goes
i
goes!
ceuren
a.s.Feestdagen
AC.
De Nieuwe Zeeuwsche Courant
No. 149.
Dinsdag 18 December 1906.
Tweede Jaargang.
mifé voor
ale Actie te
rschillende soorten.
per flesch.
ES VOOR
Zierikzee.
ikerke,
ilburg.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAAHDAG-. lOEISOAG- te VRIJDAGAVOND.
Nieuwe Abonné's,
De Nieuwe Zeeuwsche Courant
voor Goes slechts f0,75
daar buiten f0,95.
prachtig Geïllustreerd Zondagsblad.
EEN DUPLIEK.
BUITENLAND.
>m 7 uur,
OSTENDE.
itholieken, vrouwen
Bureau der K. S A.
[TS uit Leiden
RS".
HET COMITÉ.
»a$erij
ïchaverij.
stumes.
umes. J
'hemden. 3
Hemden.
puses.
{louses. g
Broekjes. 3
apen. 3
9S. 3
linnen.
i H eren Hemden.
dergoederen.
lesschen tegelijk
f 100,— en f 50,—,
b
alleshoudt op alles
o dekt 8 a 10 Meter
ivit fl 30„gekleurd
genten gevraagd,
baan Le Cointre, Goes.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's iO.Sl1/i, voor niet-abonné's „045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
voor het volgende kwartaal, ontvangen de
nog voor Jan. verschijnende nrs. van heden
af gratis.
is het meest gelezen R.K. blad in Zeeland.
Het heeft zijn lezers in grooten getale
hier, in de omstreken, in de geheele provincie,
in vele plaatsen buiten de provincie.
verschijnt driemaal 's weeks en kost per
kwartaal
Tegen den geringen prijs van 37 'A cent
per kwartaal ontvangen de abonné's er bij het
Men kan zich abonneeren bij de
Agenten, Boekhandelaars en Brievengaarders.
Een schrijver uit Middelburg in „de
Tijd", dd. Zaterdag 15 Dec., dwingt ons
nogmaals terug te komen op zaken, nauw
verbonden met het plaa tot oprichting van
een Bond van R. K. kiesvereenigingen in
Zeeland.
Alvorens daartoe over te gaan, maken
wij als onze overtuiging bekend, dat de
schrijver in „de Tijd" niet te Middelburg
woonachtig is; dal; wij ineenen, dat,bedoeld
schrijven tegen de oprichting van den, Bond
en tegen ons, het Katholiek hoofdorgaan
bereikt heeft uit Z ee u w s ch-V 1 a a n de
ren; en dat wij deze onze meening niet
eerder kunnen veranderen, alvorens „de
Tijd" uitdrukkelijk heeft verklaard, dat de
schrijver niet in Zeeuwsch Vlaanderen is
gedomicilieerd.
In dit geval zal, op gezag van „de Tijd",
onze meening gewijzigd zijn.
We hebben goede reden om bovenstaan
de opmerking te doen, en verschil le ma
ken tusschen de plaats van herkomst dezer
correspondentie.
Dit voorop.
Het gaat nu over de vraag, of er in
Zeeland in voldoenden getale Kath. kies
vereenigingen aanwezig zijn, om een Bond
te kunnen vormen.
In ons no. 146 spraken we reeds, tegen
over den schrijver in „d e T ij d", als onze
meening uit, dat daarvoor „de kiesver
eenigingen zelve volstrekt niet ont
breken".
De correspondent in „de Tijd" blijft zijn
meening handhaven, dat zulks niet het
geval is; dat men een dak op het huis
gaat bouwen, terwijl de fundamenten ont
breken.
Wij hebben gezegd, dat in Zeeuwsch-
Vlaanderen de Ka,th. kiesvereenigingen in
grooten getale bestaan; dit geeft onze be
strijder dan ook toe.
Of die kiesvereenigingen werkelijk
„bloeien", zooals hij 'beweert, is een
quaes tie, die wij, als hier niet ter zake
doende, voorbijgaan.
Resten dus de Zeeuwsche eilanden.
Het is bekend, dat op onze eilanden
leeft een zeer gemengde bevolking.
Uitteraard is deze bevolking oorzaak,
dat op de Zeeuwsche eilanden niet zooveel
Kath. kiesvereenigingen kunnen bestaan
als m Zeeuwsch-Vlaanderen.
Zoo vindt men pp Schouwen, buiten
Z i e r i k z ee, zeer weinig Katholieken.
Zoo vindt men op Walcheren, buiten
Middelburg en Vlissingen ook
zeer weinig Katholieken-
Maar, waar zoo goed als geen Katho
lieken zijn, kan men toch ook geen Kath.
kiesvereenigingen oprichten
Te Zierikzee zou het misschien mo
gelijk zijn zoo'n vereeniging op te richten
de totstandkoming eener centrale aldaar
behoort tot de onmogelijkheden, omdat in
den omtrek geen locale kiesvereenigingen
kunnen worden opgericht.
Daarbij komt, dat het district Zierikzee
plaatsen omvat, in Zuid-Holland gelegen,
zoodat voor het hopelooze geval, dat daar
wel een centrale zou kunnen tot stand-
komen, er bezwaren ontstaan zouden voor
toetreding tot een Bond van Zeeuw
sche Kath. kiesvereenigingen.
Te Middelburg en te Vlissingen bestaan
Kath. kiesvereenigingen; verdei;;kunnen er,
jammer genoeg, op Walcheren geen zijn.
En nu Z u i d-B e v e 1 a. n d.
Op dit eiland bestaan Kath. kiesver
eenigingen te Goes, 's H e e ren h oek,
Ovezande, Hanswee r t, K w aden-
dam me en Heinkenszand; ook hier
kunnen bezwaarlijk meer kath. kiesver
eenigingen worden opgericht. Misschien
nog wel een te I e r s e k e, a.l gelooven wij,
dat daar het getal Katholieken te ge
ring is.
Al de bestaande Kath. kiesvereenigingen
op Zuid-Beveland, behalve te Heinkens-
zand, ressorteeren voor de Tweede Kamer
verkiezingen onder het district Honte-
nisse, zijn echter niet aangesloten bij
de centrale te H o n t e n i s s e, maar wel
bij die te Goes.
Te T h e 1 e n en Ou d-V ossemeer
zou mogelijk ook nog kans voor oprichting
bestaan.
Maar dan concludeeren wij ook, dat het
met alle soorten van optimisme er hij,
slechts mogelijk is op de Zeeuwsche eilan
den nog Kath. (kiesvereenigingen op te
richten; te Zierikzee, lerseke, Tholen en
Oud-Vossemeer.
Wie tot ander eindresultaat komt, kent
de toestanden niet.
En de Bond zou, bij totstandkoming, er
voor zorg kunnen dragen, en middelen
kunnen beramen, om op deze plaatsen als
nog Kath. kiesvereenigingen op te richten.
Nu gaf de schrijver in „de Tijd" toe,
dat een op te richten Bond in Zeeland
zegenrijk zou kunnen werken; maar zegt
hijlaat men toch eerst beginnen de fun
damenten stevig te leggen.
Wanneer het nu waar is en de schrij
ver zal dit niet kunnen tegenspreken,
evenmin als hij heeft kunnen weerleggen
onze bewering, dat dei Bond eventueel wel
degelijk de zelfstandigheid der kksveneeni-
gingen wil handhaven wanneer het nu
waar is, dat slechts op nog vier plaatsen
op onze eilanden een kans en "dan nog
een geringe bestaat, om, wat hetgeen
hij noemt, dit „fundament" te leggen, dan
constateeren we dat de schrijver zijn
onderwerp niet voldoende machtig is.
Immers, het is niet met elkaar te rij
men, dat een voorlichter beweert, dat van
een op te richten Bond veel nut kan uit
gaan, mits de fundamenten maar stevig
zijn, wanneer dan .blijkt, dat die funda
menten slechts kunnen bestaan in het op
richten van Kath. kiesvereenigingen in 4
plaatsen, terwijl het voor de ingewijden
nog zeer twijfelachtig is, of die oprichting
kan plaats hebben'
De winst dezer 4 plaatsen toch zou van
een zwak fundament, geen s t e v i-
gen grondslag kunnen maken.
En dan hebben we nog in gemoede de
vraag te stellen, of deze „Middelburgsche"
correspondent beter zou weten, dan
alle afgevaardigden uit Zeeland, die tot
oprichting van een Bond waren bijeengeko
men, dat daarvoor teweinig Kath. kies
vereenigingen zouden bestaan'
Op die vergadering van afgevaardigden
is daarover met geen syllabe gerept.
Zoo een enkel afgevaardigde van oor
deel ware geweest, dat het bestaan van
een onvoldoend getal kiesvereenigingen
een bezwaar zijn zou tegen de totstand
koming van een Bond, dan zou er toch,
dunkt ons, wel over gesproken zijn.
Do schrijver in „de Tijd" laat nog eenige
regels meer speciaal aan ons adres, vol
gen, die we gaarne door overneming wil
len heipon verspreiden.
Het zijn de volgende:
„Aan het slot van haai- kantteeke-
ning, zegt die schrijver, komt de „N. Z.
Ct." met een insinuatie, welke een
blaam werpt, hetzij op de gekozenen,
hetzij op de kiesvereenigingen, en wijt
de „N. Z. Ct." telkens hiermede aan
komt, dient er toch eens voor goed een
eind gemaakt te worden aan dergelijke
aantijgingen.
Het Goesche blad zegt, dat de Bond
het recht zou; hebben te kunnen (ingrijpen
voor het geval een Kath. kiesvereni
ging een niet geschikt persoon b.v.
een liberaal of iemand van openbaar
ergenisvvekkiend levensgedrag (als kan
didaat zou, proclainee'ren; omdat d-e Bond
moet opkomen voor het katholieke be
lang en dit belang met private aange
legenheden of belangen geen stuivertje
wil laten wisselen".
Nu is het toch te begrijpen, dat, in
dien er een kiesvereeniging was, die
het had bestaan een niet geschikt per
soon te candideeren, men daarvan wet
zou gehoord hebben. Onze kiesvereeni
gingen zoowei op de Zeeuwsche
eilanden als op Zeeuwsch Vlaanderen
wisselen geen stuivertje met private
aangelegenheden.
Men zou haast gaan denken, dat er
zooiets in den omtrek van Goes ge
beurt, omdat het Goesche blad daar tel
kens mee aankomt, ofschoon het voor
een dergelijk bericht reeds een keer ge
voelig op de vingers is getikt".
Het moge ons vergund zijn, hierbij ook
onzerzijds iets in het midden te brengen.
De schrijver „uit Middelburg" wil ons
een dooddoener toedienen, die voor goed
een eind moet maken aan, zooals hij ze
noemt, aantijgingen vaa ons, die een blaam
werpen op de gekozenen of op de kiesver
eenigingen.
Wij hebben en zullen ons onthouden
van blaam te werpen op iemand.
Wij hebben alleen beweerd, dat voor
het geval, let wel, „voor het geval"
dat een Kath. kiesvereeniging een minder
waardig candidaal voor Kamer of Staten
stellen zou, o. i. de Bond het recht zou
moeten toekomen om in te grijpen.
Dit recht voor dit geval kan o.i.
niet worden betwist of ontkend.
En nu zegt de schrijver in „de Tijd",
dat indien er een Kath. kiesvereeniging
zijn zou, die het zou hebben aangedurfd
een niet geschikt persoon te candideeren,
men daarvan wel zou gehoord hebben.
Ook deze passage is voor ons het bewijs,
dat deze schrijver-voorlichter is een vreem:-
deling in Jeruzalem, al tha ns daarvoor wil
doorgaan.
In tegenstelling met de heerlijke verkla
ring van schr., dat „onze kiesvereenigin
gen zoowel op de Zeeuwsche eilanden,
als op Zeeuwsch-Vlaanderen met private
aangelegenheden geen stuivertje wisse
len", durven wij gerustielijk beweren en
staven, dat in Zeeland door een Kath.
kiesvereeniging voor een bestuurs
college' is gesteld, en ook door Katholieke
kiezers gekozen een candidaal, die niet
geschikt was, omdat hij bezat één der
twee door ons genoemde eigenschappen:
die was dus óf een liberaal, óf iemand
van openbaar ergerniswekkend levensge
drag.
En nu moge onze bestrijder al zeggen,
dat men daarvan wel zou gehoord heb
ben. dit doet aan het feit niets af.
Men kan ziende blind, en hoorende
doof zijn.
Wij zullen hier geen naam en geen
plaats noemen, maar toch willen we iets
doen.
Wij zijn bereid, desverlangd, tot staving
onzer bewering, aan de hoofdredactie van
„d e T ij d" in vertrouwen den naam te
noemen van den doer ons bedoelden per
soon, en daarbij te voegen een verklaring
van den pastoor zijner parochie, dat het
geen wij schrijven is de zuivere waar
heid.
Hiermede meenen we te kunnen vol
staan na nog even te hebben opgemerkt,
dat wij voor „dergelijk bericht" nognim-
mer „gevoelig op de vingers zijn
*x* Verdraagzaam.
Zoo is dan het tooneelspel „Kleine
Men sc hen" toch opgevoerd: de burge
meester was uitstedig.
En door die opvoering het kan niet
anders is gekwetst, is aangerand ge
worden de godsdienstige overtuiging van
vele gemeentenaren.
Zoover wij weten is de openbare orde
niet. verstoord.
Maar niemand, noch burgemeester, noch
loco-burgemeester' kon met zekerheid voor
uit weten, dat de openbare orde niet ver
stoord worden zou.
Indien de openbare orde verstoord ware
geworden, zou zulks gekomen zijn op de
rekening der vrijzinnigen, die met hun
argument, als zoude bij dusdanige tooneel-
vcorstelling de orde nog nimmer zijn ver
stoord, den raad geven: „verstoort de
orde".
De „Goesche Courant" immers sprak
weer: verstoring der orde is toch maar
lari.
Het soc. dem. weekblad van Zeeland
schrijft nooit vernomen te hebben, dat
Katholieken, zouden opkomen tegen een
stuk, dat het geloof der Joden aan de be
spotting prijs gaf.
Nu dan verklaren wij, dat we evenzeer
zouden protesteeren, zoo het geloof der
Joden werd aangerand.
Dooi; de opvoering van „Kleine Men-
schen" is nu „kunst" genoten, en is
de verdraagzaamheid aangerand.
En dit door de verdraagzame liberalen,
die vroeger in de openbare school toch
alleen de ware verdraagzaamheid moeten
hebben geleerd
En deze verdraagzame liberalen, ze
glommen van pret, en ginnegapten van
genoegen bij het bespotten van anderer ge
loof.
Hoe is 't mogelijk.
FRANKRIJK.
In de Fransche kranten vindt men de
volgende officieele verklaring gepubli
ceerd, die door het Vaticaan gegeven is.
„De H. Stoel, zoo luidt de verklaring,
weet, dat men er naar streeft de publieke
opinie te bedriegen omtrent d^ motieven,
die geleid hebben tot 'tverbod van 'taf-
leggen der verklaring in de circulaire van
Briand geëischt. De aandacht moet der
halve op 't werkelijk verloop der feiten
gebracht worden.
„Indien het een eenvoudige verklaring
betroffen had aan de politie-autoriteiten
voor de algemeene orde, dan zou zulk een
verklaring nooit geweigerd zijn. Zoolang
er derhalve sprake was van een algemeene
verklaring heeft het Vaticaan niet het min
ste verzet betoond.
De circulaire van Briand echter bevat
een heel samenstelsel van bepalingen, die
moeten strekken om den toestand van de
Katholieke Kerk in de tempels en daar
buiten vast te stellen. Die toestand, moreel
en materieel onhoudbaar-, wordt al te jam
merlijk verborgen onder de mooie facili
teiten toegestaan om nog een jaar in de
kerken te mogen blijven door 't afleggen
van een verklaring. Die yerklaring te aam
vaarden, zou gelijk staan met een zich
onderwerpen aan den toestand, die door
de circulaire van Briand voor de geeste
lijkheid geschapen is, bijzonder in de ker
ken. Maar die circulaire brengt de plaats
aan God toegewijd en de geestelijken in
nog slechter conditie dan zelfs een balzaal
zoui kunnen komen, daar de priester
slechts in de kerk zou kunnen blijven,
als iemand die gebruik maakt zonder juri-
dischen titelhij zou geen enkele daad van
administratie mogen stellen, maar toch zou
hij speciaal belast zijn onder eigen verant
woordelijkheid te zorgen, dat de kerken
en de voorwerpen er toe behoorende niet
zouden benadeeld worden.
„Onder een dergelijk régime zou een
priester, in een kerk officieerend, zich in
den toestand gebracht zien van den ge
dulde."
Wat de uitzetting van mgr. Montagnini
betreft, in diplomatieke kringen, zelfs bij
het Quirinaal, zoo wordt aan den „Uni-
vers" bericht, beschouwt men de huiszoe
king aan de nuntiatuur gedaan, als een
ernstige schending van het volkenrecht.
Zelfs bij het uitbreken van een oorlog,
als de betrekking tusschen twee staten
zijn afgebroken, worden de woningen der
gezanten als onschendbaar bsschouwd.
De diplomaten zijn van oordeel, dat niets
voortaan verzekerd is in de diplomatieke
betrekkingen met Frankrijk, indien bij de
eerste breuk hun archieven blootstaan aan
dergelijke huiszoekingen, die doen denken
aan de handelingen van barbaarsche vol
ken, onbekend met het volkenrecht.
Het was een treffend samenvallen dat
juist op denzelfden tijd, dat de Fransche
regeering den archie ven be waarder van den
H. Stoel over de grenzen zette, de be
daarder <ier archieven van de Fransche
regeering te Rome plotseling door den
dood getroffen werd.
En merkwaardig is, dat zoodra dat plot
seling sterfgeval te Parijs bekend werd,
onmiddellijk door de Fransche regeering
getelegrafeerd, werd aan haar vertegen
woordiger bij het Quirinaal om de archie
ven te gaan verzegelen.
In de „Notre Dame des Champs" te
Parijs worden voor alle plechtigheden en
godsdienstoefeningen kaarten beschikbaar
gesteld, zoodat er geen openbare bijeen
komsten zijn en, naar men meent, dienten
gevolge ook geen overtreding begaan kan
worden. De aangifte, te Bordeaux door
een dokter en zijn zoon gedaan voor alle
kerken tegelijk, is ongeldig verklaard.
Ook de godsdienstoefeningen, die te Pa
rijs gehouden worden in de Karmelieten-
kerk der Rue de Vaugirard, die eigenlijk
de kapel is van het „Institut Catholique",-
zullen voortaan, behalve natuurlijk voor
de studenten, die in het „Institut" wonen,
slechts 'toegankelijk zijn voor houders van
kaarten (men kan deze bij den ingang dei-
kapel verkrijgen). Deze kaarten zijn geldig
voor een geheel jaar en dragen met vette
letters het opschrift: „Private eeredienst".
Dit middel was voor Mgr. Péchenard, den
rector van het „Institut" het eenige om
zonder do aangifte voor een openbaren
eeredienst te 'doen, niet in conflict te ko
men met de wet.
De uitzettingen worden in alle oorden
des lands met spoed vervolgd. Maar alles
gaat daarbij niet zijn gewonen, gemak-
kelijken of alledaagschen gang.
Hier treft ons 't nieuw geweld der plun
derende bende, ginds stich't ons de waai»-
digc, kalme, somtijds stichtend-indrukwek-
tenüe houding 'der vervólgden.
Zoo rijst nn weer Rennes voor ons. Mgr.
Douburg hield een groots plechtigheid in
zijn kathedraal. Meer dan 5000 menschen
verdrongen zich in de kerk en nog een
andere 5000 moesten buiten blijven. Mgr.
verklaarde dat er geen vereenigingen voor
den eeredienst in zijn bisdom zouden opge-
gericht worden en dat geen enkele pries
ter in heel Frankrijk de verklaringen zou
afleggen, die door 'den Paus verboden
Het „Journal Officiel" publiceert den
tekst van een ministerieele circulaire, die
den oproep onder de wapenen bevat van
alle studenten der seminariën.
Ziehier den verkorten inhoud:
Van den 15en December af zullen alle
studenten aan de commandanten der jonge
lichtingen hun wettige bewijzen van voort
gezette studiën moeten overleggen.
Die vóór den 20sten zulks niet gedaan
hebben, zullen een Oproep thuis krijgen,
