urg
►es.
VLOED EN DOORBRAKEN.
No. 32.
Donderdag 15 Maart 1906.
Tweede Jaargang.
INJEJLz.
assen.
t 8
t
i
f, Goes.
Bü dit Bummer Behoort een Bpepel.
en dan fcoopen
8
>•••8
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
De Watersnood in Zeeland.
cent.
fanco.
ring en uitbre
aak zijn wij i
tste concurrenti
pnen bieden e
onderstaande
in Veeren
pleohts met de
aderen en doe
|ze.
Ie geheel 8
>0 pond
bollen-, f
lei en 1
^trassen,
MM
ste
:na
len
tte
en
MMtMM
Ierbeste
leste ge-
tsen De-
s Molton
trekken
ewerkte
leren wij onze
geheel over-
ons een groot
imilies in den
snd a contant
derverkoopers.
i le Cointre, Goes.
Abonnementsprijs per 3 maanden0.95
Afzonderlijke nummers a contant 0.05
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden0 377j
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiokten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
ZIJ, die zich thans abonneeren
ontvangen de verschijnende nummers
tot i April a. s. gratis.
Het ontketende waterelement heeft ge
tracht het land bij uitstek „ontwoekerd aan
de golven" te heroveren en is daar
helaas I maar al te wel in geslaagd.
De opgezweepte golven hebben zware
dijken als kaartenhuisjes ingeslagen en
over een groot deel onzer provincie jam
mer en ellende gebracht.
Een ellende, waarvan men bij het lezen
der verschillende berichten, de grootte
kan begrijpen, en welker omvang nog lang
zal nawerken.
Velen zijn beroofd van hun inboedel,
van hun huis, van hun vee en hun land.
En vooral dit laatste weegt zwaar.
Want niet alleen, dat de oogst dit jaar
vernietigd is, maar bier zullen zich de
naweeën nog lang doen gevoelen, daar
er jaren over heen gaan, alvorens het land
weder vruchtdragend wordt.
En al wordt door den eigenaar dit jaar
aan de pachters de pachtsom al kwijtge
scholden, toch hebben de kleine pachters
dit jaar en enkele volgende jaren weinig
of niets om met hun huisgezin rond te
komen.
Hier dringt de nood en is ingrijpende
hulp hoog noodzakelijk.
Liefdadigheid kan nog veel goed maken.
En liefdadigheid is in Zeeland, en met
name te Goes ook bekend; immers: jonge
dames collecteeren voor de Jodenvervol
gingen in Rusland, dames en heeren spe
len comedie louter voor de lupuslijders
zou men dan de door het water zoo zwaar
geteisterden niet gedenken Gedenken, wel
te verstaan door het in de bres springen
met klinkende munt? Waar men zooveel
over had voor de „geknechten" in Rus
land, zal men de Zeeuwsche landgenooten
niet kunnen vergeten.
Op nu, dames en heeren en allen,
mannen en vrouwen, die een mede
lijdend hart in het lijf draagt: sluit
nu de handen ineen, collecteert, be
delt, vormt comité's en speelt, zoo ge
wilt, comedie, vooral geeft en draagt
zorg, dat de nood in het geteisterde Zee
land zooveel mogelijk gelenigd wordt.
Laten over de heek; provincie en des
noods daarbuiten zich comité's vormen
(in Vlissingen is men reeds begonnen) en
laat de pers meewerken door een aanspo
ring en door hare kolommen open te stel
len voor een inschrijving ten bate der
noodlijdenden.
Vooral de landeigenaren, die gespaard
zijn gebleven voor den ramp, hebben nu
gelegenheid hun dankbaarheid te luchten
door diep in de beurs te tasten.
Door zoo gehoor te verleenen aan de
roepstem der liefdadigheid zal menige
traan worden gedroogd en menig rimpel
op het gebruinde voorhoofd onzer landbou
wers weggevaagd.
Wij twijfelen er niet aan, of de pers zal
•door hare medewerking den weldadigheids
zin van het publiek krachtig wakker
schudden, dat op zijne beurt het leed zal
verzachten.
Wij beginnen een inschrijving te openen,
waarop is geteekend door
den directeur der „Nieuwe Zeeuwsche
Courant" f 500
Mevr. de wed. A. Witkam, Hein-
kenszand f 500
Samen f 1000
Dit is een prachtig voorbeeld.
WIE VOLGEN?
IERSEKE. Wij zijn gisteren een kijkje
gaan nemen bij den doorbraak van den
Olzenden en St. Pieterspolder. De toe
stand is daar verschrikkelijk; groote ver
woestingen zijn aangericht.
In den Olzendenpoldcr, die circa 300
H.A. groot is zijn drie groote gaten in
den dijk geslagen, die gezamenlijk onge
veer 600 M. lengte hebben. Als met een
waterval stroomt bijl hoogwater de vloed
in den polder, telkens den dijk meer en
meer afbrokkelend.
In dezen polder is gelegen de hofstede
van dhr. M. Vermue. Deze staat rondom
in het water; aan de muren kan men zien,
dat het water tot bij' den zolder heeft
gestaan. Vrouw en kinderen van V. had
den zich bijtijds verwijderd, maar dhr. V.
zelf, die waarschijnlijk een en ander nog
wilde hergen moest zich uit een zolderluik
in een sloep redden. Ook eenige arbeiders
gezinnen, die in dien polder wonen kon
den zich redden. Het vee werd ook nog
gered. In den Olzendenpoldcr zijn ook vele
kleine boeren getroffen. In den Pieters
polder was hel ook al jammerlijk gesteld.
De dijk van dezen polder is zoowat overal
gehavend en zal zoowat heelemaal opge
kalefaterd moeten worden.
In dezen polder is gelegen de hofstede
van dhr. WLenshoek, waarin veel schade
werd aangericht. In de schuur stond het
water op een hoogte van ongeveer 1.75
M. De paardenkribben stonden vol water.
Groote partijen aardappelen, enz. zijn daar
verloren, ook is er een varken verdronken.
Zes van deze dieren hebben gedurende
twee uren rond de schuur gezwommen.
Van alles en nog wat lag tegen den dijk
aangespoeld: varkenshokken, kruiken, bie
ten, ajuin, aardappelen, landbouwwerktui
gen, tonnen, vlas, enz. De schade is daar
zeer aanzienlijk. Naar men ons mededeelde
zal daar met het repareeren van den dijk
nog eenige dagen gewacht worden tot de
hooge vloeden voorbij' zijn. De dijk van
den Burenpolder is gelukkig niet doorge
broken, anders ware de ramp niet te over
zien geweest, daar in dien polder alleen
een 37-tal huisgezinnen wonen.
Vreeselijk is de verwoesting die is aange
richt in de oestercultuur. Minstens 15
oesterloodsen zijn in stukken weggedre
ven, waarbij nog komt de schade aan de
dijken en niet het minst aan de oesters
die op de banken zijn uitgezaaid, welke
meer dan waarschijnlijk' onder het zand
zijn gestroomd.
Ierseke heeft Maandagmiddag een paar
uren in angstige spanning verkeerd. Het
springtij, aangewakkerd door een feilen
noordwester storm, joeg het water tot een
hoogte op, als de meeste menschen niet
hebben beleefd. Honderden stroomden
naar de daken.
Het door den storm en door den gofslag
overslaande en overstroomende water
schuurde hier en daar geulen in dijken
en brokkelde er stukken af, waardoor vrees
voor doorbraak ontstond. De bewoners van
de onmiddellijk hij het dorp gelegen Buren-
en Molenpolders begonnen zich te bergen.
De treinenloop op de Zeeuwsche lijn
was Maandagavond en Dinsdag grooten-
deels verstoord. De telefoon en telegraaf
verbinding Maandagavond eveneens.
Te Rilland mogen de treinen den dam
slechts over één spoor passeeren. De an
dere lijn wordt niet vertrouwd.
Een reiziger verklaarde dat, terwijl hij
over het eerste spoor reed, hij het andere
gedeelte zag wegzakken.
KRABBEND1JKE. Zoo'n hooge zee als
Maandagmiddag en zooveel schade als nu
werd veroorzaakt is iets buitengewoons.
Het water stond gelijk met de zeedijken,
d. i. ongeveer 3 M. hooger dan gewoon,
zoodat bij1 elke golfslag het water over de
geheele lengte van den Karei-polder over
den dgk sloeg. Tegenover zulk een geweld
stond menschelijke kracht machteloos. Ge
lukkig waren de schepen binnen, vermeer
derd met nog een paar scheepjes van Brui-
nisse, maar het water sloeg over den ha-
vendam heen, zoodat onze vloot heel wat
te lijden had. De dijk van den Karei-
polder brak op verschillende plaatsen van
boven door, waardoor ook hij het afgaan
van het water nog aanhoudend stroomen
binnen kwamen en alzoo de geheele polder
circa twee meter onder water kwam. Er
staat geen enkel huis, zoodat de menschen
hierdoor niet in ongelegenheid kwamen.
Wel was dit het geval in den Engelschen
polder, waar de wind vlak opstond en
bij1 de boerderij van dhr. Vogel de dijk
doorbrak. Het vee werd losgemaakt en
aan den dijk gedreven en de menschen
zochten ook een goed heenkomen, zonder
van zelf veel van het hunne te kunnen
meenemen. Den geheelen nacht is aan den
Oostpolder gewerkt; deze liep dan ook niet
onder. Het was een gerij en gcros van
belang want er moest veel stroo zijn.
Op den hoek voorhij de haven sloeg
zooveel water over, dat varkens en geiten
in veiligheid werden gebracht en een en
kele ook met zijn bed wegging. Het water
in de slooten rees zoo hoog, dat de plan
ken, die toegang verleenden diep onder
gingen. Gelukkig begon het water te zak
ken en kwam het binnenwater alzoo niet,
althans hij de meesten niet in huis. De dijk
tusschen Engelschen polder en hel polder-
tj© behoorende bij1 de boerderij van dhr.
Kolff is laag en zoo stroomde dit ook
onder, hoewel niet diep. (Dit is ook on
bewoond). Men achtte toen geraden de-
balken in de doorsneden der dijken te
leggen, zoodat om 6 uur het treinverkeer
stil stond. Dit laatste polderlje heeft uit-
loozing door den Oostpoldor, waarin de
boerderij van dr. Wouterse staat, daar
door en ook door het water dat in dezen
polder zelf was overgeslagen stond de
watergang spoedig vol en ook het laag
gelegen land aan weerszijden. De spoor
weg ligt wat hooger, zoodat deze vrij bleef
en wellicht ware het stremmen van het
treinverkeer niet noodig geweest. De bal
ken zijn er uitgenomen en de mailtreinen
konden zachtjes rijdende passeeren. In den
Engelschen polder moest nog iemand met
een bootje worden gered en kwamen een
paar diereni om, Hoe groot de schade is aan
de polders, dijken, de gewassen in ge
deeltelijk ondergeloopen land, de haven
werken en de schepen valt nog zelfs niet
te begrooten. Tot laat in den nacht bleef
de storm gieren, maar het water was na
5 uur gaan zakken en het gevaar dus
verminderd en daarna ging de wind liggen.
Menschenlevens bleven gespaard. Om half
12 's nachts werd de klok geluid. De in
genieur wilde 100 man hebben, daar een
stuk van den dijk Oostpolder weggerukt
was. Deze staat nu ook blank. Ook de
telegraaf stond stil.
Nog schrijft men ons uit KrabbenJijke
Het dorp Krabbendijke ligt te midden
van andere polders, zoodat toen Maan
dag van alle kanten berichten van over
strooming en doorbraak kwam, het hier
betrekkelijk veilig was. Toch zaten velen,
hoewel onnoodig, in angst. Ware echter
de storm niet verminderd en het water
nog één of twee getijden zoo hoog geko
men, Oostelijk Zuid-Beveland zou het lot
van Reimerswaal en de dorpen van het
verdronken land van Zuid-Beveland heb
ben gedeeld.
Langs heel de Ooster-Schelde stroomde
na 4 uur het water over de dijken. Het
was springtij, juist volle maan en drt
Noordwestenwind zette het water hevig
aan. De Engelsche polder lag juist in
den wind, vandaar dat daarvan de dijk
op meer dan een plaats over aanmerkelijke
lengte werd weggeslagen, en al de Krab-
bendijksche burgers, die daar woonden,
moesten vluchten of gehaald moesten wor
den en de huizen voor het meerendeel door
brand en water werden vernield. De men
schen konden hun leven alleen redden
en vonden bijna allen in het klooster te
Rilland een onderkomen.
Uit den Engelschen polder liep het wa
ter in den Stroodorperpolder en omdat
het gevaar dreigde voor den Rillandschen
polder en Oos (polder werden de halken in
de doorsneden der dijken gelegd. De spoor
weg werd echter niet overstroomd en nog
in dén nacht werden de halken weer ge
licht, zoodat hel treinenverkeer, dat van
6 uur 's avonds geheel had stilgestaan,
toen weer kon plaats hebben.
Over den dijk van den Ooslpolder sloeg
ook veel water binnen en daardoor werd
de dijk zoo gehavend, dat eindelijk bij de
eb er een groot stuk uitzakte en de inge
nieur, die er laat in den avond bijkwam
dadelijk voorziening noodig .achlte.
Over de geheele lengte van den Karei-
polder was het water binnengestroomd en
toen eindelijk hier en daar een stuk van
de kruin afsloeg kwam de polder om
streeks 2 meter onder water. In de pol
ders Stroodorpe en Karelpolder staat geen
enkel huis of schuur.
Aan den haven was het. ook een be
droefde toestand. De havendam bood
geen beschutting en de zee stond er dwars
op. De visschersschepen, dat van den
beurtschipper en een aardappelschip had
den veel te lijden en werden gedeeltelijk
op den wal, de losplaats, gezet. De schade
aan de schepen is groot. Dat van J. Haver-
hoek is geheel verloren.
De mensehen van den Hoek Oostpolder
begonnen ook last van het overslaande
water te krijgen en brachten varken, geit
enz. in veiligheid, maar het kwam bij de
meesten niet verder dan dicht bij het huis
en er niet in.
Ook in den polder Nieuwlande kwam
heel wat water en hij kreeg ook nog een
gat in den dijk.
Om 11 uur werd de noodklok geluid tot
half 12 toe, dat bracht het geheele dorp
op enkele vast slapers na, in rep en roer,
en de ergste geruchten werden rondver
teld.
Er was echter geen buitengewone nood
gekomen, maar liet bovengenoemde gat
in den dijk Oostpolder moest worden ge
dicht en daarvoor was volk noodig. Onder
helder maanlicht en met veel gewillige en
krachtige handen was die zaak spoedig in
orde en om 4 uur 's morgens afgeloopen.
Daar de Oostpolder geen water mocht
loozen in Valkenisso voor Dinsdagmorgen,
moest ook het snelle stroomen der sluis
van den Stroodorperpolder worden belet,
waartoe wel een 100 zakken aarde noo
dig was.
Aan den dijk van den polder Stroodorpe
is betrekkelijk weinig schade. Aan dien van
den Oostpolder werd door 100 man ook
gedurenden den dag gewerkt, en het zal
nog wel eenige dagen duren eer alles ge
heel in orde is. De Engelsche polder lijdt
het meest en naar berekening zal het
herstel een paar ton kosten.
De schade aan Karelpolder en haven
werken is nog moeilijk te berekenen.
Voegt hierbij: de waterschade aan de
gewassen en het land, en men krijgt er
eenigszins een denkbeeld van, wat een on
heil en schade de gemeente Krabbendijke
lijdt.
Maandagavond waren we zoo goed
als afgesneden van de buitenwereld. Al
leen in de richting Goes liepen nog trei
nen. Doch ook de telegraaf werkte niet
meer in geen der beide richtingen. De
reizigers, die om 6 uur hier niet verder
konden, waren daardoor niet in staat hun
betrekkingen kennis'te geven van het op
onthoud, zoodat op vele plaatsen daar
door de betrekkingen een nacht van angst
zullen hebben doorgebracht.
Dinsdagmorgen kwamen telegrammen,
den vorigen dag aangeboden, over Waarde
aan, dat telefonisch met Hansweert ver
bonden is.
Paarden en rundvee uit den Engelschen
polder werden Dinsdag voor een groot deel
hier gebracht. Sommige niet eens groote
boeren kregen 8 en IC stuks.
RILLAND. De Engelsche polder is
geheel overstroomd. De ramp is daar ont
zettend en onbeschrijfelijk. Langs de bin
nendijken liggen aangespoeld kisten, plan
ken, banken en kleedingstukken in der
haast uit de catastrophe gered. Huisraad
staat boven op de dijken.
Boerenwoningen zijn ingestort; van an
dere zijn de muren weg en voorraadschu
ren zijn uit elkaar geslagen.
Telkens komen wagens met een armzalig
overschot van goederen den weg af om
herberging te zoeken in het dorp.
Door de overstrooming van den Engel-
scheripolder is ook de Stroopoider geheei
ingevloeid. Indien de binnendijken van den
Reijgerbergschen polder, sinds jaren niet
nagezien, niet gehouden haddon, ware de
catastrophe volkomen geweest en het dorp
van beide kanten verwoest door het water.
Bij Krabbendijke zitten twee schepen zoo
hoog en ver op het land dat afbraak nood
zakelijk is. Zes polders zijn thans onder
geloopen.
In den Engelschen polder dreven 's mor
gens koeien, paarden en varkens dood aan.
Sommige personen zijn straatarm gewor
den; vroeger welvarende menschen moes
ten kleeren leenen om zich te dekken.
Thans neemt het water af en is het drei
gend gevaar geweken maar de dijken aan
de Westerschelde hebben zoo zwaar gele
den dat bij het minste wat er gebeurt ze
het niet kunnen houden.
Vierhonderd personen waren bezig een
inlaagdijk aan den Reijgersbergschen
polder op te werpen.
De ramp in den Engelschen polder
is ontzettend. Alle huizen zijn onderge
loopen wat natuurlijk ontzettend veel
schade heeft berokkend. De houtzagerij,
de paardenstal van den heer Baas en
verscheidene huizen zijn ingestort. Alles
drijft. Een veertigtal beesten zijn een prooi
der golven geworden. Sommige varkens
raakten verward in de kruin der hoo
rnen, kortom het is onbeschrijfelijk, het
is 'in één woord een ramp. De menschen
moesten van de daken worden gered. De
schade aan meubelen is groot en daarbij
zijn de menschen werkeloos.
Het is een schouwspel om bij te schreien
als men al de gereedschappen enz. daar
ziet liggen. Ook de Reijgerbergsche dijk
is over een lengte van 50 M. Maandag
avond doorgebroken en hoewel men het
gat 'met veel moeite en handenwerk stopte
brak deze weer door, doch gelukkig was
het gevaar spoedig voorhij.
De door de ramp getroffenen zijn
voor een gedeelte geherbergd bij den land
bouwer Boot en weer een ander deel in
de R. K. Kerk De verslagenheid is al
gemeen.
THOLEN. Te half 4 begon men Maandag
alhier met de noodige voorzorgsmaatreg.
tegen den opkomenden vloed. Overal wer
den de schotbalken aan de doorsneden
geplaatst, en ferm aangevuld met grond.
Overal zag men op de laagst gelegen pun
ten varkens, kippen, meubelen, enz. naar
den zolder of paar hooger gelegen wo
ningen vervoeren. Op eens, te ruim 4 uur,
steeg het water met zulk een snelheid
dat men overal handen te kort had. Het
water stroomde over de schotbalken heen,
en na eenigen tijd, toen het weer iets ver
minderde, kon men met behulp van zak
ken zand het water weer meester worden.
Men keek in spanning naar de rondom-
liggende dijken, en zag hoe de golven
schuimden en rolden. Men zag haast de
kruin der dijken niet meer. Steeds hooger,
spraken de omstanders, voornamelijk de
varensgezellen, reeds 11 duim hooger dan
de laatste hoogste vloed op 22 Dec. 1894.
Opeens weerklinkt, het geroep „de dijk
aan den polder „Slabbekoorn" loopt over".
Voornoemde polder ligt 10 minuten bui
ten de kom der gemeente in de richting
van Oud-Vosmeer. Men kon het vanaf de
haven gadeslaan hoe de golven niet meer
werden gestuit, maar geregeld over den
dijk begonnen te rollen.
Dit duurde zoo ongeveer 10 minuten,
toen door de gedurige werking van het
water en den ontzettenden drang de dijk
bezweek en over een lengte van omstreeks
30 Meter den kruin totaal wegsloeg ter
diepte van 1 Meter. Honderden menschen
spoedden zich naar de plaats des onheils,
doch eer men deze bereikt had was de
dijk reeds zoodanig ingekankerd dat het
gat al bij de 50 Meter was, bij een diepte
van 2 a 3 meter. Binnen weinige oogen-
blikken stonden de met koren bezaaide vel
den totaal onder water en dreven de stal
lingen der paarden, opgeheven door het
water, in den polder rond. Gerooide hoo
rnen gereed liggende tot vervoer mengden
zich daarbij. Opeens plofte er een geweldig
stuk dijk in de diepte weg, een tweede
gat vertoonde zich en bij vernieuwing
scheerden de golven zich ruim baan. Haast
was de gansche vruchtbare polder gevuld
van dijk tot dijk.
En een tweede bezwaar zou weldra de
omliggende landbouwers noodzaken hunne
have en goed in veiligheid te brengin.
Daar deze nu verdronken polder grenst
aan den rijweg naar Oud-Vossemeer, die
nog verhoogd wordt [door een zoogenaamde
hooge kade, liggen er in dezen ondergeloo
pen polder vele zoogenaamde oprillen,
waardoor men op voornoemden rijweg
kwam. Daar de polder nu vol stond, en
het aan menschenhanden ontbrak om die
oprillen te dempen of te versperren, be
gon het water op eens op vijf of zes
plaatsen tegelijk in den naastliggenden pol
der te loopen, zoodat ook deze, eer de
avond viel, blank stond, en een vier- of
vijftal landbouwers onmiddellijk genood
zaakt waren hun vee naar Tholen of Oud-
Vossemeer te brengen.
Men zag de jonge paarden tot aan de
borst door het water sluiven, onwillig om
hun woonplaats te verlaten. Het kostte
groote moeite om have en goed te bergen.
Met alle macht werd gewerkt met alle
beschikbare krachten om den binnendijk
te versterken.
Voornoemd dijkje, genaamd het Schen
keldijkje slechts een 1.50 a 200 meter lang
