ruiming
rg.
OELSBELANGEN".
I N G
9 FEBRUARI,
dsbeweging.
CRANE,
Oude Haven,
uid-Beveland".
Goes.
AppEN.
No. 17.
Donderdag 8 Februari 11)0(1
Tweede Jaargang.
geld
p van Effecten
HENDRIKSE.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
FEUILLETON.
In den vreemde.
Toestanden in den Landbouw.
STE
8 uur,
If AH ORANJE,
*11 lieer
P, van Amsterdam,
HET BESTUUR
«n in Schouwen en
derpand van Effecten
llijke voorwaarden.
sche dienst.
-dam-Gouda-Amsterdam.
tusschenliggands plaatsen,
van GOES
agmorgen vroeg.
AMSTERDAM
orgen 5 uur.
ROTTERDAM
vond 8 uur.
ïsterdam bij de Directie
J. B. VERSCHURE,
Te Goes bij den Agent
borgtocht.
het hótel de Kinderen
jO,.
ordstraat C 19.
koopen Effecten en ver-
>p de meest voordeclige
nen gelden a deposito
tot S'/j
m d bankpapier en
Abonnementsprijs per 3 maanden
Afzonderlijke nummers a contant
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén
abonné's per 3 maanden
voor do
0.95
0.05
0 37i/2
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberiofeten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
indags van 12 tot 1 uur,
1. Prijs der boeken, van
1 Cent per week en
040: 2Vs «ent per weck
itraties 5 cent per week
;nt per stuk.
ncentiusvereeniging, ge-
21 uur, behalve in de
Abonnement f 1 per jaar
boek per wvek.
i, geopend Dinsdagavond
rkrijgbaar gratis voor de
sters.
is-Vereeniging, geopend
121 uur, 3 cent p«r
mogenden gratis verkrijg'
ïcentiusgebouw.
ag, onmiddellijk na Ves-
R.-K. Jongensschool,
van IIV2 tot 121 It UUv
per deel en per week.
jgbaar aan de Pastorie,
tot 12b', uur, 2 cent per
>aan le Gointr?, G°cs'
Voor 15 Februari.
Met iassche schreden nadert het tijdstip
waarop de aangifte-kiezers moeten hebben
zorg gedragen op de kiezerslijst geplaatst
te worden.
Voor 15 Februari moet daarvoor gezorgd
zijn.
Voor eenigen tijd reeds gaven we een
uiteenzetting, wie kiezer zijn en kunnen
worden en wat daarvoor vereischt wordt.
Daaruit kon men zien, dat slechts wei
nigen door de wet van het kiesrecht zijn
uitgesloten.
Mochten nu alle kiezers er van door
drongen zijn, dat het kies-recht wel
degelijk kiesplicht is; dat het wel de
gelijk hun plicht is door het stembiljet
invloed te oefenen op de richting, in welke
ons bestuur van Staat zich zal bewegen.
Onverschilligheid of nalatigheid ten op
zichte van het kiesrecht kunnen de meest
schromelijke gevolgen na zich sleepen;
kunnen de oorzaak zijn, dat het landsbe
stuur langer blijft toevertrouwd aan hen,
die zich zelf gretig den scheldnaam van
„paganist" hebben toegeëigend en daarop
fier gaan; aan de mannen, die den gods
dienst willen zien teruggedrongen tot de
„binnenkameren", en zijn heilzame wer
king in de wetten van den Slaat pnt-
kennen.
En slechts enkele stemmen kunnen daar
op van invloed zijn.
We behoeven onze lezers dan wel niet
verder aan te sporen om zorg te dragen,
dat zij op de kiezerslijst komen.
Maar dit is nog niet voldoende.
Bij vrienden en kennissen moet worden
aangeklopt, om hun den datum van 15
Februari in herinnering te brengen; lau-
wen en onverschilligen moeten worden
opgewarmd; en onwilligen moet men met
kracht van argumenten trachten te over
reden.
Laat toch vooral de overweging, dat er
nog geen verkiezingen op handen zijn,
oorzaak worden, dat men zich het wapen
van het kiesrecht laat ontglippen.
Het is immers overbekend, dat het vrij
zinnige ministerie uiterst zwak staaf, en
dat een klein stootje dit Kabinet van on
macht kan doen tuimelen.
Dan is het zaak, dat iedereen op zijn
post sta.
En opdat ieder man, over de heele lijn,
elk oogenblik, op 't onverwachtst in het
geweer kunne staan, is het noodig, dat
men zich reeds nu het kiesrecht verzekere.
Ook hebben in 1907 de verkiezingen
18)
Zijn opgewondenheid nam meer en meer
toe, zijn stem klonk schel en luidhij
zwaaide met de armen, als waren zij
zwaarden.
„En gij zijt mijn Roland, kniel neder!
Ik zal u tot ridder slaan", beval hij, „gij
zijt zanger en veldheer tegelijk evenals
de oude ridders van de Graal. Wij zullen
uitgaan 0111 de Graal te veroveren, ik ben
Parsifal en gij Lohengrin I E11 als de vij
anden verslagen zijn, als de geldduivel
verpletterd onder mijn voeten ligt, o, dan
zullen wij juichen, dan zullen wij feest
vieren, dan zal ik mij1 een koningin kiezen.
De schoonste en bevalligste jonkvrouw van
Duitschland zal naast mij zetelen en dan
zullen zij weten waarom ik die kasteelen
heb gebouwd, waarom ik ze versierde met
een pracht, die men in deze koude, prac-
tische eeuw afgewend is. Ja, ziji zullen
ook nuttig zijn, daar alles toch tegen
woordig nuttig moet wezen, maar op hun
manier! O, ik zal hen dwingen mij te
bewonderen en dan zal niemand, niemand
durven beweren dat ik krank van zinnen
benl
Hij! zweeg als uitgeput en Adriaan wist
.niet wat te antwoorden; nu twijfelde hij
voor de Provinciale Staten plaats en be
hoeft men zich dan niet opnieuw aan te
geven.
Zeker, de kiesvereenigingen hebben in
deze dagen veel te doen; maar de kies
gerechtigden moeten zooveel mogelijk me
dewerken, en hare taak helpen verlichten.
Ter herinnering zij nog medegedeeld,
dat de belastingkiezers, dat zijn zij, die
in een der Rijksbelastingen zijn aangesla
gen, van zelf, zonder aangifte op de kie
zerslijst komen, mits zij hunne belasting
hebben betaald.
Alleen zij1, die naar een andere gemeente
zijn verhuisd en in de vorige gemeente
belasting betaalden, moeten zich aangeven
en het gequiteerde belastingbiljet over
leggen.
Alle andere kiezers moeten zich aan
geven en kunnen dat doen op een for
mulier, dat gratis ter secretarie verkrijg
baar is; de lootikiezers, die reeds op de
lijst van het vorige jaar voorkwamen, krij
gen een blanco-aangiftebiljet' thuis, wat.
zij moeten invullen en, evenals de ande
ren, ter secretarie afgeven.
Laten degenen, die er aan twijfelen,
of zij kiesgerechtigd zijn, zich vervoegen
bij1 een of ander bestuurslid der kiesver-
eeniging, die ongetwijfeld gaarne alle in
lichtingen zullen verschaffen.
En nualle hens aan dek, zooveel mo
gelijk mannen strijdvaardig!
a. de boomgaarden.
Zooals bekend is, behooren bij e ?n boer
derij één of meer boomgaarden. Er zijn
pachters, die de boerderijen pachten met
en zonder de boomgaarden. Wat moet
nu onder de boomgaarden verstaan wor
den? Wel, de opbrengst van appelen, pe
ren, pruimen noten enz., meer bekend
onder den naam:oppervruchten. Zij,
die dus de oppervruchten er bij pachten,
hebben het genot der oppervruchten, zij
handelen met die oppervruchten als hun
eigendom.
Een vijf en twintig jaren voorheen wer
den de hofsteden steeds verpacht met de
oppervruchten er hij.
Wat is geschied? De prijzen der vruch
ten zijn nadien* steeds hooger geworuen
er zijn steeds meer 'boomgaarden aange
legd, ne'twelk aanleiding heeft gegeven,
dat eigenaar of rentmeester de hofsteden
heeft verpacht zonder oppervruch
ten, een niet te berekenen nadeel voor
den pachter. Dit laatste wensch ik te be
spreken.
In het pac.htcontract staat in den regel
duidelijk vermeld, dat de pachter alle na-
deelige insekten moet uitroeien, dus ook
er niet meer aan, óf de vorst was krank
zinnig, maar wa.t er gebeuren mocht, ,al
zou hij ook vallen als een offer va,n 's ko-
nings waan, uit zijn mond zou niemand
de droevige waarheid vernemen.
De rust des konings duurde slechts een
oogenblik; de wind verhief zich met
nieuwe kracht en beukte tegen de ramen
en muren van het eenzame slot. Hij hief
't hoofd op en luisterde.
„Wat talmen zij toch! Ga. zien, Roland,
waar zij blijven, mijn legers? Is de ori-
flamme ontplooid! Wachten zij mij? Ik
hoor het gekletter hunner wapenen. Spoe
dig, ik hei) haast, ik kan niet langer het
geweld dat mijn vijanden mij aandoen,
verdragen I"
Zoo haspelde de arme vorst alles door
een, wat zijn verbeelding sinds jaren had
bezig gehouden, het ééne Duitschland, de
Graallegende, de Fransche geschiedenis,
alles kwam te gelijk in hem op en hij
wist zijn indrukken niet te schiften, zelfs
niet meer te onderscheiden.
Adriaan ging heen en kwam na eenige
oogenblikken terug.
„Sire" sprak hij ernstig, „de tijd is nog
niet gekomen. Uwe Majesteit moet eerst
rust nemen en zich versterken; de troepen
zijn nog bezig zich te rangschikken, de
vijanden houden zich schuil. Wanneer Uwe
Majesteit nu haar middagmaal wilde ge
bruiken, zou zij daarna met de voornaam
ste der legerhoofden kunnen beraad
slagen".
uit de vruchtboomen. Het is bijgevolg niet
genoeg, dat de pachter geen oppervruchten
heeft neen, hij moet er nog voor zorgen,
dat deze oppervruchten niet beschadigd
of vernietigd worden door de insekten.
Bovendien geeft do pachter aan deze
hoornen den kost. Immers, wanneer hij de
landerijen, waarin de vruchlboomen
groeien, bemest, dan zullen op de eerste
plaats de vruchtboomen daarvan het ge
not hebben en ©en gevolg daarvan is,
dat de hoornen beter groeien en ontwik
kelen, en ook meer vruchten kunnen
geven.
Wie heeft dus het meeste profijt van de
bemesting van deze landerijen? Natuur
lijk de eigenaar of rentmeester, die te
bekwamen tijd de oppervruchten verkoopt.
Ook heeft de pachter hot genot van het
z.g. boomgaardrccht. Bij velen zal dit wel
helaas, bekend zijn, hij anderen weer
niet. Het boomgaardrccht, het recht van
eigenaar of rentmeester bestaat hierin, dat
de pachter in 6 weken geen beesten,
koeien, paarden etc., in dén boomgaard
mag laten grazen ten tijde, dat do vruch
ten rijp worden.
Men zal op deze punten antwoorden:
Dat zijn allemaal zaken, die den pachter
vóór het inpachten bekend zijn.
Dit beken ik gaarne, maar men moet
niet vergeten, dat, wanneer ik een hof
stede te verpachten heb, er al ras ©en
groote schare pachters klaar slaan Wan
neer nu eigenaar of rentmeester daarvan
gebruik willen ma'ken, dan kan hij eischen
stellen, hoe zwaar ookdesalniettemin zijn
de gestelde eischen niet billijk Het is
mij gebeurd, dat ik in den zomer een boer
derij bezocht en den pachter opmerkte,
dat er zooveel appelen afgevallen waren,
en hij die moest opbergen en dat het ant
woord luiddeHet zijn do mijne n:et, want
de oppervruchten zijn van den eiganaar
Het resultaat is dus, dat deze appelen
blijven liggen om te rotten of door de in
sekten verwerkt te worden Nu moet zoo'n
pachter kinderen hebben. Een kind van
nature op vruchten gesteld, mag die vruch
ten zien liggen, doch er aankomen nietl
In dergelijke gevallen is het treurig om
te zien, hoeveel moc-Le de ouders moeien
doen de kinderen uit "de "boomgaarden 'te
houden. Gelukkig passen niet alle eige
naren dit systeem toe; veten verpachten
de boerderijen met de oppervruchten er
bij. Daarom, eigenaren, die tot nu de op
pervruchten aan uzelf houdt: Verpacht op
deze wijze niet meerde pachter zal gaar
ne iets meer bétalen en wanneer de opper
vruchten duur z'ijn, dan heeft de pachter
ook een voordeeltje, want deze heeft al
licht een vrucht, die zeer laag in prijs
is; vergelijk dit jaar slechts de aardappe
len met de appelen.
'Bovendien zal de pachter dan ook de
meeste zorg besleden aan de boomgaarden.
b. de gebouwen.
Wanneer iemand een dienslbode of
knecht in zijn dienst neemt, wordt vooraf
bepaald welke huur of loon de dienstbode
„Mijn middagmaalzegt gijJa, 't is
waar, ik voel mij zwak, ik .moet mijn
lichaam voeden, wil ik niet dat mijn geest
er onder bezwijkt. En mijn geest moet
helder blijven, niet waar, Lohengrin, an
ders zeggen mijn vijanden, die hooge wij
zen, (lat ik niets ben dan pen arme
dwaas I"
„Uwe Majesteit heeft meer verstand dan
zij1 allen te zamen!"
„Niet waar? Ja, zoo is het altijd ge
weest! Men is krankzinnig als men den
grooten hoop tegenspreekt, als men andere
idealen, andere neigingen heeft dan die
van het lage gemeen! Zij zullen mij ken
nen, als ik mijn plannen verwezenlijk,
maar ik moet hulp hebben, hulp, waarop
ik rekenen kan!"
„0, sire, ik blijf u trouw, wat er ook
gebeuren moge 1"
„Edele vriend, trouwe vasal! Geef mij
uw arm, breng mij naar de eetzaal, maar
gij moogt daar niet binnentreden! Gij
inoogt uw koning niet zien, als hij gehoor
zaamt aan de lagere instincten van den
mensch, dat zou uw eerbied verzwakken,
dat zou hem verkleinen in uw oogen".
Bij den drempel der kleine eetzaal bleef
Adriaan staan en de koning ging alleen
naar binnen".
„Giji moet zingen", beval hij, „en zoo
mijn geest, afleiden! terwijl ik mij <aan
het noodzakelijke tafelgenot overgeef".
In het midden der kleine smaakvol ver
sierde zaal stond op een mozaïekvloer,
zal verdienen. Over de voeding en slaap
gelegenheid wordt dan échter n'e! gespro
ken; het is een stilzwijgende conditie, dat
die er bij behooren. Wordt het echter an
ders bedoeld, dan zijn dat buitengewone
gevallen en worden deze bij inhuring be
sproken. Zoo gaat het ook bij den pach
ter. Deze pacht bij den eigenaar of rent
meester een boerderijer wordt een prijs
gevraagd per gemet of hectare, bepaald
hoeveel wintervruchten er op gezaaid mo
gen worden en vele bijconditiën meer, doch
zeer zelden worden de gebouwen be
sproken.
De pachter heeft niettegenstaande toch
recht op behoorlijke woning voor hem en
de zijnen, berging voor vee en graan en
wat verder de pachter noedig heeft - in
fén woord, de pachter heeft recht op een
behoorlijk woonhuis en schuur. De een©
pachter treft hét, dat hij een nieuw huis
of schuur of ander noo'dzakelijk gebouw
fieéft, doch een andere heeft van tijd tot
tijd wel hèhoefte aan vernieuwing; van
huis, schuur, varkenshok of wagenhuis.
Het is mij reeds al te dikwijls gebleken,
dat een pachter in zoo'n geval wel een
nieuw huis, schuur, varkenshok of wagen
huis van eigenaar rentmeester kan be
komen, mits hij daarvoor de noodige rente
betaalt.
Nu zijn er gevallen, 'dat de 'pachter dit
gemakkelijk betalen 'kan, doch ook geval
len dat zulks niet kan betaald worden.
Zoo'n pachter moet zich behelpen tot eigen
schade. Wat is he't geVdTg hiervan?
Dat de pachter den eigenaar liever ziét
gaan dan komen, waarover ik reeds in
mijn eerste artikel schreef; 'dergelijke han
delwijze be vordertt niet de toenadering tius-
schen verpachter en pachter. Verpachters
of rentmeesters moeten zorgen, dat de
pachters hét een eer en genoegen viffden,
dat z'ij hen komen bezoeken en dat is
alleen te verkrijgen door hen te behande
len, zooals wij gaarne zelT behandeld
wordenn.
Daarom roep ik gaarne den pachter toe
de woorden van onzen grooten Paus Leo
XIII z.g.: Vereen igt u!
Op welke wijze moeten de pactiters zicli
véreenigen Hierover in een volgend ar
tikel.
Julianus.
Zuid-Beveland, 7 Feb. 190(i.
FRANKRIJK.
Een Zaterdag door liet Telegraaf
agentschap Laffan verspreid bericht, vol
gens hetwelk Z. H. de Paus aan de Fran
sche bisschoppen telegrafisch zou hebben
gelast de Kalholieken te vermanen zich
tegen het opmaken der inventarissen in de
kerken niet te verzetten, mist naar „de Tijd
meldt, verdere bevestiging Het is zeer
geed mogelijk dat het tot hpt rijk der ver
zinselen behoort, doch mocht het waar blij
ken, dan zou men inde pauselijke instruc-
geurig van viooltjoshout, een marmeren
tafel waarop een bewonderenswaardige
ruiker van Saksisch porselein. De koning
klopte met den voet tegen het [parket,
onmiddellijk verdwenen tafel en ruiker en
werden vervangen door een rijk gedekten
disch.
De koning zette zich neer en terwijl
in de aangrenzende kamer Adriaan de
schoonste liederen^zong, at hij met é*en
smaak en zelfs een begeerigheid, die men
niet vereenigbaar zou achten met zijn
hooge idealen en afkeer van de lagere
behoeften der menschelijke natuur. Toen
het eerste gerecht, door hem gebruikt was,
klopte hij weer en opnieuw verdween de
tafel 0111 met het tweede te verschijnen
en zoo ging het voort tot het maal afge-
looperi was.
Terwijl de koning haastig de spijzen at
en ze ruim met zware wijnen besproeide,
sprak hij onophoudelijk door als met on
zichtbare gasten.
Toen het dessert opgediend was en hij
een schaal druiven en aardbeziën voor
zich nam, werd zijn aandacht plotseling
getrokken door een wit briefje dat tus-
schen de vruchten verscholen lag.
Hij opende het en las; zijn oogen sche
nen bliksemstralen uit te schieten, zijn
voorhoofd rimpelde zich en aan de slapen
zwollen de aderen dik op, hij sprong op,
wierp zij'n stoel omver en las, lag nog eéns.
Ja, het stond er in korte regels, die
hem aangrijnsden als waren zij met bloed
tie slechts een indirecte goedkeuring kun
nen zien van de voorschriften, aan de gees
telijkheid van Parijs gegeven door Zijne
Eminentie kardinaal Richard en van de
meening. welke deze ten opzichte van de
door de Katholieken „in casu„ aan te ne
men houding blijkbaar is toegedaan. De
aartsbisschop had voorgeschreven a het
uitbrengen ven een principieel protesth.
het niet medewerken uit eigen be.veging)
onder geen enkel opzicht aan het
inveutarisatiewerk, doch tevens c het niet
zich daartegen verzetten, zoodat alle laden,
welke de regeeringsagenten geopend wen-
schten te zien, door de geestelijkheid ge
opend konden worden, en alle voorwerpen,
tot den eeredienst behoorende, getoond
konden worden. Dezelfde geest spreekt
ook uit een schrijven door kardinaal Ri
chard, gericht tot den pastoor van St Sul-
pice, die door sommige Katholieken in
courantenartikelen grovelijk beleedigd
was, wijl hij geweigerd had zijn geloovi-
gen op te roepen tot een manifestatie te
gen de Regeeringsagenten De brief luidde
aldus
„Waarde en geachte heer Pastoor
,.Men deelt mij mede welke artikelen er
in de dagbladen tegen u zijn gepubliceerd
en welke geruchten men omtrent u heeft
verspreid, ter gelegenheid van de inven
tarisatie in uwe parochie.
.Blijf pastoor van St. Suipice en zet in
vrede uwe heilige bediening voort in deze
goede oude parochie. Gij hebt getrouwelijk
de instructies opgevolgd, welke ik aan do
eerw heeren pastoors heb gegeven nopens
de door hen in deze omstandigheden aan
te neme houding. „Men heeft de feiten
verkeerd voorgesteld. Bewaar uw kal mto
met de goedkeuring van uw geweten en
en met die van uwen aartsbisschop. Aan
vaard, waarde heer hastoor. da verzeke
ring mijner oprechte toegenegenheid.
Francois, kard Richard.
Aartsbisschop van Parijs.-'
Wanneer kardinaal Rich aid op zoo be
sliste wijze het optreden goedkeurt van een
pastoor, die in zijn parociiie tot de inven
tarisatie laat overgaan ei* die weigert zjjn
medewerking te verleencn tot het uitlok
ken van geweldpleging, is het dan niet
geoorloofd de enderstelling te wagen dat
Z E. de jammerlijke tooneelen. welke zijn
voorgevallen en het feit dat zij zijn uitge
lokt, ten diepste betreurt V
BELGIE.
Te Geut is opzien gewekt door de ont
dekking van geheime wapenmagazijnen.
Iu een gebouw dat opgetrokken \v,-rdt
door de socialistische vakvereeniging van
metselaars, zijn 210 Mausers en 20000
patronen gevonden en in beslag genomen.
In een ander huis zijn een aantal kisten
met revolvers ontdekt, over welker her
komst en bestemming evenmin iets te zeg
gen valt. Misschien heeft men met heling
te doen De patronen moeten uit Zwitser
land afkomstig wezen.
AMERIKA.
Miss Alice Roosevelt, de dochter van
geschreven.
Sire!
Wantrouw Adriaa.nl Hij is een werktuig
uwer vijanden.
Hij bespot u
Hij bespiedt u!
Hij is een spion, alles wat gij hem
zegt wordt in Munchen eii Berlijn dade
lijk vernomen, overgebracht, opgeteekend.
Men staat u naar den troon, naar het
leven.
Adriaan's verklaringen zullen u naar
het gekkenhuis voeren.
Een getrouw Graalridder.
En Adriaan zonder iets te vermoeden
zong argeloos door!
De koning brieschte als een gewonde
leeuw; elk zaadje van wantrouwen hoe
onhandig ook in, ztijn gemoed gelegd, schoot
dadelijk op en droeg den rijken oogst van
vergiftige vruchten.
Hij1 stormde de kamer in, waar Adriaan
bij zijn binnentreden onmiddellijk zijn go-
zang staakte.
„Ellendeling! Bedrieger!" gilde hij1, „ver
antwoord u! Wat staat hierl Lees! Heb
ik weer een adder in mijn boezem ge
kweekt? O God, is er dan niemand op
wien ik vertrouwen kan!"
Zijn forsche vingers grepen Adriaan in
den nek en een oogenblik meende de
knaap, dat hij' hem zou wurgenhij
kermde van pijn!
(Wordt vervolgd.)
