raaf 1
leaux.
Goes.
RNS.
lAD'EAU
Dinsdag 4 December 1906.
Tweede Jaargang.
lelburg.
ES.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
itoomhout
Zagerij
Schaverij.
No. 148.
ZOON. Goes.
^ierikzee.
i k e r k e,
\cetyleen-
Vu
fiekannen,
Ariikelea.
"ilburg.
u, -=
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-. WOENSDAG- en VBIMNH
Toch een Patronaat.
UIT DE PERS.
IS lipHlnut geregeld uit
|f SCIIAPKNMOLEN,
U'.RS it DUBBRLH
Itle Modellen, waarvan
fex-kend als de b&stwer-
jweging.
ren, TltEEMOLENS
[welke niet verstopt bij
Ibrekers, Pleiters en
|'Kei1,
n
I, en eene groote
lage prijzen.
f 100,— en f 50,
prtreft alles; lioudt op alles
kiïo dekt 8 u 10 Meter
|y wit fl 30. gekleurd
Igenten gevraagd.
pen.
lagazijnen.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant„0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.37l/a, voor niet-abonné's„045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Onder dit opsclirift schreef pastoor da
rijs onlangs in „de Tijd"
Ter leering en opwekking van hen, die
wel duidelijk hot nut en de noodzakelijk
heid der patronaten inzien, maar in hunne
parochies op onoverkomelijke moeilijkhe
den meenen te stuiten, heb ik gemeend den
toestand mijner parochie eens in het open
haar te mogen bespreken, omdat ik er
dan op kan laten volgenen in deze
parochie heb ik toch een patronaat.
De parochie Tholen heeft 200 commu
nicanten, waarvan er 25 pl.m. 2 uren van
de kerk wonen. Er is geen kapelaan en er
zijn geen leeken, die op ©enigerlei wijze
zich met de jongens kunnen bezig houden.
Er is geen geld; de enkele parochianen,
die wal kunnen missen zijn tot de uiterste
grens hunner draagkracht bezwaard met
de zorg om de kleine leening af te lossen,
die bij den bouw der nieuwe kerk daarop
moest worden aangegaan. Er is geen bij
zondere school, waarvan onderwijzers, lo
kalen of leermiddelen mij zouden ten dien
ste staan. Ik heb geen ander lokaal, cate
chismuskamer of iets dergelijks; ik heb
geen ruimte voor spel of ontspanning, geen
voet grond.
Toch heb ik een patronaat 1
Laat ik dan eerlijk zijn en zeggen, welke
hulpmiddelen ik wél had om een patro
naat te beginnen en nu sinds bijna twee
jaren voort te zetten.
Ik heb bij de pastorie een schuur, tame
lijk groot, waarin ik een gedeelte van 34
meter kan afschutten; welk gedeelte 's
avonds ten minste te mijner beschikking
was (overdag wordt ook die ruimte nog
dikwijls als werkplaats gebruikt).
Dan heb ik ter leen van een herbergier
twee lang© tafels op schragen met twee
banken; alleen met de kermis moet ik ze
acht dagen missen.
Verder is er hier een R. K. onderwijzer
van de openbare school, die één avond in
de week vrij heeft en mij zeer gaarne ter
wille was, om zijn eenen vrijen avond gra
tis voor mijne jongens te besteden; meer
noghij had ook nog wel eenige reken- en
andere schoolboekjes, present-exemplaren
van uitgevers, of di© hij zelf in zijne kinder
jaren had gebruikt, en ook dit waren wel
kome hulpmiddelen voor mijn patronaat.
En eindelijk, ik had het voornaamste en.
ook het noodzakelijke voor esn patronaat,
ik hadjongens, wel niet al de jongens
van mijn parochie; eenige woonden te ver,
andere gingen op de teekenschool van de
gemeente; maar toch een twaalftal jongens
van 12lü jaar was 's wintersavonds vrij.
Ik deelde aan eenigen in de Zondagsche
leering mijn plan mede en bepaalde een
avond, waarop ze .mochten komen, en ze
kwamen. Om naar de herhalingsschool der
gemeente te gaan, daaraan hadden ze nooit
gedacht; maar nu ze hoorden, dat ze bij
den pastoor nog wat konden leeren voor
het practisehe leveneen brief schrijven;
een echten op postpapier en met een enve
loppe, eien rekestje opmaken, rekening en
kwitantie schrijven, wat rekenen voor het
dagelijksche leven, over het aannemen om
een stuk land te spitten, etc. nu kwa
men ze gaarne.
Toen de onderwijzer de verzameling zag,
die hij nog allen van school kende, waar
van enkelen nog op school waren, kwam
hij wel met een bedenkelijk gezicht naai;
mij toe om te zeggen, dat de jongens zoo
wanhopig veel verschilden in kennis, maar
toen ik hem het verschil tusschen een
herhalingsschool en een patronaat had uit
gelegd, toog hij met lust aan den arbeid.
Wat ze moesten uitvoeren? Och, laat ze
maar eens probeeren in hoeverre ze de
gewone dagelijksche gebeden kunnen op
schrijven. Die de minste fouten had, kreeg
nog een sigaar toe. De met moed begonnen
taak, viel den jongens niet mee, maar was
dan ook tegelijk voor hen het bewijs, hoe
nuttig dat onderwijs was. En toen na ©eni
ge weken de ouders hadden gehoord en in
een meegebrachten brief hadden gezien,
waarmede de avonden op het patronaat
wei-den doorgebracht, was ook hun sym
pathie voor het patronaat gewonnen. Zoo
ging de eerste winter voorbij. De tractatie
met St. Nicolaasavond en vastenavond
was niet boven de draagkracht van mijn
budget.
En toen ik nu in de drie zomermaanden,
bij den langen werktijd der jongens, de
lessen had gestaakt, kwamen in September
de jongens zelve vragen of het patronaat
weer mocht beginnen. Wederom waar
schuwde ik enkele jongens en zonder eeni
ge verdere moeite van mijn kant, waren
op den vastgestelden avond de jongens
vermeerderd met de lshe communicanten
van dit jaar, op het appèl.
Nu ik daarom reeds voor den tweeden
winter mijne jongens zoo trouw zie komen,
nu durfde ik het te wagen om openbaar
te constateerenniettegenstaande die ge
ringe hulpmiddelen heb ik toch een patro
naat.
En ik vlei mij op deze wijze inderdaad
het doel van een patronaat te bereiken. 'I
Is waar, ik zie geen kans om schitterende
jaarfeesten te vieren met uitvoeringen,
prijsuitdeehngen etc., ik heb geen vaandel
de jongens hebben geen algemcene H.
Communie, oefeningen of retraite, (om
dat mijn jongens minstens vier jaar na hun
le H. Communie op den Catechismus blij
ven en aldus geregeld ook maandelijks
ter Communie gaan, zie ik daarvan ook
de behoefte niet in); ik heb ook geen
plechtige opdracht, geen congregatie ot iets
dergelijksZondagsmiddags mceten de jon
gens hun fortuin maar zoeken en Zon
dagsavonds in eigen familie of bij vrienden
zich zien te amuseeren 'tis volgens
sommigen misschien een gebrek aan mijn
patronaat, het zij zoo; maar dat is toch
vast, driemaal in de week zie ik, spreek
ik mijn jongens van 781/s of van 68
uur; driemaal in de week heb ik de ge
legenheid ze te wijzen op fouten en ge
breken.
Driemaal in de week ga ik met hen om,
niet als een andere speelkameraad, maal
ais Pastoor, die belang steilt in hun leeren
en werken, in hun toekomstig welzijn voor
al. Er bestaat zoo doend© een innige, ver
trouwelijke omgang, een dankbare waar
deering, die in den loop van hun later le
ven den grondslag zal en moet zijn van
een blijvend vertrouwen in den priester.
Hoe dan ook: ik heb toch een patro
naat.
Gelijkheid!
Reeds vroeger deelden we mede, hoe dp
leden, van den soc.-dem. Algemeenen Ned.
Diamantbewerkers Bond (de bekende
A. N. D. B._) geld verdienden, als water
in de pap.
Dit soort sociaal-democratische „arbei
ders" verdient per week een som geids,
die menig gestudeerd mensch, zelfs pret
academischer graad, hun kan benijden.
Och, in het di ain an t werkers badrijf zijn
er arbeiders, proletariërs of heeren?
die per week v ij f en, zeventig Hol-
landsche guldens ontvangen voor arbeids
loon!
Daarvoor zitten deze „arbeiders" dan
ook geregeld in theaters, schouwburgen,
concert-zalen, café-chantants, en in krot
ten en kroegen, waar het makkelijk-ven
diende geld nog gauwer wordt uitgegeven
als het ontvangen is.
Zelfs zijn er „arbeiders", mits ze zijn
„knappe werklieden", die per week ont
vangen f 150.zegge honderd en vijftig
Holiandsche guldens!
Knappe „werklieden" behalen alzoo in
dit vak een jaarlijksch salaris van circa
f8000.
Daar zien de sociaal-democraten niets
in, want dat hoort zoo, zeggen ze.
Maar wanneer het salaris van iemand,
als een burgemeester van Rotterdam., die
toch moet behooren tot de meest bekwame
mannen des lands, moet worden verhoogd,
dan maken de heeren van de roode garde
groot kabaal, en roeren dei trom; dan is
'het alleen de socialist Spiekman, die tegen
stemt 1
Waai- blijft hier de gelijkheid
Onoprechtheid
De regeering heeft, het volk hare finan-
cieele plannen blootgelegd; ze heeft aan
gekondigd, vanwaar ze het geld halen wil
de, moodig voor hare hervormingsmaatne-
geien.
Maar nu komt de Kabinetsformeerder
Borgesius met een andere, ietwat verbijste
rende verklaring.
In de Tweede Kamer verklaarde de zwij
ger, voor het eerst het woord voerende,
dat hij hoewel de splitsing van invaliditeit-
en ouderdomsverzekermg betreurende, hij
toejuichte dat er nu ook voor de laatste
verzekering meer geld los kwam.
Maar zeer ad rem werd hem toen ge
vraagd, waar dan hel geld voor de in
validiteitsverzekering vandaar moest ko
men.
En wat antwoordde deze staatsman?
Dat dit behoord© gevonden te worden
uit nieuwe aanschroeving der progressie.
Hoe hebben we 'tnu?
De minister van financiën heeft zijn plan
nen blootgelegd en daal- komt niets in
voor van aanschroeving der progressie.
Alleen .uit de voorgelegde plannen mag
het geld? komen.
VrageWordt. het Nederlandsche volk
door Borgesius bedot of niet?
Of heeft dit Kabinet het volk bedot door
zijn belastingplannen slechts gedeeltelijk
te openbaren?
Ter .waarschuwing.
De hoornen in het vrijzinnige politieke
woud gingen henen om een koning over
zich te kiezen.
Want 'de wind gierde door de, takken
en ld© lucht stond dreigend en de bijl des
houthakkers speurden zij in de verte.
En |zij zeiden tot den olijfboom Tyden
man; wees gij koning over ons. Maar de
olijfboom Tydeman zeide tot hen; zoude
ik id© vettigheid van mijn manifest verla
ten, idi© alle oud-liberalen geprezen heb
ben, en zoude ik henengaau om te zwe
ven over de boomen in dit woud? Ook
zijn niet alle boomen hier.
Toen geiden de boomen tot den vijge-
booin Bruckerkom gij, wees koning over
ons. Maar de vijgeboom Drucker zeide tot
henzoude ik de zoetigheid van mijn
vrijz.-dem. program verlaten en zoude ik
henengaan om te zweven over de hooxnien?
Ook zijn niet alle boomen hier.
Toen zeiden de boomen tot den wijnstok
Borgesius: kom gij, wees koning over ons.
Maar ide wijnstok Borgesius zeide tot hen
zoude ik de most van mjtjn liberale Unie
verlaten, die zoo vroolijk en verzoenings
gezind maakt, en zoude ik henengaan om
te zweven over de boomen? Ook zijn wel
allen aanwezig, maar de doornenbosch ont
breekt nog.
Toen (zeiden alle de boomen tot den
doornenbosch Troelstra,; kom gij, wees
koning over ons. Want uwe scherpe
doornen zijn onze belagers ten schrik.
En de doornenbosch Troelstra zeide tot
de boomenIndien gij mij in waarheid
kiest, zoo komt, vertrouwt u onder mijn
schaduw en ik zal voor u vechten ein mijn
scherpste stekels afzenden op uwe vij
anden. Maar indien het niet naar waarheid
.is, zoo ga vuur uit van den doornenbosch
en vertóre de boomen der vrijzinnigheid.
En de boomen zochten schaduw onder,
den doornenbosch ,maar zij vreesden voor
zijn vuur. (N. Prov. Gron.)
FRANKRIJK.
Voor eenigen tijd hebben wij onzen le
zers het droeve verhaal medegedeeld van
den pastoor van Chantenay, abbé Delarue,
die met mile Marie Fremont verdwenen
was en later uit Bressel aan de Parijschie
„Matin" zijn en haar „memoires" stuur
de.Men weet, welk een bacchanaal er
in de anti-clericale pers over dit feit ga-
'vierd werd, welk een orgie er losbrak
over 't gebeurde met dien pastoor.
De tragedie is nu, ten einde, en tot een
gelukkig einde gebracht. Abbé Delarue en
mile Frémont hebben hun zondige ver
houding verbroken eu zijn tot de moeder
kerk teruggekeerd, daardoor wederom 't
bewijs leverend v,an den grooten invloed,
die van de Kerk uitgaat en de overgroofe
vergevingsgezindheid en liefde van haar,
die altijd voor allen een moeder wezen. wil.
Aan de „Matin" heeft d® abbé den vol
genden brief geschreven, dien wij zondier
commentaar overnemen:
„Wij hebben voor God en voor de men-
schen een vreeselijke verantwoordelijkheid.
„Onze val is diep geweest en ontzag
gelijk 't schandaal door ons veroorzaakt.
„Da.t schandaal heeft hevige slagen toe
gebracht aan onze Moeder de H. Kerk,
zoo heilig en zuiver, op 'toogenblik
dat zij toch al zoo. wreede beproevingen
heeft te doorstaan.
„Naar mat© van onze krachten willen
wij de ontzettend© ergenis, die wij gegeven
hebben, goed maken en wij hebben met
wederfeeerige en volle toestemming beslo
ten om te scheiden en ieder onzen kant
te gaan en een werk te volbrengen van uit
boeting en eerherstel. Konden wij allen,
die wij bedroefd of geërgerd hebben, ons
berouw doen hooren
„Onze groote zonde belijdend, doen wij
een beroep op de barmhartigheid jGods
en uit den grond van ons ha:rt. vragen
wij hem nederig vergiffenis.
J. Delarue.
En Marie Frémont voegde er aan toe
„Van ganseher harte onderschrijf ik deze
verklaring, vast besloten om vergiffenis
te verkrijgen van den goeden God. Ik wil
piles uitboeten en. herstellen. Ook aan u
vraag ik nederig vergiffenis.
M. Frémont
Wij kunnen hier nog aan toevoegen, dat
de documenten authentiek zijn en het be
rouw van de boetelingen oprecht blijkt
te zijn.
Uit dit land is 't belangrijkst wat wij
vinden, de mededeelingen van de „Croix",
die met een ten Vaticane zeer bekende
persoonlijkheid een onderhoud mocht
hebben.
Op de vraag of de laatste rede van Bri-
and verandering gebracht had in de stem
ming v,an het Vaticaan, antwoordde deze
persoonlijkheid
Men moest wel zeer onnoozel zijn,
zich daardoor te laten vangen. Vijf en
dertig jaren lang zet men ons nu zulke
redevoeringen voor, en gij ziet waartoe
wij gekomen zijn. Ook Waldeck-Rous-
seau en zooveel andere mannen, the
door de beste bedoelingen werden be
zield, hebben mooie woorden gesproken.
Wat echter hebben zij uitgewerkt? En
dan is Briand nog lang niet het geheele
ministerie. Naast zijn woorden staan ook
de redevoeringen van Clemenceau en
Viviani, die duidelijk te kennen geven
wa,t zij van de kerk willen maken. Het
staat niet aa,n het offer, met zijn beul
in besprek te treden, over de beste ma
nier om afgemaakt te worden. De H.
Vader blijft, bij hetgeen hij verklaard
heeft; men vera.nde.re de wet, die voor
de katholieken onaannemelijk is.
Verder zeide de zegsman van de
„Croix", dat de Paus wenscht, dat de
katholieken bovenal eensgezind zullen
blijven, want de tot dusver reeds bewezen
eendracht aller bisschoppen en geleovigen,
die daarbij het episcopaat en de goloovigen
der gansche wereld achter zich hebben
verschrikt Clemenoeau, Viviani en Briand.
Men mag daarom het voordeel van dezen
toestand .niet verloren laten gaan jdoor
een heilloojze verdeeldheid.
De Parijsche „Éclair", die meermalen
goed ingelicht is gebleken meldt da,i
de H. Stoel aan verscheiden bisschoppen
nieuwe instructies heeft gezonden. Daarin
worden de kerkbesturen gemachtigd voor
den llen December hun eigendommen en
goederen, di© een liefdadig doel hebben of
ten voordeel©1 komen v,an het ondervrij.s,
over te dragen aan erkende katholieke
vereenigingien van openbaar nut en wier
stichting ten doel heeft gehad de liefda
digheid of het onderwijs. Verscheidene in
stellingen zijn reeds in deze richting werk
zaam. De beslissing, zoo meldt het blad,
werd genomen naar aanleiding van vragen
tot den H. Stoel gericht door kardinaal
Coullié van Lyon.
De 11de December is :no|g niet eens
aangebroken en d© overdracht van (de
kerkelijke goederen heeft nog niet |aens
plaats gehadof reeds haalt Clemen
oeau een streek uit, die nu al duidelijk
doet zien, wat een wolvenklauwen er ver
stoken zijn onder het schapenvacht, (dat
de regeering zoo graag zich omslaat.
De minister heeft nl. mgr. Eyssaulier,
den nieuwen bisschop van La Rochelle,
Verboden bezit te nemen van 't aartsbis
schoppelijk paleis,omdat er zich geen
„association cultuelle" bleek te willen vor
men om 't paleis in bezit te nemen.
ENGELAND.
Het Hoogerhuis heeft de wijzigingen, in
't ontwerp onderwijs gemaakt, verzacht. De
regeeringsmeerderheid in het Lagerhuis zal
er evenwel geen genoegen meenemen, daar
't immers een beginselstrijd wordt op ge
loofsgebied. En zoo ergens, dan wordt die
in 'tEngelsch parlement vaak verwoed
doorgezet.
Te meer nu d© Lords een nieuw .amen
dement hebben opgenomen, dat het La
gerhuis onaannemelijk verklaart.
De Roomsch-Katholieken ©ischen met
recht pog meer, dan 't Hoogerhuis .geeft.
Nu heeft Lord Lansdowne tegenover een
deputatie van Roomsch-Katholieken ge
zegd, dat het Hoogerhuis in ieder geval
S/toor 't Lagerhuis niet zal wijken.
Het ka;n dus nog een warme strijd
worden.
RUSLAND.
Té Odessa maakt het vonnis, voltrok
ken aan drie jonge lieden, die een hom
in een banketbakkerij wierpen, zonder dat
iemand er door getroffen werd, diepen
indruk. De veroordeelden, waaronder een
jong meisje, werden ia Bte gevangenis op
gehangen.
In het dorp Semenof bij Kazan namen
door agitators opgehitste boeren onlangs
alle graan weg uit de voorraadschuur der
gemeente, en ontwapende twee wachters.
Den volgenden dag kwam een, districtscom
missaris met 50 wachters aan. Toen de
boeren ondanks herhaalde aanmaningen
om het geroofde terug te geven bleven
weigeren te gehoorzamen., werd een salvo
afgegeven, waardoor velen gedood en ge
wond worden. Het graan werd daarop te
ruggebracht in de schuur.
De opruiers waren inmiddels verdwe
nen. Het blijkt, dat de plundering niet uit
nooddruft plaats had.
Volgens een telegram uit Warschau zou
uit ambtelijke opgaven blijken, dat in de
maand October zich aldaar in de citadel
niet minder dan 22,242 politieke gevange
nen bevonden of ongeveer 3 pet. der ge
heele stadsbevolking. Maandag zijn weer
299 politieke misdadigers, meest. Joden,
uit de transportgevangenis naar ballings
oorden in het binnenland gezonden.
OOSTENRIJK.
In den tuin v.an zijn paleis weid keizer
Frans Jozef te Boedapest, zoo verneemt
„de Standard" Van daar, aangesproken
door twee mannen die beweerden vetera
nen uit 1848 te zijn. Een van hen vroeg
om Zr. Ms. zakpotlood. Toen hem dit was
gegeven, schreef hij een mandaat voor.
1200 kronen, dat de Keizer toekende. De
Keizer zond een bediende om het geld,
maar de mannen maakten zich uit die voe
ten. De Keizer was zeer ontsteld en de
twee mannen, die later ia hechtenis zijn
genomen, bleken vagebonden met valsche
baarden te zijn.
Men vermoedt da,t zij 's nachts den tuin
muur over waren geklommen en den hce-
len nacht op den Keizer gewacht hadden.
JAPAN.
Eeti schandelijk bedrog was het waaraan
naar nu blijkt, Japan zich heeft schuldig
jgemaakt.
Kort na het uitbreken van den Japansch-
(Russischen oorlog, deed de Japansche re-
geering door de Staatscourant nrededeelen
dat een goudmijn van fabelachtige» rijk
dom in Japan was ontdekt. Prof. Wiafa-
na,be van het Ingenieurscollege der Uni
versiteit van Tokio had de mijn onder
zocht en 'haar voor éeh van de rijkste
ter wereld verklaard. Bijna de gehesle
berg, zoo verklaarde de professor, was
van goud en hij schatte de waarde op
twee milliard jen. Op dat hacheljjfce oogen-
blik voor de Japansche financiën deed
deze mededeeljng veel om den toestand
te verlichten en dan geldbeleggers vertrou
wen in te boezemen.
En wat verklaart thans deze zelfde pro
fessor
Dat hij zijn prachtig rapport opstelde op
verlangen van den toenmaligen minister
van Financiën, baron Sone, tegen de uit
spraak van zijn geweten en alleen om
te zorgen, da.t Japan gedurende den oorlog
„financieel veilig" zou zijn!
Neen, wij kunnen voor dien parvenu
onder de volken geen sympathie koesteren.
Japan is en blijft een onzedelijke natie.
Tweede Kamer. Bij de algemeen©
beschouwingen over de Staatsbegrooting
betoogde Minister De Meester verder, na
de pauze aan het woord komende, dat
