E CRANE,
No. 58.
Donderdag 17 Mei 1906.
Tweede Jaargang.
Oude Haven,
Iigisterij
)0DE KRUIS"
uitgebreide
Circulaire.
PI
GAAT
UWEN
Ihaihtk V
^antleCointre
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
ing van den Tiendplicht.
FEUILLETON.
SLAVENKETENEN.
UIT DE P ERS.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
leen in Schouwen en
onderpand van Effecten
billijke voorwaarden.
Zeemen, Dweilen,
in,
Bijenwas, Meubel
[t, Stuivers, Sultane,
Zeeppoeder, Sodex.
H 2, MIDDELBURG.
|i|n HIT W K-
MDBUKKERlj
IOES
keuze heeft uit
groote collectie
ledkoopste tot de
ndags van 12 töt 1 uur,
[1. Prijs der boeken, van
1 cent per week en
040 27a sent per week
Straffes 5 cent per week
Int per stuk.
hcentiusvereeniging, ge-
1 uur, behalve in de
tbonnement f 1 per jaar
[boek per week.
I, geopend Dinsdagavond
tkrijgbaar gratis voor de
ers.
I-Vereeniging, geopend
121 uur, 3 cent per
bogenden gratis verkrijg-
entiusgebouw.
g, onmiddellijk na Ves-
IR.-K. Jongensschool, da-
llVt 127s uur.
f per deel en per week.
baar aan de Pastorie,
bt 127, uur, 2 cent per
f
0.95
0.05
Abonnementsprijs per 3 maanden
Afzonderlijke nummers a contant
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden0 377,
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Mei hef ooj op de kolossale
groote oplaag van ons volgend nummer,
verroeken wij H.H. Correspondenten
dringend de berichten ti)dlg In te zen
den. Om alle nummers tijdig gepost
te hebben, moeten Wij vroeger afdruk
ken, zoodat alle annonces voor 3 uur
en alle berichten vóór S uur In ons
bezit moeten zijn.
Goesche Watersnood-Comité
Vorige opgaaf f869B.90
Mr. J. H. F. v. d. P. 'sHage - 250.—
Inschrijving „De Zeeuw" - 3.—
Van de firma Oosterbaan le
Cointre, uitgevers te Goes,
als 3e storting van de ver
moedelijke baten der uitgave:
„De Overstrooming in Zee
land" - 250.
f9199JW
Aan het Prov. Com. afgedragen - 8000.
Nog in kas f 1199.90
JOS. WITKAM,
penningmeester.
Provinciaal Watersnoods-Comité.
De penningmeester van dat comité ont
ving nog uit:
Zeeland.
Verloting eener sprei Middelburg f 15
en uitv. Zangvereeniging en Muziekgezel
schap Koudekerke f 19.20.
Nederland.
Collecte teAppingedam f 272.96, Gors-
sel f 749.59, Egmond a. Zee 85, Giet
hoorn f 207.57, Zwaag f 37.05, Heere
waarden f 61.37, Gendringen f 491.42, Op-
sterland f 104Alphen f 119,65 en Nieuw
I.ekkerland f 180.44.
Verder van C. d. J. v. B. en D. Hil
versum f 2.50, nagekomen gift uit Gouda
f 2, en nagekomen giften uit Arnhem
f 40.33.
Buitenland.
F. A. V. en Co. Barmen f 10 en ,uit
Middelburg (Transvaal) 14.13 pd.st.
Totaal, tot heden door den penningmees
ter ontvangen, bedraagt f 375.822.41.
11.
Na in een vorig artikel eeniga bezwa
ren tegen het zakelijk recht van tiend
recht te hebben geopperd, zullen we nu
het nieuwe ontwerp, zooals het door de
regeering is ingediend nader in oogen-
schouw nemen.
De groote liberale staatsman Thor-
becke sprak reeds, dat hij best zou kun
nen begrijpen, wanneer men zeide: de
tienden zijn strijdig met de belangen van
5.)
„Het zal wezen zooals gij verkiest, mijn
heer. Alleen hoop ik dat gij niet, door over-
mate van kieschheid gedreven, uwe reis
zult voortzetten, ook al bleeft gij liever
hier".
„Zoo gij bet veroorlooft, zal ik eerst
de uitspraak van den dokter afwachten.
Mag ik thans weten waar ik er een vinden
kan?"
„Dat zal u niet moeielijk zijn. Nu het
daglicht weder schijnt, zult gij bij het ver
laten dezer woning twee torens zien ver
rijzen; do dichtste hier bij is die van
ons gehucht; gij moet daar doorheen om
u naar de verste dier kerken te richten;
hebt gij deze eenmaal bereikt, dan zijt gij
in de kom der gemeente Polderdijk, waar
een ieder u de woning van den geneesheer
kan aanwijzen. Maai zoudt gij niet eerst
ontbijten, alvorens u op weg te hegeven?"
„Ik (loe dat liever bij mijn terugkomst",
antwoordde de jonge man, die inderdaad
zeer hongerig was, maar door nog vrij
wat grooter onrust werd gekweld: „De
dokter zal er wel een rijtuig op na houden,
en dan komen wij zoo spoedig mogelijk te
rug. Terwijl men inspant, zal ik trachten
aan mijne betrekkingen te tetografeeren om
hen volkomen omtrent mijn lot gerust te
den landbouwer, binnen drie jaar moeten
zij worden opgeheven.
Echter zoover is onze regeering niet
durven gaan.
Het thans aanhangig onderwerp is ge
boren uit de grondgedachteeen ver
plichte afkoop naar do waarden, volgens
wettelijke regeling, met behulp van op te
richten rentebanken.
Om de rechten der tiendheffers niet te
krenken, nu hij om der wille van het
algemeen belang over zal gaan tot op
heffing van den tiendplicht, zal de Staat
dezen een schadeloosstelling geven uit de
publieke kas.
Maar aan den anderen kant zullen door
de opheffing van den tiendplicht sommige
personen bovenmatig voordeel trekken;
ook hiermede is rekening gehouden.
Volgens het ontwerp zal op elk per
ceel, vroeger tiendplichtig, dat door de
opheffing wordt gebaat, een bijzondere
belasting worden gelegd, genaamd
„tiendre n te", te vergelijken met eene
belasting van waardevermeerdering.
Naast deze hoofdtrekken van het ont
werp, komt het er intusschen op aan,
dat de schadeloosstelling en de tiendrenfe
juist bepaald worden.
Als grondslag voor de schadeloosstel
ling is genomen het twintigvoud van de
jaarlijksche zuivere opbrengst der tienden,
ook wel geheeten: „penning-twintig".
Nu zou het echter jaren kunnen, duren,
eer dat bedrag definitief kan worden vast
gesteld; dus zouden bij het inwerking tre
den der wet de voormalige tiendheffers
geruimen tijd van hunne inkomsten ver
stoken blijven. Om hierin te voorzien
zegt het ontwerp een verhooging toe van
3.5 pet. jaarlijks, tot de schadevergoeding
zal zijn opeischbaar geworden.
Het bedrag der zuivere tiendopbrengst
zal worden vastgesteld door schatting,
waaraan o. i. nog al moeilijkheden zullen
verbonden zijn.
Deze schatting zal er eene zijn van de
onzuivere tiendopbrengst, waarvan 15 pet.
worden afgetrokken, die gerekend worden
te zijn kosten voor den tiendheffer tot
de inzameling der vruchten.
En de memorie van toelichting voegt
er bij, dat bij die schatting vooral „het
heden en de toekomstige verwachtingen"
van den tiendheffer in het oog zullen
worden gehouden.
Maar ook naar het verledcne blijft toch
ook het oog gericht, en rekenschap zal
gehouden worden met de praktijk: want
stellen".
En haar groetende verdween hij weder
zoo onhoorbaar mogelijk.
Hij ging de trappen af; ontgrendelde de
voordeur en trad naar buiten, waar zijn
blik een oogwenk vol bewondering op het
schitterende waterlandschap rustte; maar
toen hij zich omwendde, ten einde de deur
zachtkens achter zich dicht te trekken,
deinsde hij verschrikt achteruit. Op een der-
donkergroen geverfde paneelen had men
met krijt in het Fra.nsch de volgende
woorden geschreven
„Gij verbergtu hier, maarzuit
ons niet ontkomen; waar gij ook
zij'n mocht of heengaat, onze
hand rust op u".
Hij keek in alle richtingen om zich
heen'. Nergens vertoonde zich een levend
wezen. „Dus had zij dan toch gelijk",
mompelde hij: „en werden wij gevolgd".
En hoe woedend hij ook zijn mocht,
doorliep eene huivering zijne leden, bij
de herinnering aan dien nachtelijken
zwerftocht door de sneeuw, en de weten
schap dat iemand die niet voor een
misdaad terugbeefde, hen nageslopen had.
„Goddank dat ik alleen deze bedreiging
las", prevelde hij: „het zou die brave
lieden misschien tegen haar gestemd en in
elk geval angst aangejaagd hebben".
En na zich gehaast te hebben de on
heilspellende woorden uit te vegen, be
gaf hij zich op weg, vaster dan ooit be
sloten zoodra mogelijk weder te koeren.
als maatstaf moeten bij de schatting gelden
de gemiddelde landelijke marktprijzen der
tien „voorafgegane" jaren.
In het algemeen zal wel gezegd kunnen
worden dat de berekening van de ophef
fing van den tiendplicht niet veel verschilt
met die van den afkoop; dat de eerste
wat juister zijn zal.
De „tiendrente" zal volgens het ont
werp gedurende dertig jaren worden ge
heven, en zal bedragen 5.55 pet. van de
schadeloosstelling.
Dit is een uitvloeisel hiervan, dat de
regeering gemeend heeft zich voor 3'/2
pet. rente, de gelden te kunnen ver
schaffen, die de Staat noodig heeft om do
schadeloosstellingen te betalen, want voor
delging van een schuld van 3l/a pet. in
dertig jaar is ongeveer 5.5 pet. vereischt.
Voor den tiendplichtige zal de „tiend
rente", nu door hem te betalen, niet on-
voordeelig zijn: de memorie van toelich
ting berekent, dat zij. zal beloopen ls/20
der voorheen verschuldigde tienden.
Onder Sociaa 1-D emocr aten.
Op het soc.-dem. congres van 1905 leed
mr. Troelstia de nederlaag.
Eenigen tijd later schreef hij in het
Volk, dat wanneer de uitspraak van het
congres niet ongedaan werd gemaakt, hjj
niet langer de huidige rol in de party
kon vervullen. Zelfs met neerlegging van
het Kamerlidmaatschap werd gedreigd.
De heer v. d. Goes diende, kort daarop
van antwoord. Hij vond het dreigement
verregaand onbetamelijk en ondemocratisch.
De partij voor de keus te stellenge moet
mij in 't gelijk stellen óf mij verliezen, was
een uiting van brutale heerschzucht, een
kaakslag aan de democratie.
Op het soc.-dem. congres van 1906 leed
de heer v. d. Goes de nederlaag.
Verleden week schreef hij in het Volk
dat, wanneer de partij hem en den zijnen
geen „eerherstel" gaf, zij voortaan aan
den practischen propaganda-arbeid niet
meer zouden deelnemen noch een bestuurs
functie aannemen.
Onmiddelijk daarop verscheen een ar
tikel van mr. Troelstra waarin die eisch
van eerherstel als ongehoord en ondemo
cratisch werd verworpen, en verklaard werd
dat de partij hieromtrent natuurlijk tot
„de orde van den dag" zou overgaan.
Zoo verwijten deze leiders elkaar beur
telings wat zij zeiven doen.
En zoo schijnt het toch wel eenige
schaduwzijde voor het partijleven te heb
ben, dat in het soc.-dem. deugdenlijstje
de deugd van „nederigheid" is geschrapt.
(Nederl.)
HOOFDSTUK II.
De Familie Holm.
Lodewijk Holm had lange jaren met het
leven geworsteld. Na reeds met glans
eenige examens aan de academie afge
legd te hebben, en volgens zijn profes
soren in de wieg gelegd te zijn om een
groot rechtsgeleerde te worden, zag hij
plotseling zijne studiën afbreken door den
dood zijns vaders, die eens een flink ver
mogen had bezeten, maar nu slechts
schulden achterliet.
De lamilie wilde er niets van hooren de
overblijvende betrekkingen te steunen en
de jonge man zag in, dat het voortaan
zijn plicht jwas zooveel mogelijk zijne
moeder en zusters door zijn arbeid bij
te staan.
Maar het viel niet gemakkelijk zoo aan
stonds aan eene betrekking te komen. Hij1
had althans het recht niet meer, zich veel-
eischend te betoonen, en na lang zoe
ken, achtte hij zich nog gelukkig een zeer
nederigen post bij' de douane te verkrij
gen. Zijne familie kwam bij hem inwonen,
en terwijl de zusters er eene kleinigheid
bij verdienden met vertaal- en borduur
werk, leefden zij aldus in hunne armoede
voort, een ieder tot voorbeeld van deugd
en eerlijkheid strekkende. Eerst 11a den
dood zijner moeder en toen zijne zusters
gehuwd en geplaatst waren, besloot hij
zelf in den echt te treden, en koos tot
levensgezellin de dochter van een sta-
RUSLAND.
Te Warschau heeft men den kapitein
van politie Konstantinof door een bom
aanslag op straat formeel in de lucht la
ten springen. De dader werd zelf gekwetst,
maar trachtte te vluchten en schoot daar
bij' verscheiden hem nazettende soldaten
neer. Een toesnellende patrouille gaf een
salvo af, waarhij onder 't publiek drie man
nen gedood en negentien zwaar gekwetst
werden.
Gapon is dood, zooals wij reeds tele-
graphisch meldden.
De geruchten, die reeds weken liepen,
zijn bewaarheid.
Aan den spoorweg van St. Petersburg
naar Finland ligt een buitengoed, dat be
gin April werd gehuurd door iemand uit
St. Petersburg.
Een paar maal kwam er nog iemand,
toen niets meer. De eigenares liet ten
slotte het huis door de politie openen;
alle kamers waren in orde, slechts een
op de tweede verdieping gelegen privaat
was met een hangslot afgesloten, dat ech
ter spoedig geopend kon worden.
In een hoek van dit vertrek lag een
onherkenbare hoop, bedekt met een zwarte
pelsjas met beverbonten kraag. Toen de
pelsjas weggenomen was, kwam een geheel
gekleed lijk van een man te voorschijn,
in half gebogen houding met een strop
om den hals.
Men herkende het lijk onmiddellijk als
dat van den priester George Gapon.
Volgens een verhaal van Alexandre Ular
in de „Matin" is Gapon, nadat gebleken
was dat hij 20,000 roebel, voor de werk
liedenpartij bestemd, verduisterd had, en
drie hoofden der revolutionaire beweging
aan de politie wilde overleveren, ter dood
veroordeeld door een commissie uit zijn
eigen partij, onder leiding van een inge
nieur, die hem tijdens de manifestatie van
22 Januari 1905 het leven gered had, maar
dien Gapon nu trachtte over te haten, mee
verraad te plegen. Voor zijn dood bekende
Gapon alles. Het vonnis werd in het land
huis te Ozerki voltrokken; er kon geen
sprake zijn van genade, omdat de ver
rader, die reeds tot Witte en anderen
in 'betrekking stond, een voortdurend ge
vaar geweest zou zijn voor "de partij.
DUITSCHLAND.
Keizer Wilhelm is aan een groot gevaar
ontsnapt. Tijdens zijn verblijf op het
kasteel van Königsberg, barstte er een on
weer los en de keizer schuilde in een der
torens van de vesting. Kort na zijn ver
trek nieuw onweer en ditmaal werd de
toren, door den bliksem getroffen. Na het
dak te hebben beschadigd, drong de blik
sem in den toren, doorboorde drie vloe
ren en wierp ten slotte twee metselaars
omver, die in de benedenzaal waren ge
vlucht.
BELGIE.
Men herinnert zich in Leuven geen on-
tionschef, een lief, braaf meisje, dat even
arm was als hij aan aardsche schatten. Hij
had echter geleerd zich met weinig te
vreden te stellen, en daarbij was hij van
lieverlede in rang opgeklommen en thans
in staat in het onderhoud van een een
voudig huishouden te voorzien.
Eenige achtereenvolgende jaren scheen
het geluk voor altijd tot hem weder ge
keerd; zijne vrouw schonk hem een zoon
en een dochter, en wanneer hij van zijn
arbeid wederkeerde, smaakte hij geen groo
ter genoegen dan zich bezig te houden
met de opvoeding zijner kinderen. Hij had
al zijne oude leerboeken weder te voor
schijn gehaald, en onderwees hen op zulk
eene onderhoudende manier, dat zij hun
meeste tijdgenootjes vooruit waren.
Vooral Wouter had zijn vlug verstand over
genomen, maar bezat tevens een gebrek
dat noch zijne ouders, noch Anna eigen
waseen groote mate van wangunst.
Nadat hij eens, uit een gesprek tus-
schen Lodewijk Holm en zijne echtgenoote,
opgevangen had, dat zijn grootvader for
tuin had bezeten en een geheel anderen
rang in de maatschappij had bekleed, werd
hij in zichzelf gekeerd en ontevredenzelfs
zijn lessen wilden niet meer vlotten, en
wanneer er kennissen hij! hen kwamen, was
hij1 nauwelijks te bewegen een wooril te
zeggen.
„Ik wil officier worden", verklaarde hij
op zekeren dag, geheel onverwacht: „zoo-
dra ik den vereischten leeftijd bereikt heb,
weer als het laatste. Het begon 's middags,
en het duurde vier uren achtereen. Don
der, bliksem, regen en wind. 'tWas of de
zondvloed zou beginnen. Eerst liepen de
goten over, toen werden de goten tot be
ken, de straten werden rivieren, de be
nedenstad was ten slotte één woeste plas
geworden en altijd nog maar gutste het
naar heneden en gierde de dolle storm
wind. Geen stormwind, die regenschermen
omslaat, geen stormwind, die boomen ont
wortelt, maar een, die muren omsmijt. Da
muur van het kerkhof, de muur om de
kazerne, de muur om de gevangenis, wer
den omver geblazen, verscheiden huizen
stortten in.
De spoorweg kwam onder water te
staan, zoodat het spoorwegverkeer werd
gestremd.
De schade is niet te overzien. Het ge-
heele garnizoen van Leuven is in de weer
geweest om hulp te verschaffen aan die
het ergst in nood zaten.
Buitengewoon jammer is, dat Leuven, de
stad die zooveel van water te lijden heeft
gehad, nu zonder waterleiding is. Door
het instorten van muren zijn er op ver
scheiden plaatsen buizen gebroken. Die
moeten hersteld, voordat men het water
weer door kan laten.
Ook in Namen en omstreken heeft het
onweer geducht huisgehouden. Brand door
den bliksem en overstrooming door den
stortregen. Bij Namen stond het veld ge
heel blank. Daar zijn twee menschen ver
dronken.
De financiën der Kath. Soc.
Actie. In de jongste „Mededeelingen"
komt een artikel voor, dal den toestand
der financiën van de K. S. A. bespreekt.
Nadat daarin is vooropgesteld, dat het
tekort van f 5200 geen onrust moet baren,
en aangetoond dat wegens noodzakelijke
uitbreiding der verschillende werkzaam
heden aan het Centraal Bureau meer geld
noodig is, wordt de volgende conclusie
getrokken
lo. dat de financiën der K. S. A. nie
mand behoeven te verontrusten: ze
staan thans reeds gunstiger,
dan waarop bij de stichting
werd gerekend; maar:
2o. dat ze nog bij lange na niet zóó zijn,
dat wij1 kunnen zeggen: „het geld is er".
Dat is inderdaad niet het geval.
[Wil de K. S. A. werkelijk worden, wat
ze worden kan en worden moet, wil
ze niet alleen de Duitsche volksverein in
organisatie, maar ook in werkzaamheid
voorbijstreven, wil ze werkelijk beant
woorden aan het hooge ideaal, dat Z. H.
Paus Pius X in zijn Encycliek over de
Kath. Soc. Actie in Italië aan alle
volkeren van Europa hoeft voor
gehouden, dan moot het jaarlijksch inko
men van de K. S. A. in Nederland nog
aanzienlijk versterkt worden.
Dit is geen ondankbaarheid, dat wij dit
wensch ik biji de cavalerie in dienst te
treden".
„Maar jongenlief, daar heb je ons nooit
over gesproken", riep Lodewijk Holm ver
baasd uit: „Ik hoopte integendeel dat je
bij het onderwijs zoudt gaan".
De vijftienjarige knaap schudde 't hoofd
en hernam op minachtenden toon:
„Ik heb er goed over nagedacht; maar ik
ken geen ellendiger bestaan dan zijn beste
levensjaren in een vergeten oord te slijL
ten, als een arme schoolvos, om, als het
geluk ons meeloopt, misschien op zijn
veertigste jaar ergens leeraar aan eene
hooge re burgerschool te worden".
„Maar ga dan ten minste naar Kam
pen. Als infanterio-offieier kan men zon
der fortuin nog rondkomen. Bij de huzaren
is dat niet mogelijk. Men heeft twee paar
den te onderhouden en men is omringd
van rijke kameraden, die allerlei feestjes
op touw zetten. Je zoudt niet voor hen
onder willen doen. Hoe wilt gij dat er
■iets anders dan ellende uit zou voort
vloeien?"
„01 Ik zal wel zorgen dat ik rondkom",
verklaarde Wouter vol eigendunk.
Zijn vader liet het onderwerp rusten,
meenende dat hij wel tot verstandiger in
zichten zou geraken, maar het jaar daarop,
kwam hij' er beslister dan ooit op terug.
Hij zou binnen den kortst mogelijken tijd
zorg dragen den officiers-rang te beha
len, en eens zoover een rijke vrouw
zoeken. (Wordt vervolgd
