m
h Pef
Inliouder.
JsGointre
Het Kiesrecht-vraagstuk.
No. 21.
Zaterdag 17 Februari 1906
Tweede Jaargang.
pn$ en
roes.
ruari
3.30.
Effecten
|cht.
DRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
UIT DE PERb.
BUITENLAND
BINNENLAND,
-
s avonds
s:eude".
v. j'Jitor
9
9
kc» met
9
O
9
..Goes'9
•wm»A
puds kuuren
afgehaald,
«bewijs
feu de gewone
lESTÜUR.
moet schrij-
lulpeuhotider
M'
eld.
der deugde-
;ast veel ge-
om alleen
te noemen,
^ernak.
pending
st van het
»g.
Itel de Kinderen
Ie Cointre, Goes.
HIH ZEEUWSCHE COUMHT
Abonnementsprijs per 3 maandenf 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden0 3772
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiolaten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Met dit ministerie is het kiesrechtvraag-
stuk meer op den voorgrond getreden.
Unie-liberalen, vrijzinnig-democraten en
socialisten wenschten grondwetsherziening
om te komen tot algemeen kiesrecht.
Een Staatscommissie is o. a. daarloe dan
ook benoemd.
Bijna alle partijen in den lande keim >n
het standpunt ,dat zij ten opzichte van
het kiesrechtvraagstuk innemen, alleen bij
de Katholieken is de gedragslijn niet vast
gesteld.
Deze week gaven de anti-revolu.tionairen
nog het goede voorbeeld. Het centraal co
mité van anti-revolutionaire kiesvereeni-
gingen kwam bijeen, om het kiesrecht-
vraagstuk te bespreken aan de hand van
een rapport, ingediend door drie hunner
voormannen.
Wel waren de Katholieken in het alge
meen het vrijwel er over eens, dat de
sociale wetgeving niet moest worden on
derbroken om een tijdroovende nieuwe
kiesrechtregeling aan de orde te stellen.
Maar verdeeldheid en meeningverschil
heerscht er nog o. a. ten opzichte van
algemeen kiesrecht en evenredige vertegen
woordiging.
Hoe denken Katholieken b.v. over vrou
wenkiesrecht en over directe verkiezing
van de Eerste Kamer?
Ziedaar punten, welker beantwoording
een meer vasten vorm moet aannemen
en welke mogelijk binnen korten, tijd op
antwoord wachten.
Zou het dan langzamerhand niet raad
zaam worden, -vraagt een inzender C. in
„het Centrum", dat door de onzen
deze vraagstukken in ernstige studie wer
den genomen? Wij hebben tegenwoordig
een Algemeenen Bond van Katholieke
Kiesvereenigingen. Zou het bestuur daar
van uit zijn midden ook niet een com
missie kunnen benoemen ter bestudeering
van het kiesrechtvraagstuk in het alge
meen, om over alle punten, die misschien
weldra aan de orde zullen komen, een
rapport uit te brengen?
Ons dunkt, dat. de tijd dringt en dat
langer wachten geenszins in het belang
is der katholieke staatspartij.
De katholieken denken niet allemaal ge
lijk over het kiesrechtvraagstuk, welnu,
reden te meer, om de zaak in behandeling
te nemen, dan is er ten minste kans om
tot. overeenstemming te komen. Want niet
in het „wegmoffelen" der geschilpunten
ligt het middel ze uit den weg te rui
men. Laat men ze flink onder de oogen
zien, laat men trachten als het moet
door geven en nemen een algemeene
gedragslijn vast te stellen. En laat
men er in ieder geval voor zorgen,
dat op den dag, waarop in de Tweede
Kamer het kiesrechtvraagstuk aan de orde
komt men kunne zeggen: dit wil de Ka
tholieke Staatspartij. Dan is er zooveel
te meer kans, dat men met ons gevoe
len rekening houdt. Dan zal er tevens
te minder gevaar zijn, dat deze of gene
der onzen zich met w-el erg krasse, maar
juist daarom niet minder algemeene en
weinig gewicht in de schaal leggende uit
drukkingen van de zaak afmaakt.
Laten de onzen het kiesrecht-vraagstuk
in ernstige overweging en studie nemen,
want dit vergete men niet ook zelfs
over de vraag of algemeen kiesrecht ge-
wenscht is of niet, moeten meer dan het
gevoel en het gemoed, het verstand en
goed politiek doorzicht ten leste uitspraak
doenl
„FrischheicH'.
Den 25 November van verladen jaar
■azen wq in het socialistisch blaadje voor
Zeeland: „wij vragen u goed te letten op
„wat naderhand zal worden te berde ge
bracht en ook de bladen onzer tegenstan
ders nauwkeurig te bestudeeren" (dat
is maar een gevaarlijke raad: dat bestu-
.deeren van de bladen der tegenstanders!
„En" zoo gaat het dan weer verder
„wanneer ge dat gedaan zult hebben,
„dan verzoeken wij u, u af te vragen,
„waaruit u meer frischheid van geest te
gemoet stroomtuit de taal van den
„burgerlijken politicus, of uit de woorden
„van den tegenover allen staanden"
(de verkiezingen waren reeds huig voor
bij) „sociaal-democraat."
Dat was geschreven, toen „partijgenoot
van Kol" in de Tweede Kamer „de nooden
van den inlander hel geschilderd had".
Van Kol gold voor Indische specialiteit:
d. w. z. werd gehouden voor iemand, die
van Indische toestanden bijzonder op de
hoogte was. Die kennis had partijgenoot
opgedaan bij zijn reizen door de Indische
bezittingen van Nederland, die kennis
heeft hij neergelegd in een „prachtig boek,
fraai gedrukt en met platen."
Nu komt dezer dagen echter in „De
Tijd" een brief voor uit Curacao, die be
gint met den uitroep„De Hemel be
ware onze arme kolonie voor vliegende
reizigers". En zoo waar, daar wordt de
specialiteit Van Kol ook toe gerekend.
Toen 2oo lezen wij kwam do
groote Van Kol naar deze streken, spoed
de zich van het eene punt nair het
andere, ontzag geene vermoeienis en
stelde een hoek samen, getiteld: „Naar
de Antillen en Venezuela", 'tls een
prachtig boekdeel, fraai gedrukt en met
platen. Doch de inhoud? Wij gelooven
niet, dat ooit een boek meer schade ge
daan heeft aan Curacao dan het groote
boek van v. Kol. Wij zouden het met
een minder parlementair woord gerust
kunnen noemen „een praatjes-boek". Al
wat de heer Van Kol op zijne uitstapjes
hoort van koetsiers, van ponijesvoer-
ders, van beambten of planters teekent
hij aanstonds op en geeft ons dat als
de waarheid over onze kolonie Wij her
kenden bij het lezen verscheidene dier
„praatjes" en konden met den vinger
aanwijzen, van welken planter hij het
vernomen had't waren oude stokpaard
jes van den een of anderen buitenman,
die als jonge kleppers door van Kol
werden van stal gehaald Dat zou ons
nu minder kunnen deren, als het soms
geen hoog ernstige vraagstukken betrof,
waarover van Kol zoo luchtig en on
nauwkeurig mogelijk een oordeel vormt
en meedeelt en aldus belangrijke zaken
schade doet.
Meer schade nog heeft hij gedaan met
wat hij schreef over Venezuela en zijn
president Castro. Ook hier weer dezelfde
opgevangen „praatjes"; maar ditmaal
zoo smalend en beleedigend voor onze
naburen, dat zij in Venezuela, vooral
bij president Castro, zeer kwaad bloed
hebben gezet. De toenmalige handels
agent van Venezuela op Curacao zat
er mede verlegen. Hij durfde er geen
verslag van naar president Castro zen
den en gebruikte den omweg van het
Ministerie van Buitenlandsche Zaken te
Caracasdit verminderde echter in niets
de woede des Presidents, toen hij ver
nam, hoe hij door een lid van 'tHol-
landsch Parlement aan den schandpaal
was geslagen. Gelukkig kon men hem
melden, dat het maar een socialist was,
die aldus geschreven haddeze kon niet
geacht worden de gevoelens der Hol
landsche Kamerleden weer te geven.
Met dat al heeft van Kol bij presi
dent Castro een wrok gewekt, die, nog
vermeerderd met de onzalige blokkade-
geschiedenis, lang heeft nagewerkt.
Van Kol deed dus aan Curacao meer
schade dan hij ooit zal goed maken met
zijn warmste pleidooien voor een nood
lijdende kolonie.
Beleefd verzoeken wij nu ook aan de
„partijgenooten", goed te letten op wat
de bladen der tegenstanders te berde bren
gen, dat te bestudeeren.
Van Kols „frischheid" geven wij dan
cadeau.
J u 1 e s.-
Een tegenstelling.
In het Leidsche academie-gebouw werd
een voordracht gehouden door den heer
Frank Thomas, professor in de theo
logie aan de universiteit van Genève.
Spreker had tot onderwerp gekozen „de
vrijdenkerij en de vrijheid van gedachte",
over welke belangrijke en noodzakelijke
tegenstelling hij merkwaardige dingen
zeide.
Aan den geloovige wordt zeer zeker
de vrijheid om na te denken niet ont
houden.
De zoogenaamde vrijdenker daarentegen
is niet vrij in zijn denken I Er zijn vrij
denkers, die zeer, zeer hoog staan, zeide
prof. Thomas. Maar zij zijn uitzonde
ringen.
„En de anderen aldus de hoog
leeraar volgens het verslag dar „N. R.
Ct." noemen zich vrij, terwijl ze in
waarheid gehoorzamen aan allerlei voor
oordeel ze kunnen het woord godsdienst,
den naam van God niet aanhooren! Vele
vrijdenkers zijn gebonden door hunne
hartstochten. Inderdaad is de onreinheid
van geest de groote bron des ongeloofs;
men is bang aan God te denken. En
een van die hartstochten, niet. de minst
gevaarlijke, vooral voor studenten, is de
hoogmoed, de trots der wetenschap I De
eigen gedachte, de ikheid wil zich stel
len, daar waar God staat! Onfeilbaar moet
deze gedachtengang voeren tot determinis
me, dus onvrije gedachte".
Dit. alles is zoo logisch en klemmend,
dat er geen speld is tusschen te krijgen.
En zulke woorden mogen in onzen tijd
van ijdele „ikheid" en onwetenschappe
lijke opgeblazenheid nog we! -eens worden
vernomen.
De verzoening tusschen geloof en we
tenschap is mogelijk, zeide prof. Thomas.
Wij van ons standpunt gaan nog verdel
en verkondigen, dat tusschen geloof en
wetenschap in werkelijkheid geen strijd
bestaan kan.
De botsingen zijn slechts schijnbaar.
En blijkbaar heeft ook prof. T h o in a s dit
willen doen uitkomen in zijn belangrijk
betoog. (Ctr.)
FRANKRIJK.
De liberale bladen, die dezer dagen geen
woorden genoeg konden vinden om de
houding der katholieke manifestanten te
Parijs te gispen, moeten indien zij de
Parijsche „Croix" machtig kunnen worden
eens lezen wat daarin vermeld staat
over een gruwel, die op den 7en Febr.
heeft plaats gehad te La Nouvelle, een
havenstadje aan de Middellandsche Zee
(arrondissement de Narbonne).
Onder aanvoering van den burgemees
ter, den commissaris van politie, don
veldwachter en den doodgraver, 'n bende
mannen en vrouwen van de gemeenste
soort, die men zich denkeu kan, werden
in de kerk, na de altaren en de biecht
stoelen te hebben vernield, de afschuwe
lijkste Bacchanaliën aangericht en de pas
toor mishandeld, terwijl onder algemeen
gelach en het uitschreeuwen der meest
onzedelijke liederen, godslasterlijke paro-
diën van de heiligste kerkelijke ceremo
niën werden verricht. De burgemeester
had voor deze gelegenheid expresselijk zijn
hond medegebracht.
Waar gedurende de Fransche revolutie
in de hoofdkerken van Parijs de
„Godin der Réde" troonde, daar op
het hoogaltaar werd thans door de
duivelsche bende de hond geplaatst en
wierp men aan het redelooze dier het
Allerheiligste was blijkbaar in tijds ver
wijderd geworden de uit de sacristie ge
roofde niet-geconsacreerde Hosliën toe als
voedsel I
Ziedaar wat. de bondgenooten doen van
de Fransche Regeering, de vrienden voor
al van Judas-CombesLaten de schatters
maar optreden zoo correct als zij willen,
laat de Regeering maar verklaren dat zij
niet zoover zal gaan ais men beweert.
Door de hand aan de Kerk te slaan, heeft
zij hartstochten ontketend van zoo sata-
nischen aard, dat men ©m de weergade
ervan te vinden moet terugzien naar de
tijden der Fransche revolutie. Niets kan
het karakter der scheidingswet beter in
het ware licht stellen dan afgrijselijkheden
als waarvan hier sprake is.
ITALIË.
De vorige week heeft zich in de Vati-
caansche bibliotheek een betreurenswaar
dig feit voorgedaan.
Een Duitsch geleerde, dr. Semanek, lid
van het Oostenrijksch instituut voor ge-
schiedvorsching, werd op heeterdaad be
trapt, terwijl hij bezig was een boek der
Consultatie-bibliotheek te ontvreemden. De
ondergeschikte beambten, die hem attra
peerden, lieten onmiddellijk den prefect
der Va.ticana, P. Ehrle S. J. komen, om
de identiteit van den delinquent vast te
stellen. Toen deze om nog altoos onver
klaarbare redenen niet bleek, ontbood P.
Ehrle de pauselijke karabiniers, die dr.
Semanek in hechtenis namen en hem hij
de Bronzen poort van het Vaticaan over
leverden aan de ltaliaansche politie. De,
schuldige werd in het tuchthuis „Regina-
Coeli" vastgezet en zal een streng vonnis
niet ontgaan, lntusschen heeft de direc
teur van het Oostenrijksch Instituut dr.
Lndwig Pastor, op last zijner Regeering.
dr. Samanek van de deelname aan het
Instituut vervallen verklaard.
Het feit is dubbel betreurenswaard. Niet
alleen om de persoon, die er maatschap
pelijk door geruïneerd wordt, maar tevens
om zakelijke redenen. Want het wantrou
wen, dat door gelukkig valsch bevonden
sensatie-berichten over in het. Vaticaan ge-
pleegden diefstal van handschriften in den
laatsten tijd was ontstaan, wordt er na
tuurlijk door gevoed.
Honderd en dertig huizen werden ver
woest door een springvloed ta Galatië bij
Messina.
's Morgens in de vroegte zagen de mon-
schen met ontzetting hoe de golven al
hooger en hooger stegen en de kaden be-,
dreigden. Tegen den middag werd ijle eerste'
bres geslagen en een gedeelte van de stad
stond onder water. Nog hoopte men, dat
de storm zou gaan liggen. Te vergeefs
Een uur later was de storm zoo hevig
geworden, dat de golven tot GO meter in
de hoogte sloegen en neergingen over de
stad. Aan redding viel niet te denken.
Als kaartenhuisjes stortten de woningen
in. Twintig gebouwen werden van iden
grond afgesneden en in hun geheel een
grooten afstand meegesleurd. Tuinen,
wijngaarden, velden, alles staat meters
diep onder water.
Hoeveel menschenlevens er te betreu
ren zijn, is nog niet bekend. Maar die
leven zijn beroofd van alles, van have
en goed. Zijl hebben geen woning om in
te wonen en ook geen brood.
Voortdurend valt de regen in stroomen
neder.
De verwoesting is verschrikkelijk om
aan te zien. Van Messina, zijn troepen met
hulpmiddelen gezonden.
DUITSCHLAND.
Een leeraar te Munchen, „een totaal
onkerkelijk mensch" dr. Remmer, heeft
een brochure geschreven.
Daarin vertelt hij, dat tijdens de be
handeling der vermaarde lex-Heinze, die
inperking bedoelde van zedeloosheid in
taal en beeld, hij toetrad als lid tot den
Goethebond, die de bedreigde belangen der
kunst ging beschermen.
Hij woonde toen nog niet te Munchen,
maar zoodra hij in dit middenpunt van
hier en beschaving kwam, kreeg hij op de
zaken, waarin hij zonder kennis een oor
deel had geveld, een anderen kijk. Hij
zag de uitstallingen, waartegen de wet had
moeten werkenhij nam waar, hoe menige
frissche jongen, goed leerling zijner lessen,
verwelkte en verkwijnde, hij zocht naar
de oorzaken der ziel- en lichaamskwaal en
vond een vreeselijke reeks van vuile bladen
met advertenties van nog viezer gedoe.
Geen dezer of hij heeft een voorwend
sel de een zegt de kunst te dienen, de
ander ontmaskert de huichelarij, de mees-
ten willen slechts grappig zijn, maar alle
te zamen doen een aanslag op de zedelijke
gezondheid des volks.
En helaas niet in Duilschland alleen.
Maar wel merkwaardig is, hoe daar in
korten tijd de openbare meening is ge
wijzigd: heette tijdens de behandeling der
lex-Heinze, hetgeen vooral door 't Centrum
werd betoogd, bekrompen en on-artistiek,
en werd zelfs een bond tot afweer dezer
benauwde domperij gesticht, diezelfde
Goethebond zag zich in 1904 reeds voo.'
de vraag gesteld, of hij niet zelf eens iets
zou doen tegen den vloed van smerige
lectuur en kunst."
Zelfs een man als August Forel,
bekend als openbaar vijand der christelijke
beginselen, getuigt: de moderne kunst is
vaak tot een bondgenoote der pomogra'te
geworden.
Een der bekende geïllustreerde Witz-
blatter bevat gemiddeld niet minder dan
60 aanbiedingen van photografieën, slereo-
scoopplaten enz. van verdacht allooi, ter
wijl ook de eigen platen meer grof-zinne-
lijk dan „geestig" zijn.
De boekhandel zelf spreekt gelukkig
reeds vaak luide van eigen plicht, en nu
een rede op het Keulsche kedelijkheids-
congres over dit onderwerp hebben het
„Börsenblatt" voor den Duitschen boek
handel, zoowel als het vakblad der spoor
wegboekhandelaars met deze vermaning
tot plichtsbesef instemming betuigd Maar
de grootste schuldigen zijn niet de leveran
ciers die aanbieden, het is het publiek
dat vraagt. Zelfs beschaafde menscheri
gaan gaarne op het tooneel vertooningen
zien uit kringen, waarin zij zich zouden
schamen werkelijk te verkeeren; zélfs
katholieke families meenen aan hun stand
verplicht te wezen, er zoo iets op na te
houden en 't treurigst van al is wel, dat
dames zich niet schamen, te roemen dat
ze dit en dat „actueele" of „artistieke"
boek ook hebben gelezen.
Een zekere juffrouw dr. A g n i t a
Augspurg roept alle vrouwen, „die zich
zeiven respecteeren" op tot wilden echt,
en dr. Helene S tcker wil de ouder-
wetsche zedelijkheidsbegrippen eens gron
dig herzien.
Er is voorloopig, zegt „het Centrum"
nog wel iets anders te herzien dan de
„ouderwetsche zedelijkheid".
Tweede Kamer. Bij hel postdebat
weersprak de minister Kraus do meening
dat de toestand bij post en telegraaf slecht
zou zijn. Hij wees op hetgeen na 1903
voor het lagere personeel is gedaan. Be
tere classificatie der kantoren wordt voor
bereid.
Voor klerken die wellicht door het kon.
besluit van 1894 zijn geschaad zullen
kantoren vacant worden gesteld
In het belang van den dienst stelt de
minister prijs op voorlichting der vakver-
eenigingen waarin echter niet het geheele
personeel is vereenigd, waarom dun ook
groepsvertegenwoordiging wordt voorbe
reid.
De Minister erkende de bedenkingen
over weinig stabiliteit en eischen der exa
mens. De minister had vooralsnog bezwaar
tegen opheffing van de uitsluiting der ge
huwde vrouw. Bestudeerd zal worden do
vrouwelijke arbeid in het buitenland. Een
bepaling dat voor het lagere personeel
de ziektetijd niet medetelt voor bevorde
ring en pensioen is opgeheven met terug
werkende kracht.
De heer Lohman betoogde dat 't Staats
belang boven het ambtenaarsbelang moet
gaan en toejuichende de voorbereiding der
groepsvertegenwoordiging, oordeelde hij
dat. het denkbeeld van een vakvereeniging
in de ambtenaarswereld eigenlijk een
dwaasheid is.
De heeren Ketelaar en Tak bestreden
zulks. De heer Talma ondersteunde dhi.
Lohman, de voorkeur gevende aan groeps
vertegenwoordiging.
Dhr. Troelstra waarschuwde de regee
ring tegen den aandrang der rechterzijde
om dit Kuyper-stelsel van reactie over
te nemen. Het debat is gesloten na re
plieken.
Rijksmiddelen. De maand Januari
heeft voor de schalkist ruim 3 ton meer
opgebracht dan het vorige jaar en zulks
niettegenslaande de successierechten ruim
41/2 ton achterbleven. Zooals gewoonlijk
in de eersl© maand des jaars is op verre
na het 1/12 gedeelte der raming niet be
reikt en is er nog bijna 2 millioen in
te halen. Tot bijzondere opmerkingen geeft
deze eerste maandstaat geen aanleiding.
Herrie in de S. D. A. P. Men schrijft
uit Rotterdam aan de „Tel."
De sociaal-democraten hier liggen zoo
