IN o. 114.
Donderdag 27 September 1906
Tweede Jaargang.
Verschijn! rib MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
buitenlandT
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
I
I
UIT DE FE Kb,
I
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f 0.371/s, voor niet-abonné's045
Bureau LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Zij, die zich met I October a.s. op
deze Courant abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende num
mers gratis.
Een reus vaneigenwaan.
Dat is een zekere heer Bolland.
Wat deze man nog meer is?
Hoogleeraar in de wijsbegeerte aan de
Universiteit te Leiden, en een afvallig
Katholiek, die op voordracht van den oud-
minister-papenhater Van Houten destijds
de professorale waardigheid wist machtig
te worden.
Behalve dat deze professor zonder doc
torsbul onderwijs geeft in de ongeloovige
Hegeliaansche wijsbegeerte, rekent hij het
zich, in zijn eigenwaan, ten taak de Katho
lieke Kerk en hare leerstellingen aan te
vallen. V
Met dit doel verscheen van zijn hand,
eendge jaren geleden, de beruchte brochure
„Rome en Petrus", een schotschrift
tegen de Katholieke kerk, dat door onzen
roemrijken voorvechter, mgr. Schaepman
zaliger, beantwoord werd met een vlam
mend geschrift„Bo 11 and en Pe
trus", waarbij de heer Bolland al zijn
mooie veeren moetende achterlaten, als
een kwajongen in den hoek weid geduwd,
toen dr. Schaepman, na den professor de
wapens uit de hand te hebben geslagen,
hem aan 'tslot wegstuurde met de woor
den: „En nu ga!"
Intusschen blijkt de ster van Bolland, ook
bij zijn geestverwanten aan het tanen.
Er zijn. er die zijn onderwijs niet minder
dan „noodlottig" vinden!
De vrijzinnige prof. dr. G. Jelgersma, een
tweede Holwerda bijna, heeft te Leiden
laten verschijnen een „Open brief aan
prof. G. J. P. J. Bod land".
Het schrijven dezer brochure heeft, naai
de schrijver mededeelt, tot oorzaak, dat
hij den invloed, dien prof. Bolland op de
studenten uitoefent, noodlottig vindt.
„Door ,uw onderwijs" zegt hiji
„wordt bij hen eene eenzijdigheid ge
kweekt en eene dusdanige geringschat
ting voor anderer werk, dat het mij noo-
dig schijnt daartegen met ernst te pro
testeeren Uw onderwijs is dus voor
'hen zeer gevaarlijk, het zou op den duur
een eenzijdige en bekrompen geestesrich
ting kweeken, die niet na zou laten voor
de toekomst schadelijke gevolgen te heb
ben. En daartegen wil ik in dezen open
brief waarschuwen".
En na de taak, die hij zich met het
schrijven der brochure gesteld had, vol
bracht te hebben, zegt de schrijver aan
het slot:
„En nu, geachte collega, ben ik uitge
pakt; kik was overkropt van ergernis
en ik moest mij uiten. Nu is het er
uit en ik voel mij opgelucht. Langen tijd
heb ik geaarzeld een open brief als deze
te schrijven. Ik vond het onaangenaam
tegen een collega op te treden, maar
eindelijk doet men ook dit. Misschien ge
looft gij het niet, maar denk niet, dat ik
uw persoon aanval. Ik sprak het reeds
in den beginne uit, boekjesmenschem
respecteer ik in velerlei opzicht. Zij mee-
nen het goed en zij bedoelen het heil
der menschheid, waarvoor zij alles over
hebben. Erger U niet aan deze uitdruk
king van mijne verontwaardiging. Zij
geldt niet U, maar het geestelijk bederf,
dat van U uitgaat. Ik keur slechts in U
af, dat gij een ander zij'n systeem niet
gunt, want gij noemt ze allen dom en
verwijt hun dat ze uw helder licht niet
zien.
„Gij moogt zeggen, dat ik onbillijk te
gen U bon, dat ik geen gevoel heb voor
uwen ijverigen arbeid, voor uwe opoffe
rende toewijding in het door U gekozen
vak van studie, dat ik ten onrechte uwe
grove ijdelheid ten toon stel, alles goed,
maar dan verzoek ik U te bedenken, dat
ik U niet voor dom heb uitgemaakt en
dat mets, van wat ik gezegd heb, in
vergelijking komt met de tallooze belee-
digmgen, die gij dagelijks talrijke onder
zoekers naar het hoofd slingert. Zoo
lang ik U moet beschouwen als
iemand, die verantwoordelijk
is vü'Or 'tgeen hij zegt, en niet
als een ontoerekenbaar groot
kind, zoo lang kan ik niet anders tot
U spreken, da,n ik gedaan heb".
Dat is de tweede maal dat den waan
wijzen hoogleeraal" een: „nu ga" wordt
toegeroepen.
Zioo'n professor heeft men te danken
aan de „onpartijdigheid"! der
liberalen.
Absenteïsme
Een inzender in de „Standaard" heeft
zich de moeite getroost na te gaan, hoeveel
vergaderingen der Tweede Kamer in het af-
igeloopen .zittingsjaar door de leden zijn
verzuimd.
94 vergaderingen hadden plaats, waar
van de heer Van Kol er 68 verzuimde.
„Wegens ziekte" wordt als reden opge
geven; maar mevrouw Van Kol heeft in
dertijd dn „het Volk" pertinent verklaard,
dat haar man met ziek was, en zich in
Spanje bevond ter bestudeering van irriga-
tiewerken.
Het Kamerlid Hennequin, die zich toch
mag verheugen in een goeden gezondheids
toestand, verscheen 52 maal niet op het
appèl.
Het Kamerlid De Stuers woonde slechts
13 vergaderingen bij, maar lijdt aan rhuma-
'liek.
Vier leden van de honderd sloegen geen
enkele zitting over, daarop volgen er vijf
met slechts één verzuimde zitting, maar
dan springt het getal der niet-bijgewoonde
vergaderingen onmiddellijk van 8 en 12
.op 32, 34 met een reeks tusschencijfers tot
en met 65.
En het is nog erger gesteld, dan deze
cijfers aantoonen.
Want er moeten Kamerleden zijn, die in
de auii-chambre wél de presentielijst tee
kenen, maar dan na dat belangrijke werk,
kalm het Binnenhof den rug keenen
De kwaal van het absenteïsme schuilt
niet ond,er de Linkerzijde alleen; we mee-
nen daar reeds vroeger op te hebben ge
wezen.
De gevallen van ziekte daargelaten, mag
toch van de leden van een zóó gewichtig
college als de Tweede Kamer der Staten
Generaal geëischt worden, dat zij hun ambt
minder beschouwen als een Sinecure; dat
zij zooveel doenlijk trouw op hun post
staan.
En dan rijst hij! ons niet zoozeer twijfel
aan den goeden wil en de ambitie der
Kamerleden, dan wel aan sommige beletse
len, die een behoorlijke vervulling van het
Kamerlidmaatschap in den weg staan.
Er zijn o. i. te veel Kamerleden, op wier
schouders, behalve de niet lichte taak van
volksvertegenwoordiger, lasten drukken,
die te veel van hun tijd vergen, zooals daar
zijn het ambt van burgemeester, wethou
der, lid van den raad eener gemeente, in
't bijzonder van grootere plaatsen, om nog
niet te spreken van de talrijke hijbaantjes
en bijkomende bezigheden, die een Kamer
lid heeft.
In dit euvel kan goeddeels bij de wet
worden voorzien, door een uitbreiding te
geven aan de betrekkingen en ambten,
welke onvereenigbaar zijn met het Kamer
lidmaatschap.
En zouden er dan redenen zijn, om
dit laatste wat beter te bezoldigen, welnu,
een goede behartiging der belangen van
Staat is wel wat waard
Onlogisch.
In een artikel, dat de hand van den
Meester verraadt, schrijft „de Standaard"
van gisteravond, na een historisch over
zicht te hebben gegeven van te dien op
zichte parlementaire gebeurtenissen, dat
■het onlogisch is het kiesrechtvraag-
stuk voorop te schuiven; zooaJs dit mini
sterie doet, en daarbij tevens sociale
ontwerpen aan de oide te stellen.
Want, zegt het blad, van tweeën één
toch -.
„0 f ge ,achl een vertegenwoordiging,
onder de tegenwoordige Kieswet gekozen,
tot behandeling van sociale wetten be
kwaam, en dan heeft de arbeidende klasse
onvergelijkelijk meer belang bij ziekte- en
pensioenverzekering, dan bij 't stembiljet,
en moet alzoo de electorale quaestie uitge
steld.
Of wel, ge acht dat het Kiesrecht-
vraagstuk voorop moet, omdat de Staten-
Generaal niet zijn wat ze wezen moeten,
om een goede sociale wetgeving tot sland
te brengen; maar dan natuurlijk moet ook
alle kracht ,op de electorale quaestie saam
getrokken, en kan eerst daarna de sociale
wetgeving aan de orde komen.
Beide was logisch, èn wat Tak, èn wat
Kuyper deed.
Maar in eenzelfde program de electorale
quaestie voorop te schuiven als urgent,
en inmiddels met sociale ontwerpen aa:n te
komen, spot met alle logica".
V a 1 s c h a 1 a r m.
Onder dit opschrift schrijft de „Stand."
Met doorzichtige bedoeling wordt in de
liberale pers keer op keer 'tfeit op den
voorgrond geschoven, dat voor het vrije
.onderwijsthans 2V2 millioen meer zal
zijn te betalen, en dat dit vooral verzwa
ring va.n lasten noodzakelijk maakt.
Dat dit een ,valsch alarm is, kan ieder
narekenen.
Wij voorstanders der vrije school betalen
in de belastingen, op voet van gelijkheid,
mee voor de openbare scholen, tot een
bedrag, na aftrek van de schoolgelden,
van niet minder dan over de 22 millioen
voor twee derden der schoolgaande
kinderen.
Daarentegen betalen de voorstanders der
openbare school, op voet van gelijkheid,
mee in een bedrag van 41/» millioen voor
de vrije school, waar één derde der
schooljeugd onderkomen vindt.
Eerst als (lie 41/2 millioen klom tot
ruim 10 millioen, zou 'tdus gelijk staan,
en dan nog ,niet eens. Het komt dus nog
niet op de ,helft.
En wat nog sterker spreekt, stel, wij
sloten onze scholen, en spaarden daar
door 4V2 millioen aan de schatkist uit,
dan zou dit onmiddellijk tengevolge heb
ben, dat de Overheid (Rijk en gemeenten)
voor één derde der schooljeugd plaals
moest maken; iets wat op ten minste 10
millioen zou komen te staan.
Feitelijk spaart dus de vrije school, door
de offers die voor haar uit particuliere
kas gebracht worden, nog altoos tenminste
evenveel uit, als ze'aan het Rijk kost.
FRANKRIJK.
Zondagmorgen is in alle Fransche ker
ken het collectief schrijven van bet episco
paat aan de geloovigen voorgelezenin de
kathedralen deden de meeste bisschoppen
het persoonlijk. Geen enkel incident heeft
zich daarbij voorgedaan.
Na de lezing van het stuk hield de
bisschop van Grenoble een toespraak. Mgr.
verklaarde, dat de bisschoppen eensgezind
zijn met den Paus om de wet te verwerpen
en niet toe te passen, indien zij niet ge
wijzigd wondt. Daarna protesteerde hij1 te
gen de manier, waarop het concordaat
weid verbroken. „De Katholieken, voegde
hij er bij', zullen nooit te kort komen aan
den eerbied voor de grondwet van hun
land. Wij zijd verder bereid op alle ge
beurlijkheden". Ten slotte spoorde hij' al
de Katholieken tot éénheid aan, verkla
rend, dat zij door gehoorzaamheid
tot de vrijheid zullen komen. „Wij
zijn één om in den persoon van
den Opperherder het gezags-princiep te
bevestigen, zonder hetwelk er geen Kerk
wezen kan, zonder hetwelk geen maat
schappij kan blijven bestaan".
Staal een schisma in Frankrijk te vree
zen Neen, verzekert kardinaal Lecot, „de
Kerk in Frankrijk zal één blijven. Wij ne
men van de verdwaalden, die „associati
ons cultuelles" willen oprichten, geen no
titie, dan alleen om hen te beklagen. Do
Kerk zal wachten tot December en ook na
December. De priesters zullen voortgaan
de heilige diensten 'te verrichtenAls
men hen komt verjagen, zullen, zij geen
tegenweer bieden. De mannen der wet zul
len slechts de hand hebben te leggen op
den schouder onzer herders en dan zul
len dezen hun kerken verlaten, zonder
dat het minste geweld plaats heeft. De
Paus verbiedt dit.
De priesters zullen de H. Mis gaan le
zen in lokalen, welke men daartoe in ge
reedheid 'brengt. De seminaries zullen ge
sloten worden: de seminaristen zullen el
ders hun godsdienstige opleiding ontvan
gen. Ik zelf zal deze aartsbisschoppelijke
woning verlaten en de belangen van het
bisdom gaan behartigen in een huis, dat
ik gehuurd heb. Wij hebben een beroep
gedaan op de edelmoedigheid van onze
geloovigen en ik heb fondsen verzameld,
welke ik zal uitdeelen onder onze meest
behoeftige priesters". De verklaringen van
kardinaal Lecot komen in hoofdzaak daar
op neer, dat de Kerk, ofschoon de schei-
dingswet verwerpende als een schennis
van de constitutie, haar geschonken dóór
haren Goddelijken Stichter, elke onordelijk
heid en elk gewelddadig verzet zal ver
mijden".
ITALIË.
De Paus en de vredesbewe
ging. Een groep Katholieken, die aan het
internationale vredescongres te Milaan bij
een deelnemen, o. m. abbé Pichot, mej.
Laud enz. en pok de bekende voorvecht
ster van den vrede, Bertha voa Suttnier,
hebben pan den Paus een telegram van
eerbiedsbetuiging gezonden. In antwoord
daarop heeft de Paus aan kardinaal Fer
rari, den aartsbisschop van Milaan, opge
dragen den zenders zijn dank te betuigen,
„overtuigd, da,t hun pogingen om de ver
schrikkingen van den oorlog te vermijden
in overeenstemming zijn met den geest en
het voorschrift van het Evangelie".
De kardinaal-aartsbisschop van Milaan
heeft bovendien zelf nog een boodschap
aan hel congres gezonden.
ZWITSERLAND.
De Katholieken van Zwitserland, die ten
getale van zestien-duizend deelnemen aan
het algemeen congres te Freiburg, hebben
aan kardinaal Richard een adres-van-sym-
palhie voor de Fransche Katholieken ge
zonden. Zij drukken in dit adres den
wensch uït om !irt Frankrijk den.godsdiemst-
vrede te mogen zien heerschen, dank aan
een régime van verdraagzaamheid en vrij
heid.
RUSLAND.
Het complot tegen den tsaar.
Gedurende de laatste dagen zijn veel
revolutionnairen van de zoogenaamde
„maximalistische" sectie (dat wil zeggen
van hen, die de revolutie tot het hitter
einde en met geweld willen doorzetten)
gevangen genomen. Zij verbergen hun
voornemen volstrekt niet, om naar het le
ven ,te zullen staan van personen die de
hoogste functies in het rijk bekleeden en
verklaren zich niet ontmoedigd door het
falen van den aanslag op Stolypin.
Ondanks haar waakzaamheid heeft de
politie verscheidene der meest te vreezen
leden der „maximalistische afdeeling" uit
het oog verloren.
Eenige dagen geleden doorkruiste een
zware automobiel in volle vaart het park
van Tsarkoje Selo, dat 't keizerlijk paleis
omringt. De wagen vloog voorhij de parti
culiere vertrekken va,n den tsaar en ver
dween langs een anderen kant. Men ge
looft da.t. het hier een soort generale repeti
tie van een aanslag tegen h«t leven van
den tsaar gold.
Onmiddellijk na dit vreemde incident,
'begaf de tsaar zich naar het winterpaleis,
waar de hekken te wel bewaakt zijn dan
dat men er zou kunnen doordringen.
De tsarina is bevreesd. Gemeld
wordt, dat naar alle waarschijnlijkheid,
de tsarina en haar kinderen niet meer naar
Rusland .zullen terugkeeren
De ontdekking van het complot te Peter
hof heeft haar diep ontroerd en de tsaar
verlangt naar men zegt dat zijn
familie in het buitenland blijft..
De .tsarina zou besloten hebben in En
geland te gaan wonen.
Bij ieen huiszoeking te Tiflis vond de
politie in een kamer van een jongen man
een bus, die drukkers-materieel inhield.
Op het ©ogenblik, dat men de bus aanraak
te, ,had een ontploffing plaats, waardoor
de twee inspecteurs van den veiligheids
diensten de secretaris vaa den commissa
ris van politie wérden gedood en verschei
dene .andere beambten van de veiligheids
politie, /een soldaat en oen officier werden
gewond.
De vloer stortte in, verpletterde een kind
op de ondergelegen verdieping en kwetste
de moeder.
In de kamer werden nog twee. leeg© bom
men /gevonden.
De correspondent van de _,,Daily Telegr."
zegt, dat twee leden van een Russisch
revolutionair comité, te Weenen aange
komen, verklaarden dat het te Peterhof
ontdekte complot niet gericht was tegen
den Czaar, maar tegen de grootvorsten
Nicolaas en Wladimir. Beide grootvorsten
die ter dood veroordeeld zijn door het. re
volutionaire comité, vonden de ondertee-
kende doodvonnissen jz#ker$n morgen in
het paleis van Peterhof zelf -op han lesse
naar .liggen en verwittigden daarvan gene
raal Dadjoelin. De generaal ondervroeg
het/geheele personeel en zocht alle ver
trekken af, toen hij in een gebouw, in
den hof, verscheidene personen hij elkaar
verraste, die, toen zij hem zagen, uit el
kaar stoven. De generaal loste drie revol
verschoten zonder iemand te treffen, doch
toegesnelde personen hielden drie mannen
aaneen hovenier en twee lakeien van
grootvorst Nicolaas.
Een dezer laatsten had een heel plan
van Peterhof op zak en vertelde den groot
vorst, dat zijn leven bedreigd werd en het
paleis van Peterhof weldra niet meer zou
bestaan.
Nog a 11ijd „bommen en grana-
ten". Uit Sosvourie wordt gemeld, da.t
een afdeeling kozakken van 200 man Zon
dag een huis omsingelde, waarin een bom-
menfabriek was gevestigd. De bewoners
schoten op de naderende militairen, die
daarop eveneens vuurden. Zes arbeiders
werden gedood, vier gewond; eenige sol
daten werden verwond. Drie bommen wer
den in beslag genomen. De gewonden wer
den gearresteerd.
Te Riga hebben de revolutionairen een
brutale naanslag gepleegd op den gouver
neur-generaal Sollogoeb. Uit de derde ver
dieping van een huis in het midden der
stad werd Zaterdagavond omstreeks zes
uur een hom geslingerd naar den gene
raal en zijn begeleiders, de prinsen Kra-
potkin en Tsjaplinski. De bom sloeg met
een geweldigen knal uiteen, maar won
der boven wonder werd niemand gekwetst.
De dader is onbekend gebleven. Sollogoeb
had zich door zijn voorbeeldèlooze hard
vochtigheid bij de onderdrukking der on
lusten in de Oostzeeprovincies den bit
teren haat der revolutionnairen op den
hals gehaald, die hem Teeds lang gele
den ter dood hadden veroordeeld.
Uit Lodz is een heele compagnie van
het Jekaterinburgsche regiment naar War
schau overgebracht en door het gerecht
wegens muiterij tot levenslangen dwangar
beid veroordeeld.
Maandagochtend zijn te Kielce (Polen)
zes door den krijgsraad aldaar veroordeel
de terroristen doodgeschoten door een de
tachement infanterie.
Te Sosnowice is Zondagavond uit een
venster geschoten, waarop kozakken het
huis omsingelden en drie salvo's afgaven.
Twee werklieden werden gedood en zes
gewond.
BELGIE.
De bekende, wegens ziekte onlangs af
getreden, oud-burgemeester van Antwer
pen, Jan van Rijswijck, is Zondag over
leden. Hij genoot een groote populariteit,
welke hij vooral te danken had aan zijn
welsprekendheid en dichterlijken aanleg.
Donderdag zal de plechtige begrafenis
plaats hebben op stadskosten.
De pastoor te Chatenay over wiens ge
heimzinnige verdwijning zooveel is ge
schreven en dien men vermoord waande,
is, volgens Brusselsche bladen zoowel
de katholieke als de niet-katholieke cou
ranten bevatten uitvoerige mededeelingen
daaromtrent gevonden. Sinds den lOden
September woont hij onder den naam van
Derreoourt in de Konstantinopel-straat te
Brussel. Hij droeg steeds burgerklieeding
en reisde voor eenige Belgische huizen,
in mode-artikelen, waarin hij een zeer po
ver bestaan vond. Maandagochtend kwam
hij zich op het bureau van het bevolkings
register te Saint-Gilles bekend maken.
Aan een verslaggever van de katholieke
„XXe Siècle" verklaarde hij zelf zijn hoed
en zijn rijwiel in het hosch van Etampes te
hebben weggeworpen. Als reden waarom
hij het priesterlijk kleed heeft afgelegd en
waarom hij „zijn hoofd kwijt was geraakt",
gaf hij op de moeielij'ke levensomstandig-
