Dinsdag 13 November 1906.
Tweede Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-^WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND,
BUITENLAND,
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Godsdienst en Levensstrijd.
UIT DE pËRb.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes £0.75, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers A contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f0.37y2, voor niet-abonné's„045
Bureau: LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels £0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
„Hebt gij kommer, verdriet, wederwaar
digheden gehad?" was altijd de eerste
vraag, welke de beroemde Fransche
krankzinnigen-arts Pin el richtte tot hen,
die hij in behandeling ging nemen. Want,
gelijk hem de moderne razende en jagen
de maatschappelijke ontwikkeling geleerd
had, was het de scherpe strijd des levens,
welke den een beden omhoog werpt in
den schoot van den rijkdom en hem daar
in gestadigen angst laat zwerven om hem
morgen neer te storten in de diepste ar
moede zijn het de teleurstellingen, hit-
terheden en bekommernissen, waaraan het
leven zoo rijk is, welke alle zoo diep
woelende gemoedsbewegingen veroorza
ken en menigeen hst geestelijk evenwicht
doen verliezen.
Aldus schreef terecht „het Centrum".
Talloozen zouden, zoo gaat het blad
nog voort, voor de verwoesting van
hun geestesleven bewaard gebleven
zijn ,als zijl in de uren, dat de slagen van
het noodlot op fmn nederdaalden en die
zon, maan en sterren van hun hemel van
levenshoop zoo onver-wacht, <nooitged.a -lit
ternedersloegen, een sterken en machtigen
steun hadden bezeten.
In de dagen .van geluk hadden zij den
godsdienst van zich .geworpen als iets,
dat een „voornaam" en „ontwikkeld" man
onwaardig was. In plaats van den gods
dienst had men zich een kleins huis
apotheek van allerhandel .„wijze" spreuken
en aangename levenswijze aangeschaft.
Maar nu, nu .de catastrophe kwam, was
onder de zoo mooi geëtiketteerde huis
artsenijen geen sterkend medicijn voor
handen.
De slag trof, <én trof tot in het diepst
der ziel, en zoo al niet op eenmaal het
geestelijk leven verwoest .was, zou toch
langzaam het sloopend werk voltrokken
worden, want volhardend maar zeker
knaagden verbittering, kommer, zorg, nijd
en teleurstelling aan de ziel, en het ont
brak aan tegenmiddelen ,om deze inwendig
schrijnende wonden te .verzachten en te
heelen.
Zal dan de godsdienst zulk een macht
wèl zijn? Zal hij den mensehen zulk een
steun geven, dat zij niet ondergaan, wan
neer het kruis .van lijden, van rampspoed,
van ontgoocheling hem ,op de schouders
gelegd wondt.
Ja, zeker, dat zal de godsdienst zijn,
dat kaai de godsdienst doen. De dagelijk-
sche ervaring leert het. Of zijn 'de zelf
moordenaars, die, wanneer het leven zich
aaïi "hen van de keerzijde begint te ver-
toonen, zelf de deur openen, door welke
men het leven kan verlaten, zijn zij
onder degenen, die .van een levendig, gods
dienstig bewustzijn zijn doordrongen, of
rekruteert zich dit Jeger van vrijwillige
doodscandidaten niet uit de rijen van hen,
bij wie het godsdienstig leven reeds lang
is uitgestorven
De „helden met hun mond", die den
godsdienst rekenen onder .de overbodige
meubelen van een moderne huishouding,
mogen wel eens bedenken, dat zij met
hun gewetenloos drijven .degenen, die zich
door hen laten bekoren, berooven van den
machtigsten steun in bet leven.
Als men dit ,niet gelooven wil, geloove
men toch de statistiek der kranzinnigen-
gestichten, .die voortdurend toenemen in
aantal en men late zich overtuigen door
de krankzinnigenartsen, die gelegenheid
hebben te beschouwen, hoe de godsdienst
een bolwerk is jtegen de zoo diepgaande
gemoedsschokken, welke zoovelen buiten
den kring der menschelijke samenleving
storten.
„Op grond van mijn ervaring als arts"
zegt de Beriijnsche professor voor psy
chiatrie, Oppenheim, „heb ik ook het
gebrek aan geloof ,tot de be
klagenswaardigste eigenschap
pen gerekend. En gij moet 'jjeien oogen-
blik vergeten, dat jk hier slechts als
arts en referent voor u optreed en mij
geen ander beroep .aanmatig. Het komt
mij voor, en ook anderen, b.v. Möbius,
hebben zich in dien zin uitgesproken,
dat de godsdienst in den strijd tegen
de machten, welke het zenuwgestel be
oorlogen, een sterke, terugdringende
kracht beeft. Vooreerst beschermt een
vasthouden aan de medewet reeds velen
tegen .een deel der gevaarlijke afwijkin
gen, die het zenuwgestel beinvloeden.
Even sterk schat jk een andere kracht,
nl. dat een sterk en vast geloot iemand
bewaart tegen de .ernstige schokken van
het gemoed, welke de wisselvallighe
den des levens .wèl teweegbrengen bij
hen, die deze rem missen. Ten slotte
ligt de waard© van ©en godsdienstige
opvoeding ook in het voedsel. \V.at men
aan het gemoed .toevoert. Dat geldt bij
zonder voor het onderricht in de Bij-
belscho geschiedenis, wanneer ,de onder
wijzer of leeraar .er slag van heeft de
vertellingen a,an te passen aan kinder
lijken ziin en gemoed. Welk een wel-
dadigen invloed verder de in het geziaa
gevierde godsdienstige feesten uitoefe-
- nen, behoeft voor ingewijden, al teren
ze ook slechts maar op de herinneringen
hunner jeugd, niet geschilderd te wor
den". (Beszmer, die Grundlagen der See-
lenstöiingen. Freiburg 1906. s. 192).
Mocht dit alles eens goed overdacht wor
den door hen, die zoo luid schreeuwen om
verwijdering van godsdienst uit de school.
Mogen ook de Apostelen van het Onge
loof dit ter harte nemen, dan zullen zij
misschien zich bewust worden, welk een
gevaar- zij met hun drijven bereiden voor
de Maatschappij. Of sinds wanneer geldt
het als een lofwaardige en menschlie-
vende daad, aan een menseh, die op de
wilde zee been en weer geworpen wordt,
den reddenden zwemgordel te ontrooven?
Een ee re-schuld.
Bij de behandeling der Indische bagroo-
ting heeft de afgevaardigde voor Breda,
de heer Bogaardt, een rede gehouden,
waarin hij den nadruk legde op de gees
telijke en zedelijke eere-schuld, welke
het moederland tegenover Insulinde te
delgen heeft.
Een eere-schuld wegens onvoldoende
ontwikkeling van den Javaan.
Een eere-schuld, die vordert, dat men
streve naar de staatkundige en moreele
verheffing van den inlander, wiens ge
moedsleven thans nog groobendeels wordt
beheerscht door den adat.
Een eere-schuld, welke het prijsgeven
gebiedt van de noodlottige politiek tegen
over den Islam, dien wij- feitelijk bevor
deren.
Wij hebben niet enkel stoffelijke, wij
hebben ook zedelijke en geestelijke ver
plichtingen tegenover Indië.
En de heer Bogaardt deed een voor
treffelijk werk, met op deze eere-schuld
eens het volle licht te doen vallen, en de
hoogere Motieven der koloniale politiek
naar voren te brengen.
Hij-had daarbij het oor der Kamer.
„Wat de afgevaardigde van Breda over
dit laatste onderwerp zeide, over de wel
willendheid, die de Indische Regeering,
veel meer dan jegens de christelijke zen
ding, betoont jegens het toch óók niet
inheemsche Mohamedanisme, over de
schrikbarende toeneming van die voor ons
gezag zoo gevaarlijke leer op Lombok,
sedert dat land onder ons rechtstreekseh
bestuur is gekomen dat was een ern
stig woord dat trouwens in de. Kamer volle
aandacht vond", getuigt de overzicht
schrijver van het „Handelsblad", die ver
der verklaart:
„Deze rede leek ons de meest belang
wekkende van den dag, omdat zij niet,
zooals de andere, schier uitsluitend 'be
kende stellingen aan den man bracht".
Het betoog van den Bredaschen afge
vaardigde blijkt dus ook hij politieke te
genstanders waardeering te hebben ge
vonden.
Het groote belang, dat Nederland als
koloniale mogendheid bij het aflossen der-
zedelijke eere-schuld tegenover Indië heeft,
werd door den heer Bogaardt duide-
delijk aangetoond.
Goede politiek is hier, evenals overal
elders, christelijke politiek.
(Centrum.)
Kinderen.
Het „Dagbl. v. Noordbr." schrijft:
Wordt gevraagd:
Een gehuwd paar zonder kinderen voor
een filiaal.
Een gehuwd paar zonder kinderen als
concierge.
Een gehuwd paar zonder kinderen als
zetbaas,
Enz. enz.
Bovendien lezen we soms in adverten
ties van vereenigingeoleden hebben toe
gang met hunne vrouwen en twee kin
deren.
In zulke gevallen mag mien ten minste
kinderen hebben.
Doch ook al niet meer dan twee.
Die er meer heeft moet ze thuis laten,
en als hij geen dienstmeisje, of eerr be
reidwillig familielid heeft, mag hij ze ge
vaar doen loopen tegen den kachel aan
te vallen of de lamp om te stooten.
Wjj geven toe, dat men in sommige be
trekkingen geen gehuwde paren met kinde
ren gebruiken kan.
Err ook, dat men den stroom kinderen
op uitvoeringen en dergelijke plechtigheden
soms beperken moet.
Waar overmacht is, verliest de keizer
zijn recht, zegt 't spreekwoord.
Doch het komt ons voor, dat men de be
voorrechting van kinderlooze ouders dik
wijls wat al te ver drijft. Pas hooren we,
van een armen stump&rd, geknipt voor
concierge, afgewezen, wijl hij vier kin
deren heeft.
Dat wrokt bij dien man.
Omdat ik altijd fatsoenlijk heb geleefd,
zegt hij, word ik achteruit gezet; ware
ik een moderne heiden geweest, die mijn
huwelijksplichten had vertrapt, ik zou het
mooie postje gemakkelijk hebben gekregen.
De man had gelijk, alleen omdat de con-
cierge-woning van vier kinderen meer zou
lijden dan van twee, is de man afgewezen.
Dat mag geen motief zijn.
Het blad houdt dan een pleidooi voor
de moedige vaders van grootere gezinnen,
die onzen eerbied verdienen en onze be
scherming, als zij te tobben hebben om
door het leven te komen.
FRANKRIJK.
Te Rijssel op het congres der radicaaL
socialisten, haalde een vrijmetselaar een
kruisbeeld voor den dag, wierp het, ten,
aanzien van vele getuigen, op den grond
en vertrad het met zijn voeten. Een der
radicalen, die dit vree-selijk tooneel bij
woonde, werd door angst en wroeging
aangegrepen, nam'het beeld op en vertelde
later deze afschuwelijke heiligschennis.
Men weet dat minister Briand voor eeni-
gen lijd rond ging met geweldig anti-cleii-
cale plannen ten opzichte van het pel
grimsoord bij uitstek, Lourdes; hij dreigde
reeds miet confiscatie van de druk-bezochte
pelgrimskerk.
Lourdes heeft nu echter ©en paar on
verwachte verdedigers gekregen.
Op de eerste plaats de „Matin", die
men allesbehalve zal kunnen verdenken
van devote tendenzen en godsdienstige nei
gingen. Hel; blad verdedigt de pelgrims
plaats natuurlijk niet om hoogere prin
ciepen, maar alleen om de materieel© be
langen van de stad, die door een sluiting
van de heiligdommen ontzaggelijk veel te
lijden zou hebben.
Ook de radicale burgemeester van Lour
des, bankier Lacaze, is voor de belangen
van zijn stad opgekomen. Hij verdedigt
de wettelijke positie van de grot en de
daarbij behoorendo drie kerken. De bis
schop van Tarbes, zoo zegt hij, is de recht
matige eigenaar van de heiligdommen ge
weest en de ordes-geestelijken, die het
meest deden om de plaats beroemd te ma
ken, toonden zich zijne „dienaren".
Clemenceau de vloeker. In zijn
redevoering van 6 Nov. heeft het katho
lieke Kamerlid Groussau krachtig gepro-
t steerd tegen d - kwaada irdige 'taal. welke
de Fransctie ministers openlijk uitslaan
wanneer zij spreken over de Kerk. Als
een staaltje van den anti-godsdienstwaan-
zin welke deze lieden bezielt, verhaalt de
„Vérité Frainjaise" hel volgende. Clcmen-
oeau gaat bijna, eiken dag, vergezeld van
een secretaris en ieep tend, tot stgrking
van zijn zenuwen een douche-bad nemen
hij een specialist. Daar kan men hem in 't
bijzijn van iedereen pm alles en om niets
te keer hooren gaan en hooren vloeken
als een bezetene in woord<-p zooais men
die hoort langs de straal en in de ge
meenste kroegen van Parijs, zoodat de bad-
knochtjes zich er aan ergeren. Die heer
lijke, edelmoedige, ridderlijke Clemenceau!
Nog iets uit do rede van Viviani.
„De derde republiek heeft in 't kinder
gemoed het revolu tionnaire zaad gestrooid
door het onderwijs.
Dat is niet genoeg geweest en toen heb
ben wij ons geworpen op het anti-clerica-
lisme, wij hebben aan de volksziel het
geloot aan een ander leven ontrukt, het
geloot' aan bsdriegelijke en onwezenlijke
hemelvisio-enen en met een heerlijk ge
baar hebben wij daar in den hemel lichten
uitgedaan, die niet weer aan zuilen gaan."
SPANJE
In do Cortes heeft de minister-van-staat
eenige belangrijke verklaringen afgelegd
omtrent de godsdienstige kwestie, die daar
op 'I oogenblikbehandeld wordt.
In antwoord op een vraag van afgevaar
digde Azcarate verklaarde hij alle moge
lijke moeiten te zuilen doen om de gods
dienstige kwesties op te lossen, zonder
iemand te beleedigen; iiij zou er om blij
ven denken, dat de groote meerderheid
van het land Katholiek is. Want de natie
is inderdaad niet liberaal gezind. Alle
schokken zou hij vermijden, en de hervor
mingen doorvoeren in den onbevooroor^
deelden en vrijzinnigen geest van de
Cortes.
In de volgende zitting was de presi
dent van den ministerraad zelf tegenwoor
dig; ook hij legde de verklaring af, dat de
verhoudingen met het Vaticaan en den
Spaanschen gezant zeer hartelijk zijn, het
geen reeds blijken kan uil het feil, dat de
echtgenoot» van den gezant door den Paus
in bijzondere audiëntie is ontvangen.
De nuntius Rinaldini heeft Zaterdag
morgen aan 't ministerie van buitenland-
sche zaken een nota overhandigd van 'f Va
ticaan, waarin hij protesteert tegen de cir
culaire van graaf Romanones over het bur
gerlijk huwelijk.
RUSLAND.
Het is hij de aanranding op den post
trein bij het station Rogow heel brutaal
toegegaan
Zoodra de trein aan het station stil
hield, bezetten drie wel gedisciplineerde
en uitgeruste benden met 'roode vlaggen
de toegangen tot 't slation en openden uit
de vensters van het stationsgebouw met
Mausergeweren een levendig vuur op den
postwagen en op dien, waarin het militaire
geleide zat. Tegelijkertijd werd er naar
dezen wagen een bom geslingerd, die met
een ontzeltenden slag ontplofte en den
geheelen wagen vernielde. De zestien sol
daten, die er in zaten, werden voor een
gedeelte onmiddellijk gedood; de anderen
vluchtten zwaar gekwetst het velu in, van
waar zij later weggehaald en naar War
schau gebracht zijn.
Terwijl Uvea benden roovers onophou
delijk vuurden, hesteeg de rest den post
wagen en haalde dezen, nadat drie post
beambten onschadelijk waren gemaakt, ge
heel leeg. Aan baar geld en aan papieren
van waarde viel den roovers meer dan
■een millioen roebels in handenhet nauw
keurig bedrag is nog niet vastgesteld kun
nen worden.
De wagen mat het militaire geleide was,
als gezegd, geheel vernield; die der poste
rijen bleek later als een zeef vol gaten, van
de kogels.
Na hun misdrijf zijn de roovers in het
naburige woud verdwenen.
Naar latere berichten aangaande den
vermelden treindiefstal vermelden, zijn hij
den aanslag op ,den posttrein in de nabij
heid van het station Rogow, drie bommen
geworpen. Door de ontploffing vlogen
twee wagens in brand, die geheel ver
nield werden. Negen soldaten en twee be
ambten werden gewond. De daders van
den diefstal ontkwamen natuurlijk.
De Petersburgsohe Beurskrant verneemt
uit Riga, dat daar zeven mannen doodge
schoten zijn, als schuldig aan diefstal. Er
waren drie knapen hij, en de soldaten, die
schieten moesten, waren zoo ontroerd, dat
er een aantal salvo's afgegeven moesten
worden, voor alle zeven ongelukkigen dood
waren.
In 'tdorp Hielevitchy (gouvernement
Minsk) drongen drie verkleedo roovers de
kerk binnen. Ze schoten den koster dood
en hingen zijn lijk aan een pilaar. De
kerkkas, die verscheidene duizenden roe-
hels bevatte, werd meegenomen, evenals
de kostbare gouden pJtaarbenoodigdheden.
DUITSCHLAND.
Zeer interessant zijn de onlangs open
baar gemaakte uitkomsten der jongste
volkstelling in Pruisen den len De
cember van het vorig jaar gehouden
met betrekking tot de godsdienstige be
lijdenis der bevolking.
Daaruit blijkt, dat in Pruisen de verhou
ding tusschen het aantal Katholieken en
Protestanten nagenoeg dezelfde is als die
in ons land 62.59 percent Protestanten en
35.80 percent Katholieken (andere „Chris
tenen" zijn er in Pruisen 0.40 percent,
Joden 1.14 percent, ongeloovigen 0.03
percent).
Tusschen ons land en Pruisen is dit
verschil, dat, terwijl hier het percentage
der Katholieken in den loop der jaren
©enigermate, betrekkelijk zelts aanmerke
lijk is afgenomen er was een tijd, dat
de Katholieken twee vijfden der bevol
king uitmaakten in Pruisen daarentegen
het percentcijfer regelmatig is toegenomen,
behalve in Posen om de anti-poolsche po
litiek en in de Rijnprovincie.
In heel het land zijn er 23.341.502 pro
testanten en 13.352.445 katholiekendaar
naast 185.538 andere Christenen, 409.501
Joden ein 7344 ongeloovigen.
Van de 28 steden in Pruisen met meer
dan 100.000 zielen, zijn er 9 met ,een katho
lieke meerderheid: Keulen (met 339.790
kath. en 76.718 protestanten), Dusseldoïp
(met 175.317 kath. en 23.268 protestan
ten), Essen, Duisburg, Gelsenkirchen
(72.849 ka,th. en 71.239 protestanten),
Aken (131.823 kath. en 10.439 protestan
ten), Posen, Bochum (60.277 kath. en
53.369 protestanten) en Krefeld.
Na Keulen telt Berlijn 't meeste katho
lieken, n.l. 223.948, en Breslau heeft er
172.285.
In 1905 werden in Pruisen 1.279.992
kinderen geboren. Als men het geboorte
cijfer piver de gezindten verdeeld, blijkt
dat er bij een Joodsch huwelijk gemiddeld
2.6 kinderen zijn, bij een gemengd huwe
lijk 2.9, bij een protestantsch huwelijk 3.7
en bij een Katholiek huwelijk 5.3.
Men wil wel eens een verband brengen
tusschen het criminaliteitscijfer en het
Katholicisme. Maar in bovenstaande cijfers
is het verband duidelijk en sterk sprekend.
Ze pleiten zeer zeker voor de moraliteit
der Katholieken in het huwelijksleven.
Met fe meer recht mag men deze con
clusie trekken, als men nagaat dat van
18751900 de gemiddelde cijfers waren
voor de Joden 3.7, de protestanten 4 en
de .katholieken 5.
Terwijl dus voor de Joden en Protes
tanten het geboortecijfer niet onaanzien
lijk daalde, steeg het bij de Katholieken,
die dus blijkbaar heter weerstand bieden
aan de tegen-natuurlijk» stelsels van onzen
lijd en de toenemende gemak- en genot
zucht.
De geboortecijfers brengen de Katholie
ken natuurlijk relatief in het voordeel, te
meer daar ook het sterftecijfer hun gun
stig is.
i De vooruitgang van het Katholicisme
uit dezen hoofde zou sterker zijn, wanneer
er niet zoo veelvuldige gemengde hu
welijken gesloten weiden. Deze zijn oor
zaak van ontzaglijke verliezen voor de
Katholieke Kerk.
Er zijn in Pruisen ongeveer 300,000 ge
mengde huwelijken, met 1/, millioen kin
deren. De laatste statistieken wijzen uit,
dat slechts 431/2 pet. dezer kinderen Katho
liek opgevoed worden.
Als deze wonde van hét Katholicisme
in Duitschland geheeld of althans ver
kleind mocht worden, zou de voor-uitgang
der Katholieken verbazingwekkend zijn.
De cijfers der echtscheidingen wijzen te
vens uit, hoe ongelukkig deze verbintenis
sen maar al te vaak zijn. De statistiek
der echtscheiding wijst uit, dat er op
100.000 Katholieke huwelijken slechts 67
echtscheidingen zijn. Voor de protestant-
sche huwelijken is dit cijfer 265 en voor
de gemengde huwelijken 402!"
Is er wel meer treffend bewijs mogelijk
om van het gemengd huwelijk af te schrik
ken I
