oot
ereld!
lagsblad
DE
Eindhoven, Holland.
JNo. 75.
Douderdag 28 Juni 1900.
Tweede Jaargang.
if V. O. V.
MENTS CONCERT
attent op het
id 3712 cent
45
jisch geld
tfUITENLANïX
Stoomhouf
Zagerij
3n Schaverij.
GUARDING"
inkoop van Effecten
TH. HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
EEN KWART MILLIOEN.
DE BATH-POLDER.
UIT DE jpER
pon ie „EUPHONIA" op
ig 28 Juni 1906,
8 uur in den tuin.
plijst voor 3 concerten i
Istelein of op den avond
bij den bureaulist.
Stoomwasscherij,
Jasscherij en Ververij
ILISSINGEN,
voor het leveren aan
Pk te, droge en natte was-
eeiaal ingericht voor uit -
sh wasschen en verven van
ik:
laard te zijn
sterbaan Le Cointre, Goes.
sen verdienen,
Gld. p. jaar,
E BREIMACHINE,
pen paar sokken breit,
litrek vindt. OnnoodijJ dus
ten zooals anderen willen doen.
In
VEN, Tilburg;
Vc MACHINE COMPANY Lid LONDEN
)eds verkocht.
30.000. -
INBRAAK
deer V KIJK.
«oliede en goed geïntroduceerde
|7olledige inlichtingen verstrekt
Izooveel nieuws en illu-
)0 GOEDKOOP is.
DE DIRECTIE.
*s.
nliden borgtocht.
Ichade.
ajs in het hotel de Kinderen
f
0.95
0.05
Abonnementsprijs per 3 maanden
Afzonderlijke nummers a contant
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden„O 37V2
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiekten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
HUKICIIT.
Wegens den feestdag van do H.H. Ap.
Petrus en Paulus zal onze Courant in
plaats van Vrijdagavond op Zaterdagavond
verschijnen.
Toen ik de vorige week vernam, dat
op de subsidie-aanvrage door de nieuwe
maatschappij der Eiigelsche polders gun
stig was beschikt door de 2e Kamer, stelde
ik mij de vraag: is dit wel billijk'? is dit
niet het water naar de zee brengen? Is
dit wel het landsbelang?
Ik geloof, dat de lezers der „Nieuwe
Zeeuwsche Courant" ook mijne gevoelens
zullen deelen, als wij de zaken eens door
een anderen bril bezien, in liet licht van
de practische zijde voor de toekomst.
Ik ben even gelukkig geweest als de ge
achte afgevaardigde van Oostburg, en heb
ook een kijkje genomen in bet prospectus
der geldleening of plaatsing der aan-
deelen.
Met deze cijfers voor oogen ben ik het
dan ook geheel eens met den heer Henne-
quin, dat in deze geen subsidie moest
verleend zijn. Het is echter nog zoover
niet, en het is te hopen, dat de Eerste
Kamer deze zaak nog eens grondig zal
onderzoeken.
Waarom moet subsidie verleend worden
aan eenige heeren, die door speculatie
winst trachten te maken. Wanneer er sub
sidie verleend moet worden, dat zulks
dan geschiede, heizij in Nationaal, hetzij
in Provinciaal belang; doch daar is hier
geen sprake van.
Wanneer de nieuwe maatschappij wer
kelijk subsidie erlangt, dan zal daarmede
de hoer, de pachter, de arbeider niet ge
haat zijn, want de groote winst, die even
tueel gemaakt wordt, vloeit in de zakken
van directeur, commissarissen, boekhou
der en andere heeren.
Bovendien, wat is het resultaat van het
grondbezit in één hand? In den regel
een zeer matige rente voor aandeelhou
ders. De gronden worden slecht onder
houden, en steeds worden de nieuwste
machines aangeschaft, wat altemaal na
deel oplevert voor den werkman.
Het kleine grondbezit brengt juist den
meesten bloei in het land.
L<\ten wij even stilstaan bij de genoemde
cijfers in de Tweede Kamer.
De overnemingssom der gronden enz.
van de Mij. in liquidatie, wordt in de
Memorie van Antwoord geraamd op 4 ton;
in het voorloopig Verslag wordt daar ge
rekend op 2j/2 ton.
Deze post komt als volgt voor in ge
noemd prospectus:
koopsom Eigendommen en rechten oude
maatschappij f175000; kosten overdracht
en oprichting Mij. f15000; overname hui
zen in den polder f 5000totaal f 195000,
dus nog heel wat minder dan 21/<1 ton
«en veel minder dan 4 ton.
Waarom dan zoude de staat voor dezen
prijs de maatschappij in liquidatie niet
kunnen overnemen
Er wordt zelfs reeds beweerd, dat inge
val het rijk de 21/a ton subsidie niet ver
leent, de nieuwe Mij. slechts 1 ton zal
betalen; dit is echter niet te bewijzen.
Doch dit daar gelaten, is er m. i. slechts
éénegoedeoplossing, en daarmede
zoude een waar volksbelang behartigd
worden en deze is:
De staat neemt de zaak over, al was
bet. tegen het geraamd bedrag van vier
ton in de Memorie van Antwoord dan
nog zoude de staat geen schade lijden.
IV ij zullen thans eens nader gaan ont
cijferen.
Wanneer de staat dus de zaak over
neemt voor 4 ton, dan vervalt ook de sub
sidie van 21/2 ton, en verkrijgt de staat,
het recht, den grond eertijds voor fö per
H.A. in erfpacht gegeven, te exploiteéren.
Deze gronden staan in het prospectus aan
gegeven als netto opbrengend f 55 per
H.A., wat dus maakt een niet onaardige
vermeerdering van f 50 per H.A., en dil
eens berekend tot hel. jaar 1948 over 260
H.A., dan zou de grootere uitgaaf van
l1/2 ton zeer rentegevend zijn.
Door deze overname zou de staat ver
krijgen 643 H.A. bouw- en weiland, be
nevens 49 H.A. dijk, waarvoor de kosten
zouden bedragen
aankoop f400.000; bedijking £505.000;
kosten herstel gebouwen, wegen en sloo-
ten f75.000; totaal f 1.040.000; deze 2
laatste bedragen zijn ontleend aan het
prospectushet laatste bedrag is
veel te hoog. Volgens hetzelfde pros
pectus kan er nog 32 H.A. buitendijks-
liggende schor bedijkt worden. Dit kon
de staat meteen doen, wat dan ook weer
het noodige geld zou opbrengen.
Nu zullen wij tegenover 'de uitgaven de
te verkrijgen waarde eens stellen, dan ko
men we aan het volgende bedrag643
H.A. bouw- en weiland ad f 1500 is
f 964.50049 H.A. dijk ad f 350 is f 17.150
waarde gebouwen f 15.000; totaal
f996.650, alzoo komen we reeds kort bij
den kostenden prijs.
Nu moet niet vergeten worden, dat ge
raamd is 4 ton voor overname, waar in
het prospectus slechts gesproken wordt
over f 195.000, en bovendien is hier slechts
een verschil van f 43350, dus heel wat
minder dan een subsidie van een kwart
millioen.
De waarde-berekening van de dijken en
gebouwen staat gelijk aan die in het pros
pectus; de bouw- en weilanden zijn in
het prospectus geschat op f 1250; dit cijfer
kau daarin niet hooger genoemd worden,
anders was de aanvrage voor subsidie
reeds wellicht in de Tweede Kamer ver
worpen.
En wanneer de staat na de bedijking
en het in-orde-brengen vaii gebouwen, we
gen en slooten, de veriaegen gronden eens
in erfpacht gaf of verkocht in kavels van
pl.m. 50 H.A., dan zou die ne groo
te Mij. kunnen herschapen worden in
13 bloeiende boerderijen, wat een waar
volksbelang zou zijn.
Deze 13 boerderijen berbergen 13 ge
zinnen deze 13 boerderijen moeten
knechts, meiden, arbeiders en beestiaal
hebben; en nu zal niet kunnen worden
ontkend, dat 'n zoodanige inrichting den
Zeeuwschen landbouw niet ten goede ko
men en welvaart bezorgen zou, ïn tegen
stelling met een groote doode combinatie.
Hoevele boerenzonen zitten nog steeds
bij moeders pappot te wachten op een be
staan; er is haast geen gelegenheid om
een pacht-boerderij machtig te worden, en
is er een ta krijgen, dan staan er dozijnen
liefhebbers klaar.
Ik geloof, dat een dergelijke regeling
van staatswege een opkomst zou zijn voor
ons eiland in 't algemeen, en voor het
dorp R i 11 a n d-B a t h in 't bizonder -
en wanneer de staat bij verkoop den eisch
stelde, dat alleen Nederlanders kooper kon
den worden, dan zou dit m. i. een daad
zijn, waarop onze Natie trotsch konde
gaan.
Julianus.
Dat vele Zeeuwen niet te spreken zijn
over de aanneming van het wetsontwerp,
dat een kwart millioen gulden geeft aan
'n combinatie, ter bedijking van den Bath-
polder, is een feit.
Of bij dezen met recht of ten onrechte
de verstoordheid in het hart is geslopen,
zal, voor wie de vraag met kennis van
zaken kan beoordeelen, en niet beangstigd
wordt door het spook der postverbinding,
vermoedelijk aan niet al te veel twijfel
onderhevig zijn.
Men zou 't regeeringsbeleid in deze zaak
kunnen afkeuren; den tegenstand van Ge
deputeerde Staten van Zeeland veroordee-
Iëïïj eïï men zou ook kunnen meenen, 3at
't beter was een stormpje dan een kwart
millioen aan den bewusten polder te
wagen.
Een andere vraag is, of het bedoelde
wetsontwerp met ons staatsrecht en met
name het waterstaats-recht in strijd is.
„De Standaard" beweert dit, waar hij
schrijft
„De aanneming van het wetsontwerp
ten behoeve van onze Zeeuwen, kan
niet anders dan als een politieke bévue
worden beschouwd.
Het tast in beginsel geheel ons histo
risch Nederlandsch Staatsrecht aan, om
er een Fransch centralistisch expedient
voor in de plaats te schuiven.
Natuurlijk is dit noch door de Regee
ring, noch door de voorstemmers zoo
bedoeld, maar het ligt er ontegenzegge
lijk in, en in zooverre doet het ons leed,
dat van rechts zoovelen in de fuik
zwommen.
Gelukkig dat alsnog redres mogelijk is.
De Eerste Kamer kan de fout goed
maken door baar medewerking te ont
houden.
Juist in dagen, waarin het bestaan
van het Hoogerhuis in Engeland en van
onze Eerste Kamer bedreigd wordt, kan
ze niet beter haar bestaansrecht ver
dedigen dan door moedig pal te staan
voor de historische beginselen, waarin
de kracht van ons Nederlandsch Staats
recht schuilt."
Tegen deze voorstelling, die te meer
opmerkenswaard is, omdat hier op goede
gronden kan worden verondersteld, dat
dr. Kuyper en de heer Lobman in
conflict komen, komt „de Nederlander" op.
Dit blad schrijft:
„De oppositie van den oud-Minister
Lely, toen deze beweerde dat de water
staatswet van 1900 door de beslissing
omtrent de bedijking van den Bathpolder
aan flarden gescheurd weid, begrepen
wij, al meenen wij dat deze staatsman
ten onrechte dit geheel exceptionee-
le geval als een wettig antecedent voor
volgende gevallen wilde doen doorgaan.
Maar die wet, waarvan schending be
weerd werd, is juist zeer centralistisch,
en de heer Lely gaf in zijne bestrijding
van het wetsontwerp ook zelf van zijn
sterke geneigdheid, om Gedeputeerde
Staten geheel als instrumenten in han
den van het Rijksbestuur te beschouwen
ten te handelen, herhaaldelijk blijk. Reeds
wettelijke tegenstand tegen den wil der
centrale macht scheen hij zóó ongepast
te vinden, dat de Minister met de moge
lijkheid van zulken tegenstand niet eens
rekening had behoeven te houden.
De grief der tegenstanders van het
ontwerp was dan ook, dat het rijk deed,
wat der provincie of der polders was;
niet om de provincie te dwingen, maar
op eigen kosten, in zijn eigen belang.
Het Rijk gaf dus, volgens die tegenstan
ders, een geschenk, in plaats van pro
vincie en polder te dwingen hun plicht
te doen. Provincie en polder daarentegen
betwistten de verplichting tot bedijking
van wat zij niet begeerden te behouden.
Het Rijk trad toen zelf op, omdat het be
vreesd was voor storm en dijkbreuk,
en geen tijd meende te hebban om den
gewonen weg van recht te volgen."
Ook „de Tijd" is van meening, dat er
voor de qualificatie van „politieke bévue"
(misslag) wat meer noodig is.
Men kan volgens dit blad zoolang over
waterschapszaken redeneeren, dat de vol
gende winter nog wel grootere rampen
brengen kon. Dan geeft 't blad de bekende
geschiedenis van den Spanjaard Robles,
die, toen hij het slechte dijkwezen in Fries
land wilde verbeteren, de documenten der
boeren, die moesten bewijzen dat ze niet
voor het onderhouden der dijken te zorgen
hadden, in een gat van den dijk wierp,
en ongeveer niet minister Veegens be
weerde, dat men met papier geen dijken
kan dichten.
Volgens „de Tijd" komt het er in casu
minder op aan, „wie op het gebied van
historisch Nederlandsch staatsrecht gelijk
heeft, dan wel, hoe er het best en het
spoedigst gezorgd wordt, dat verdere ram
pen in Zeeland voorkomen worden en onze
internationale postverbinding, die met zoo
veel moeite verkregen en met zooveel
moeite tot dusver behouden werd, door
afdoende maatregelen worde verzekerd."
Ook zonder de aanneming van het wets
ontwerp, dat een kwart millioen zal doen
vloeien in den zak der combinatie, lijkt
ons de spoorwegverbinding niet zoo dade
lijk in gevaar. Die combinatie alleen toch
kan bezwaarlijk de bescherming van het
internationaal verkeer in de 'hand hebben.
Met dit al blijken de gevoelens ten op
zichte der toekenning van het kwart mil
lioen nogal verschillend; en of de voor
standers van het subsidie, na kennisma
king met ons hoofdartikel, van hetzelfde
gevoelen zullen blijven, is de vraag.
Staatsrechtelijke Puzzle.
De „Vrijzinnig Democraat" schrijft:
Het wetsontwerp tot toekenning van
een subsidie voor den ondergeloopen Zeeuw
schen polder stuitte in de Tweede Kamer
op vrij ernstig verzet. De Minister Veegens
verdedigde, als waarnemend Min. van Water
staat,het ontwerp met nadruk en met scherpte
Toch verklaarde hij in de verwerping te
zuilen „berusten" en in dat geval een an
deren weg te zullen inslaan om de zaak
in orde te brengen.
De heer De Savornin Lohman, over deze
berusting sprekende, merkte aardig op
„Het eonige wat de minister zou kunnen
zeggen is: als gij mij dit geld niet geeft
ga ik been, maar ook dit helpt niet, want
hij gaat toch heen."
Ondersteld echter eens, de Minister
Veegens had de zaak zoo ernstig opgeno
men, dat hij de portefeuille-quaestie had
willen stellen hoe had hij dat dan moeten
doen! Had hij moeten aankondigen, dat
hij als waarnemend minister zat bedanken
Of bad bij moeten zeggenindien het
ontweip met wordt aangenomen, bedankt
de minister Krausï
Of, meer in het algemeenhoe moet
een waarnemend minister de portefeuille-
quaestie stellen?
Een aardige puzzle voor onze staatsrecht
beoefenaars
RUSLAND.
Uit Petersburg wordt aan de I.ondenscbe
Globe gemeld, dat er een aanslag gepleegd
is op het leven van den gehaten generaal
Trepof. Een elegant gekleede dame kwam
uit Petersburg aan het station tePeterbof
aan, en vroeg of het rijtuig van generaal
Trepof, dat aan het station was, wachtte
op prinses XToen er bevestigend op
deze vraag geantwoord werd, steeg «ie dame
in, en bet rijtuig reed naar Trepof's woning.
Daar gekomen, stapte de dame de spreek
kamer van den generaal binnen, trok een
revolver uit de zak, doch werd nog
bijtijds, voor zij het wapen op Trepof kon
richten, door eenige bedienden beetgepakt.
De Standard verneemt uitPetersburg:
Het gerucht van een hevige beschieting werd
Maandag in de richting van Klodinka ge
hoord. Men denkt dat het een opstand is
van het garnizoen van Moskou, dien men
met artillerie tracht te bedwingen.
Men verwacht een grooten moord van
Joden te Odessa.
Te Warschau is in de voorstad "Wola
een bende terroristen een restaurant bin
nengekomen waar 4 politiemannen en een
gendarme zaten. Zij doodden twee agenten
en kwetsten een anderen agent en den gen
darme. Dezelfde bende doodde een uur later
nog een agent van politie.
Rechtspraak in Rusland. Een
verschrikkelijk staaltje van rechterlijke
wreedheid wordt uit Riga gemeld. Daar
hadden een troep opstandelingen een agent
aangevallen, en deze had toen verklaard
dat zich onder de aanvallers ook een zoon
van zekeren Lippe bevond.
De politie kwam naar Lippe's woning.
Hij had twee zoons, en de agent wist niet
te zeggen welke van die twee zijn aan
valler was. In een ander lar.d zou dat een
eind aan de zaak gemaakt hebben. Maar
in Riga werden ze beiden gearresteerd, en
de rechter die de zaak te behandelen kreeg,
gaf last ze beiden te fusilleeren, teneinde
te beletten dat de schuldige zou ontsnap
pen aan zijn straf,
De vader kwam den rechter smeeken
om toch genadig te zijn, omvatte weenend
diens knieën, waarop de man van de wet
eindelijk zei: „Kies dan dengene uit,dien
ge het liefst wilt behouden".
Alle verdere smeekingen om opheffing
van de afschuwelijke wreede keuze waren
vergeefs. Met wanhoop in het hart trok de
vader één van zijn zoons naar zich toe,
en de andere werd onder zijn oogen dood
geschoten.
Maar wat beweert nu de politieDat
een nader onderzoek aan het licht gebracht
heeft dat de vrijgekomen zoon de ware
schuldige is, en zij heeft hem opnieuw ge
arresteerd om ook hem te fusilleeren. Alleen
de diepe verontwaardiging, alom opgewekt
over die barbaarschheid, heeft tot nu toe
belet dat de beslissing is ten uitvoer ge
bracht.
AMERIKA.
Toen Vrijdag in het Huis van Volksver
tegenwoordigers te Washington de Pure
Pood bill, d.i, de wet op zuivere levens
middelen, aan de orde was, leverde het
lid Mann een uitvoering betoog om aan te
toonen wat er ai zoo niet zuiver is in de
levensmiddelen-wereld vleesch etc. voor een
oogeublik er nog buiten gelaten.
Hij had de bewijzen er voor meegebracht.
Voor hem stonden twee groote tafels, be
dekt met blikjes, vruchten in glas, thee,
koüie, geheimmiddelen en andere artikelen,
alles vervalscht.
Mann toonde peper, die vervalscht was
met meel, tapioca en lampezwartkoffie,
hoofdzakelijk bestaande uit chicorei en zaag
sel margarine en banket, gekleurd met
rotte eieren, die in boorzuur waren bewaard
en in reusachtige hoeveelheden in de Ver.
Staten worden ingevoerd.
Dan had hij flesschen kersen op water,
groen geplukt, daarna met een zuur be
werkt en ten slotte met roode aniline ge
kleurd. Hij had een flinke lap rood kunnen
verven met de kleurstof uit een flesch.
Een andere flesch droeg tot opschrift
Zuivere hoDiger zat niets anders dan
glucose in, maar de sluwe vervalscher had
er een doode bij ingestopt om het publiek
des te beter te bedriegen. Een flesch olijf
olie was eenvoudig machineolie.
Dc Hamburgsche bladen hebben uit
New-York het bericht ontvangen, dat pre
sident Roosevelt aan het hoofd van het
departement van justitie gelast heeft om
alle bestuurders van de conservenfabrie-
ken te Chicago in staat van beschuldiging
te stellen, uit hoofde van doodslag door
onvoorzichtigheid. Deze stap van den pre
sident zegt bedoeld bericht ver
wekt hevige ontroering in geheel Amerika.
CHINA.
De Chineesche missie, die voor eenigeu
tijd ons laud bezocht, vertoeft op het
oogenblik in Italië. Het heeft daar de alge-
meene aandacht getrokken, met hoeveel
welwillendheid de leider der missie, de
onderkoning Tuan Tong, te Rome, den
minister generaal der Franciscanen ontvan
gen heeft. Het onderhoud, dat wel over de
missies zal geloopen hebben, duurde een
uur.
De Chineesche autoriteit, die een zeer
schranderen geest en een ruime en breede
opvatting heeft, ziet natuurlijk ten volle
het groote nut in, dat de missionarissen
zijn vaderland aanbrengen. Hoe de Fran
ciscanen dan ook in China zelfs gezien zijn,
blijkt wel uit het feit, dat de twee zonen
van den H. Franciscus in China de waar
digheid van mandarijnen verkregen hebben
Mgr. Ephrem Giesen, die mandarijn van
den eersten rang is en pater Pio Trovarelli
van den derden rang.
ITALIË.
Een anarchist, Desonotes genaamd,
heeft te Rome een tachtigjarigen priester
met dolksteken vermoord. De reden tot
deze misdaad is onbekendmaar men ver
moedt dat de dader zich in den persoon
vergist heelt.
w
