a
d!
!&c°.
reeren.
Holland.
No. 98.
Dinsdag 21 Augustus 1906.
Tweede Jaargang.
HUIS",
Idenfabriek.
.TEN.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
BUITENLAND,
1906.
s.v pl. drie
bevalt en
laanbevelen.
Iflesschen
In c o reclit-
MEER.
ien,
ICHINE,
n breit.
Onnoodlgdus
re willen doen-
burg;
UN Ltd LONDEN
ht.
aarb..[/j'j\r
Amsterdam,
tegen vaste
tarieven.
bij dhr. JACs.
kenszand, Cor-
Westel. Zuid-
l
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes £0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abonné's £0.371/2, voor niet-abonné's„045
Bureau: LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Cointre, Goes,
V De Scheidingswet.
In het hoofdartikel van ons vorig num
mer wezen wij er op, om de onwaarschijn
lijkheid aan le toonen, dat de Fransche
regeering na. de beslissing des Pausen lot
verzoening geneigd zou zijn da.t de
minister van eeredienst, Briamd, reeds ver
klaard had, dat z. i. ten slotte de schei
dingswet zou worden uitgevoerd.
In haar hoofdartikel zegt „de Tijd"
van denzelfden Briand: „hij, Briand, weet
niet wat te doen, wat te beginnen; hij
zal daaromwachten."
Briand heeft inderdaad verklaard te zul
len wachten, maar dit te zullen doen
tot de Fransche geestelijkheid
in daden zal toonen, wat zij uit
de Encycliek des Pausen be gr e-
pen heeft.
Nu, dal kon hem anders nog al duide
lijk zijn'!
Omdat het oordeel van den minister
van eeredienst waarde heeft, lalen we
hier uit. de „T e m p s" volgen het inter
view, waarbij Briand zijn meening uit
sprak, en verklaarde, dal z. i. de wet ten
slofte zou worden uitgevoerd.
„Mijn meening? zei Briand. Het is
mij onmogelijk er op dit oogenhlik een
le hebben. En ik zet het iedereen, die
de encycliek gelezen heef Ier een duide
lijke-besliste conclusie uil te trekken.
Maar geeft de Paus, volgens u, dan
geen last tot verzet?
Yerzetl verzet! zei Briand daarop,
dat is zoo'n dik woord. Dal lijkt mij
op de encycliek niet toepasselijk. Ik zie
in dat stuk alleen maar, dal de Paus
de wel afkeurt en dat is niels nieuws
en dal hij' geen vereenigingen voor
den eeredienst wil toestaan. Maai- ten
slotte aanvaardt hij, dal de katholieken
ze gaan oprichten, als ze maar lege-
lijkerlijd in overeenstemming met het
canoniek recht en met de wet zouden
zijn (a la fois canoniques et légales).
Laai ze al of niet-met het canoniek recht
in strijd zijnlaai ze heeten zooals ze
willen' dat. maakt weinig uil, en dat
gaat mij niet aan. Waar het op aan
komt is, dat de vereenigingen met de
wet dn overeenstemming zijn.
Ik zal wachten vervolgde Bri
and tol de Fransche geeste
lijkheid in daden gaattoonen
wat z ij van de gedachten van
den Paus heeft meenen te be-
g r ij p e li. Dan pas zal het mogelijk zijn
zich een oordeel te vormen over de
strekking van de encycliek en zijn maal-
regelen te nemen. Maar wal, er ook
gebeuren moge, wat ik op dit oogenhlik
wel al vertellen kan, is dat er geen
verzei mogelijk is tegen een wet, die
op zoo in 'toog springende wijze dooi
de algemeen® verkiezingen is bevestigd
en die zelfs, hel is niet te ontkennen,
door een groot deel van de Fransche
katholieken en niet door de minst be-
teekenende katholieken, is aangenomen
zoo niet goedgekeurd.
En Briand-voegde er aan loe:
De we t zal ten s 1 o I le lie I laat
ste woo rd hebben, wees daar
verzekerd van."
Men kent den duivel aan zijn staart,
en dan dunkt hel ons, dat uil deze laalste
woorden van den minister van eeredienst,
die wij reeds vermeldden, hel tegendeel
van een geest van verzoening valt waar
Ie nemen; en lettende op nog zoo ver
scheidene andere leekenen aan den duiste
ren hemel van Frankrijk, moeten wij den
toestand donkerder inzien dan, naar ver
luidt, sommige Italiaansche bladen dit
doen.
Althans, voor minder ver verwijderde
tijden.
Want, ten slotte, zullen de kerkvervol-
gers in Frankrijk evenzeer huil hoofd te
pletter loopen tegen de rots van Pelrus,
en evenzeer zich kunnen opmaken om den
tocht naar Canossa le ondernemen, als
indertijd de ijzeren kanselier en kei-kver-
drukker, Bismarck, die trots zijn verme
tele uitspraak„Nacli Canossa gehen wir
nicht", ondervonden heeft, dat het „recht"
van de Kerk ging boven de willekeurige
„macht" -der regeering.
Dat „recht" geen „macht" schept, onder
vond ook deze Duitsche Staatsmanen
de. Fransche Tegeeritigskopstukken, die zijn
leuze tot de hunne schijnen te willen ma
ken, zullen evenals Bismarck, mocht het
komen tot een bloedigen burgeroorlog, hel
recht over de macht zien zegepralen.
Dan zullen zij zien en er voor be
vreesd zijn die geloofshaleren en de
vrijmetselaarsbent, dat het gros van het
Katholieke volk van Frankrijk -zich zal
keeren tegen de waanzinnige vervolging
der Katholieke Kerk, hun moeder; en dal
het volk, met een door de sectarissen
uitgelokt geweld zich krap zetten zal tegen
de verdrukking hunner Moederkerk.
Nog eens: de Sociale week.
In plaats van een nummer der „Mede
deelingen" biedt het Centraal Bureau der
K. S. A. ditmaal den leden der plaatselijke
Comité's aan het „programmaboek" dei-
Sociale Week.
Dit hoek bevat alle aanwijzingen, welke
voor de bezoekers van de Sociale
Week van belang zijn, benevens de stel
lingen der sprekers, zoodal een goede
orienteering vooraf van de stof mogelijk
is voor allen, die de Sociale Week ge
heel of gedeeltelijk volgen.
Door de vele onderwerpen, welke op
deze Sociale W, eek besproken worden,
zegt een circulaire van het Centraal "Bu
reau, is .het Programmaboek een uitgave
van blijvende waarde, zoodal het voor
allen, die belangstellen in de sociale vra
gen of die op ©enigerlei wijze met den
arbeid in vereenigingen in aanraking ko
men, een waardevolle verzameling is. Het
'zal ,nog lang ,n a, de 'Sociale Week
dienst kunnen doen.
In dezelfde circulaire van het Cenlraal
Bureau der K. S. A. wordt men aange
zocht de Sociale Week te bezoeken, en het
heet daarin „Ieder die maar n i g s -
zins kan, moet deze eerste Sociale
Week bijwonen.
L aa t i e d e r Comité, 1aa t ie de re
Vereeniging tenminste één lid
in staat stellen, om van dezen
ach t-d aa,g s c he n cursus te pro-
li te ere n!"
Ook ontvangen wij een brief van mr.
Aalberse, die pus verzoekt om de daar
voor in aanmerking komende personen
aan te sporen de Sociale Week geheel
mee le maken.
Wij hebben .reeds gewezen op het nut
van de bijwoning van zoo'n Sociale Week;
en ofschoon het comité van de K. S. A.
te Goes 'tbesluit, nam geen afgevaardig
de te zenden, willen we gaarne nog eens
tot bijwoning aansporen, omdat we den
ken, dal. uit Middelburg, Vlissingen en mo
gelijk nog wel andere plaatsen onzer pro
vincie personen naar Utrecht zullen op
gaan, om daar degelijke sociale kennis op
te doen, die in den tegenwoordigen tijd
zoo broodnoodig is.
Onze tijden staan in het toeken van het
brandende sociale vraagstuk; en ieder
Katholiek is wel degelijk verplicht naar
zijn beste krachten mede te werken aan de
goede oplossing van dat vraagstuk, omdat
de sociale belangen nauw verhand houden
met de godsdienstige.
Maar hoe zal men die noodige. hulp
kunnen verieenen, hoe zal ieder in zijn
werkkring, in zijn omgeving, kunnen mede
werken aan de oplossing van de sociale
quaeslie, wareneer men niet weet, wat. do
sociale quaeslie is; als men hare oorzaken
niet kent; als men niet weet, wat het
arbeiderswaagstuk, het middenstands-
vraagsluk en het lajidhouwersvr.aagsl.uk
beteekent; als men niet weet, dat de op
lossing der sociale quaeslie juist moet ge
vonden worden in de praclische toepassing
der Christelijke beginselen?
De bijwoning der Sociale Week zal ons
een heel eind brengen op den weg naar de
kennis dezer sociale vraagstukken.
Eminente mannen zullen daar onzen
blik verruimen.
En doolr die verruiming van blik zul
len wij, ieder in eigen kring, beter, nut
tiger op maatschappelijk terrein kunnen
werkzaam zijn.
Mogen er dan uit Zeeland, waar de te
vergaren kennis heusch ook wel noodig
is, nog eenigen meer den socialen cursus
geheel of gedeeltelijk volgen
FRANKRIJK.
Het bericht, dat Z. H. de Paus aan de
Fransche Bisschoppen geheime instructies
heeft doen toekomen, wordt tegenge
sproken.
De Katholieke bladen zijn bij hun be
spreking van de encycliek alle eenstem
mig in hun uitingen van onderworpenheid
aan den II. Vader en in hun belofte van
gehoorzaamheid; de woorden van Z. II.
zullen door alle Katholieken eendrachtig
worden opgevolgd. Geen enkele uiting in
de Katholieke bladen verstoort die tref
fende eenstemmigheid.
In den „Univers" bespreekt Henri Bazire
de encycliek onder den titel „Gij zijl. Pe
lrus". Wij nemen een enkel citaat er uit:
„Het woord is nu aan onze tegenstan
ders. Dat (tombes, on ('lemenceau, Briand
en Ra.nc. en heel hun gevolg hun we,rk
doen. Dal. zij de kerken sluiten, als ziji
kunnen, dal. zij de gevangenissen openen,
als zij durven, dat zijl onze priesters uit
hongeren, dat zij hel. schavot, wij' zeg
gen het zonder ironie dat zij pas heb
ben afgeschaft, weer oprichten. Tot dus
ver hebben zij alles straffeloos kunnen
doen,hebben zij slechts de verspreide
kudde onlmoel. van mannelijke en vrouwe
lijke religieusen, ternauwernood stootten
zij op enkelen tegenstand hier en daar
Maar voor de eerste maal bevinden zij
zich tegenover de Kerk, nu rechtopstaan
de, en met de Kerk en rondom den
Paus en de bisschoppen héél het Christen
volk, dat front maakt, besloten tot alles
om het eeuwenoud Geloof te handhaven.
De „Croix" brengt aan den Paus een
woord van bewondering voor zijn ency
cliek, die roemrijk zal blijven in de ge
schiedenis. Tevens een woord van dank
baarheid omdat de Paus met zooveel ener
gie de waardigheid en de rechten der
Franschen verdedigd heeft.
„Vermoedelijk voor de laatste maal",
aldus schrijft de „Vérité Francaise", „heb
ben wij den feesldag van Maria Hemel
vaart gevierd in onze kerken. De Pa,us
schijnt dezen dag te hebben Afgewacht om
aan Frankrijk zijn 'definitieve beslissing
le doen kennen betreffende de ongeluks
wet welke dit land afscheidt van de Kerk".
En het blad wijst er op dat de H. Stoel
voor de Regeering nog de gelegenheid
openlaat om de wel zóó te wijzigen, dat
„kanonieke vereenigingen" kunnen wor
den opgericht. „Doch de Paus verwacht
van de Regeering' deze wijze daad niet,
want hij gelast den bisschoppen onver
wijld den katholieken eeredienst in Frank
rijk te regelen buiten de Scheidingswet
om en zonder verder overleg te plegen
niet ile burgerlijke macht". Hoe zullen de
bisschoppen daarin slagen en met niets
iets lot stand te brengen? De Katholieken,
zegt de „Vérité", zullen hun godsdienstige
geheimen gaan vieren „in de kafacomben",
m afwachting van beter tijden voor de
Kerk".
BELGIE.
Hagelrampi n België. Een ijsramp
ware boter gezegd.
Dinsdagnamiddag is een hagelvlaag over
Verviers neergekomen, gelijk niemand zich
herinnerde ooit gezien te hebben. De lucht
zag zwart als inkt en op twee stappen
kon men geen voorwerp meer onderschei
den. Opeens brak de lucht open en ge
durende een kwart uur vielen er hagel-
steenen, van wier dikte meri een gedachte
zal hebben, indien wij zeggen, dat som
mige toit 2 kilo wogen. Sommige familiën
waren bibberend in een hoek bijeengekro
pen en geloofden, dat hun laatste uur ge
slagen was. Op sommige plaatsen lag een
ijsschol opgestapeld ter hoogte van twee
meters.
Al de raiten van serres, waranda's, enz.,
zijn uitgeslagen. De openbare gebouwen
hebben veel geleden. Er zijn magazijnen,
waar voor duizenden francs schade is.
Slechts in één hof schat men de schade
op 4000 fis. Afgeslagen telefoondraden
hebben ook ongevallen verwekt. De ver
bindingen met Verviers zijn onderbroken.
Een blad van Brussel zegt:
Men mag zeggen, dat er te Verviers
bijna geen ruil geheel en gaaf is gebleven.
Openbare gebouwen, scholen, magazijnen,
winkels, alles heeft om het meest geleden.
In de hovingen en tuinen is de aanblik
waarlijk bedroevend. Planten, bloemen,
vruchten, alios is vernield. Dikke lakken
zijn van de hoornen gerukt door de zware
hagelsteenen. Duiven werden met. honder
den gedood en de telefoon- ten telegraaf
draden gebroken. Op het stadhuis, in het
Justitiepaleis, in het Atheneum is de
schade overgrool. Op den koer eene'r wo
ning in het midden der stad vormden
de hagelbollen een ijslaag van 30 centi
meters dikte. Gebroken telefoondraden, die
op den tro'IIeydraad van de electrische
tram vielen, deelden het vuur mede aan
het dak van een huis in de Collegestraat.
Een pompier, die den draad wilde wegne
men, kreeg een schok, die hem bewuste
loos ten gronde deed vallen. In (1e Cra-
paurueslraat is een knaap door het aan
raken van een gevallen draad bijna dood-
gebliksemd.
Het schijnt, dat in den omtrek der stad
de schade ook groot is. (H. v. Antw.)
Te Doornik is onder groote geestdrift
het Eucharistisch Congres begonnen; de
zeventiende betooging tot eer en kennis
van hel H. Sacrament.
Aanwezig zijn onder meerderen
Z. E. kardinaal Vincent Vannutelli, le
gaal. van den IJ. Vader; Z. E. Mgr. Vico,
apostolische nuncius van den H. Stoel
Mgr. Heylen, bisschop van Namen; Mgr.
Walravens, van Doornik; Mgr. Sehelfaut;
van Roseau (Engelsch Antillen); Mgr. Gri
mes, van Christ church (Nieuw Zeeland)
Mgr. Abimourade, aartsbisschop van Ua-
miette, vic.-generaal van Jerusalem; Mgr.
F. de Croij, apostolisch protonotarius, de
ken vare Ste-Waldetrudes to Bergen; de
gemijterde abten van ^Maredsous, van de
Trappisten (Chimay), van Grimberghen,
van Park, van Bois-Seigneur Isaac, van
Barlings (Manchester); verder baron du
Sart de Bouland, gouverneur van Hene
gouwen, enz.
Kardinaal Vannutelli hield eene aan
spraak, in welke hij het groote verleden
van België in herinnering bracht en onder
de meldenswaardige feiten noemde hij het
H. Sacramentscongiies van Brussel in 1898.
Op voorstel van Mgr. Heylen, voorzit
ter van het congres, werd een telegram
naar Z. II. den Paus gezonden.
Ook voor de sectie-vergaderingen was
groote belangstelling.
In de vergadering van Vrijdagavond, die
meer dan voi was, sprak Woeste.
Mgr. Heylen was voorzitter„W ij g te
ven de voorkeur aan jonge mem-
sc hendieonvoorzichtigz ij n, bo
ven hen die niet arbeiden", sprak
de bisschop van Namen, in vast vertrou
wen dat de jonge mannen zullen gehoor
zamen als het gezag zich hooren doet.
RUSLAND.
De Regeeringsbode bevat het volgend
ambtelijk bericht over den toestand in
den Kaukasus
„Tengevolge van de aanhoudende revo
lutionaire beweging, lallooze rooverijen en
bloedige botsingen fusschen de verschil
lende nationaliteiten, is de geheel® Kau
kasus, met uitzondering van enkele dis
tricten, onder de krijgswet geplaatst. Den
laalsten lijd is de Loesland in 'l bizonder
ernstig geweest in de districten Sjoesja
en Sangesoer, waar vele gewapende ben
den openlijk troepenafdeelingen hebben
aangevallen. Dc overheid heeft echter vol
doende militaire macht tot hare beschik
king om onlusten te onderdrukken.
Uit Jalta wordt gemeld, dat de commis
saris van politie daar een samenspanning
met het doel om een aantal villa's te plun
deren, had ontdekt. Hij vroeg daarop troe
pen aan. Voor zij kwamen, gingen de com
missaris met een ander ambtenaar twee
verdachte mannen na. De commissaris
schoot, een hunner neer. De andere haalde
loen een bom uit zijn zak en stak de
lont met zijn oigaret aan. Hij zette het
op een loopen, maar slibberde en de bom
ontplofte, hem doodelijke wonden toebren
gende. Zijne laatste woorden, voor hij den
geest gaf, warenU ziet dat wij weten
te sterven 1
De aanhoudingen te Kroonstad duren
voorl. Vele kazernes zijn in gevangenissen
herschapen.
Te Krasnoje is een bommemnagazijii
ontdekt. Talrijke studenten zitten in de
gevangenis.
In de dorpen van het gouvernement
Penza. wordt er aanhoudend gevochten tus-
schen boeren en kozakken. In de stad
Penza zijn eenige politieagenten gedood.
Te Walholil in Finland zijn massa's wa
pens en munitie ontdekt. De meeste ge
weren zijn vroeger bij de marine in ge
bruik geweest.
Vrijdag begaf zich .een gezelschap van
vijftien anarchisten naar het goederensta-
tion te Odessa, en maakte zich daarvan
meester. Een inspecteur van politie en
drie agenten, die verzet boden, werden
doodgeschoten. De bandieten slaagden er
in 16.000 roebels buit. te maken. Allen
ontkwamen op twee na, die in een ge
vecht met intusschen aangerukte politie
gepakt werden.
Reuter seint, nader uit Warschau, dal
daar Woensdag bij de vreeselijke moord
partij 226 menschen gedood of gewond
zijn. Den geheelen avond duurde het schie
ten in verschillende wijken voort.
In het kantoor der reederij Nadeida te
Nisjni Novgorod drongen zes met revol
vers gewapende lieden binnen, overwel
digden den dienstdoe,nden politieman,
roofden 10,000 roebel uit de kas en gin
gen er van door. Een der roovers is ge
pakt met een deel van het gteld bij zich;
,van de overigen is geen spoor. De gou
verneur heeft gelast permanente kozakken-
wachten ter bescherming der jaarmarkt te
plaatsen.
Een bijzondere correspondent meldj, dat
er tegen den gouverneur-generaal van
Warschau een aanslag is gepleegd. Toen
zijn rijtuig kort na vieren door de N,a,to-
liuskastiaat reed, werden onder het rij
tuig drie bommen geworpen, waarvan één
niet ontplofte; Skalon werd niet gedeerd.
Op het balkon van een huis werd een
vierde bom gevonden.
ENGELAND.
De nieuwe onderwijswet in Engeland
is door het Britsch Lagerhuis aangeno
men, doch hel lloogerhuis moet ook nog
oordeelen over de onrechtvaardigheid,
welke men den Katholieken en Anglicaan-
schon ouders poogt aan te doen door de
school te ontchristenen ter wille van en
kele dissenlieerende seclen. Te oordeelen
naar den indruk van de rede gehouden
door den Anglicaanschen aartsbisschop
van Canterbury en den Katholieken her
tog van Norfolk zal de Wet bij de derde
lezing in October a.s. merkelijk gewijzigd
worden.
TURKIJE.
De Sultan van Turkije, op wiens dood
reeds weid. gerekend, schijnt nu geheel
beter; hij verheugt zich volgens mededee-
ling van het, Turksche gezantschap te Pa
rijs zelfs in een „volmaakten welstand".
Dat is niet het minst een geluk voor zijn
lijfartsen, want Abdul Hamid is een uiterst
lastige patient.
Volgens het „Ncue Wiener Tagblatl"
roept de Padisjah sedert den dood van
zijn Griekschen lijfarts Mavroghenie-pasja
zoo min mogelijk de hulp der paleisdoktersf
in om de, voor dezen hoogst vleiendle
verdenking, dat ze hem vergiftigen zul
len. Ilij liefhebbert zelf zoo wat in de
geneeskunde, welke hij zich uit eenige
Fransche en Duitsche handboekjes vol
doende meent eigen te hebben gemaakL.
Hij drinkt veel melk en om deze meer
smaak te geven worden de koeien met
fijne appelen en peren gevoerd. Den alko-
hol verwerpt hijdie is het, zegt hij, welke
mijn armen broer Moerad heeft gedood.
Zijn drinkwater komt uit de bron te Ko
thiane, een lustverblijf aan den ingang
van de Gouden Hoorn, op welke een zigeu
nerin hem opmerkzaam heeft gemaakt.
Graag werkt de sultan met allerlei kwak
zalvers, maar zijn hoofdapotheker Bekir
