is voor vele pr-
beiders de prijs, waarmede ze hun werk
zien betaaldvan Kol noemde niet geheel
ten onrechte Rijssen de tering-kolonie.
En deze ellende wordt nog vergroot door
de schrikkelijk lage loonen,
„Onmogelijk dan ook, schrijft „Land en
Volk" kati het gezin daarvs.n bestaan, er
moet meer verdiend worden om het leven
te houden. En er wordt (dan ook meer
verdiend, maar hoe 1 De verderfelijke huis
industrie tiert welig in hel kleine stadje.
De vrouwen en kinderen der llijssensche
arbeiders weten ervan mee te praten I Van
den vroegen morgen tot den laten avond,
elk oogenblikje, vrij van de school, wordt
besteed aan het naaien van zakken uit
de groote stukken jute. En alweder staat
daartegenover een ongehoord laag loon.
Wanneer de vrouw den ganschen langen
dag jutezakken heeft genaaid, verdient zij
de som van10 centwanneer de kin
deren den ganschen dag moeder daarbij
helpen, dan wordt wel eens, maar dat is
dan ook het hoogste, een rijksdaalder i n
de week gemaakt".
En alweer is ook deze arboid een moor
dend bedrijf. Ook hier het fijne stof en
de smerige uitwaseming, die de longen
vult en vrouw en kinderen vroeg ten
grave sleept 1
Schrikwekkend is daar dan ook de kin
dersterfte.
Zooals we Zaterdagavond van de soc.
dem. juffer Roosje Vos hoorden - voor
wier rekening wij het laten moeten in
het stedeke Rijssen met zijn circa 6000
inwoners jaarlijks tweemaal zooveel kin
deren sterven, als in een wereldstad als
Amsterdam!
Een bemiddelingsconimissie, bestaande
uit oormannen van verschillende richting
in de arbeidersbeweging ook mr. Aal-
berse was er bij heeft pogingen in het
werk gesteld om althans eeniger mate ver
betering te brengen in' het ellendige lot
der Rijssensche arbeiders.
Helaas, zonder resultaat.
De fabrikanten waren niet voor over
reding vatbaar en blijven weigerachtig hun
arbeiders een meer menschwaardig be
staan te verschaffen.
In die jule-fabriek werken ruim dui
zend arbeiders, en gemiddeld verdienen
deze werkers het lage loon van f 6.50 per
week; en als men meesterknechts, bazen,
enz. meerekent, is het gemiddelde loon der
arbeiders nog lager.
En voor dit mager loon misschien
voor industrie-arbeiders een unicum in hiet
land werken zij elf tot twaalf uur
daags I
Wat zou voor de patroons nu het gevolg
geweest zijn, zoo zij het bemiddelingsvoor
stel hadden aangenomen?
Dit: da,t het gemiddelde weekloon van
f 6.50 zou zijn gestegen tot f 6.80.
Deze loonsverhooging zou, bij 't groot
aantal werklieden voor de patroons heb
ben medegebracht een betrekkelijk kleine
opoffering van jaarlijks f17000; en we
meenen dat zulk een opofferingetje zich
wel kunnen getroosten menschen als twee
firmanten, die in de belasting zijn aange
slagen paar een jaarlijksch inko
men van eventjes f 100.000 en f 60.000
De lezers zullen 't wel met ons eens
zijn, vermoeden we.
Ook wel hiermededat deze werkstaking
een alleszins gerechtvaardigde is.
Welnu, laten wij, zooveel in ons vermo
gen, den strijd voor recht, door deze werk
lieden aanvaard, krachtdadig steunen.
Weliswaar zal er veel noodig zijn om
het succes der Rijssensche stumpers te
verzekeren, maai' de sympathie van zóó-
velen is met hen, dat als ieder wat bij
draagt dezen „model-patroons" eens 'n
lesje kan gegeven worden in hoe de
arbeiders niet moeten worden behandeld.
Wij vragen geldelijken steun voor de
Rijssensche stakers en stakkers, en zijn
gaarne bereid voor hen gif (en te ontvangen
en te verantwoorden.
Een prent.
Het jongstel Zondagsblad van „het Volk",
„de Notekraker", geeft een spptprent, ge
titeld: „de Paus tegen Frankrijk".
Op de prent is Z. H. Pius X voorgesteld
als „een zaaier die uitging om te zaaien";
en die uit een voorschoot vol slangen, de
adders van haat en tweedracht zaait.
We behoeven hier niets aan toe te
voegen.
'tIs alleen de haat tegen elk geloof
en bijzonder het Katholieke, die deze
schandelijke prent heeft doen publioeeren.
De heer Smits uit Leiden zal goed doen
dit socialistisch produkt aan de toehoor
ders van zijn volgende spreekbeurten even
te toonen; dan zullen deze onmiddellijk
overtuigd zijn, waar het de soc. dem. in
de eerste plaats om te doen is, n.l. de
vernietiging van den godsdienst.
Sociale plicht. De rechtschapen
Christen.
De rechtschapen christen denkt wat hij
zegt, zegt wat hij denkt, doet wat hij zegt.
Ziehier in drie trekken zijn voorkomen
en zijn fier devies:
1. Hij denkt wat hij zegt. Hij1 noemt
zich christen en hij is het, door het ver-
verlichte en diepe geloof. Hij gelooft, en
hij weet wat hij gelooft; hij weet het,
èn door de wetenschap van den geest,
die komt van de overdenking en van de
studie, èn door de wetenschap van het
hart, die komt van het geb«d en van de
deugd. Alles drijft tegenwoordig in den
steeds hangenden mist van de meenin-
gen. De rechtschapen christen is een
overtuigde.
2. Hij zegt wat hij denkt. Hij1 is
christen en hij komt er voor uit. Hij heeft
,den moed van zijne overtuiging. Hij zegt
wat hij is en wat hij denkt telkens als hij
de gelegenheid nuttig en noodig .acht. Te
midden van de verzwakking van de willen,
in deze eeuw, is de rechtschapen christen
een karakter.
3. Hij doet wat hij zegt. Hij noemt zich
christen, en hij bewijsl het door zijn leven.
Hij is getrouw aan het woord aan God ge
geven op den dag van zijn doop en van
zijne eerste Communieen om te beter
de eerlijkheid van zijne belofte te houden,
verstrekt hij dikwijls zijn moed in het ge
bed en in de Sacramenten. De recht
schapen christen is een man van eer.
(Justice Sociale.)
FRANKRIJK.
In een brief aan den Paus Jiebben de
bisschoppen hun volkomen en eenparige
instemming betuigd met het oordeel, door
den Paus in de encycliek van 6 dezer
uitgesproken over de kerkelijke wetgeving
Zij teekenen verzet aan tegen het geweld
dat .aan de heiligste rechten wordt ge
pleegd. De godsdienstvrede zal niet her
steld worden, dan door eerbied voor de
hierarchic der Kerk, onschendbaarheid
harer goederen en vrijheid. Vóór dien zul
len wij (zeggen de bisschoppen) het. fait
accompli niet onderschrijven.
De bisschoppen prolesteeren tegen de
bewering, dat het episcopaat den Paus
volgt meer door tucht dan uit overtui
ging; zij beluigen echter hun liefde voor
het land, en eerbied voor het gezag en
zeggen, bereid te zijn, voor het land alle
opofferingen te doen, die vereonigbaar zijn
met hun geloof en hun eer.
In de „Etudes" der Fransche paters Je
zuïeten van 1893 deelt pater Abt S. J.
mede een logebesluit, dat aangenomen
werd in tegenwoordigheid van Clemen-
ceau en waarin o. m. staat:
Eindelijk, indien ondanks deze maat
regelen (opheffing der religieuze orden en
opzegging van het Concordaat) van ©enen
kant, en in weerwil van de algemeene
verwereldlijking der scholen en van alle
openbare instellingen van den anderen
kant, bet clericalisme nog ©enige wo'r-
felen mocht behouden in het land, zou
men, in naam van hel algemeen recht, die
voor altijd kunnen uitroeien door met han
dig behulp van eenige artikelen van het
Strafwetboek de uitoefening Van den gods
dienst onmogelijk te maken. Zoo zal men,
met te yerklapen, dat de biecht de jeugd
bederft, de laatste priesters beletten, de
meest belangrijke bedieningen van hun
priesterschap te vervullen (art. 334); even
zoo zou men hen berooven van alle in
komsten, door hen te verbieden, van de
laatste geloovigen geld, hoeveel of weinig
ook, aan te nemen voor Missen, doopsel
en .andere ceremoniën, wijl daartoe vol
doende zou zijn, die handelingen op be
hendige wijze gelijk te stellen met de mis
drijven van bedrog en afzetterij (art. 405
en 423). Daarom moet de repubhkeinsche
partij, terwijl ziji eenvoudig de scheiding
vraagt van Kerk en Slaat uitmuntende
formule in dien zin, da,t ze gemakkelijker
zal worden aangenomen in werkelijk
heid de verwezenlijking naslreven van een
beslist meer krachtig doel: de vernieti
ging der Kerk in den Staat.
Dit citaat spreekt boekdeeien: het ont
hulde de voorbereiding van wat thans ge
schiedt.
In het adres aan de buitenlandsche bis
schoppen, die hun gelukwenschen hebben
gezonden, betuigen de Fransche bisschop
pen hun dank er voor, da.t zij met hen
de onrechtvaardige wetten veroordeeld, de
steeds nog geldende rechten der kerk be
vestigd en die aanslagen op recht en vrjj-
heid afgekeurd hebben. Deze betuigingen,
zoo schrijven zij, zijn onvergelijkelijke
uitingen voor de katholieke eenheid.
Geen verlof voor godsdienst
oefeningen. De Fransche Kamer koos
een uit elf leden bestaande bijzondere com
missie ter beraadslaging over het wetsont
werp Flandin over de opheffing van de
verplichte aankondiging van openbare ver
gaderingen. Op één socialist na, verklaar
den zich alle overige leden vóór de op
heffing, welke aan de katholieke kerk het
houden van openbare godsdienstoefenin
gen zonder eenige voorafgaande formali
teit mogelijk maakt, terwijl geen wijziging
wordt, gebracht in de scheidingswet.
AMERIKA.
De correspondent van „La Croix" heeft
een interview gehad met een Ame'rikaan-
schen priester die hem verklaarde., dat de
openbare meening in Amerika, zoowel on
der protestanten als katholieken, met de
vervolgden is ©in dat komt lomdat de Ameri-
kaanscbe katholieken bij middel van artike
len en brieven in de pers, de huichelarijen
en leugens van de vijanden der Kérk
hebben ontmaskerd.
De redevoering van Viviani, die be
weerde de lichten des hemels uit te doo-
ven, heeft de Amerikanen meer geschokt
dan de Franschen. Amerika is een diep
godsdienstig land. De denkwijze
Frankrijk is veel veranderd m Amerika
sedert de uitdrijving der kloosterlingen,
Zii hebben die menschen ondervraagd en
aan 'twerk gezien. Sedert dien luisteren
zij veel meer naar do stem der. Fransche
katholieken.
DUITSCHLAND.
Groote vreugde zal er zijn 111 de harten
der Duitsche regeeringsmannen.
Uit Port-Nolloth wordt geseind, dat de
vredesonderhandelingen in Damaraland
plotseling afgebroken zijn. Een ernstig go-
vecht is aan den gang in de buurt van
Keetmanshoop, en men zegt, dat de op
standelingen krachtigen tegenstand bieden.
Ziezoo, nu heeft het Centrum toch on
gelijk: immers is niet het Duitsche Rijk
in gevaar, van door gruwelijke vandalen
te worden verwoest?
Brave Hotbentotten, ze bedreigen het rijk
maar ze redden de regeering.
Als 't bericht nu maai' waai' is
RUSLAND.
In het district Wolkowysk,(gouverne
ment Grodno, Polen) wordt een Grieksch-
orthodoxe kerk gebouwd op het terrein
van een in 1863 gesloten Roomsche kerk.
Men vreesde voor rustverstoringen onder
de Roomsche boeren en liet daarom het
vervoer van de boawsteenen geschieden
onder militair toezicht Een duizend katho
lieke boeren liep niettemin te hoop en viel
.ie wagens aan. Daarbjj werden twee
schoten gelost. Nu gaveu ook de soldaten
vuur. Zes der aanvallers werden gedood
en zeven verwond. Toen deinsden zij af,
afdoende maatregelen zullen verdere rust
verstoringen voorkomen.
Een dertig man sterke bende heeft het
station Rejowiec van den Weichselspuor-
weg overvallen, Het stationsgebouw is met
dynamiet volkomen verwoest. De buit
bedraagt 6000 roebel.
Bij een vrouwelijke passagier zijn op
het station Warschau vijf bommen in Deslag
genomen.
Te Lodz is het bij leen begrafenis tus-
schcn arbeiders tot vechten gekomen De
revolvers kwamen er bij te pas. Acht man
werden er gedood en dertien gewond.
Onze aanstaand*, officieren.
De Koninklijke Militaire Academie te
Breda telde het vorig jaar 342 cadetten.
In het verslag van den minister van
Oorlog aan de Tweede Kamer las men:
„Op verlangen der ouders moesten 76
cadetten de kerk bezoeken en wel 14 eeu-
maal per uiaana, 10 tweemaal, 41 elke week
en 10 wanneer een bepaalde predikant
preekte.
Niet ineer dan 76 cadetten moesten op
verlangen der ouders do kerk bezoeken
Moet dit zoo worden verstaan, dat de
266 cadetten, van wie de ouders een der
gelijk verlangen niet hadden te kennen
gegeven, de kerk in het geheel niet be
zochten, ook niet eenmaal in de maand?
Of was voor de overigen of voor
een zeker aantal het uitdrukkelijk ver
langen der ouders niet noodig, om de
jongelui tot het bezoeken der kerk te
brengen
Ook deze lezing is mogelijk, maar waar
schijnlijk is toch de eerst», dat de ouders
van 266 cadetten aan kerkbezoek niet
hechten en, de cadetten er dus ook niet
aan deden.
Is dit juist dan ziet het er treurig uit
inet onze aanstaande otficiereu.
„Huisgezin
Te Delft is na het houdeu van een ver
gadering, waarop de WelEerw. Heer
Dankelman, kapelaan het woord voerde,
een R K. Middenstandsvereeniging opgericht
Naar men meldt is aan den voorzitter
der Tweede Kamer medegedeeld dat het
voqrstel tot heffing van opcenten op
de vermogens- en bedrijfsbelasting voor
1907/1908 door den Minister werd inge
trokken.
De K a t.h o 1 ie ke Pers. Het Centraal
Bureau heeft als bijlage bij de „Mededee-
lingien", die nu met no. 27 den nieuwen
jaargang begonnen zijn, een zeer belang
rijk vlugschrift gegeven: n.l. „De Katho
lieke Pers".
Niemand zal ontkennen, dat het voor
het verschijnen van dit vlugschrift n u
een zeer goede tijd is. Nu onder de Katho
lieken, meer dan ooit, de noodzakelijkheid
gevoeld wordt om hunne geloofsgenooten
heter in te lichten dan dit door de liberale
en zoogenaamde neutrale pers geschiedt,
nu komt het vlugschrift op uitstekende
wijze helpen om die noodzakelijkheid nog
duidelijker aan te toonen.
In eenvoudige en toch krachtige taia.1,
met waardige en duidelijke woorden, roept
het den Katholieken toe, de wapenen o-p
te nemen om met alle kracht den strijd
te voeren tegen den grootsten vijand van
ons geloof en van ons Katholiek bewust
zijn, n.l. de liberale en z.g. neutrale pers.
Duidelijk zegt het, dat men moet kiezen
vóór of tegen.
De groote invloed der Pers wordt ons
aangetoond, we lezen wat het ongeloof met
dat wapen kan doen, we zien e'r óók in
getoond, welk een groote macht de Pers
voor ons, Katholieken, kan zijn, als wij
alle Katholieken daarmee bereiken.
Krachtig wordt tot het steunen der
Katholieke Pers aangespoord.
Doch dit niet alleen.
Er wordt óók gezegd, hoe wij de Katho
lieke Pers moeten steunen, o. a. óók door
Pers-comité's.
D,«j taak dier Pers-comité's wordt aan
gegeven.
Kostelijke wenken voor propagandisten
lezen wij er.
Het ligt voor de hand, idat leen zóó zorg
vuldig bewerkt,zóó warm gest 1.1, zóó over
tuigend vlugschrift het aangewezen middel
is, om in handen van propagandisten en
pers-comité's een groot werk te doen.
Het is be verwachten, dat er van het
Centraal Bureau heel wat honderden en
duizenden over het geheel© land zullen
verspreid worden. Per postwissel besteld,
zijn ze tegen verminderde prijzen verkrijg
baar.
En het resultaat van dit (vlugschrift moge
zijn, dat na deze wintercampagne er geen
Katholiek gezin meer in Nederland is, waar
niet een Katholieke krant wordt gelezen.
GOES. Vrijdag werd in de alhier gehou
den vergadering van ingelanden, uit de
vroeger- medegedeelde voordracht, tot op
zichter van het waterschap „De Breede
Watering bewesten Ierseke" benoemd de
heer M. P. de Looff te (Schare ndijke met
107 va,n de 183 geldige stemmen, tegen 76
op den heer L, Dorst, te AVelzen, gemeente
Oist, zooals reeds gemeld.
Het voorstel van Ged. Staten tot wijzi
ging van art. 16 en 18 van het algemeen
reglement voor de polders en waterschap
pen vond nogal bezwaar'.
Het bestuur wilde er zich bij neerleggen,
maar verschillende ingelanden verzetten
zich tegen de voorgestelde wijziging. Er
werd voorgesteld^ uit. te spreken, dat die
wijziging, met. het oog,"op de. gevolgen,
niet wenschelijk -is.
Verder werd. besloten een relaas van
het verhandelde in de vergadering toe te
zenden.aan" Ged. Staten om de verschillen
de denkbeelden, in de vergadering over
deze kwestie geuit, aan Ged. Staten be
kend te maken.
Zondagavond jl. weid op een, bSi—'
tengewone huishoudelijke vergadering^an
de St. Josephvereeniging besloten over
eenkomstig het voorstel' van het lid G.,
om het 25-jarig bestaan der vereenigiïig
aldus te vieren: le Vrijdag 1 Febr. a.s.
generale repetitie, toegankelijk voor de- kin
deren der leden en begunstigers; 2© Zon
dag 3 Febr. feestuitvoering voor leden en
begunstigers; 3e Dinsdag 5 Febr. feestver-
gadering met inwijding van het nieu,we
vaandel en tombola.
MIDDELBURG. Het hoofdbestuur van de
Zeeuwsche Maatschappij van landbouw
hield Donderdag alhier een vergadering
welke, wegens ziekte van den heer mr.
P. C. J. Hennequin, ,werd gepresideerd
door den heer C. H. Waghto. Verschil
lende mededeelingen weiden gedaan,
waarna de ontworpen statuten in behan
deling kwamen. Hierover ontspon zich
eenige discussie, hoofdzakelijk over pun-
