No. 115.
Zaterdag 29 September 1906.
IHijitl ellen MAANDAG-, WOENSDAG- sn VRUDAGAVOND.
tëüïTENlAim
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Korte Inhoud Zondagsblad.
Brief van hel Nederlandsch
Episcopaal.
BINNENLAND.
Van onze Eilanden
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers h contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f 0.37x/2, voor niet-abonné's045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 1—5 regels 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
PlatenDe familie van den tsaar op
Peterhof; de lijfwacht van den tsaar; ge
neraal Trepoff; algemeen-kiesrecht betoo
ging; het verlaten der Koningin van het
Binnenhof, na opening der Kamers; de
millionair Ochs te Veere en een kleeder-
drachtenwedstrijdhet groothertogelijk
paar van Baden; uit Egypte; een hyena
in dienst der politie; een ingestorte brug
te Petersburg; de onthulling van een
standbeeld te Leeuwarden door H. M. de
Koningin; Therèse Humbert op vrije voe
ten met tekst. FeuilletonDe twee parel-
visschers.
Het vcügend schrijven is door het Door
luchtig Episcopaat van Nederland verzon
den aan het Doorluchtig Episcopaat van
Frankrijk
Aan HH. DD. HH. de Aarts
bisschoppen en Bisschoppen
van Frankrijk.
Geliefde en Eerbiedwaardige
Ambtsbroeders.
De bewonderenswaardige encycliek, zoo
kalm en zoo energiek tevens, welke de
H. Vader tot U, eerbiedwaardige ambts
broeders, richtte, heeft algemeen de aan
dacht getrokken en de harten doen tril
len, wijl er niemand is, die niet gevoelt,
zelfs wie het niet wil bekennen, dat de
souvereine Opperpriester spreekt met het
gezag .der waarheid en der rechtvaardig
heid en onder den bijstand van den H.
Geest,
Dit beroep op het katholieke Frankrijk
heeft weerklank gevonden in de geheel©
wereld en de hoop gewekt, dat de oudste
Dochter der Kerk opnieuw in al haar fiere
toewijding jegens de Kerk en den H. Stoel
zich zal oprichten. En wij stellen er prijs
op, het U te verklaren, dierbare en eerbied
waardige ambtsbroeders, dat deze hoop in
ons versterkt is, toen wij met blijde fier
heid de plechtige verklaring vernamen,
door Zijne Eminentie kardinaal Lecot in
naam van de vergaderde Bisschoppen Van
Frankrijk afgelegd.
Aan den vooravond derhalve van den
grooten strijd, die U wacht, terwijl de vij
anden der Kerk hunne gelederen hebben
opgesteld onder de banier van den on-
verzettelijken haat tegen het Catholicisme,
gevoelen wij, uwe ambtsbroeders, behoefte
U te zeggen, dat wij, één van harte met
U, niet zullen ophouden met U te bidden
voor het heil der Kerk van Frankrijk, en
dat wij onze priesters en onze geloovigen
zullen opwekken te bidden voor U.
En wij koesteren de verwachting, dat de
katholieken van Frankrijk, aan Uwe zorg
toevertrouwd, U zullen stichten door hun
algeheele onderwerping aan de gedragslijn,
welke de H. Stoel zich gewaardigd heeft
aan te geven, dat zij al hun talenten, al
hun krachten en hulpmiddelen zullen aan
wenden, om met U den goeden strijd te
strijden onder de leiding des Pausen.
Aldus zult gij als een in slagorde ge
schaard leger optrekken ter overwinning,
welke ongetwijfeld aan de zijde der Kerk
zal blijven; want men vernietigt haar niet
door haar te verdrukken.
Gewaardigt U, beminde en eerbiedwaar
dige ambtsbroeders, deze gevoelens van
broederlijke genegenheid en hartelijke toe
wijding te aanvaarden van uwe ambts
broeders in Jesus Christus.
Utrecht, 5 Sept. 1906.
(w.g.) t H. van de Wetering,
Aartsbisschop van Utrecht,
f P. L e y t e n,
Bisschop van "Breda,
t Willem,
Bisschop van 's Hertogenbosch,
t J. H. D re h m a n s,
Bisschop van Roermond,
t A. J. Cal 1 ier,
Bisschop van Haarlem.
Een kunstmatig einde".
Een inzender in de „N. R. C." behan
delde dezer dagen een gedachte, die, he
laas, ook in ons land meer en meer in
gang schijnt te vinden, n.l. het ai of niet
geoorloofde, het vóór en tegen van den
dood als geneesmiddel.
Van een schrijver in dit liberale hoofd-
oi gaan kan niet verwacht, dat zijn be
spreking ook maar zou naderen de gren
zen van het geloofsgebied.
Maar hij komt dan toch tot de slotsom,
dat de meeste argumenten pleiten voor een
verzet met hand en tand tegen het ver
oorzaken van een „kunstmatig uiteinde"
Dal een „kunstmatig einde" gelijk staat
met „moord", komt bij deze geneeskun
dige specialiteit niet opzijn zwaarste ar
gument is gelegen hierin, dat hij van oor
deel is, dat men een geneesheer niet mag
laten beslissen over leven en dood, met
het oog op zijn zedelijke verantwoorde
lijkheid.
Immers, een geneesheer kan zich ook
vergissen; kan een foutieve diagnose ma
ken; en zoo zou, volgens het kunstmatig-
uiteinde-systeem menig patient er het
hachje bij kunnen inschieden, die zonder
toepassing van dit mooie stelsel nog
springlevend zijn zou.
Voor een materialist zou dit argument
er wel toe kunnen bijdragen, om „den
dood als geneesmiddel" te verwerpen.
Zoo herinneren wij ons, dat een der
meesL gevierde hoogleeraren in de genees
kunde aan de universiteit te Leiden, een
man om zijn kunde vermaard, zelfmoord
pleegde, ieen brief achterlatend, waarin hij
als reden van zijn treurige daad opgaf:
heL lijden aan een ongeneeslijke kwaal.
Maar de doktoren, die zijn lijk schouw
den, bevestigden eenparig, dat deze ge
leerde geneeskundige volstrekt niet ge
leden had aan een ongeneeslijke ziekte!
Voor ongeloovigen zelfs een afschrik
wekkend voorbeeld, zou men zeggen.
De radicale „M i d d e 1 b u r g s c h e
Courant" blijkt echter een eenigszins ander
oordeel toegedaan.
Aan den inzender in de „N. R. Ct."
vraagt het blad:
„Als hij ons eene opmerking toelaat,
zouden wij willen vragen, of bij hem
zelfs tegen een dergelijk ingrijpen be
zwaar zou bestaan, wanneer meel' dan
één medicus, een commissie van daartoe
aangewezen deskundigen, na ampel en
breed onderzoek, daartoe (d. i. tot het
„kunstmatig einde" oftewel moord.
Red.) adviseerde en geschiedde met toe
stemming van den betrokken persoon,
voor zoover hij in staat is daarmee te
beslissen, en van de nabestaanden?
Wij zouden zeggen: de dood zou eene
verlossing zijn; en dien te verhaasten
allerminst bestempeld mogen worden
met den naam van moord."
De menschlievende „Midd. Crt." ziet
dus in een „kunstmatig einde" volstrekt
geen moord; integendeel een mooie daad
van humaniteit.
Wat, van haar standpunt, ook geen ver
wondering wekt.
Ons zal men echter vrij laten, nader uit
een te zetten, het standpunt van den ge-
loovige, die zijn leven in Gods hand we
tend en diep doordrongen van zijn af
hankelijkheid aan den Schepper, niet in
opstand komen kan tegen den Heer van
leven en dood.
Slechts vragen wij het vrijzinnige Mid-
delburgsche orgaan, of het ook in deze
zaak niet het bestaan eener scherpe tegen
stelling moet constateeren, "die het blad
zoo graag wil wegdoezelen, door haar over
te brengen naar politiek terrein.
En, vragen we verder, wanneer het ooit
komen mocht tot een voorstel tot wette
lijke bekrachtiging van het „kunstmatig
einde" waartegen de gezamenlijke recht-
sche partijen zich als één man zouden
verzetten, en waarvoor de „Middelburg-
sche" te vinden ware, zou het blad het
bestaan van „de antithese" nog dur
ven ontkennen?
FRANKRIJK.
Dezer dagen maakte de minister van
financiën de heugelijke tijding bekend, dat
's lands kas een overschot had van
tusschen de veertig en vijftig millioen.
Wat een heerlijk toekomstbeeld voor de
onnoozelengeld zou er dus zijn voor
de sociale wetten'
Maarnog niet lang geleden ver
klaarde dezelfde minister dat het geld voor
de sociale wetgeving niet aanwezig was,
ofschoon vóór de verkiezingen den arbei
ders gouden bergen waren beloofd.
Hoe klopt dat dan? Wel, de minister
leende inlusscben 'n sommetje van
honderd millioen i
Zonder die leening ware er een tekort
van een vijftig a zestig millioen.
Maar met èn zonder die leening krijgen
de arbeiders hun sociale wetten' niet.
En dat in een radicaal-socialis
tisch land'
Het was te voorzien, dat de Fransche
anti-clericale bladen zich op het diep be
treurenswaardige voorval met den ex-pas
toor van Chatenay zouden werpen met
buitengewone gretigheid. De „blocards"-
organen bewijzendaardoor, dal. alle ge
legenheden om naar de katholieke gees
telijkheid spot en smaadwoorden te slin
geren, hun goed en welkom zijn. maar
tevens dat die goede en welkome gelegen
heden behooren tot de hooge uitzonderin
gen! „Het is vrijwel overbodig", zegt de
„Figaro" dan 'toch terecht, „naar aanlei
ding van 'dit geval, de Kerk te gaan ver
dedigen. Zij wordt niet in het minst aan
getast door het misdrijf van een harer
voormalige bedienaren, die zijn plicht ver
zaakt heeft. De duizenden priesters in ons
vaderland, die voor het geestelijk heil van
hun landgenooten een rusteloozen ijver
aan den dag loggen, die arme plattelands
pastoors, wier bestaan één en al voortdu
rende toewijding is, een leven van goed
heid, van edelmoedig en levendig geloof,
zullen wel de bewijzen ontvangen, dat hun
goede naam, en d? eerbied welken men
hun toedraagt, niet het minst hebben ge
leden, wijl één hunner zich zeiven als een
onwaardige uit. hun midden heeft verwij
derd. Ook bestaat er voor de Katholieken
volstrekt geen reden om ontsteld te zijn
over het samenvallen der rouwplechtig-
heid te Chatenay en der sensationeele
onthulling, die plaats had op denzelfden
dag. Men zou aan dezen lijkdienst een
zinnebeeldige beteekenis kunnen toeken
nen: want de oud-pastoor van Chatenay
bestaat niet meer; hij wordt slechts over
leefd door een ongelukkige, dien de Kerk
niet. meer als haren dienaar erkent. Doch
waarop wél dient gewezen te worden, is
dit.: indien dit geval, waarbij de reputatie
van een priester betrokken is, zulk een
schandaal heeft veroorzaakt, dan komt
zulks, omdat het in de jaarboeken der
Fransche geestelijkheid een geheel onge
wone gebeurtenis is.
RUSLANn.
Prettig! Maandagavond drongen eeni-
ge netjes gekleede jongelieden in de wo
ning van een huiseigenaar, sloten de aan
wezigen in een kamer en verklaarden, dat
voor de deur van die kamer een bom
was neergelegd. Daarop roofden zij kost
baarheden, pandbrieven en wissels, ten be
drage van 200.000 roebel.
Woensdagavond is in de Weezenstraat
te "Riga. een bom in een tramrijtuig ge
worpen. Uovendien werd er op de tram
geschoten. Een reiziger werd gedood, de
conducteur, een onderofficier en twee rei
zigers werden zwaar gewond.
Eergisteren poogde een sterke afdeeiing
politie onder een officier in het café Se-
wastopol te Bakoe binnen te dringen en
de daar vergaderde anarchisten, commu
nisten en terroristen te axresteeren. Deze
schoten echter op de politie, die daarop
ook naar haar vuurwapens greep. In de
daardoor ontstane verwarring ontsnapten
een aantal der overrompelden; een werd
gedood en verschillenden gewond. Buiten
de stad kreeg de politie later nog eenigen
der ontsnapte anarchisten te pakken, waar
op zij reeds lang loerde.
De tsaar is nog altijd niet thuis. Zijn
uitstapje op zee duurt veiligheidshalve
voort. Minister Stolypin heeft op een hem
ter beschikking gestelden kruiser een be
zoek aan den tsaar gebracht en een ver
trouwelijk onderhoud gehad, dat door nie
mand werd bijgewoond. Het resultaat van
dit onderhoud zou van groot belang zijn.
Dinsdag is te Jekaterinoslaf vermoord de
directeur der fabrieken van de Briansk
maatschappij. Zijn assistent werd gewond.
Sedert er twee afdeelingen der fabriek
gesloten waren, hadden de terroristen een
ijverige propaganda onder het werkvolk
begonnen, maar zonder succes. Nu echter
eergisteren weer 600 man ontslagen wer
den, schijnt er een wrok tegen Iwanof, den
directeur, ontstaan te zijn, 'die uitliep op
's mans vermoording.
Een jonge man sprak te Moskou op
straat een politieofficier aan en bood dezen
na eenig gekout een peer aan. De offi
cier at deze op en viel een oogenbük
later ter aarde. Naar het hospitaal ge
bracht, bleek hij vergiftigd. Zijn toestand
is ernstig.
In de buurt van de stad Nikolajewka
werden 's nachts twee huisgezinnen, een
Joodsch van vier personen en een Chris
telijk van drie, totaal uitgemoord en be
roofd.
De daders ontkwamen.
Dinsdag liepen de kassier van de News-
ky-fabriek voor bouwwerken te Petersburg
en zijn assistent met 15.000 roebel, be
stemd tot loonuitkeering aan de arbeiders,
over de binnenplaats van de fabriek.
In tegenwoordigheid van honderden ar
beiders werden zij door een twintigtal indi
viduen omringd en, onder bedreiging met
revolvers, van de geheele som beroofd.
De arbeiders werden door revolverscho
ten op eerbiedigen afstand gehouden.
Daarop vluchtten de roovers en ver
loren onderweg nog 1300 roebel.
ENGELAND.
De aartsbisschop van Westminster heeft
te Brighton een rede gehouden over de
scheiding van kerk en staal in Frankrijk.
Hij werpt alle schuld van den onzaligen
twist der laatste jaren op het drijven der
vrijmetselaars en vrijdenkers en de anti-
clericale daden der Fransche regeering.
ZWITSERLAND.
Katholiekendag. Ook Zwitser-
lands Katholieken hebben hun groote wa
penschouwing gehouden te Freiburg. Alle
verwachtingen werden overtroffen. Het
aantal deelnemers bedroeg ongeveer
25.000. Zondag had de opemng der reü
nie plaats met een historischen optocht,
waarin de verschillende kantons waren
ver tegen vvoordi gd
Maar grootscher nog was de plechtig
heid in de kathedraal. Daar werd door
onderscheidene sprekers georeerd, o. m.
over de jongste beslissing van den H.
Stoel betreffende de veelvuldige commu
nie, de onafhankelijkheid van den Paus,
den strijd tegen het Katholiek geloof, enz.
SPANJE
In de Spaansche provincies Alicante,
Granada en Murcia heeft een hevige storm
gewoed, waarvan overstroomingen het ge
volg waren. Het. spoorwegverkeer is ge
stremd.
De oogst is vernield.
Talrijke huizen in de stad Santa Mera
zijn ingestort.
Reeds zijn er 25 lijken in de kerk ge
borgen.
BELGIE.
Te midden van een ontzaggelijken volks
toeloop, een zee van menschen, is Jan
van Rijswijck te Antwerpen gisteren ten
gTave gedragen. Op het stadhuis werden
vele redevoeringen uitgesproken.
De menigte die den begrafenisstoet
volgde, wordt geschat op meer dan 200.000
man. Op de boulevards was het schouw
spel eenig; nooit heeft men hier zulk een'
drukte bijgewoondde stoet kon zich nau
welijks een weg banen naar het kerkhof.
INDIE.
Bali. Pamatjoetau is veroverd. Men
vond 200 lijken, waaronder de vorst, met
poengawa's, vrouwen en kinderen.
Een tweede telegram luidde:
De Radja van Badoeng, op een draag
stoel gezeten, met de poengawa's en de
vrouwen werden bestormd. Allen zijn neer
geschoten, Radja Pametjoetan eveneens.
De vrouwen kristen zich op de lijkensta
pels. De bevolking van 'de hoofdplaats
bood de onderwerping aan.
De verdediging van den Pasar is zwak.
De vorst van Badoeng, de poengawa's,
vrouwen en kinderen, ongeveer ten getale
van 200, zijn gesneuveld. Verscheidene
hebben zich gekrist. Wij hadden 4 gesneu
velden, 16 minderen gewond.
Met ingang van .1 October a. s. is de
kommies 3e klasse j)ij 's Rijksbelastingen
J. W. A. Rademaker te Hontenisse be
vorderd tot kommies ,der 2e klasse en is
de kommies 2e klasse J. Visser te Hoede-
kenskerke verplaatst naar Ossendrecht
(station).
Een heele stoet levend be
graven! Wij lezen in de „Middelburg-
sche Courant" omtrent de begrafenis van
den oud-burgemeester van Antwerpen o.a.
„Het publiek zal Donderdag van 1
tot 2 uur mogen voorbijtrekken voor den
katafalk.
Daarna beginnen de redevoeringen en
te 3 uur zal de stoet het stadhuis
verlaten, om. in het Kiel ia een
vioorloopigen kelder te wor
den neergelaten".
Na de redevoeringen zal de stoet dus
op het Kielerkerkhof in een voorloopigen
kelder worden begraven.
"Prettig vooruitzicht. 1
Watersnood. Naai' wordt medege
deeld zal het provinciaal Watersnood
comité in Zeeland weldra in de gelegen
heid zijn, nu overal de schadelijsten in
orde zijn gemaakt, om te beraadslagen op
welke wijze en tot welke bedragen de uit-
keeringen zullen kunnen geschieden aan
hen die door den watervloed van 12 Maart
hebben geleden en waarvoor alom in den
lande gelden zijn bijeengebracht, terwijl,
naar men zegt, bovendien dit ingekomen
bedrag zooveel noodig zal versterkt
worden door een bijdrage uit het Alge
meen Watersnood-comité. De meeste
plaatselijke comité's, die ook nog over
bijzondere inkomsten beschikken, maar
voor zoover zij bij' het Provinciaal-comité
waren aangesloten, verantwoording moes
ten doen aan dit laatste, wachten de re
geling der schade af, om dan naar- be
vind van zaken en male van krachten,
de getroffenen nog .te gemoet te komen.
Dat zoo'n huishouden nog al aardig op
loopt, blijkt wel .uit de medegedeelde cij
fers van het Thoolsche comité, dat van
12 Maart tot circa 10 April, honderden
noodlijdenden had te voeden in de be
waarschool .Je Tholen en bovendien te
zorgen had voor velen te Oud-Vossemeer,
die diensten presteerden in de overstroom
de gemeente. In ronde cijfers was uitge
geven aan spek en vet. f170; kruideniers
waren f 465melk en eieren f 70brood
f 1000aardappelen en groente f 35le
vering door de spijskokerij f 250schoenen
en klompen f265; stroo f20; verpleging
kraamvrouw en begrafeniskosten yan het
oude vrouwtje f 69vervoer Trrood enz.
naar Oud-Vossemeer f350; wachters des
nachts in de bewaarschool f84, benevens
koffie enz. aan dezen f30; vergoeding aan
de schippers, die gedurende den waters
nood in de gemeente de gemeenschap on
derhielden f745; .voor herstel van ge
bruikte roeibooten f300; pan politietoe
zicht f350; vergoeding en herstelling van
goederen en lokalen f 220schoonmaak
van lokalen f 90schoonmaken regen-
waterbakken en drinkputten van vee f825;
salarissen aan den concierge enz. en on
kosten in de ziekenzaal „Non. Semper"
f 203, waarna nu nog f 14,000 overblijft
tot verdere uitdee-ling.
GOES. Met ingang van 1 Oct. is aan
het postkantoor hier ter stede geplaatst
als commies de heer van Andel, van
Rotterdam.
De niettegenstaande jrijn jeugdigen
leeftijd reeds berucht geworden J. L. al
hier, heeft eergisteren iren zoontje van
den heer v. ,K. zoodanig met ©en steen
tegen het hoofd geworpen, dat een ge
neesheer er aan te pas moest komen om de
wond dicht te naaien. Gelukkig dat de jeug
dige deugniet eerlang yoor een poos van
de straat zal verdwijnen.
De afdeeiing Goes van de „Maat
schappij tot bevordering der Toonkunst"
zal in Mei a.s. haar drie-kwart-eeuwfeest
vieren. Op den eersten dag zal worden uit
gevoerd „Die Jahreszeiten" van Haydn en
op den tweeden dag eenige werken van
kleineren omvang, een en ander met mede
werking van solisten. Het plan, om met
begeleiding van orkest die werken uil te
