No. 77.
Dinsdag 3 Juli 1906.
Tweede Jaargnng.
Verschijnt eiken MAANDAG-^WOENSOAG- en VRIJDAGAVOND.
F EU ILL E T O N.
SLAVENKETENEN.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
DE BLOEI ONZER KERK.
UIT DE PERb,
Abonnementsprijs per 3 maanden voor Goes £0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
voor abbonné's f 0.371/a, voor niet-abonné's ,.0.45
Bureau: LANGE VORSTSTRAAT, GOES.
Advertentiën van 15 regels fO.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Gt. k contant.
Reclameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
II.
Wanneer wij verder onze aandacht ves
tigen op de uitbreiding en den bloei onzer
kerk, dan moet bekend, dat er geen tijd
perk gevonden wordt, waarin 't getal barer
geloovigen te vergelijken is met dat van
pertijds.
De Apostelen, slechts twaalf in getal,
zien hunne plaatsvervangers in meer dan
duizend Bisschoppen.
In de laatste eeuw vooral was de groei
der Kerk ontzaglijk.
Deze eeuw is getuige geweest, hoe in
ons vaderland de kerkelijke hiërarchie her
steld en ons eene vrijheid geschonken
werd, wélke vele volken ons benijden
mogen.
Onze eeuw is getuige geweest, hoe de
man van ijzer en bloed, Bismarck, voor
wien alles in Europa zwichtte, zich den
stoeren kop te pletter liep tegen 'de rots,
waarop de Kerk gebouwd is en in weer
wil zijner verzekeringWirgehnjiicht
nach Canossa, zich gedwongen zag
naar Canossa te gaan en den Paus de hand
der verzoening te reiken.
Zij is getuige geweest hoe pok in En
geland en Schotland de kerkelijke hiërar
chie hersteld werd. In Engeland en Schot
land, waar, volgens dr. van Oppen, in
1800, 120000 katholieken en 55 priesters
waren, werden in 1900 er 2,000,000 Kath.,
en 3000 priesters gevonden, terwijl het
geheele Britsche rijk 13,500,000 Katholie
ken telt.
Andere getallen van denzelfden dr. van
Oppen: Zwitserland had in 1800, 422,000
Katholieken, thans 1,233,000. In Zürich
was er geen enkele, thans zijn er 48,000.
Te Genève waren er 200, thans 68,000,
zoodat de Protestanten in de minderheid
zijn.
In 1800 vinden wij 200 kath. over Dene-
piarke.il, Zweden en Noorwegen verspreid,
thans 4000 in Denemarken, 1150 in Zwe
den, 875 in Noorwegen.
Onze eeuw heeft aan de wilden van
Ilrazilië en Patagonië het evangelie zien
prediken en overal in die eindelooze stre
ken hier nederige kapellen van hout en
stroo, daar bescheiden kerken, elders
trotsche cathedralen, seminaries, hospita
len en kloosters zien verrijzen. Weet, dat
Zuid-Amerika op het oogenblik 40.000000
kath. bevat.
Onze eeuw vindt heden in de bloeiende
republiek der Vereenigde Staten 88 bis
schoppen, 14 aartsbisschoppen, 12000
no
„Dat 'bedoelde ik ook niet. Het was
maar ff© vrees misschien in aanraking
met de moordenaars te komen. Mijne
grootmoeder, mijnheer, was gewoon te zeg
gen dat een booswicht, altijd wederkeert
naar de plek waar hij zijne misdaad
pleegde
Maud Verstond niet wat zij er verder
aan toevoegde, want een conducteur sloeg
onverwacht het portier dicht, en het ge
lukte haar echtgenoot niet hét stijfbevro-
ren raampje naar omlaag te laten.
Dit onverwachte ruwe afscheid maakte
haar nog droeviger dan ze reeds gestemd
was en zij keerde alleen huiswaarts, ten
prooi aan allerlei angsten, die haar de
zelfde reis, welke zij zelve zoo vaak af
gelegd had, zonder aan eenig gevaar te
ï0-!?"' ,,onc'er ds donkerste verven af
schilderden. Waarom ook had zij ver
zuimd Maurits te smeeken haar aanstonds
zijne behouden overkomst te seinen Hoe
was het mogelijk dat zij daar- niet aan
gedach had Het zou haar immers den
volgenden morgen vroeg gerust hebben
gesteld, terwijl nunu zou zij moe
ten wachten op een brief; als hij ten
minste gelegenheid vond zoo spoedig te
priesters, 76 seminaries met. 3800 studen
ten, 12.000000 katholieken, en in 1800?
Eén bisschop, dien van Baltimore met 40
priesters en 40000 katholieken.
Werpt een blik in Afrika, op de oevers
van den Boven Nijl, den Senegal, Niger,
Congo, werpt een blik op de zoomen der
meren van den Equator, weqit een blik
op Klein-Azië, Armenië, op de landen be
sproeid door den Euphraat en ,den Tiger,
den Indus en den Ganges, werpt een blik
op Birman, Tonkin, Siam, Australië, dal
in 1900 ongeveer 1 millioen katholieken
telde, terwijl het jaar 1800 er geen enkelen
katholiek, geen enkelen priester kende;
werpt een blik op de eilanden, door den
Indischen en door den Stillen Oceaan be-
spoeld, overal zult gij apostelen van het
geloof ontmoeten, door de kath. Kerk uit
gezonden.
In het onmetelijke rijk der Chitieezen
is in weerwil der groote gevaren, der
schijnbaar onoverkomelijke hinderpalen,
het aantal Katholieken van 187.000 tot
1.730.000 gestegen.
Japan had in 1877 slechts één bisschop
nu zijn er drie bisschoppen en een aarts
bisschop, terwijl het aantal katholieken in
10 jaren (1891-1901) van 44.000 tot 55000
gestegen is.
Wonderlijk verschijnselToen in Europa
de Kerk rijk aan aardsche goederen was,
machtig in den raad der vorsten en hunne
bescherming genoot, zeker toen deed zij
veel voor de verspreiding van het geloof.
Maar na de opkomst van het protestan
tisme, na den storm door de Fransche
omwenteling verwekt, toen zij van het
grootste gedeelte harer goederen beroofd
werd, toen alle menschelijke steun haar
ontviel, ontwikkelde zij een kracht van
uitzetting, zooals nooit te voren. Aan eigen
krachten overgelaten, verarmd, bestreden
heeft zij het aantal harer .apostelen te
midden der ketters en ongeloovigen meer
dan verdrievoudigd. Dit was het werk voor
al van de 2e helft «der 19e eeuw.
Hoe nu zulk een uitzetting en versprei
ding van het geloof in onzen tijd te ver
klaren
Als hoofdfactor, het is nauwelijks jioo-
dig zulks te zeggen, moet gelden de wer
king der genade, die Christus pp zijne
.Kerk uitstort, sprak dr. v. O. Maar Chris
tus stort op Zijn werk altijd pvervloedige
genade, zonder maat en zonder onder
breking.
Waarom dan deze uitwerking der ge
nade zoo overvloedig, overvloediger dan
schrijven.
Zelfs het beeld der angstige, dikke
vrouw, die Overbeek's bescherming had
ingeroepen, vermocht geen glimlach op
haar lippen terug tc roepen; zij had zich
nog nooit zoo rampzalig gevoeld.
Intusschen bereikte de Engelsche trein
zonder eenig oponthoud Hastings en daar
na de haven van Queensborough, waar
Maurits zich zeer goedhartig van zijne
nieuwe rol kweet, door zijne reisgenoote
den arm aan te bieden om haar over
de loopbrug te helpen, en ook toen zij
beneden in de longroom gekomen waren,
het biljet voor hare slaapplaats nam.
Verheugd thans van haar ontslagen te
zullen zijn tot den volgenden morgen,
haastte hij zich haar goeden nacht te
wenschen, met de nadrukkelijke aanbe
veling toch vooral zorg te dragen reeds
te bed te liggen aleer het stoomschip van
wal ging; een raad dien zij beloofde op
te zullen volgen, want voor zeeziekte was
zij bijna even bang als voor bandieten.
Wat de jonge man betreft, hij ging in
weerwil van de koude naar het dek om
de laatste toebereidselen tot. het vertrek
te zien, en was Sheerness reeds voorbij
aleer hij er aan dacht op zijne beurt zijne
hut op te zoeken. Maar hij deelde deze met
nog vijf andere heeren, en onder hen was
er een zoo ziek dat Maurits geen oog
kon sluiten en tegen drie ure opstond,
om uit wanhoop maar weder zijn troost
in het verledene?
Omdat de hindernissen verminderd, om
dat de werktuigen der genade minder be
lemmerd zijn, omdat de natuurlijke mid
delen meer ter beschikking staan, omdat de
wereld voor haar toegankelijker geworden
is, vooral omdat zich aan de goddelijke
genade de weldaad van den vooruitgang
en van de burgerlijke en politieke vrijheid
paart, welke vrijheid alle hinderpalen, die
den weg der waarheid en harer apostelen
belemmerde, de een na de andere om
verwierp.
Dit is zoo waar, dat wij heden den
kath. godsdienst 'openlijk verkondigd zien
in al de landen, waarop het vaandel der
burgerlijke en staatkundige vrijheid zich
ontplooit, in Europa en buiten Europa,
en het ©enige land in ons werelddeel,
waar de openlijke verkondiging van het
geloof belemmerd wordt, is juist het land,
dat alleen de vrijheid buiten zijne grenj-
zen houdt, waar de wil van een enkele
ijzeren wet is, Rusland. Doch ook daar
begint de vrijheid te gloren en zullen
betere dagen voor de katholieken aan
breken.
Tot dusverre is slechts over de quan-
titeit, de aanwinst der Kath. kerk in aan
tal gesproken: meent echter niet dat de
qualiteit, het gehalte in vergelijking met
de vroegere .tijden verminderd is, dat het
geloof en het christelijk leven onder de
kath. verflauwd is. Hierover in een volgend
artikel.
FEITEN,
Het socialisme beijvert zich voor het
volkswelzijn, heet het, en bemoeit
zich niet piet godsdienstzaken. Nu het lijkt
er wat op I De kopstukken der rooden
schrijven in „Het Volk" veel eisohen te
zullen stellen en elke politieke beweging
te gebruiken ,om het volk ,tot revolutie
voort te stuwen. Zou dat volksbelang zijn
Hoe het socialisme zich mei gods
dienst inlaat, verraadt het telkens. In
Baden dienden d« socialisten een voor
stel in tot scheiding van Kerk en Staat.
Het werd verworpen; alleen de socialis
ten stemden voor.
Deden zij jn F r a n k r ij k anders dan
meewerken om kloosters te sluiten en
priesters te knevelen? zij die snoeven op
hun vrijheidsliefde!
In België hebben de H. Stoel en de
regeering van den Congo een verdrag ge
sloten, waarbij de missionarissen zich ver
binden aan de inlanders onderwijs te zul
len geven, «ook in land- en boschbouw en
ambachtsonderwijs en ,te zullen uitoefe
nen de priesterlijke bedieningen. Daar
tegenover zullen zij ontvangen voor elke
nederzetting van missionarissen een uit
gestrektheid van 100 H.A., zoo noodig 200
op het dek te zoeken. De longroom was
vol slapende lieden; er viel dus niet aan
te denken zich daar neder te zetten.
Hij wikkelde zich dus in zijn pelsjas
en beklom de ijzeren wenteltrap, zonder
te bemerken dat een der ineengedoken
gestalten uit de groote kajuit zich bij zijn
binnentreden een weinig overeind had ge
richt, en al zijn bewegingen met de oogen
gevolgd had.
Zoodra hij verdwenen was, hief die
zelfde gestalte zich in hare volle lengte
overeind, ,op de langzame, voorzichtige
wijze van ©en uit haar langen slaap ont
wakende slang, en een zwaren mantel
omslaande, steeg ook de onbekende op
zijne beurt naar boven.
Hij had de kap van zijn mantel over het
hoofd getrokken, en het maanlicht viel
enkel op het sterkgeteekend profiel van
een baardeloos gelaat, en twee donkere,
doordringende oogen, die thans naar alle
zijden rondblikten om Maurits Overbeek
te ontdekken.
Het duurde niet lang of de jonge man,
die op en neer liep om niet al te koud
te worden, trad die richting uit, en de
zonderlinge medepassagier had hem nau
welijks voorbij zien komen en zich over
tuigd dat hij wel de persoon was dien hij
zocht, of hij haalde hem in en zeido in
het Engelsch:
„Ik zou u gaarne een raad geven".
„Mij?" vroeg Maurits verbaasd, zich af-
H.A., geheel kosteloos en in voortdurend
eigendom. In geval van blijvende neder
zetting zullen ze bovendien nog een gel
delijke toelage ontvangen.
Wat zeggen nu de socialisten van deze
overeenkomst geheel ten bate van het arme
volk? „Leocongo (scheldnaam voor den
koning) ondervindt meer en meer, dat de
godsdienstsjacheraars hem goede diensten
bewijzen jn het temmen en uitzuigen der-
negers. Hij heeft nu met Vico, een ziel-
hond van den Paus (bedoeld is de Nun
tius) een verdrag gesloten enz.
In België wijden veel kloosters zich aan
verpleging van krankzinnigen. Hoe het den
socialisten aanstaat? „Dank zij de clericale
partijregeering, zoo schrijven zij, is haast
de gansche krankzinnigenverpleging in
handen van de kloosters overgegaan. Van
de 15000 krankzinnigen in België worden
er 13000 in de kloosters verpleegd, 42
kloosters ontvangen hiervoor aan staats-
en gemeente-subsidie 6 millioen frank per
jaar.
Dat „6 millioen" klinkt om rijk te wor
den; die monniken en nonnen I Maar als
men nuchter gaat deelen, dan komt men,
volgens Barljes, tot een quotient van f 230
per jaar of f4.50 per week voor kost,
verpleging enz.
Dat klinkt minder millioenachtig. Waar
lijk, die clericale Belgische regeering
schijnt nogal op de dubbeltjes te passen,
want, ze betaalt nog minder dan Noord-
Brabant voor hare krankzinnigen, nl. f 250
per jaar.
Van welke zijde werd na den bomaanslag
op S p a n j e 's koning geschreven
,,'t Eenige middel om Spanje te redden is
'n bom te slingeren tusschen de geestelijk
heid En toch heelemaal niet tegen
den godsdienst!
De „Freie Lehrerstimme", socialistisch
onderwijzersblad in Oostenrijk, prees de
protestanten, toen zij tegen de katholieken
ingingen, doch zoodra het blad zag, dat
de protestanten waarde hechten aan bid
den, viel het woedend uit: „Wij dachten,
dat elk gebed op school verkeerd was
en dat men zich alleen zoolang met een
inter-confessioneel gebed moest behelpen,
tot dat het volk inziet, dat de school niets
met het hiernamaals beeft te maken". Zoo
spreekt deze „Vrije Stem", die ten slotte
de biddende protestantten met het vreese-
lijk smaadwoord„ultramontanen" brand
merkt. En toch zijn ze, niet tegen gods
dienst. Wie gelooft het?
Te Turijn (Italië) vielen zij onlangs een
vreedzame processie aan. Men ziet bet
dus, dat ze overal tegen den godsdienst
optreden.
Landbouw-Commissie.
De „Nieuwe Koerier'' schrijft over de
dezer dagen benoemde Staatscommissie tot
onderzoek der toestanden in den landbouw
Met onze Zuidelijke Bonden heeft men
rekening gehouden door de benoeming van
den onder-voorzitter van den Limburgschen
Landbouwbond en den voorzitter van den
vragende of hij met een krankzinnige te
doen had.
„Ja u. Veroorloof mij vooreerst u op
merkzaam te maken op het feit dat gij
zeer onvoorzichtig zijt. Bij zulk een guur
weder wachten de reizigers zich er ,wel
voor den nacht aan dek door te brengen;
gij wist dus vooraf dat gij hier alleen zoudt
ëijn, en de eerste de beste dief zou u
kunnen aanylaUen en desnoods overboord
werpen, zonder dat iemand, onder het
gedruisch der machine en het beuken der
golven uwe kreten vernam".
Overbeek haalde de schouders op
„Ik behoor niet tot degenen die overal
schurken verborgen wanen", zeide hij op
koelen toon„Trouwens hetzelfde ver
wijt dat gij tot mij richt zou ik ook u
kunnen toevoegen. Hebt gij u niet evenals
ik boven gewaagd
„Dat is iets anders Ik was zeker er
gezelschap te vinden; ik had u de trap
zien opgaan en moest u spreken. De plaats
daartoe kwam mij bijzonder geschikt voor,
op het dek".
„Moest gij mij spreken? Ik herinner mij
niet u ooit gezien te hebben".
„En ik weet niet eens uw naam", ver
klaarde de onbekende spottend: „maar
toch stel ik belang genoeg in ,u om u sterk
aan te raden uwe reis niet .verder dan
Vlissingen voort te zetten".
„Ik geloof dat gij mij voor den gek
wenschl Ie houden, mijnheer", sprak de
Noordbrabantschen Christ. Boerenbond.
Door verschillende bladen wordt echter,
en niet geheel zonder reden, gewezen op
eene leemte in de samenstelling der com
missie, en wel. dat daarin niemand is
opgenomen, die liehooit tot de categorie
van personen, over wie men het onderzoek
wil uitstrekken, nl. over de boerenarbeiders
Van den zeer onpartijdigen directeur-
generaal van Landbouw, den voorzitter der
enquête-commissie, kunnen wij moeilijk
aannemen, dat hij niet gezocht heeft naar
geschikte personen in deze categorie; maar
wij hegrijpen de moeilijkheid, om iemand
te vinden.
Van organisatie der boerenarbeiders,
behalve in liet Noorden, waar deze nog
niet van veel beteekenis is, en in socialistisch
vaarwater is verzeild, hoort men zoo goed
als niet.
En bij benoeming zouden toch op de
eerste plaats de vertegenwoordigers der
organisaties in aanmerking moeten komen
Mocht men een hoerenarbeider kunnen
vinden, die geschikt eD van wille is, om in
deze Staatscommissie zitting te nemen, wij
zouden dit ten zeerste toejuichen.
Maar in ieier geval dient gezorgd te
worden, dat de ware toestand der
boerenarbeiders aan het licht
k o m e.
En om dit te bereiken, zouden wij willen
voorstellen, dat in iedere provincie zich
eene Commissie vorine van alle arbeiders-
vrienden, die de boeren-arbeiders helpen
en voorlichten.
Bij eene enquête commissie wordt iedereen
gehoord, die zich aanmeldt; deze aan
melding van direkt-belanghebbenden moet
bevorderd worden want de meeste boeren
arbeiders zijn nog te. weinig ontwikkeld,
om in te zien, dat bunne gegevens van
zulke hooge waarde zijn om verbetering te
brengen in hun toestand.
Waar Boeren- of Landbouwbonden be
staan, die zich ook het lot der boeren
arbeiders aantrekken, zooals in Limburg
en Noord-Brabant, zouden wij denken, dat
het op den weg dezer Bonden ligt, zulke
oommissies van voorlichting in het leven
te roepen.
Daardoor zullen zij bewijzen, dat hun het
belang van alle personen, in den landbouw
werkzaam, ter harte gaat.
Een behartigenswaardig denkbeeld
Eindstemming.
Het ontwerp-arbeidscontract is, gelijk te
verwachten viel, met overgroote meerder
heid in de Tweede Kamer aangenomen.
Tegen stemden alleeu de sociaal-demo-
crateu, en de heer Van Idsinga.
Laatstgenoemde nam reeds tijdens de
behandeling van het ontwerp telkens een
afzonderlijk standpunt in, wat zijn tegen
stemmen niet verwonderlijk doet zijn.
Maar de sociaal-demoeraten hebben met
hun gezamenlijk tegenstemmen blijkbaar
een manifestatie bedoeld.
Zjj konden zich deze luxe ter wille van de
galerij en van de ontevreden partijgenooten
buiten de Kamer zonder eenige vrees ver
oorloven.
jonge man hooghartig, „en tot iets der
gelijks zal ik mij niel leenen. Jlet gaat
niemand aan waarheen ik reizen wil «of
niet".
„Dat ben ik volkomen met u eens",
verzekerde de vreemdeling beleefd: „Het
was dan ook slechts een vriendenraad
dien ik u geven wilde, door u te zeg
gen „Ga niet naar Polderdijk".
„Mijnheer!" riep Maurits uit, zich af
vragende of hij waakte of droomde: .„Gij
zelf beweert mij niet te kennen, en toch
,weet gij waarhoen ik van plan ben mij te
hegeven. Ik verzoek u dringend mij dat
alles op te helderen. Geheimen zijn mij
hoogst onaangenaam".
„Ohet raadsel is niet moeilijk pp te
lossen. Gisteren terwijl gij aan het loket
stond om het nommer uwer hut te ont
vangen, was ik achter u .en las jk den.
naam der op het biljet vermelde .plaats
van bestemming. Ik heb mij daarna afge
vraagd ,of gijl u niet naar Ernst Nieuwen-
heim zoudt begeven".
„Ernst?" klonk het verbaasd. „Kent gij
hem dan?"
„Niet veel meer dan umaar jk weet dat
hij ,op weg was naar een jvriend in En
geland, ,toen de trein ontspoorde en dat
hij op het oogenblik in de nabijheid van
Polderdijk vertoeft. 'De gevolgtrekking was
zoo heel moeilijk niet. In jiw pigen be
lang .bezweer ik u, terug te keeren zon
der hem te hebben, gezien".
