ijen-|
Ion Superieur
C 63,joes.
m
No. 133.
Zaterdag 10 November 1906.
Tweede Jaargang.
eschextract
[öerken, Arnhem
oomhout
.agerij
Schaverij.
-TER! f.N,
MAGIELSE.
de =zr
ERDERS
Blad.
Denkmal
pudding.
oer ken, Arnhem
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Mijnl ÉM M11HMG-. MHSMS- tn VBI10AGAÏDND.
Bjj dit immer behoort m Bpoepel.
Korte Inhoud Zondagsblad.
Sprokkelingen.
fEUl
SLAVENKETENEN.
BUITENLAND.
ge analyse van Dr.
Jr. J. A. J. Tonella
jiextraet. Ze bevat
(.3 stikstuf en is af-
Kenmerich fabrieken,
prima merken.
Comestibles.
eften stand.
J-ing van Huisarbeid
1203 Amsterdam,
[doelmatige opvol-
per dag kan ver-
dankbetuigingen
3REIMACHINE,
J die zonder onder-
|beiveren, dat het-
vaarheid overeen-
lospectnsson bij de
leid.
|racht 263.
jinder werkafname.
S 173, Middelburg.
ijne sorteering
iganté modellen.
worden voor
garantie
alle soorten van
weerd. Voeren,
m billijke prijzen
ng.
ide, GOES.
ijnste
winkelier a 20 ets.
takje.
Comestibles.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f 0.371/2, voor niet-abonné's045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Platen: Een nieuw model voor be
stuurbaren luchtballon; verschillende fo
to's van den wervelstorm in Mexico en
Hongkong; de Nederlandsche snel wande
laar Slee; de Amei'ikaansche vlag, gehe-
schen op het gouvernementsgebouw te
Cuba; portretten van den kapitein van
Köpenick en burgemeester Langerhains
Maastrichts vocaal kwartet; het Bossche
stadhuis; openluchtmeeting in Engeland;
de vergane „Lutin"; een drijvende stad,
met tekst.
Feuilleton: Het meisje van Nieuw-
Zeeland.
Bij. de behandeling van de wet op het
Hooger Onderwijs onder het ministerie-
Kuyper weid den kiezers, vooral in de
Universiteitsteden voorgehouden, dat bij
aanneming der H. O. wet de openbare uni
versiteiten in studentental zouden achter
uitgaan, ja zelfs zouden leegloopen.
De bedoeling van dat praatje viel licht
te raden.
Wat blijkt nu?
Dat aan de openbare hoogescholen het
getal studenten vermeerderde.
Het aantal studenten aan de bijzondere
universiteit ging ook vooruit, waaruit men
mag opmaken, dat christelijke oudere, eer
tijds huiverig hun zonen te zenden naai'
leerscholen, waar van de katheders vaak
materialisme werd ingezogenwaar al
thans dikwijls de godsdienst der studenten
schade leed, nu hun kinderen van het
hooger onderwijs meer doen gebruik ma
ken.
De vrijheid, het recht van bijzonder uni
versitair onderwijs kan dan ook niet met
grond worden betwist.
Troelstra heeft zijn zweep weer eens
doen klappen op den rug van zijn obsti
nate partijgenooten van de „Nieuwe Tijd",
van de „dienstweigeraars" Van der Goes
en consorten.
Hij verwijt hun nogmaals, dal zij heb
ben besloten, de Partij, zoo mogelijk, te
dwingen, op hare uitspraak terug te ko
men door te weigeren, zoowel om ver
antwoordelijke posten te bekleeden als om
voor verschillende, afdeelingen spreek
beurten te vervullen 1 Zien wij hen niet,
zegt Troelstra, alle vertrouwen en volg
zaamheid ontzeggen aan het Bestuur der
84).
„Dat meent gij; maar gij evenmin als
anderen kimt doorgronden op welke wijze
men 'tot iets gebracht wordt", sprak hij op
een 'toon vol bitterheid: „In den aanvang
kan 'men hooge doeleinden hebben, zoo
verheven en zoo gewichtig dat men zich
heilig ivoor heeft moeten nemen zich door
niets ter wereld daarvan terug te laten
houden; maar men stuit af op levende
hinderpalen en vooral het verraad werpt
zich als een dwarsboom voor ons op. In
het eind blijft ons nog slechts de keuze
over of wij het streven van ons gansche
hestaan op zullen, geven, of wel of wij
aflos omver werpen wal ons In den weg
staat. Geloof daarom niet, dat men niet
telkens Opnieuw voor die laatste noodza
kelijkheid terugdeinst. Wat behoefde ik u
Ma te raden, van uw bezoek aan Polderdijk
af 'te zien? Ik kende u niet; 'gij hadt mij'
'persoonlijk 'nooit eenig kwaad berokkend;
het stuitte mij dus tegen de borst een
.emdo aan uw bestaan te moeten maken,
"aarom hebt gij niet geluisterd Uw
""rend was ongedeerd; gij hadt even goed
m® enkele uren te Vlissingen kunnen
blgven".
»Ik 'herhaal u dat ik geen kind jneer
hen, en u niet behoefde te gehoorzamen".
«Dat \vas uwe dwaasheid. Gij moest
ingezien hebben dat ik niet gehoor gaf
Partij, dat door hun eersten woord- en
penvoerder wordt voorgesteld als een or
gaan der meerderheid, waartegen de min
derheid het recht heeft vijandig op te
treden
Jammer, dat op den man met de zweep
het spreekwoord van pot en ketel vol
maakt toepasselijk is.
Immers Troelstra heeft- precies hetzelfde
gedaan, wat hij nu aan zijn mede-partij-
genooten verwijt.
Toen het congres van 1905 h e m in het
ongelijk stelde-, heeft hij geweigerd als
gedelegeerd lid der Kamerfractie in het
partijbestuur zitting te nemen en zelfs
gedreigd met ncderlegging van zijn Ka
merlidmaatschap.
Het is trouwens niet te verwonderen in
een partij, die stelselmatig het gezag on
dermijnt, kan bezwaarlijk tucht en orde
heerschen.
Het gaat er om het leiderschap, en wee
dengene, die zich vermeet persoonlijke
overtuigingen aan te randen.
Dat. heet vrijheid van meening
De tucht in de S. D. A. P. blijkt nog
maar steeds te- hestaan uit tuchteloosheid.
Het is niet alleen de trek naai' de groote
steden, die vele landarbeiders, ook uit ons
gewest, als een koorts bevangen beeft,
ook de trek naai' het buitenland en bijzon
der naai' Amerika neemt gaandeweg toe.
Is het niet te betreuren, dat 90.000 Ne
derlanders, waarvan 2/a deel arbeiders zijn.
hun bestaan trachten te vinden in het
buitenland
En toch is het in dat'beloofde larid niet
al goud, wat er blinkt,
Na korten tijd betreurt menigeen zijn
uittocht en komen de landverhuizers zelfs,
zoo zij de middelen er toe bezitten, armer
en ellendiger terug dan zij vertrokken.
Juist Amerika - men kon hel onlangs
nog in ons blad lezen is het land der
schrille tegenstelling tusschen verkWisten-
den rijkdom, overdadige weelde en diepe
armoede en ellende.
Gelegenheid geven tot verkrijging van
eigen grondbezit ten plattenlande, bespoe
diging der oplossing van het woningvraag
stuk, verschaffing van een eerlijk loon,
behoorlijke arbeidsduur, werkverschaf
fing- zijn even zooveel middelen, om de
arbeiders aan hun land en haarstede te
hechten.
En nog een ander middel bestaat om den
aan een gril. Maar laat ons daarover niet
verder twisten. De hoofdzaak is thans
dezewilt gij, ja of neen, qog een af
scheidswoord tot uw vtouw richten?"
„Alsof ik lichtgeloovig genoeg zou zijn
om te vertrouwen da,t die regelen haar
zouden bereikien!"
„Dat „zouden zij toch, op enkel© voor
waarden
„0! Ga voort", sprak Manrits somber:
„zelfs in dit uur, ben ik nog nieuwsgierig
te hooren tot hoever uwe schaamteloos
heid gaat.".
„De 'eerst© voorwaarde is, natuurlijk,
dat gij mevrouw Overbeek zult verzwijgen
pp welke- wijze gij; sterft. Gij kunt haar
vaarwel zeggen, ©n u bepalen lot de ver
klaring, dat de omstandigheden u dwingen
het leven te veriaten".
Met 'andere woorden ik zou haar aan
zelfmoord 'moeten doen gelooven!" spotte
de jonge maai, vergeefsche pogingen' aan
wendende 'om zijne- handen los te wrin
gen 'en den ellendeling bij de keel te grij
pen „Ik moet zeggen dat het niet kwaad
bedacht is. Gij en uwe handlangers zoudt
dan 'van el'ke verdenking ontheven zijn".
„Zoo gij mijn voorstel verwerpt, dan
moet gij dat zelf weten", klonk het op
een toon van gemaakte onverschilligheid
„misschien is er echter een andere be
denking die u wijzer zal maken: in geval
uwe vrouw uw dood aanneemt als eene
noodlottige gebeurtenis, waartegen zij niets
vermag, zweer ik u dat ik en de mijnen
haar 'met rust zuilen laten
Overbeek 'was doodsbleek geworden en
g-estadigen ©n toenemenden exodus tegen
te gaan.
Duizenden Hectaren land, heidegrond,
enz. 600.000 H.A. zonder wegen en dijken)
liggen in Nederland nog braak en open
voor ontginning.
Welk vruchtbaar terrein van arbeid en
werkverchaffing zou ontginning dezer tot
nu toe onvruchtbare gronden opleveren.
De Ned. Heidemaatschappij gaf in deze
het voorbeeld.
En een behartigenswaardig voorbeeld,
want een klein land als Nederland, met
een talrijke bevolking, moet zooveel mo
gelijk met zijn grond woekeren.
Natuurlijk zijn verschillende bezwaren
aan ontginning verhonden, zooals kapi-
taalbenoodigdheid, late rente-trekking, enz.
Echter met rijks- of gemeentesubsidie en
nog meer ondernemende mannen, zou men
het al een eindw-eegs sturen.
Ook hierdoor zou o. i. de landverhuizing
worden gestremd.
FRANKRIJK.
De regeeringsverklaring van Clemen-
eeau, met betrekking tot de toepassing
der Scheidingswet en de houding ten op
zichte van het onderwijs, bevat het vol
gende
„De volstrekte verwereldlijking der scho
len zal worden ingevoerd binnen zeer kor
ten tijd, en met dat doel zal de wel-Falloux
worden afgeschaft. Nu de Scheidingswet
is afgekondigd, zullen wij het als onz©
taak beschouwen, de volledige gewetens
vrijheid te verzekeren, gelijk die door het
tand is gewild(?l) Wij hebben vele en
groote concessies gedaan en wij ver-
wonderen ons niet over het misverstand
en de verachting onzer goede bedoelingen,
maar wij zullen onzen fermen wil toonen
om den weg te versperren aan een terug
keer van den aanvallenden geest van over-
heersching, uitgaande van een vreemd ge
zag (protesten der rechterzijde). We zullen
de vrije uitoefening van den ©eredienst
verzekeren en zonder aarzeling of zwak
heid alle bepalingen der Scheidingswet
toepassen. Ook zullen wij er niet voor
terugschrikken om, indien deze bepalin
gen" niet voldoende blijken, nieuwe voor
te stellen" (applaus links).
Bij het debat over de Scheidingswet in
de Fransche Kamer sprak o. a. een ze
kere heer LI u m o n t, hoog vrijmetselaar,
die den Paus aanviel en de- wet zeer li
beraal noemde, maar toch ook moest er
kennen, dat door de weigering om de wet
te aanvaarden deze vrijwel nutteloos is
geworden.
Hij wil nu de kerken enz. ;rfstaan aan
zijne tanden klapperden. Maud op haar
beurt bedreigd te- weten, was iets dat zijne
krachten te boven ging. Hoe, zij die zoo
tenger en nog zoo kinderlijk was; zij die
nog zoozeer een liefderijken steun behoef-
zou 'niet alleen d© smart dragen over zijn
heengaan, maar ten prooi achterblijven
aan 'de nij-pendste angsten; zij' zou zonder
bescherming staan tegenover eene ben-de
booswichten, die haar waarschijnlijk tot
waanzin zouden voeren, nog eer dat zij
onder hunne hand bezweek?
Dat denkbeeld was te afgrijselijk, en hij
riep smeekend uit:
„Neen, neen, stel u tevreden met mijn
leven, maar laat haar bestaan u heilig
zijn 1"
De vreemdeling zag hem aan met eene
uitdrukking van blijdschap. Hij wist zoo
weinig van zijn slachtoffer af, dat hij
slechts had durven hopen de een of andere
gevoelige snaar bij hem te treffen. Van
het oogenblik af, dat de jonge man zijne
vrouw nog liefhad, was hij zeker zijn doel
te zullen bereiken.
„Ik laat u de keuze," zeide hij bedaard
„Of wel zij zal wanen dat gij vrijwillig een
eind aan uw leven hebt gemaakt; of wel
zij moet op hare beurt vallen."
„Zij zat nooit willen gelooven aan zelf
moord. Ik verliet haar pas eergisteren,
opgeruimd en vol verwachting voor de
toekomst."
„Dat is geen reden dat gij twee dagen
later niet tot wanhoop kunt zijn gedre
ven. Men kan spelen en in een nacht
groote sommen verliezen; of wel men kan
alle eeredienstveree-nigingen die zich vo'r-
men, maar me-t verplichting zich te ont
binden wanneer ze geen priesters kunnen
vinden.
Diezelfde heer gaf ook nog een, om
schrijving van het begrip „priester".
„De priester is een persoon die in naam
van Rome eenige verrichtingen doet".
Bepaald duidelijk.
Even groot theoloog betoonde zich de
vo-lgende spreker, de heer Lefort. „De
Paus, als zijnde onfeilbaar, heeft niet noo-
dig te overwegen".
Verder had hij 't nog over de onmogelijk
heid voor vrije Franken om zich aan een
vreemde macht te onderwerpen en be
toonde hij diep medelijden met de arme
pastoors die door Rome tot hongerlijden
worden gedwongen.
Krachtig en rustig klonken daartegen
over de argumenten van prof. G r o u s -
'seau, uit Rijssel, die aantoonde; dat de
kerkgebouwen eigendom zijn van de Kerk,
haar door de geloovigen geschonken en
dat de Staat, wanneer hij daarover gaat.
beschikken, niets minder doet dan roof
plegen.
SPANJE
Uit Rome wordt gemeld, dal de geruch
ten, die in den kaatsten tijd door liberale
bladen zijn verspreid, als zou koning Al
fonso van Spanje zich door de liberale
partij op sleeptouw laten nemen lot een
min of meer anti-clericale politiek, volko
m-en onjuist zijn. 'Integendeel: men weet
in het Vaticaan maar al te goed, hoezeer
alles er nog op wijst, dat koning Alfonso
niets liever wil dan trouw blijven aan
de katholieke traditiën van Spanje en van
zijn vorstenhuis, en men twijfelt er niet
aan, -dat hij steeds tegenover den H. Stoel
en de Kerk een zoodanige gedragslijn zal
in acht nemen als een oprecht geloovig
Souvcrein betaamt. Toen onlangs zijn nieu
we gezant bij den H. Stoei de geloofsbrie
ven kwam overhandigen, is zuiks alweer
schitterend gebleken.
RUSLAND.
Reuter seint uil St. Petersburg een bijna
niet te gelooven bericht over den verdedi
ger van Port Arthur. Generaal Stoessel
zou namelijk aan een weldadigheidsinstel
ling voor gewonde- soldaten gevraagd heb
ben om financieel© hulp ten einde zijn op
passer te kunnen betalen. Men antwoordde
hem, dat hij een geneeskundig attest moest
overleggen, dat hij om gezondheidsrede
nen zelf niet in zijn behoeften kon voor
zien.
Dan heeft een andere bekende generaal
uit den oorlog met Japan het beter. Dat
is Koeropatkin, die sedert zijn terugkeer
uit Oost-Azië rustig op zijn moeder's land
goed Sjesjoerion in het gouvernement
Pskof, een kleine- 50 K.M. van Toropetz,
zit. De generaal verdrijft zich daar den
tijd met allerlei landelijke genoegens, waar
onder hengelen in een naburig meer een
eerste plaats inneemt. De man zit er on
plotseling ziek zijn geworden en toegege
ven hebben aan een vlaag van ijlhoof
digheid."
„Is dat alles wat gij van mij verlangt,
in ruil voor hare veiligheid?" luidde het
o]) schonen toon.
„Bijna alles. Ik wensch nog slechts te
weten wat gij te Polderdijk vernomen hebt.
Uw vriend moet sterven, even goed als
gijhet is dus geheel overbodig eene on
waarheid te zeggen om hem te redden.
Hij is vooraf, en dat onherroepelijk, ver
loren. Wat is er dal hij heeft medegedeeld?
Verzwijg mij niets, ik moet het weten."
„Ernst en ik zijn niei gewoon iets voor
elkander verborgen te houden," antwoord
de Maurits hooghartig. „Gij zult zelf he-t
best kunnen oordeelen wat hem bekend
was."
„Geloofde hij dat de door hem geredde
vrouw zou herstellen?"
„Hij hoopte het."
„En had hij zijne huisgenooten het ge
beurde verhaald, zooals het voorgevallen
was?"
Pijlsnel drong zich aan Overbeek's geest
de mogelijkheid op ten minste den braven
Lodewijk Holm en zijne dochter te redden,
ten koste van een leugen, die hier op
hield kwaad te zijn, en schijnbaar rustig,
antwoordde hij
„Neen, hij heeft, die stille, geheel van
de wereld afgezonderde lieden niet willen
verontrusten, uit vrees dat zij dan gewei
gerd zouden hebben de gekwetste langer
bij zich te houden."
„Ja,' klonk het somber: „ik begrijp dien
gestoordde post komt er zelfs maar twee
maal in de week en telegrafeeren kan men
hem slechts over Toropetz. Koeropatkin
is sinds den oorlog zeer mager geworden
en heelemaal grijs, maar hij ziet er niette
min goed en krachtig uit. Er komen nog
al vaak bezoekers uit de- buurt en uit
St. Petersburg een praatje maken. Koe
ropatkin echter behoeft voor hun ont
vangst geen beroep te doen op de liefdadig
heid zooals de ongelukkige drager van
de orde Pour le Mérite in St. Petersburg.
Een rooversbendc- heeft Zondagnacht het
Loekianof-klooster hij Moskon overvallen.
Zeven hunner, die maskers droegen en ge
wapend waren met revolvers, vermoordden
den archimandriet, den prior en een mon
nik. Daarna plunderden zij de kapel, met
welker kostbaarheden zij zich, tegelijk een
groote som gelds medenemende, uit de
voeten wisten te maken.
Bij het station Rogow aan den spoor
weg WarschauWeenen is gisteren een
bom op den posttrein geworpen uit dein
trein zelf. Naar' raming is er een millioen
roebel geroofd. Er moeten vele personen
gedood of gewond zijn.
Tengevolge van den partijhaat tusschen
socialisten en nationalisten zijn te Lodz
in zes dagen tijds 17 arbeiders gedood.
In het district Samara hebben gewa
pende roovers den boer Gratsjef in zijn
huis vermoord, samen met zijn zuster, een
herder en twee arbeiders. Gratsjef's vrouw
en twee andere personen werden gewond.
De roovers bevalen hun slachtoffers te
knielen en doorboorden ze toen het hoofd
met een bajonet.
Dinsdagavond hebben twin lig roovers
uit Mersjned-Dnjte-prowsk een naar hel sla
tion Jekaterinoslaf rijdenden postwagen
overvallen. Zij verwondden den postiljon
en een politiebeambte en namen 6300 roe
bel mee o-p de thuisreis.
Dinsdagnacht is te Moskou een zeer bru
tale aanslag gepleegd tegen een landeige
naar, Wolkow. Vijf personen drongen zijn
huis binnen, bonden hem vast, roofden
geld en voorwerpen van waarde, liclen zijn
rijtuig inspannen, legden hein er in en re
den met hem weg. De politie heeft een
onderzoek ingesteld, maar nog niets ge
vonden.
BALI.
De „Mataram" behelst hel volgende:
Dat de Bali-expeditie meer ten doel heeft
gehad, om een eind te maken aan de bar-
baarschheid der vorsten, welke ons aan
den tijd van Nero en Caligula doet terug
denken, dan ons recht(?) Ie verschaffen
in zake den roof op de Sri-Koemala, kan
wellicht worden afgeleid uil het vólgende
staaltje van onmenschelijke wreedheid.
„Een slavin van den vorst van ICaran-
gasam vluchtte naar Boeleleng. Dit ge
beurde kort voor of na de Lombok-ex
peditie.
angsthij ook ondergaat reeds de heillooze
betoovering, die zij over een ieder uit
oefent, ©n liever dan haar aan een nieuw
gevaar bloot te stellen, laat hij zijn gast
heer van alles onkundig. Zoo is het steeds
gegaan: hoe kan het ook anders? Om
harentwil alleen, telkens eens reeks van
nieuwe slachtoffers
„Hebt gij mij niets meer te vragen?"
„Ja, nog dit ééne: heeft hij u niet ge
zegd of er te' Polderdijk anderen in hel ge
heim werden genomen? De dokter, bij
voorbeeld?"
„Hij weet niets, of wel hij zou er met
den heen' Holm over gesproken hebben."
„Is er niemand die eenig vermoeden
koestert?"
Maurits herinnerde zich den stationchef;
maar haastte zich te antwoorden
„Niemand."
„Dan is het goed. Ik zal u thans pen
en papier geven en uwe rechterhand los
maken, uwe linker zal op den rag gebon
den worden en ook uwe voeten moet ik
tot mijn spijt weder van koorden verze
keren. Bedenk wel, dat gij geen dubbel
zinnige woorden gebruikt. Gij zoudt enkel
op nieuw moeten beginnen, indien ik niet
tevreden was over den inhoud van uw
brief."
„Wanneer zal hij mijn© vrouw berei
ken
„Over eene week. Gij ziet dat ik u niet
met ijdele beloften om den tuin poog te
leiden."
„Enwat zijt gij voornemens met
men lijk te doen?" (Wordt vervolgd.)
