toes.
ot
ereld!
idhoven, Holland.
No. 106.
Zaterdag 8 September 1906.
Tweede «laargang.
IT V.O.V. i
ERT J
7 SEPT. J
itoomhouf
Zagerij
Schaverij.
lievaar" is
[elksuiker.
trken, Arnhem,
pkamer-Ameublementen
ers,
Zeilen.
rs geld
iop van Effecfen
HENDR1KSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
BI ffi iiniumer tstmrt teo Bpeffl.
Korte inhoud Zondagsblad.
V Vrijdenkers en Anarchisten.
SIHTENLAN D,
[iPHONIA
hMA. I
Iter inzage per fl. f 1.50
pne La Vigne d'or f2.—
-2.-
k:
- 1.75
- 1.40
- 1.20
- I.-
I. G. DE ZAAIER
T. A. J. TONELLA
fedicï en scheikundigen
re volkomen zuiverheid
jiertrouwbare merk.
pte bus 90 cts.
25 cts.
I - D e p o t
van Comestibles.
bleverd.
LE COINTRE - Goes.
1 te zijn
borgtocht.
het hotel de Kinderen
ii Le Coiritre, Goes.
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes fO.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant„0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's f 0.371/2, voor niet-abonné's„045
Bureau: LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Platen: Tibet en zijn bewoners; ridder
spelen te Haarlem; een vrouwelijke Duit-
sche zwemkampioende aardbeving in
Chili; moorden in Rusland; academiege
bouw te Groningenhistorische optocht
te Nijmegen; de man met den langs ten
haard in Europa; met tekst. Feuilleton:
de twee parelvissche'rs.
Er bestaan weinig bladen, die meer elke
gelegenheid aangrijpen om de Roomschen
tegen de anti-revolutionairen en omge
keerd, op te hitsen dan de „M i d d e 1-
burgsche Courant".
Zoo ook weer onlangs bij de Statenver
kiezing in Amsterdam, toen liet blad be
weerde, dat de anti-re vol. den Roomschen
candidaat zouden in den steek hebben go-
laten.
Het blad beschuldigde de Katholieken
van beginselloosheid.
„Het Centrum" wees er toen op,
dat in Enschede de liberalen wel Van
Kol hadden gestemd.
Het Middelburgsclie orgaan gaf toen d«j
volgende verklaring
„Wat nu de stemming in Enschede
betreft, daar1 lag het toch voor de hand,
dat men den heer Van Kol, ©en man van
kennis, van studie, van werkkracht en
van ervaring verkoos boven een, die op
parlementair gebied totaal een vreem
deling was."
Het is wel moeilijk aan te nemen dat
de liberalen in Enschede op Van Kol slem
den wegens de studie, werkkracht enz. van
dezen socialist.
De reden was alleen, dat de socialist
stond tegenover een Katholiek.
De „Midd. Crt." schijnt zelf hare eerste
verklaring toch wat mal te vinden; al
thans in een volgend nummer schrijft ze
een weinig anders
„Ook wij hebben onze principieele
bedenkingen tegen dezen socialistische®!
afgevaardigde; ook wij zullen hem be
strijden waar dit moet, maar bijl de her
slemming verleden jaar in het district
Enschede, waarbij de keuze stond tus-
schen hem en een candidaat, van wien
men wist, dat hij aan den leiband der
geestelijkheid zou loopen en dr. Kuyper
zou volgen op den gevaarlijken weg, die
tot scheiding en onrust in den lande
voerde, hadden ook wij den heer v. Kol
gestemd".
Het ging dus, volgens dit getuigenis,
slechts tegen de „clericalen".
En daarom moesten de socialisten in
den broederbond wordA opgenomen.
Het jVtiddelburgsche blad tracht dit sa
mengaan nu te verontschuldigen met de
bewering, dat de Katholieken ook geen
liberaal of vrijzinnig-democraat zouden ge
stemd hebben, indien een anti-revolutio
nair tegenover deze stond.
Deze vergelijking gaat volstrekt niet op.
'tls nog al logisch, dat de Katholieken
boven den vrijzinnige een anli-rev. kiezen.
Daarvoor zijn hun eerste grondbeginse
len dezelfde.
En de vrijzinnigen beweren immers, dat
hunne beginselen verre zijn van die der
socialisten.
Of zou dit toch niet waar zijn
Ten andere en dit is de zaak, waar
het in hoofdzaak om gaat zouden de
Katholieken, zoo zij kiezen moesten tus-
j schen een vrijzinnig-democraat of een so-
cialist, in geen geval den laatste steunen.
Dezer dagen kwam te Parijs het riatio-
I nale Congres van vrijdenkers bijeen.
Op dat congres werd o. a. verzet aange-
teekend tegen de willekeurige inhechtenis-
neming van den vrijdenker Ferrer te Bar
S celona.
Deze heer Ferrer was verbonden aan de
school voor libertair onderwijs, waaraan
ook les gafMorales, de anarchist,
die den bom naar het Spaansch'1 konings
paar- wierp.
Men vond bewijzen, dat Ferrer ook tot de
anarchisten behoorde, zoodat het vermoe
den nog al voor de hand lag, dat hij ook,
die met Morales aan dezelfde inrichting
werkzaam was, betrokken was bij den aan
slag op het. Spaansche koningspaar.
En nu nemen wij het verschijnsel waar,
dat. deze anarchist in bescherming wordt
genomen door de Frausche vrijdenkers.
Te verwonderen valt dit niet.
Een vrijdenker, iemand, die met de libe
ralen gemeen heeft, dal hij slechts het op
pergezag der godin Rede erkent, moet
ieders, zij het nog zoo krankzinnige, over
tuiging eerbiedigen.
Zoo moet ook heilig voor hem zijn de
overtuiging van den anarchist, wiens stel
sel meebrengt, dat hij door moord de ver
wezenlijking zijner overtuiging tracht te
bereiken.
De vrijdenkers, die Ferrer in bescher
ming namen, leveren bewijs dan ook, dat
hel liberalisme in zijn uiterste consequen
ties voert tot anarchisme.
Sociale week.
Vervolg van het bijblad.)
Elke poging den middenstand te hel
pen met krachtelooze middelen baten niet.
Deze stand moet zich flink ontwikkelen
en krachtig optreden. Hieruit moet men
niet afleiden dat de middenstand vijandig
zou moeten staan tegqfn de arbeiders- of
hoogere klasse. Integendeel, de midden
stand moet deel nemen aan de sociale
beweging, zij moet met de arbeiders in dé
Kath. Soc. Actie krachtig medewerken aan
de oplossing der sociale kwestie. Doet hij
dat niet, dan is hij een rem aan de sociale
beweging, die zichzelf en alles te
genhoudt,
In de middagvergadering zal spreker uit
voerig het handelsonderwijs bespreken,
voor 'toogenblik wenscht hij zich te be
palen tot cursussen in 't boekhouden. Voor
al op kleinere plaatsen is dat van belang.
Men richt een commissie op en vrage sub
sidie van gemeente, provincie en Rijk.
Wanneer men zoo doet, voelt men meer
de verplichting om vol te houden, en blijft
do animo levendig.
Verder zijn noodig Kredietbanken, om
de middenstand uit de handen van woe
keraars en geldschieters te houden.
Om contante betaling te bevorderen,
raadt spreker aan het stelsel der rabat-
regels.
Om de onderlinge concurrentie te ver
minderen is noodig de oprichting van ver-
eenigingen van gezamenlijken aankoop.
Dit blijkt te zijn een practisch middel, dat
steeds meer wordt toegepast, en zich met
den dag uitbreidt. Te Amsterdam, Utrecht,
Arnhem, Roermond en vele andere plaat
sen bestaan ze, en dezer dagen hebben ze
zich in een bond vereenigd. Daarbij moet
komen wettelijke regeling van Zondags-
en vervroegde winkelsluiting. En hier
hoopt spreker ook dat de middenstands-
en arbeidersbeweging hand aan hand mo
gen gaan.
Inzake oneerlijke concurrentie raadt
spreker aan het werk van mr. Aalberse,
reeds vele jaren geleden uitgegeven, een
proefschrift, waarop hij zijn mr.-titel heeft
behaald en dat nu nog, na zooveel bespre
king nog geen wijziging heeft ondergaan.
Daverend applaus.
Dr. Nouens beveelt de lezing ernstig
aan, en inplaats van handgeklap verzoekt
hij „practisch handelen".
2 uur voortzetting.
In de middagvergadering gaf dr. Nouens
een zeer breed opgezette rede over den
industrieelen middenstand. Om een juiste
grens te trekken tusschen den industrieelen
middenstand is nog al moeilijk. Ook de
kleine industrieelen, die met eenige
knechts en krachtwerktuigeu arbeiden, be
lmoren bij dezen stand. Zij zijn als de
kern in de vrucht, zonder wie geen goede
ontwikkeling mogelijk is. Door deze allen
in de organisatie op te nemén, bevordert
men een algemeene ontwikkeling van heel
den stand. Op deze wijze maakt men het
mogelijk de concurrentie tegen de groote
industrie vol te houden. Nutteloozen ar
beid moet men niet verrichten. Als iemand
op zijn kamer door de waterleiding water
in overvloed kan krijgen, is het dwaas
het in een emmertje naar boven te dragen.
En veel nuttelooze arbeid wordt er ver
richt. Door samenwerking en onderling
overleg kan men dit echter grootendeels
voorkomen.
Samenwerking is dan voor alles noodig.
Om deze samenwerking te verkrijgen is
noodig dat het vakonderwijs in Neder
land wordt herzien. Niemand komt als
ambachtsbaas ter wereld. Men moet het
vak leeren. In de zaak van vader leert
men dat. niet voldoende. Men moet de
wereld in scholen bezoeken, en de praktijk
van 't leven leeren kennen.
Correspondentie yoereri boekhouden,
materialen kennis, leert men niet thuis,
men moet naar de school. Naar de school
moeten allen. Alle middenstanders zon
der onderscheid, zooals in Baden het ge
val is.
Daar kunnen ze in elk ambacht een di
ploma halen, als meester. Ook zijn daar
alle bazen verplicht hun knechts van hun
14 tot hun 18 jaar 10 uren per week
van dit onderwijs te doen genieten. Spre
ker had verschillende scholen in Baden
bezocht en was hoogst voldaan, over de
eenvoudige practische wijze van onder
richt.
Hij had een jongen van 15 jaar over de
meest uiteenloopende zaken op het am-
bachtsonderw. betrekking hebbend vragen
gesteld en verbaasd gestaan over 'de veel
omvattende kennis van dezen knaap. Deze
jongen was toen reeds ingewijd in alles
wat wij in ons land met groote moeite,
trachten in te pompen aan 50-jarigen, die
daarbij ook nog ontzaglijk hardleersch
zijn (Gelach).
Wanneer het onderricht voltooid is, is
nog slechts de helft gedaan. Dan zijn nog
velen niet in staat zich de voordeeler^
der moderne machinerie te verzekeren.
Hier ligt een breed arbeidsveld open ook
voor onze gemeenteraden, om, evenals in
België, en reeds sinds 20 jaar in Duitsch-
land geschiedt, de kleine industrieelen te
steunen. Zij kunnen dit doen door voor
die menschen machines aan te koopen op
afbetaling, of door het goedkoop verschaf
fen van electrisehe drijfkracht; de prac
tische uitoefening van het geleerde moge
lijk maken.
Ook datgene wat Jhr. van Nispen giste
renavond zoo meesterlijk heeft uiteenge
zet, het collectief arbeidscontract is voor
den middenstand van groote beteekenis.
En hoe weinig studie heeft no.g de mid
denstand hiervan gemaakt.
Als lezenswaardige lectuur worden o. a.
aanbevolen de werken van „Futura" over
het. middenstandsvraagstuk, en „La pe
tite Bourgeoise" van Lambrechts, versche
nen te Brussel.
Ook dient gevoerd te worden een ge
zonde middenstandspolitiek, die hierin
moet bestaan, dat men niet voert een
klasse-politiek, doch dat men met prac
tische voorstellen bij de Regeering aan
klopt. Voorstellen, die de Reegeering in
staat is uit te voeren.
Wil de Regeering waarlijk helpen, dan
moet aan onze Ministeries worden toege
voegd een speciale afdeeling voor den mid
denstand. Dit bestaat in alle Staten en
in Nederland kan men er reikhalzend naar
uitzien. Om dit te verkrijgen moet de mid
denstand onophoudelijk krachtig hierop
aandringen.
In dit opzicht kan men samengaan met
zeer vele organisaties in 'tland.
Toch kan men niet samengaan met allen,
onze beginselen verbieden dat, en onze
beginselen moeten gehandhaafd. Met name
kan men niet. samengaan met socialis
ten. Ook tegen neutrale en z.g. Christe
lijke organisaties moet gewaarschuwd. Uit
drukkelijk is door Paus en Bisschoppen
verlangd, dat onze organisaties, ook die
van den Middenstand, zullen staan onder
hunne leiding en op Katholieken grond
slag.
Vrees voor den geestelijken adviseur is
niet ter plaatse. Men zie in de statuten
de taak van den adviseur. Krachtige sa
menwerking met andere organisaties is
daarbij geenszins uitgesloten. Omdat de
Kerk krachtigen steun kan geven ook aan
de middenstandsbeweging, daarom is het
onverstandig dien steun af te wijzen.
Ook uit politiek oogpunt is hel noodig
omdat ook dezer dagen weer in Rotterdam
krachtig wordt gewerkt, om de midden
standsorganisatie in de politiek te betrek
kon. De Katholieken moeten dus, om ern
stige verdeeldheid te voorkomen, zich or-
ganiseeren, op Katholieken grondslag, en
verder federatief met anderen. Dat dit
kan bewijst de „Algemeene Ned. Bond van
den industrieelen Middenstand", waarin al
lo partijen broederlijk samenwerken.
Met een hartelijk, daverend toegejuichd
woord aan 't.adres van mr. Aalberse sloot
do spreker. Stormachtig applaus.
De vergadering wei'd door tal van an
dersdenkenden bijgewoond, die zeer vol
daan waren over het gehoorde.
Donderdagavond.
Dr. Ariëns.
Moet. men van alle vergaderingen dezer
week zeggen, dat ze goed geslaagd zijn,
de avond van heden was eenvoudig over»
weldigend. Circa 700 man waren aanwezig.
Reeds om 7 uur liep de zaal van K. en
W. vol. Niet alleen waren alle zitplaatsen
bezet, ook stond alles vol, ondanks dat er
vele stoelen waren bijgebracht. Vooral de
dames der Mariaveneeniging waren van
heinde en ver opgekomen, om den drank-
bestrijdersavond bij te wonen, en den
nieuwen Ridder te huldigen. Want dit was
de bedoeling van de enthousiaste ont
vangst die den doctor ten deel viel, toen
hij de zaal binnentrad. Als één man stond
de zaal op en met een donderend bravo
geroep werd de held van den avond ont
vangen.
De speech van Dr. Ariëns was als ge
woonlijk met een tikje trilling in de stem
bij den aanvang, gevolg van de onver
wachte ontvangst. Spoedig was hij ech
ter weer de oude, zijn onderwerp nam
hem geheel in beslag en in een boeiende
improvisatie toonde hij het verderfelijke
der moderne drinkgewoonten. Nieuws was
er eigenlijk niet in. Dezelfde argumenten
die reeds jaar en dag in de pers, in bro
chures worden gedrukt, op vergaderingen
ten gehoore worden gebracht, waren ook
dezen avond aan de orde. Niet dat hier
iets minachtends mee wordt bedoeld,
want uw verslaggever is sinds jaar en
dag Kruisverbonder maar de geheele
vergadering droeg zoozeer het karakter
eener spontane huldiging, dat het onder
werp er onder leed.
Al die honderden, uit alle deelen van
het land samengestroomd, hingen aan de
lippen van den beminden man. Dit mag
gezegd worden, dat met hem en door hem
de drankbestrijding in 'tland populair is
geworden.
Op waarlijk geestige wijze kruidde hij
zijn ernstig onderwerp met allerlei mop
pen en zetten, die hij zelf in zijn jaren
lange ondervinding op dat gebied bij de
bestrijding van het alcoholisme had on
dervonden.
Bij het einde word hem onder onbe
schrijfelijk enthousiasme een prachtige
lauwerkrans aangeboden namens de drank
bestrijders ,door den heer Gerard Brom.
Na de pauze trad op jhr. mr. Chr. Ruijs
de Beerenbrouck met het onderwerp drank
bestrijding. De goed doordachte en goed
voorgedragen rede van den voorzitter van
„Sobriëtas", was de voltooiing van den
avond. Uit geheel de behandeling van het
onderwerp sprak een warme liefde voor
het waarachtig welzijn des volks, en een
krachtige overtuiging, dat alleen langs den
weg van Kruisverbond, Geheelonthouding
en Mariavereenigiug de oplossing van het
drankvraagstuk op afdoende wijze kan
worden verwacht.
Om de uiterste gevolgen van het drank
misbruik zooveel mogelijk te keeren en
de ^slachtoffers te redden, zijn dringend
noodig Sanatoriums, waai' deze ongeluk-
kigen, die zichzelf niet meer kunnen hel
pen, te redden.
Vooreen ander gevolg do kinder-slerf-
te is, nadat aan de moeder de over
tuiging is bijgebracht van een beslist al
coholvrije opvoeding een cursus in ge
zondheidsleer, door de Mariavereenigiug
dringend noodig.
De drankbestrijding maakt intusschen
prachtige vorderingen. Volgens de Kruis
banier teil. ons land reeds 4000 Katho
lieke geheelonthouders.
.Ook de afdeeling Pers en Litteratuur
gaal. schitteren. Bij lOduizcnden worden
brochures en vlugschriften verspreid.
Noodig is dit dan ook wel. De raassa's
bier en jenever die gedronken worden,
vooral in 't. /innen, zijn schrikkelijk. Spre
ker kent een kiesdistrict met 7000 kiezers,
waarvan 1100 herbergiers teekenen van
verbazing -ja mijne heeren, zegt spreker,
ik ken een dorp waar op 4 inwoners een
herberg is. Dat er dus in ons land nog
heel wat te doen is, dat de drankbestrij
ding nog heel wal zal moeten doen, heel
wat vooroordeel opruimen, heei wat sleur
breken, en een omwenteling te weeg bren
gen in de volksontwikkeling, is duidelijk.
Want hoe ontzettend het drankgebruik
vooral werkt op het lichaam van het kind,
wordt, door spreker uitvoerig aangetoond.
Hoe in hel. kind het weerstandsvermogen
wordt verslapt, hoe het minder geschikt
wordt tot leeren, hoe het later in de maat
schappij wordt een sukkel ten last voor
zichzelf en anderen. Hoe vernietigd wordt
de hoop der moeder, die met zooveel zorg
haai- kind omringde, vernietigd de hoop
der Kerk, die in dit kind den toekomstigen
Christenstrijder begroette, vernietigd de
hoop des Vaderlands, die van dit kind
het. rechl had te verwachten den toekom
stigen Hinken burger.
Met een krachtig beroep op de IC. S.
A. de drankbestrijding te steunen, sluit
spreker met den gewonen Christeiijken
groet.
Een hartelijk applaus was ook zijn deel,
en in zeer opgewekte stemming ging de
vergadering uiteen.
De Sociale Week verloopt inderdaad
schitterend.
ITALIË.
De Romeinsche correspondent van de
„Köln. Volks Ztg." schrijft aan zijn blad
eenige bijzonderheden ..uit het Vaticaan.
„Van hetgeen hij in zijn brief mededeelt
omtrent de levenswijze en den gezondheid
toestand van den Paus, laten wij enkele
détails volgen.
„Nu 's morgens en 's avonds de tempe
ratuur wat koeler wordt, gaat de Paus
wat meer in de Vaticaansche tuinen wan
delen en maakt zijn uitstapjes ook langer.
De gezondheidstoestand van Z. H. is zeer
goed, zoo zelfs, dat de Pauselijke lijfarts,
prof. LappoDi, voor geruimen tijd vrij-af
genomen heeft om eerst tegen den herfst
weder in Rome terug te keeren. De aan
vragen om audiënties nemen iederen dag
toe en worden ook voor zoover het eenigs-
zins mogelijk is, ingewilligd. Zoo stonden
Zondagmiddag honderden personen in de
voorkamer van den Paus opeengepakt, in
de „Clementinazaal" drongen zich eveneens
eenige honderden met vaandels en banieren
samen, terwjjl in de Consistorie-zaal de
Linzer pelgrims stonden opgesteld. Pius
X nadert allen vol minzaamheid en reikt
iedereeu zijn rechterhand om te kussen".
SPANJE.
Sommige anti-clericale bladen hadden
hun innigste harte-verlangen maar weer
voor zuivere werkelijkheid weergevend, het
bericht verspreid, dat de jonge koning
Alfons, na zijn terugkeer uit Engeland
zijn volle toestemming gehecht had aan
de anti-kerkelijke besluiten en voorstellen
van zijn liberalen minister Romanones
Men preludeerde al van een hieuk met
het Vaticaan. het begin van een nieuw,
volheerlijk tijdperk voor Spanje!
De ..Osserv. Rom." komt die persheertjes
echter ontgoochelen. Het blad verklaart
n. 1. in een artikel, dat er in het geheel
geen conflict bestaat tusschen het Spaansche
gouvernement en den H. Stoel, zelfs geen
verschil over de maatregelen te nemen
omtrent het burgelijk huwelijk. Er bestaat
alleen een verschilpunt naar aanleiding
van enkele practische gevallen betreflende
de wetten op het kerkelijk huwelijk,
verschilpunten ontstaan door het konink
lijk besluit atkomstig van den heer Roma
nones.
De „Osservatore" voegt er bij, dat de
bestaande moeilijkheid gemakkelijk kan
worden opgelost, gegeven de vriendschap
pelijke gezindheid aan beide zijden!
RUSLAND.
De T s a a r i u a n g s t. De correspon
dent va,n de „New York World", meldt aan
zijn blad eenige bijzonderheden uit de on
middellijke omgeving van den Tsaar. Zoo
vertell hij o. m. dat de tsaar zoo bang is
vermoord te worden dat hij altijd een ma
liën kleed draagt. Na zijn ontbijt wandelt
hij in een groote weide, waar alle struik
gewas is weggenomen. Soldaten omringen
deze weide en schieten op al wie nadert.
Verleden week wilde eene dienstmeid eene
dringende boodschap van de tsarina aan
den tsaar overhandigen. Zij had slechts
eenige stappen op de weide gedaan of zij
viel onder de kogels.
Do belrekkingen tusschen den tsaar, de
